Alþýðublaðið - 05.05.1928, Blaðsíða 2

SBBÞ7ÐUBKAÐIÐ
ÍALÞÝÐUBLAÐIÐ
| kemur út á hverjum virkum degi.
i Afgreiðsla i Alþýðuhúsinu við
| Hveriisgötu 8 opin fr.'i kl. 9 árd.
} til kl. 7 síðd.
ISkriístoía á sama stað opin kl.
9‘/j —10 V9 árd. og kl. 8—9 siðd.
^ Slmar: 988 (afgreiðslan) og 2394
j (skrifstofan).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
< mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
} hver mm. eindálka.
< Prentsmiðja: Alf>ýðuprentsmi&jan
J (í sama húsi, simi 1294).
iinkasalaásteiDOlíD.
RæðaHaralds Gaðraimds-
sonar á alþingi.
Þessi tillaga á þingskj. 204 er
býsna smávaxin, ef litið er á
orðafjölda og fyrirferð, en miidð
er undir því komið, hversu al-
þingi afgreiðir hana.
Mál þetta er eitt þeirra stærstu,
sem nú liggja fyrir alþingi, og
harma ég, að ekki hefir fyr unnist
tími til að taka það á dagskrá.
Með auglýsingu 11. ágúst 1922
var það tilkynt, að frá 10. febr.
1923 tæki ríkisstjórmn að sér
einkasölu á steinoiíu, sem til
landsins flyttist. 28. dez. 1922 var
ákveðið með reglugerð nánara
fyrirkomulag og rekstur á einka-
sölunni, og 10. febrúar árið eftir
var hún siðan upp tekiin, eiras og
til stóð. Fá mál hafa fengið eins
iangan og að ýmsu leyti ítarleg-
an undirbúning og einmitt þetta
mái, því að þá voru liðin full 10
ár frá því, að fyrst var samþykt
heimild fyxir utanrikisstjórnina til
að taka einkasölu á steinolíu í
sínar hendur.
Á alþingi 1912 flutti Hannes
Hafstein frv. til 1. um steinolíu-
Verzlnn. Var þar gert ráð fyrir
því, að stjórnin semdi við eiitt-
hvert sérstakt félag um að taka
að sér steinolíuverzlunina. Al-
þingi leizt ekki á að fara þessa
leið, en þrir þingmeim, sem nú
eru allir iátnir, báru fram annað
frv., sem náði samþykki. Þetta
frv. heimilaði stjórninni að taka
í sínar hendur einkasölu á steiin-
oiíu. Einn hv. þm„ sam sæti átti
þá á þingi, kom nneð þriðju uppá-
stungu um fyrirkomulag þessa
máls, þar sem hann stakk upp á
því, að í stað rikisstjómarinnar
tæki Landsbankinn að sér einka-
söluna. Það var núverandi hv. 1.
þm. G.-K. (B. K.). Það er ber-
sýnilegt að þó að mönnum þá
kænii ekki saman um, hverja úr-
lausn skyldi gera á þessu máli,
þá hefir það verið nokkuð ein-
drégin skoðun alþ,ngis, að nauð-
syn væri á að koma steinoiíu-
(verzluninni í annað og betra horf
en hún þá var í. Sést það einna,
giegst á orðum þeim, sem Jón ,
Óiafsson ritstjóri lét fylgja frv.
þeirra þremenninganna. Steinolíu-
verzlunin var þá rekin af danska
anganum af Standard Oil. Um
þetta félag fer þessi þm. orðum,
sem forsetar nú orðið — síðan
þeir fóru að gerast svo stjórn-
samir og verða lausari hendi til
bjöliunnar — mundu vart telja
þinghæf. Ætla ég ekki að leggja
í þá hættu að verða víttur fyrir
slíkan upptestur, svo að ég sleppi
þeim. En dálitla klausu verð ég
með leyfi hæstv. forseta að lesa
upp, um viðskifti þessa félags
við landsmenn:
„Það hefir gert samninga við
flestalla islenzka kaupmenn, þá,
er skuldbinda kaupmennma til að
kaupa ekld steinolíuna af neinum
öðrum en félaginu. Fyrst mun
það hafa byrjað á árlöngum
samningi; svo för það að gera
samninga til fimm ára, og siðan
mun það hafa farið að simálengja
samningatímann, og er mælt að
síðustu samningarnir bindi kaup-
menn við félagið í 40 ár.“
Ég tek sérstaklega þessa klausu
upp af því, að sama sagan end-
urtekur sig alt af. Félagið liggur
enn á því lúalagi að binda við-
skiftamennina með samningum
um mjög langan tima.
