Alþýðublaðið - 24.09.1957, Blaðsíða 4

4
A I þýgublaStS
Þriðjuclagur 24. sept. 1957
Jón
.eifs
ónskáii
ðtgefandi: AlþýSuflokkui.'lim.
Ritstjori: Heigi Sæmundgscvxs
Auglýsingastjóri: Emilía SamúelBdóttii.
Fréttastjóri: Sigvaldi HjáLíxarsaíiJa
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
t'Oftur Guðm andsson.
Fiitstjórnarsímar: 14901 og 14902.
Auglýsingasími: 14906.
Afgreiðslusími: 14900.
érwotemiSi* Alþýðublaðsiní, Hrerflsgöta 8»—1».
Allt fyrir Noreg
ALLIR íslendingar hugsa
i samúö til Norðmanna við
andlát Hákons konungs sjö-
unda. Með honum er horfinn
af sjónarsvið lífsins einn
atærsti persónuleiki Norður-
landa.
Hákon sjöundi varð kon-
ungur Norðmanna að vilja
fólksins. Og hann gerðist
þjóðkonungur í fögrum og
sönnum skilningi orðsms.
Hann kom í Noreg útlend-
ingur, en kynntist landi og
þjóð á langri og giftusam-
legri ævi eins og hann væri
þar borinn og barnfæddur.
Þetta sannaðist oft og eftir-
minnilega, en. aldrei betur
en þegar Norðmenn drógust
nauðugir inn í hildarleik síð
ustu heimsstyrjaldarinnar.
Þá reis Hákon konungur
hæst. Hniginn að aldri varð
hann aS flýja land til að
halda baráttunni við ofríkið
áfram af erlendri grund. En
vinsæidír hans urðu eftir
heima í Noregi, og íhrifa
hans gætti þar meira og bet-
ur en nokkru sinni á friðar-
tímum. Heim'hvarf bann í
ófriðarlok sem þjóðhetja.
Slíkur varð orðstír hans af
að rækja skylduna við Nor-
eg> þegar mest á reið. í friði
reyndist hann mildur og vit-.
ur landsfaðir, áhugasamur,
framsýnn og frjálslyndur.
Hann sameinaði Norðmenn
og varð þeim 1 senn tákn,
vinur og faðir. Og þess
vegna drúpa allir Norðmenn
höfði í sorg og söknuði, er
hann kveður og hverfur
brott að liðaium starfsdegi
sínum. Hákon konungur
verður í sögunni talinn einn
af beztu höfðingjum Norður-
landa.
Samskipti Islendinga og
NorSmanna hafa verið góð
og náin um ár og aldir. Há-
kon konungur átti sinn þátt
í því, að frændsemin er rík
arj. og bróðurhugurinn ein
lægari en nokkru sinni
fyrr. Hann. kom alltaf fram
til góðs gagnvart íslandi og
Isleadiiigum, skildi rök
samhyggðarinnar o-g nauð-
syn samvinnunnar og
breytti jafnan samkvæmt
því. Þess vegna naut hann
mikilla vinsælda á íslandi.
íslendingar fögnuou því,
hversu Norðmenn reyndust
heppnir í vali með konung
sinn eftir sambandsslitin
við Svía. Og þeir gerðu sér
ljóst, að Hákon konungur
vildi rækja við okkur
frændsemí með vináttu.
Þess vegna niæla forseti
Islands, forsætisráðherra
eg ýmsir aðrir stjórnmála-
foringjar okkar fyrir munn
allra Islendinga, er þeir
votta hinum Iátna norska
þjóðkonungi virðingu og
Norðmönnum samúð í til-
efni af andláti Hákonar
konungs. Þau orð eru mælt
í umboði heillrar þjóðar,
þótt fámenn sé á hehns-
vísu. Og þau eru sprottin
af einlægum tilfinninguni
bróður til bróður.
Sonur Hákonar, Ólafur,
hefur nú tekið við ríki í Nor
egi. Hann er vel undir starf
sitt búinn. Einnig hann hófst
til vegs og virðingar á
þrautadögum Norðmanna.
Ólafur nýtur þar vinsælda
allra, enda sem einn af lands
ins sonum. Og vissulega
mun hánn feta í íotspor föð-
urs síns í samskiptum við
okkur íslendinga. Ólafur
hefur sótt okkur heim og
gerzt íslendingum hugljúf-
ur. Hann mun því ekki að-
eins erfa vinsældir föður
síns í Noregi heldur einnig
úti á íslandi •— meðal
frænda og vina. íslendingar
árna honum góðs og Noregi
gifturíkrar framtíðar.
