Alþýðublaðið - 22.05.1928, Qupperneq 2

■
ftll&ÝÐUB&AÐIÐ
ÍALÞÝÐÐBLAÐIÐ
J kemur út á hverjum virkum degi. |
Aigreiösla i Alþýðuhúsinu við |
í Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. í
< til ki. 7 siðd.
< Skrilstofa á sama stað opin kl. !
J 9Vs —10 V* árd. og kl. 8—9 síðd. J
í Slman 988 (afgreiðsian) og 2394 >
j (skrifstofan). !
<! VehðlBg: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
i mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 >
« hver mm. eindálka.
! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan !
< (i sama húsi, simi 1294). [
Samvinnufél5|f»
Þar sem íhaldið hefir jdirráð i
stjórnmálum, notar pað vald sitt
tii þess að Jeggja skattana á
þurftartekjur alþýðunnar, og til
að hlífa eignum og arði auð-
manwanna við álögum.
Þar sem auðvaldið ræður í at-
vinnumáium, notar það valdið til
þess að græða á vinnu verka-
fólksins með því að greiða minna
fýrjr vinnu þess en hún er verð.
Þar sem auðvaildið hefir veral-
unina í höndum sér, notar það
aðstöðu sína tii að græða á við-
skiftamönnunum með því að
borga minna fyrir afurðirnar en
þær eru ver'ðar og selja innflutt-
ar vörur hær,ra verði en þær
kosta.
Með samvinnu i stjórnmáium
getur alþýðan varist árásum í-
haldsins, látið þá grei'ða skatt-
ana, sem geta og eiga að greiða
þá, og að lökurn náð í sínar
hendur fullkomnum yfirráðum,
ekki einasta í stjórnmáJum, held-
ur og í atvinnu- og verziunar-
máium.
Með samvimiu geta verkamenn
bætt líjör sin, knúð fram iauna-
bætur og stvtting vinnutima.
Verklýðsfóiögin eru þar öflugasta
vopnið.
Með samvinnu í verziun getur
almenningur útvegað sér nauð-
synjar sinar fyrir sannvirði og
. fengið fu-It verð fyrir afurðir sin-
ar.
Samvinnan er í senn vopn og
verjur alþýðunnar í baxáttu henn-
air við auðvald og íhald.
Þess vegna 'er hún líka þyrnir
í augum íhaldsins og þýja þess.
Sam'keppni og samvinna eru and-
stæður, ósamrýmanlegar með
öjlu.
Eftir áratuga óþreytandi elju
fjöímargra ágætra manna er nú
svo komið, að jafnvel íhaldið
hérlendis ekki þorir lcngur að
viöurkenna, að það sé á móti
samvinnu. Þjóöinni er orðiö það
Ijóst, að samvinna er nauðsýnleg
á öllum sviðum, að hún er lyfti-
stöhg allra framfara, að án henn-
m verður engu þjóðþrifamáli
hrundið í framíkvæmd.
Og með hverjum degi fjöigar
þeim, sem sjá og skilja, að
lausnin á öllum vandamálum nú-'
itímans er að eins ain: fuililkam-
in samvinna og sameign ailira
starfandi manna. Þetta er takmark
jaf naðar ste fn unna r. Þetta er lika
takmark þeirra, sem eru sam-
vinnumenn, ekki að eins í orði,
heldur og á borði.
„Morgunbiaðið“ læzt nú vera
orðið fylgjandi samvinnustefn-
unni. Jón Þor.láksson líka. I fyr-
irlestri þeim, er hann flutti í vst-
ur um síldarverksmiðjur, lagöi
hann txl, að verksmiðjan yrði rek-
in „á hreinum samvinnugrund-
velli“. Þessi snúningur „heila
heilanna“ fékk svo mikið á mann.
inn, að hann gleymdi margföld-
unartöflunni svo greinilega, að
hann gat ekki margfaldað rétt
með 19, svo sem frægt er orðið.
„Morgunblaðið ‘ hefir ekki þol-
að snúninginn öllu betur en
„heili heilanna". Það sýnir eítir-
farandi klausa, er þar birtist á
sunnudagihn í grein, .sem átti að
vera um síldarbræðslustöðvar og
Sanxvinnufélag ísfirðinga:
„íhaidsmenn vildu að útgerðar-
menn starfræktu isjálfir síldair-
verksmiðjurnar með samvinnufyr-
irkomulagi og án allrar áhættu
fyrir ríkissjóð. — Að eins átti
rikissjóður að hjálpa útgerðar-
mönnum til að koma verk-
smiðju upp“ (Leturbreyting hér.)