Eins og ég áðan sagði, voru
heimildarlögin samþ. 1912. En
stjórnin neytir ekki lagamna, og
fer svo fram til ársins 1917. Þá
ber þáverandi ráðherra, Björn
Kristjánsson, fram nýtt frv. um
einkasölu á steinolíu. Það var í
nokkru frábrugðið lögunum frá
1912, en aðaiatriðin þau sömu, —
að stjórninni væri heimilað að
taka í sínar hendur einkasölu á
steinolíu. Nokkur atriði voru sett
inn í, og ýmis atriði, sem áður
stóðu, fyllri gerð. Frv. þessu var
vísað til ailshn., og af núverandi
þingmönnum áttu þar sæti hv. 1.
þm. Skagf. (M. G.) og hv. þm.
Barð. (H. K.). Nál. þeirra er á
þskj. 68, og þar komast þeir svo
að orði, að sjáanlegt sé, að það
sé mjög mikill einhugi manna, að
nauðsynlegt sé að gexia þessa ráð-
stöfun; þeir mæla því með því,
að frv. verði samþ. með litlum
bneytingum. 1 umræÖunum um
málið kemur margt fram ,sem
fróðlegt er að athuga í sambandi
við seinni tíma. í greinargerð
stjórnarinnar fyrir frv. er komist
svo að orði, að gera megi ráð
fyrir ;að ef stjórnin á amnað borð
tekur steinoliuverz'lunina í sínar
rendur, muni verzluniin eigi bráð-
lega verða lögð niður aftur. Það
er talið sjáifsagt, að Landsverzl-
unin þurfi að hafa heimild til að
byggja eða kaupa hús og fast-
eignir og láta gera ýmis önnui
mannvirki. „Alt hlýtur þetta að
kosta mikið fé, og ekki gerlegt að
ráðast í það, nema gert sé ráð
fyrir, að einkasalan haldi áfram
um langan tíma,“ segir í greinar-
gerðinni. Meira.
Stjörnufélagið,
fundur annað kvöld kl. S :l/s.
Frá Bæjarstjórnarfandi
í fyrradag.
Ræktun bæjarlandsins.
Fasteignanefnd hafði borist bréf
frá Kristófer Grímssyni um rækt-
un í Kringlumýri. Hafði nefndin
frestað að taka nokkra ákvörðun
um bréfið, en vísað því til nán-
ari athugunar. Urðu í þessu sam-
bandi nokkrar umræður um rækt*
un bæjarlandsins yfirleitt, og
beindi Ól. Fr. m. a. til borgar-
stjóra, að hið ræktaða land væri
að eyðileggjast vegna þess, að
það væri eigi valtað. St. J. St.
spurðist fyrir um tillögu þá, er
Haraldur Guðmundsson bar fram
í dezember s. 1. um ræktun bæj-
ariandsins, en var þá fnestað. —
Ól. Fr. bar fram tillögu um að
horgarstjóra væri falið að leita
samninga við ríkisstjórnina um
leigu á Arnarhólstúni í sumar.
Var tillagan samþykt með öllum
atkv. gegn atkv. þeirra borgar-
stjóra og Jóns ÓI.
Fimleikaflokkl kvenna veittur
styrkur til utanfarar.
Kvenfulltrúinn greiðlr ekki at-
kvæði.
Fimleikaflokkuu kvenna úr 1-
þróttafél. Reykjavíkur haifði sótt
um 1500 króna styrk til bæjar-
stjórnarininar til að fara á fim-
leikamót, er haldið verður í Ga-
lais í sumar. Hafði ríkisstjórnin
styrkt flokkinn með 7000 króna
fram'lagi, og taldi flokkurinn sig
vel stæðan, ef 1500 kr. fengj-
iust í viðbót frá bænum. K.
Zimsen talaði fast gegn þessari
styrkveitingu,, en svo fór fyrir
víðsýnii bæjarfulltrúanna, að
styrkveitingin var samþykt með.
öllum atkv. gegn K. Z„ en eini
kmnfulltrúinn í bœjurstjöminni,
Guörún Jóimsson, sat hjá og
greiddi eigi atkvϚi.
