Vísir - 03.04.1925, Blaðsíða 2

VtSIR
i
5
Oöícm fyrlrliggfandl:

Rúgmjöl,
Hálfsiglimjöl,
Hveifi Gream of Manitoba,
Do. Glenora,
Do. Best Baker,
Do. 5 aðrar fegundir.
• Flórsykur,
Marmelaöi.
Krossanesmálið.
Fyrsta ræða Jakobs Mðller um nefndarskipun til að
rannsaka pað mál.
pað liggur fyrir aS ganga til atkv.
upi það, hvort hv. deild skipi nefnd,
^JiLað -rannsaka Krossanesmálið. Eg
ífefil haldið spurnum fyrir um álit
manna út í frá á þessu máli, og hef-
ir heyrst allir vera sammála um, að
]?að sé þannig vaxið, að það gangi
hneyksli næst, ef við svo búið er
látið standa. Eg segi óhikað, að
fyrsta ástæðan til þess, að þinginu
beri að hefjast handa í málinu, er
sú, að almannarómurinn krefst þess.
pað er sem sé trú alls almennings,
að framkvæmdarstjóri Krossanes-
verksmiðjunnar hafi haft fé af mönn-
um í stórum stíl. J?að hefir ekki enn
komið skýrt fram, hvernig hæstv. stj.
lítur á málið, en eg held mér sé óhætt
að fullyrða, að hún sé andvíg
rannsókn. J?að er ekki gott að
segja af hverju svo er, og eiginlega
geta aðeins verið 2 ástæður til þess.
Önnur er sú, að hún telji málið þeg-
ar fullrannsakað, og J?ví engra frek-
ari aðgerða þörf, en hin er sú, að
það gæti komið henni óþægilega,
ef málið yrði upplýst.
Hæstv. atvrh. (M. G.) hefir nú
gefið skýrslu um sín afskifti af mál-
inu. ]7að fyrsta.semegtókeftiríræðu
hans, var að síldarmælikerin hefðu
ekki verið löggildingarskyld. Mig
furðar stórum á, að hæstv. ráðherra
skuli láta sér þetta um munn fara,
því að það er tekið fram í lögum
um mælitæki og vogaráhöld, að allir
þeir, sem reka þannig viðskifti, að
þeir þurfa að mæla eða vega varn-
ing, eru skyldir að hafa til þess lög-
gilt áhöld. Að Krossanesverksmiðj-
an hafi rekið slík viðskifti er tví-
mælalaust. Og hvað sem hæstv.
ráðh. segir um þetta, voru mæliker-
in áreiðanlega löggildingarskyld.
Og í skeyti, sem hann las upp, til
bæjarfógetans á Akureyri, segir frá
því, að hæstv. stj. hafi falið honum j
að rannsaka, hvort ólöggild og röng :
mæliker hafi verið notuð í Krossa-
nesi. í þessu skeyti er því slegið
föstu, að mælikerin hafi verið lög-
gildingarskyld. En síðan sagði
hæstv. ráðh., að með löggildingunni
hafi viðskiftamenn verksmiðjunnar
verið trygðir gegn því, að tapa í
áframhaldandi viðskiftum við verk-
sm. á því, að mælikerin væru of
stór. J?að er þannig af orðum hætsv.
ráðh. einnig upplýst, að mælikerin
hafi verið röng, og þá er eftir að
fá sannað, hvort verksmiðjan hafi
haft af mönnum fé, með því að nota
þessi röngu mál, og í öðru lagi,
hvort það hafi verið gert af ásettu
ráði. En þetta finst mér að hæstv.
ráðh. játi, að sé órannsakað.
pað virðist liggja í orðum hæstv.