Það sem deilt var uxn á alþingi
var það, hvort ríkisstjórnin skyldi
hafa heimild til að selja saim-
vinnufélagi útgerðarmanna verk-
smiðjurnar án þess að leita álits
þingsins þar um. JaínaÖarmenn
fengu því áorkað að ákveðið var,
ab samþykki beiggja deilda al-
þingis þyrfti ti.l þess, að stjórnin
mætti selja verksmiðjurnar.
Þegar þess er gætt, að hér er
um einnar inilljónár króna verð-
mæti að ræða, liggur í augum
uppi, að ekki nær nokkurri átt
að heimila stjórninni að ráðstafa
því að þinginu fornspurðu. Sér-
stök ,l:ög þarf til þess að selja
megi jarðeignir ríkisins í hvert
skifti, og er þó sjaldnast þar
nema um örfáar þúsundir að
ræða.
„Morgunb'aðinu“ finst það með
öllu á/xættulaust fyrir ríkissjóð
, að hjálpa útgerðarmönnum til að
korna verksmiðju upp“, það er
að segja, að byggja fyrir 1 millj-
ón króna verksmiðju handa þeiin.
En ■ það 'fárast yrfiT þeirri feikna
áhættu, sem rikissjóði stafi af því
að ábyrgjast fyrir félagsmenn í
Samvinnufélagi Isfirðinga tæpan
þriðjung af þeirri upphiæð. Þó er
þar að eins að ræða um J/s af
kaupverði skipanna og kröfur
gerðar um viðbótarbyggingar og
íhlutun um stjórn og rekstur fyr-
irtækisins.
Þetta samvinnufélag útgerðar-
manna, sem „Morgunbiaðið"
ta'ar um með svo rniklum
fjálgleik, hefði líka orðiö skrít'n
skeþna.
Ólafur Thors og Jón Ölafsson
hefðu verið þar á öðru teýti mieð
fjölda togara og annara s'kipa,
en á hinu teytimu hefðu verið
eig-endur snxáskipa víðs vegar af
landinu. Sumir hefðu haft marga
tugi þúsunda síldarmála, aðrir að
eins eitt þúsund. Hverjir hefðu
ráðið þar rnestu?
Hvers vegna lögðu nú stórút-
gerðarmenn svo mikið kapp á að
ná síldarverksmiðjunum í sínar
hendur?
Því er auðsvarað.
Ef stórútgerðarmennirnir fengju
yfirráð verksmiðjanxxa í sínar
hendur, gætu þeir ráðið einir
verðinu á bræðslusildinni eins og
hingað tii, skamtað það eftir vild.
Þetta er það, sem liggur á bak
við alt samvinnuspjall „Morgun-
b!aðsins‘‘ og foorráðamanna þess.
Sannast þar hið fomkveðna:
„Þeir haía á sér yfirskin guð-
hræðsfunnar, en afneita hennar
krafti. Forðastu þvílíka!"
KnattspyrnaiK.
„Gamall markvör'öur" sendi
knattspyrnumöninum hér hlýlega
kveðju í Alþýðublaðinu 18. þ. m.
En hann fer þar ekki rétt með
sumt, sem máli skiftir, og er því
rétt að svará nokkrum orðuxn.
Hann segir, að það muni hvergi
þekkjast annars staðar en hér, að
óæfðir sjómenn keppi við vel æfð
íþróttafélög, og að íþróttafélög
annars staðar en hér mundu ekki
sinna slíku. Þetta er rangt. Sjó-
menn stórþjóðanna, einkuim her-
nxenn, eru margir afburða íþrótta-
rnenn. Þeir hafa vanist íþróttum,
einkum þó knattspyrnu-, frá bams-
aldri, og „það, sem ungur nernur,
gamail temur“. Flest útlend her-
skip og mörg stór kaupför hafa
knattspyrnuflokka um borð, einn
eða fleiri. Aðallega á þetta þó
við um ensk kaupför, því í Eng-
Iiandi skipar knattspyrnan öind-
vegissess rneðal íþróttanha, og
svo má segja, að knattspyrnu-
íþróttin sé runnin Bretum í merg
og blóð og þar kunni hver mað-
ur (og jafnvel kona) vel að leika
með knött.