Hákon konungur valdi
sér einkunnarorðin Allt fyr-
ir Noreg. Ólafur tekur upp
merkið að honum föllnum
og letrar sömu orð á skjöld
sinn. Báðir hafa þeir sýnt í
verki, að þeim var alvara
með val þessara einkunnar-
orða. Og báðir hafa þeir
reynzt vandanum vaxnir.
Þeir hafa unnið Noregi og
norsku þjóðinni vel og lengi
í friði og stríði, gleði og sorg.
Myndin, sem Nordahl Grieg
dregur upp af þeim í fræg-
um kvæðum, er sönn og eft-
irminnileg. Og þess vegna
verða þeir báðir þjóðkon-
ungar í norskri sögu.
ÞEIR dóu samtímis.konungur
Noregs og Finnlands konungur:
Jean Sibelius, frægasta tón-
skáld í lifenda tölu.
Hann vildi verða fiðlusnill-
ingur, en varð tónskáld, — þjóð
skáld Finna í tónum. Straumur
tímans fleytti honum inn í hið
eðlilegasta hlutverk, — að:
verða forustu- og frelsishetja í
sjálfstæðisbaráttu sinnar þjóð-
ar — líkt og Jón Sigurðsson
með íslendingum. í dag má
segja að hann hafi hið sama
táknrænt gildi fyrir sína þióð
og handritin gömlu fyrir íslend
inga. Hershöfðinginn Manner-
heim á orustuvellinum og Sibe-
lius á vígvelli andans hafa frels
að Finnland, -— en sagan sann-
ar að áhrif tónskáldsins urðu
meiri og varanlegri.
Sibelius birti í rauninni ekki
nýjan stíl í verkum sínum, —
ekki fremur en Bruckner, sem
hefur öðlazt svipað gildi í sögu
tónlistarinnar. Sibelius virðist
í tengslum við Tschaikowsky
líkt og Bruckner var í tengsl-
um við Wagner. Verk hins
finnska tónskálds eru þó talin
,,dýpri“ og „meira unnin“ en
verk Tschaikowsky. Það er .sam
eiginlegt með þeim báðtim i
Bruckner og Sibelius að sá
innri persónleiki, sem geislar í
gegnum tónverkið, — tónvirkið
mætti segja, —- gefur því hið
eíginlega gildi. Báðir semja stór
brotin verk, — innblásin af
landslagi og náttúruöflum og
auðmýkt gagnvart þeim.
Sibelius sagði eitt sinn við
vini sína á yngri árum að sú
tónlist, sem þá var nýjust,
mundi að vísu frjóvga hina
komandi tónsköpun, en varla
verða langlíf sjálf, — þannig
■ -í. v/ v “
Jean Sibelius
væru sumir gerðir, að þeir gætu
ekki skapað varanleg verðmæti
með sínni list, en samt verið
örvandi fyrir aðra, sem á eft.ir
koma.
Fyrir og eftir seinustu alda-
mót höfðu þeir kynnzt bæði í
Finnlandi og Þýzkalandi: Bus-
oni, upphafsmaður hinnar ný-
tízku tónlistar tuttugustu aldar
innar, fæddur 1855 og Sibeiius
11 árum. yngri. Busoni varð
fyrstur til að kynna tónverkin
eftir Sibelius, hélt þá hljóm-
leika í Berlín og réði hljómsveit
á eigin kostnað eingöngu til að
kynna nýjustu tónverk, en sem
píanósnillingur naut hann þeg-
ar heimsfrægðar. Þá var hug-
sjónamennskan ennþá við iíði,
— þetta sem Wagner taldi
,,þýzkt“, að gera eitthvað „hlut-
arins vegna“. Það var einnig
persónueinkenni hins firmska
tónskálds, nátengt heiðarleik og’
einlægni listar hans, að finna
ekki til öfundar, að vilja hjálpa
öðrum á sornu braut.
Sibelius og ísland: — Þess
má geta að dóttir tónskáldsins
sagði eitt sinn við undirritaðan,
ao faðir sinn, er samdi verk sín
í anda Kalevala-ljóðanna, heföi
látið svo um. mælt við börn sín,
að Kalevalakvæðin væru að
vísu stórkostlegt listaverk, en
hið gnæfandi minnismerki væri
nú samt Edda íslands.
í fyrra heimsótti undirritað-
ur Sibelius ásamt Norræna
tónskáldaráðinu. — Viðræður
voru fjörugar, og Sibelius
fylgdist vel með hinum nýjustu
tónverkum í. gegnum útvarps-
tæki sitt og hafnaði yfirleitt
ekki hinum nýjustu stefnum.