ráðh., að hann gangi út frá, að fé
hafi að vísu verið haft af mönnum,
en ekki af ásettu ráði, og því sé
engin ástæða fyrir það opinbera að
hefjast handa í þessu máli, fyrr en
kærur komi fram. En það er afar-
hættulegt, ef sú trú kemst inn hjá
almenningi, að í slíkum efnum sé
leyfilegt að haga sér eins og hverj-
um sýnist, meðan engir kvarta. J?ess-
vegna á, þegar um önnur eins mál
og þetta er að ræða, að fylgja þeim
fram með fullri festu. Hæstv. ráðh.
viðurkennir, að hann þekki lítið til
þessara hluta, og kveðst vera því
ókunnugur, hvernig mæling og upp-
skipun síldar fari fram, og því geti
hann ekkert um þetta dæmt. J?etta
er nú mjög svo hreinskilnislega ját-
að af hæstv. ráðh. En jafnframt er
það fullkomin játning um það, að
hann hafi ekkert getað rannsakað
j málið, og heldur ekki gert það. En
| svo ber hann því við, að fram-
: kvæmdarstjóri Krossanesverksmiðj-
I unnar hafi verið í góðri trú um, að
j hann hefði ekki af mönnum í við-
skiftunum. En um það getur hann
ekkert vitáð. Mér finst ]?að vera
augljóst, að ekki er mark takandi á
slíkum fullyrðingum málsaðila.
Hæstv. ráðh. sagði í sambandi
við ráðningu verkafólks, að fram-
kvæmdarstjóri hefði þverneitað því,
að hann hefði látið sér til hugar
koma, að sækja um leyfi stj. til J?ess
að flytja verkafólk inn. J?rátt fyrir
Terdlækkun.
Með siðustu skipum fengum við nýjar birgðir af hinn
ágæta DUNLOP bifreiðagúmmíi, sem við seljum með hinu
afar lága eftirtalda verði:
Dekk: Slöngur:
30x3y2 ........................ kr. 68.00 9.25
31x4 .......................... — 82.00 11.50
33x4 ................’......... — 108.00 13.00
32x4% .......................... — 123.00 15.00
34x4% ........................... — 130.00 16.25
. 33x5 ............................ — 162.00 17.40
35x5 ........................... — 170.00 18.50
815X120 ......................... — 117.00 15.00
880X120 ........................ — 130.00 16.25
AÐALUMBOÐSMENN Á ISLANDI.
JÚH. ÓLAFSSON & CO.
REYKJAYÍK.
J?að segir hann, að framkvæmdar-
stjórinn hafi látið sækja um slíkt
leyfi. Er maðurinn þá ber að ósann-
sögli í því máli. pað er líka skemst
á að minnast, hvað hann segir í
skýrslum þeim, sem hann hefir gef-
ið um mál þetta í Noregi. par seg-
ir hann, að hann hafi látið mæl-
inguna fara fram í sérstökum lög-
giltum mælikerum, en það er upp-
lýst og viðurkent af verksmstj. við
eftirlitsmann löggildingarstofunnar
og við atvm.ráðh. í sumar, að þau
ker hafi aldrei verið notuð. pó seg-
framkvæmdarstj. í Noregi, að með
þeim hafi síldin verið mæld, eftir
að hún kom úr skipi. Og með þess-
um röngu skýrsluin, sem hann gefur
í Noregi, játar hann sekt sína. Eg
trúi því, að hæstv. ráðh. sé ókunn-
ugt um uppskipun og mælingu síld-
ar, og hafi því tekið trúanlegt, það
sem framkvæmdarstj. sagði um að
síldin ódrýgðist við uppskipun. En
hæstv. ráðherra virðist ekki hafa
talað um þetta við aðra menn, sem
kunnugleika hafa á þessu sviði.
Sannleikurinn er sá, að það er ör-
sjaldan, að nokkru muni við upp-
skipunina. Annars hagar svo til í
þessari verksmiðju, að þar er sér-
stakur maður, sem sér um mæling-
una, og mun hann hafa gengið ríkt
eftir, að kerin væru full.
