Vísir - 14.04.1928, Blaðsíða 5

vísir
Laugardaginn 14. apríl 1928.
Glugga'
tjölð
og
Glugga-
tjalda-
efni,
Ijöltopeytt
lipval.
Terslunin Björnpristjánsson.
Bgjp" gj-a
[Jön Björnsson & Co.
-*mW
Stofnnn
ekknafélags.
Einliver þyngstu kjör sem
þjóðfélagið liefir að bjóða eru
kjör fátæku ekknanna með
stóra barnahópinn.
pær hafa eklci að eins orðið
fyrir þeirri þungu sorg að verða
að sjá á hak ástvini sínum, lield-
ur liafa þær einnig mist nauð-
sjmlega fyrirvinnu heimilisins.
pær standa eftir hjálparvana og
atvinnulausar. Síðasti skilding-
urinn hefir farið í kostnað við
banalegu mannsins eða til að
standast útgjöld af jarðarför
hans. Og stundum liefir það
ekki hrokkið til, svo þær hafa
orðið að safna þungum skuld-
um.
Barnahópurinn safnast þög-
ull kring um móðurina ráð-
þrota og harmþrungna. Hún
á ein með sínum veiku kröft-
um að vinna fyrir honum og
afla honum lifsviðurværis. Hún
veit að lífið verður þrotlaus
barátta, óslitinn, ævilangur
þrældómur og það sem hana
tekur langsárast er það, að börn
hennar verða í uppvextinum að
fara á mis við flest þægindi
lífsins og jafnvel þola skort og
neyð. Hún veit, að þau verða að
taka á sig eitt þyngsta okið, ok
fátæktar og örbirgðar, alt frá
blautu barnsbeini.
petta eru kjör fátæku ekkn-
anna. petta eru kjörin, sem
þjóðfélag vort hefir að bjóða
þeim og börnum þeirra.
þær eru ekki heimtufrekar
ekkjurnar. j?ær eru ekki með
háværar kvartanir. þær bera
harm sinn i liljóði og hefja bar-
áttuna möglunarlaust.
J?ær vinna baki brotnu og
berjast sem lietjur gegn fá-
tæktinni.
Stundum bíða þær ósigur.
Slundum tekst þeim að sigra.
En þá er líka oftast heilsan bil-
uð og kraftarnir þrotnir, langt
fyrir aldur fram. Sigurinn hef-
ir. orðið þeim dýrkeyptur, þvi
JWyrtto atf 'Wnúí þvf tfýmtsst--
asta, sem þær áttu, heilsu sinni
og lífshamingju.
Og ef uppkomnu börnin mis-
hepnast, missa heilsuna eða
deyja, verða þær að lokum
aumir og vesælir sveitarómag-
ar, sem allir líta niður á, þó
mcstalt líf þeirra hafi verið ó-
slitin barátta við ofurefli mót-
lætisins.
En þjóðfélag vort liorfir kalt
og rólegt á þennan ójafna og
grimma leik.
Stjórnmálamennirnir hreyfa
sig eldci. þeir vita að þeir þurfa
ekki að óttast kröfugöngu fá-
tæku ekknanna. pær eru lam-
aðar og aðþrengdar eftir lang-
vinna baráttu. pær eru þreytt-
ar og veiklaðar af mótlætinu og
erfiðinu.
J?eir þurfa ekki að óttast tár
þeirra og andvörp, því þau til-
lieyra kyrðinni og einverunni,
en er ekki flíkað opinberlega á
strætum og gatnamótum.
peir, sem stjórnina skipa,
þurfa ekkert að óttast, þær
munu engan mótþróa sýna eða
óróa.
ping og stjórn geta Iátið þær
með öllu afskiftalausar. pær
munu ekki gera þeim ónæði
með blaðaárásum eða ofþreyta
með bænarskjölum, enda flestar
svo skapi farnar, að þær kunna
illa styrkbeiðnum, sem af sum-
um mundi talið hreint ölm-
usubetl.
En nú vil eg spyrja ekkjurn-
ar: Er þetta rétt?
Er það rétt, að þið eyðið
lieilsu yðar langt fyrir aldur
fram við að vinna einar það
verk, sem þjóðfélaginu ber
skylda til að hjálpa yður að
viuna?
Er það rétt, að þið látið börn
yðar þola slæma aðbúð árum
saman, aðal þroskatímann,
vegna fátæktar, án þess að
krefjast nauðsynlegrar hjálpar
þess opinbera?
Er það rétt, að þið látið börn
yklcar i'ara á mis við góða ment-
un og holt lífsuppeldi, vegna of-
urþunga örbirgðar, án þess að
rtsyns- a'ð ftr tál a«
gera skyldu sína við ykkur og
börn ykkar?