Þegar tengdasonur hans.stjórn-
aði hinni illræmdu „Sögu-sin-
íóníu“ eftir undirritaðan í Hels
ingfors 1950 viðurkenndi Sibel-
ius verkið sem „sannarlega inn
blásið af anda íslendinga-
sagna“. I fyrra fór hann —-
kominn yfir nírætt — enn að
tala um ísland: „'Já, nú er ís'-
land komið með í hópinn. Áður
tók það ekki þátt í hinum nor-
rænu tónlistarhátíðum.“
S-ibelius var fyrir tilverknað
fulltrúa íslands kjörinn heiðurs
forseti „Norræna tónskálda-
ráðsins“ og „Alþjóðaráðs tón-
skálda“, sem stofnað var á Þing
völlum 17. júní 1954.
Undirritaður er nú að pví
kominn að stíga upp í flugvél
til Finnlands og mun þar lsggja
sveig Tónskáldafélags íslands
að börum hins látna tónskálds
— og biðst því afsökunar á að
verða að ljúka mmnmgarorð-
um þessum.
Reykjavík, 22. 9. 1957.
Jón Leifs.

Mýjar
Xý Hönnubók ^
(Hanna og hótelþjófurinn). AHtaf fjölgar
lesendum Hönnu-bókanna, enda er það eðli-
legt, því þær eru flestum stúlkubókum
skemmtilegri. Kostar 35 krónur.
Auöur og Ásgelr,
hin vinsæla barnabók eftir Stefán Júliusson
kennara, er nú komin í 2. útgáfu með fjölda
mynda eftir Halldór Pétursson. Kr. 28.00.
Kári litli í sveitinui,
eftir Stefán Júlíusson. Börnin um allt land
þekkja Kárabækurnar. Þær eru lésnar í skól-
um, börnin lesa þær í heimahúsum og mö-rg
kunna bækurnar ulanbókar. Gefið börnun-
um þessa fallegu nýju útgáfu af Kára í sveit-
inni. Kr. 25.00.
Xóa,
eftir Edgar Jepson. Felicia Grandison hét
hún, litia söguhetjan í þessari bók, en hún
kallaði sig Nóu, og heimtaði að aðrir gerðu
það líka. Hún lét sér ekki allt fyrir brjósti
brenna, þó að hún væri aðalsættar, systur-
dóttir ráðherrans og alin upp hjá honum.
Nóa lenti í ýmsum ævintýrum, sem ungling-
um þvkir gaman að kynnast. Kostar aðeins
kr. 20.00.
Dvérgurinn med rauffu húfuna,
ævintýri eftir Ingólf Jónsson frá Prests-
bakka. Á hverri blaðsíðu bókarinnar er
mynd, og hefur Þórir SigurÖsson teiknað
myndirnar. Þetta er fágurt íslenzkt ævin-
týri, um litla dverginn, sem átti heima í
stóra gráa steininum. Kostar 15 krónur.
ÚskubusUa.
Ný útgáfa af hinu eldgamla ævintýri, sem
alltaf er nýtt. Kr. 10.00.
Eiráir E*rali:atrSisrétíir'.
eftir tlelgu Sigurðardóttur. 1 bókinni eru
leiðbeiningar um það, hvernig hægt er að
hafa á borðum alla mánuði og daga ársins
hráa rétti úr þeim káltegundum og jarðar-
ávöxtum, sem auðvelt er að rækta hér á
landi Kr. 30.00.
X'í' knn«si!ul»ók í döusku II.
1 fyrrahaust kom út fyrsta hefti af nýrri
kennsiubók i dönsku eftir þá Harald Magn-
ússon kennara og Erik Sönderholm lektor
við háskóia íslands. Bókin fékk mjög góðar
viötökur og var tékin til kennslu í fjölda-
mörgum skóium óg hjá einkakennurum,
enda er hér stuðzt við þrautreynt kerfi,
bæði hér og erlendis. Bókin er 223 blaðsíður
með allstóru orðasafni. Með útgáfu þessarar
bókar verður tekin upp sú nýjung, að með
stílaverkefnum, sem koma í október, verður
málfræðiágrip, og ætti það að verða til
hægðarauka, bæði fyrir kennara og nem-
endur. Bókin er, eins og áður er getið, 223
bls. með fjölda mynda, og kostar aðeins
35 krónur.
Prentsmiðjan Leiftur