Og það er að minsta kosti Ijóst,
af því sem hæstv. ráðh. hefir sagt,
að rannsókn hans á málinu hefir
aðallega beinst að því, að fá að
vita, hvernig annar málsaðili hefir
litið á þetta. Um viðskiftamenn er
ekki talað. En þar sem þessi fram-
kvæmdarstj. nú hefir gripið til þess,
að segja rangt frá öllum málavöxt-
um í Noregi, ákærir hann sjálfan
sig svo geipilega, að eríitt er að
efast um sekt hans eftir það.
Hæstv. ráðh. sagði þetta dæmi
um • Krossanesverksmiðjuna ekki
einsdæmi. Slíkt hefði komið fyrir
einnig hjá öðrum verksmiðjum, en
ekkert dæmið komst J?ó neitt nálægt
J?essari verksmiðju. Krossanesverk-
smiðjan er einhver elsta verksmiðj-
an, og ef til vill hafa hinar litið svo
á, að „hvað höfðingjarnir hafast
að, hinir ætla sér Ieyfist J?að.“ I
sumum tilfellum voru líka mælikerin
minni, en ]?au eiga að vera, en í
sumum, J?ví sem næst, nákvæmlega
rétt.
pað er að minsta kosti ein síld-
arverksmiðja á Siglufirði, sem hafði
]?ví sem næst nákvæm mál, og J?á
verður auðsætt, að Krossanesverk-
smiðjan, og hinar, sem siglt hafa í
kjölfar hennar, hafa bæði haft af
mönnum fé og einnig beitt óheiðar-
legri samkepni við heiðarlegu fyrir-
tækin. A ]?essu er líka hægt að sjá,
að alt þetta mas, um ódrýgindi síld-
arinnar í uppskipun, er eintómur
þvættingur. Hinar verksmiðjurnar
hefðu áreiðanlega reynt að tryggja
sér uppbót á ]?ví, ef nokkru hefði
munað. Við J?ví sem hæstv. ráðh.
sagði, um að framkvæmdarstjórinn
hefði haft í hyggju að vega síldina,
eða að minsta kosti hefðu vogirnar
verið til, er ]?ví að svara, að vogirn-
ar hafa sjálfsagt verið ætlaðar til
]?ess, að vega með afurðirnar, sem
út væru fluttar. Annars vil eg benda
á J?að, að ef framkvæmdarstjórinn
hefir haft tilhneigingu til að hafa
af viðskiftamönnum á þennan hátt,
gæti hann sjálfsagt haft einhver ráð
til ]?ess, ]?ó að vogir væru notaðar í
stað mælikera. Ýmsar vogir eru
]?annig, að eigandinn getur látið
]?ær vega eins og honum hentar, ]?að
og ]?að skiftið. En sú aðferð mun
tryggari en hin. Mælikerin segja til
sín, en erfiðara er að „kontrollera"
vogirnar.
Hæstv. atvrh. hélt ]?ví fram, að
óviðurkvæmilegt hefði ]?ótt, að beita
hörku við J?ennan eina mann, J?ó að
upplýst væri, að hann hefði notað
röng mælitæki, J?ví að reynsla mæli-
tækjastofunnar sýndi, að 68% af
öllum vogaráhöldum í landinu hefði
verið röng við fyrstu skoðun.
Samanburður hæstv. ráðh. á
J?eirri reynslu, sem löggildingar-
stofan ]?annig hefir fengið um rang-
an mæli og vog alment, á ekki hér
við. pað er enginn vafi á ]?ví, að
J?au mælitæki, sem löggildingarstof-
an hefir leiðrétt hjá einstökum kaup-
sýslumönnum, hafa verið orðin röng
án vitundar eigendanna, einungis af
notkuninni. pau hafa líka, vafalaust
verið rétt í upphafi. Öðru máli er
að gegna um síldarverksmiðjurnar.
par hafa mælitækin altaf verið röng.
| Og ]?að hlýtur framkvæmdarstjór-