Er það rétt’, að þið skulið
þurfa að ofþyngja eldri börn-
unum með þungri og lýjandi
vinnu, jafnskjótt og við verður
komið, áður en þau hafa fengið
nægan þroska, án þess að reyna
að sýna því opinhera fram á, að
því beri að afstýra slíku böli?
Er það rétt að þið og börn
ykkar eigið öðrum framar að
þola þrælatök eymdar og ör-
birgðar, týna heilsu og lífsham-
ingju yðar og ef til vill barna
yðar, án þess að láta það opin-
bera heyra nokkurn kveinstaf til
yldcar eða óánægjuorð?
Eg veit ekki liverju þið svarið,
en að minu áliti er þetta ekki
rélt.
Eg tel það ekki að eins nauð-
synlegt, heldur beinlínis skyldu
fátækra ekkna, að þola alls ekki
lengur þau kjör, sem þjóðfélag-
ið hefir boðið þeim og býðnr
þeim enn.
Eg tel það skyldu þeirra að
reyna af alefli að opna augu
stjórnar og þings fyrir því, að
kjör þau, sem þeim eru boðin,
eru ekki að eins ósæmileg með
öllu, heldur beinlínis stór rang-
lát, því að þær eru af öllum
kröftum sínum að hjálpa til að
skapa þjóðfélaginu framtíðar-
styrk með börnum sínum, styrk,
sem þjóðfélagið mun óspart
nota, ef þeim heppnast þetta.
En ]?á er auðskilið mál, að
því ber i ýtrustu neyð að veita
þá aðstoð, sem þarf, til þess að
skapa þennan kraft og gera
hann sem best úr garði.
Eg tel það því alveg blóðugt
ranglæti af þjóðfélaginu, að láta
ekkjurnar með öllu styrklausar
í bágindum þeirra, þegar það
ætlar sér að njóta í sem ríkust-
um mæli ávaxtanna af starfi
þeirra, ef vel heppnast.
Og því ljótari verður þessi
verknaður, J>ar sem þing og
stjórn verja peningum lands-
manna svo þúsunduin skiftir
árlega í allskonar hégóma
(orðuglingur, óhófsveislur,
prentun þingskamma o. s. frv.).
J^að virðist J?ví réttmætt og
sjálfsagt að vinna að því, að
þjóðfélagið taki upp nýja og
rétta stefnu í þessu máli og það
sem fyrst.
Til þess að styðja að þessu, vil
eg' að ekkjurnar sjálfar hafi
forgöngu í þessu máli.
Eg veit að vísu, að sumurn
þeirra muni veitast erfitt að
bæla á sig þessu starfi. En eg
býst ekki við, að neinn veruleg-
ur skriður komist á málið, fyrr
en þær hefjast sjálfar lianda og
byrja harða og ákveðna sigur-
baráttu fyrir sínum réttláta
málstað.
Til þess að þetta megi takast
sem best, tel eg nauðsynlegt, að
allar ekkjur myndi með sér öfl-
ugan félagsskap til að vinna að
því, að bæta kjör sín í þjóðfé-
Iaginu.
J?að takmark, sem ekknafé-
lagið yrði að keppa að, væri að
reyna að vinna stjórn og þing
til þess að leggja fram styrk til
þurfandi ekkna, sem sæmileg-
ur væri, þeim og börnum þeirra
til lífsframfæris.
Ríkið yrði að veita hverri fá-
tækri ekkju ákveðinn uppeldis-
styit með Ifvdrjtr barwt tfl
ára aldurs. Mætti sá styrkur
ekki vera minni en 250 krónur
á ári með hverju barni fyrir
blásnauðar ekkjur, en mætti
fara minkandi hlutfallslega eftir
því, sem ástæður ekknanna
cræru betri.
En auk þess ætti að veita
þeim allar ivilnanir, sem hægt
væri, til að manna og menta
börn sin, einnig eftir að þau
hafa náð 15 ára aldri, til dæm-
is með ókeypis kenslu í öllum
opinberum skólum, við kenslu
í iðnaðarnámi og öðru kostn-
aðarsömu atvinnunámi.
Alment ekknafélag, sem næði
yfir alt land, hefir þvi mikið og
þarft verk að vinna og miklar
likur fyrir þvi, að það gæti
komið góðu til leiðar, ef það
fengi mikla þátttöku og væri
vel stjórnað. pað er þvi von-
andi að stofnun þess ætti ekki
langt í land, en gæti hafist sem
bráðast.
Ekknafélagið ætti að standa
allra best að vígi til að fylgjast
með þröngum hag þeirra ekkna,
sem örðugast eiga, og gæti leitt
þau dæmi óspart fram í ljósið,
sem jafnvel gætu opnað augu
hinna sljóustu og blindustu í
þessu máli, hvort sem þeir eiga
sæti á þingi eða í stjórn.