Knattspyrnusveitir skipanna æfa
vel um borð, hver eftir sinni að-
stöðu, og þær láta sjaldan tæki-
færi ónotað til að æfa sig í landi,
þar sem þær geta því við koxnið.
Keppa þær við félög í landi eðá
að öðrum kosti við sjómenn af
öðrimi skipum.
Svo hafa sagt mér brezkdr sjó-
liðar ,sem hér hafa kept, að þeir
hlakki ávailt til að keppa,. ekki
sizt, ef von er. á sterkri sveit á
móti. Þeir leika af svo miklum
krafti og svo drengilega, sem
þeinx er auðið. Þeir keppa vegna
íþróttarinnar, til að sýna hana og
njóta hennar; að sigra er ekki
þeirxa æðsta boðorð. Auðvitað
leggja þeir. kapp á það, en þeir
harma ekki osigur.
Knattspyrniuflokkur senx heild
og einstaklingar innaii hans geta
teikiö- svo, að unun sé á að horfa,
enda þótt þeir bíði ósigur. —
Knattspyrnuflokkar útlendra sjó-
manna hafa o‘t verið ósiguráælir |
Knattspyrnufréttir.
III. flokks vormót hófst í gær.
I gær byrjaði fyrsta knatt-
spyrnumótið á þessu áxi, og vorit
það drengir innan við 15 ára
aldur, er áttust þar við. Hér á
landi er líklega langmestur á-
hugi fyrir knattspymunini af öll-
um íþróttum, enda álitin holt
hreyfing, og er það því alment
íagnaðarefni fyrir _ unga menn,
þegar knattspyrnumótin hefjast.
I gærkveldi keptu öll félögin,
og fóru svo leikar, að Valur
vann Frarn með 10 mörkum gegn
0. Um þann leik er það að segja,
að hanin var allur Vals megin,
enda þótt Frarn eigi góðum
knattspymumönnum á að skipa
inman um. Vals-menn eru betur
æfðir og duglegri. Leikurimi
miili K. R. og Víkings var aftur
á móti miklu jafnari, en fór samt
þannig, að K. R. vann með 2 gegn
0, og mun það mest að 'þakka
hinum ágæta markverði þeirra.
Leikur þesisi var hinn fjörugasti
alt frá byrjun til leiksloka, svo
unun var á að horfa, enda skorti
ekki á fagnaðaróp úr báðumi
fylkingarörmurn, þegar upphlaup
voru gerð.
Næstu kappleiikar fara -fram
annað kvöld, og keppa þá kl. 8
K. R. og Fram og kl. 9 Valur og
VíkinguT. Aðgangur er ókeypis,
Þráinn,
hér í Reykjavik, en flestir hafa
þeir sýnt fjörugan leik, ínargir áf-
bragðsgóðian og ýxhisir þeirra haft
snillingum á að skípa.
Til dæmis um þetta má nxinn-
ast þess, að iyrir fáum sumrum
gerðd knattspyrnusveit af þýzka:
beitiskipinu „Berlin". jafntefli við
K. R. Man ég vel enn þá mið-
framherja þeirra og mxð-fram-
vörð; þeir voru aifbragð annara,.
sem þá lék-u á vellinum.
Síðastiiiðið sumar keptu sjóliðar '
aif brezkia herskipinu „Harebe.l,l“
við K. R., sem þá var og er enn „
bezta knattspyrnuféiag íslands.
Sú viðureign var hörð, og um
tíma voru ýnxsir hinna mörgu á-
horfenda farndr að efast uxn sigur
Islendinga; svo vel léku Bretarnir.
Leikslok urðu samt þau, að ís-
lendingar unnu með 4:1, En sá
mismunur var ekki meíri og jafn-
vel ekki eins miki'll og varð á
milli K.- R. og hinna íslenzk'œ
keppinauta þess á Knattspyrnu-
móti islands, er háð var skömniu
síðar. — Kappláðarnir brezku
höfðu kept víða, áður en þeir
komu hingað, þar á nxeðal í Dan-
mörku og víðia í Noregi, og lxafði
ýmsurn veitt betur.
Ég álít rétt, að knatíspyrnu-
menn vorir heyi kappltík við
kappliða af erliendunx skipum, því
oft má. margt af þeim læra, og
sízt er hér ofmiikið fjör né til-
breytni í íþróttakeppni.
Enn má geta þess, sem nokkurs