Bréf frá Olíuverziun íslands.
Hafnarnefnd hafði borist bréf
frá Olíuverzlun íslands h. f„ þar
sem farið var þess á leit við
bæjarstjórn, að iækkað væri vöru-
gjald af olíu og benzíni, er flutt
verður hingað í tankskipurn.
Vörugjaldið var samkvæmt taxta
hafnarnefndar miiðað við innfl. í
tunnium, og hefði það ekki þá
verið ákveöið svo hátt, ef ol|!u-
geymarnir hefðu verið komnir,
þyí innfl. olíunnar á þennian hátt
slítur mannvirkjum hafnarinnar
varla nokkuð og olían tekur lítið
rúm. Verður ekki annað sagt en
að sanngirni sé þvíað lækka vöru-
gjaldið. Hafði hafnarnefnd þó
ekki getaö fallist á að lækka
vörugjald á innfluttu benzíhi
og olíu, en féllst aftur á móti á
að fella nidgr vörugjald af því,
sem flutt vœri aftur út úr höfn-
inni. Var það með tiiliti til þess,
að skoða mætti það svo sem olian
væri flutt inn í geymana til um-
hieðslu út um land, enda mun
olíuinnflutningur í Reykjavíkur-
höfn vaxa mjög eftir að geym-
arnir eru fullgerðir. Var þessi
ráðstöfun hafnarnefndar samþykt
með 8 átkv. gegn 6, en till. Guðm.
Ásbj. um að fresta málinu vor
feld með 7 atkv. gegn 7. Bar því
þjónusta „Mgbl.“ við Skel-félagið
ekki árangur í þetta sfcifti.
/
5 byggingáleyfi
voruveitt; enn fremur v»ru leyfð-
ar margar breytingar á húsum<
Bæjarreikningarnir.
Nú voru loksins lagðir fyrlr
bæjarstjórn endurskoðaðir reikn-
ingar bæjarsjóðs fyrir árin 1925
og 1926. En það eitt, hve seint
þeir koma til samþyktar bæjar-
stjórnar ,er góð mynd af því,
hve lltill kostur bæjarstjóm er
gefinn á því ,að fylgjast með
málefnum og ástæðum bæjarins.
Endurskoðendurnir gerðu ým>sar
athugasemdir við ,reikningana, svo
sem 'Um það, hve slælega hefðí
verið gengið eftir innköllun út-
svara, að dráttarvextir af útsvör-
um hefðu ekki verið færðir sér-
stabl. og að reikningsskil af hendi
bæjargjaldkera hefðu dregist um
11 mánuöi frá lokum reiknings-
árs. Enn fremur kvörtuðu endur-
'skoðendurnir yfir því, að ekkf
hefði verið fylgt ákvæðunum að
hirta opinberlega á prenti niður-
stöður bæjarreikninganna. Þeir
töldu enn fremur, að regl urnair
um endurskoðun hæjarreikniing-
anna væru orðnar úreitar, enda
60 ára gamlar. Þeir töldu launa-
kjör endurskoðendanna óviðun-
andi, ef endurskoðun reikning-
anna ætti að vera í lagi.
Sig. Jönasson beindi þeirri fyr-
irspurn til borgarstjóra, hvort
bráðlega væri eigi von á reiknángi
fyrir árið 1927, og taldi hann það
öþolandi sleifarlag að reikning-
arnii; væru eigi fullgerðir og
endurskoðaðir í síðasta lagi
missiri eftir.Iok reikningsárs, enda
hefðu endurskoðendur i athuga-
semd'Um >sínum vikið að því. S.
J. spurðist enn fremur fyrir um
það, hvort ekki væri rétt, að hjá
hænum starfaði að endurskoðun
Þórður Bjarnason fyrv. bæjarfull-
trúi, og hefði há laun, og hvernig
því starfi væri varið. Borgairstjórf
svaxiaði, að Þ, Bj. væri að enduiiH
skoða reikninga frá „löngu liðn-
I1
Húsmæður
Dollar - stangasápan
hreinsar betur og er miklu
mýkii fyrir fötin og hendur-
nar en nokkur önnur
SHT þvottasápa.
Fæst vfðsvegar.
í heildsölu hjá
Halldóri Eirikssyni,
Hafnarstræti 22. Sími 175.