J?ess má einnig vænta, að
margir menn vildu leggja
málaleitunum slíks félags liðs-
yrði opinberlega, og gæti það
haft nokkur áhrif til þess, að
afla málum þess fylgis og vekja
eftirtekt almennings á þeim.
Einnig má búast við því, að
kvenréttindafélög og önnur
kvenfélög víðsvegar á landinu,
veittu ekknafélaginu nauðsyn-
legan styrk, enda mun eigi af
veila, jafnvanrækt og mál þetta
hefir verið til þessa.
Eg ætlast til þess að efnaðar
ekkjur taki einnig þátt í þessum
•félagsskap, því þær ættu, að
skilja kjör þau, sem fátæku
ekkjurnar eiga við að búa og
vilja bæta þau. —
Eg veit að það er til mikils
mælst, að ætlast til þess að
ekkjurnar sjálfar þurfi að berj-
ast fyrir umbótum á kjörum
sínum í þjóðfélaginu auk ann-
ars erfiðis. En eg hygg að hjá
þvi verði ekki komist, þar sem
það hefir margoft sýnt sig, að
það opinbera er mjög tómlátt
um niestu nauðsynjamáíin,
einkum ef þau varða þá, sem
fátækari eru og lítið eiga und-
ir sér.
Og þá er eina ráðið, að ekkj-
urnar reyni með samtökum að
auka styrk sinn sem mest, svo
að það opinbera verði, hvort
sem því líkar betur eða ver, að
sinna þeim að minsta kosti að
eihhverju leyti.
J>ess vegna er það tillaga mín,
að allar ekkjur á landinu niyndi
með sér öflugan félagsskap, sem
vinni af alefli að því að bæta
kjör fátæku ekknanna og barna
þeirra í nútíð og framtíð.
En mál ekknanna varðar ekki
að eins þær sjálfar og börn
þeirra.
Mál þeirra er mál allra mann-
vina og' umbótavina.
Meðferð þjóðfélagsins á blá-
fátækum ekkjum með stóran
barnalióp, hlýtur að velcja reiði
í fi’ifgd lfvBPá göftigs' ’marur? ög
1200 krðnur
í verðlaun.
Kaupiö Fjallkonuskósvertuna,
sem er tvímælalaust besta skó-
sverta sem fæst hér á landi, og
reyni'ö jaínhliöa aö hreppa hin háu
verölaun.
ÞaÖ er tvennskonar hagnaöur,
sem þér veröiö aönjótandi, — í
fyrsta lagi fáiö þér bestu skósvert-
una og í öðru lagi gefst yöur tæki-
færi til aö vinna stóra peninga-
upphæö í verðlaun.
Lesið verðlaunareglurnar, sem
eru til sýnis í sérhverri verslun.
H.f. [M Migir,
Kemisk verksmiðja.
f U - r
V'
150 stykki
af manchettskyrtum, sér-
lega smekklegir litir, verða
seldar frá 5.50 upp í 6.50.
J?etta ættu allir að athuga,
sem ætla sér að kaupa
skvrtur á næstunni.
Guðm. B. Vikar
Sími 658. Laugaveg 21.
VIOOOOOCXXX XXX KJOOOOOOOOQCK
maooGKmxxxxxmmxxxx
má ekki undir neinum kring-
umstæðum þolast lengur.
pað þykir ærin vinna fyrir
konu að sjá um stórt barna-
heimili og annast alt uppeldi
barnanna, og oftast talið nauð-
synlegt, að lnin liafi fullorðna
stúlku sér‘ til aðstoðar eða aðra
hjálp. En þá er það augljóst
mál, að það hlýtur að vera
liverri konu ofraun, að eiga að
ala upp stóran barnahóp hjálp-
arlaust og auk þess eiga að
vinna baki brotnu fyrir hús-
næði og lífsviðurværi alls
heimilisins.
Með öðrum orðum bæta á sig
fullkomnu karlmannsstarfi,
auk síns eigin erfiða "og vanda-
sama starfs.
J?að gengur þvi beinlínis
glæpi næst, að þjóðfélagið skuli
öldum saman hafa látið slika
óhæfu viðgangast, og enga bót
viljað á ráða.
Stofnun ekknafélagsins og
baráttan fyrir bættum kjörum
ekknanna er því ekki að eins
nauðsynleg vegna ekknanna
sjálfra, vegna heilbrigði, þroska
og göfgandi lífsuppeldis bam-
anna þeirra — hún er einnig
nauðsynleg vegna þjóðfélagsins
sjálfs.
pví það er ef til vill hvað
nauðsynlegast að hjálpa til að
afmá sem fyrst þann menning-
arleysisblett af þjóðfélaginu, að
þeim sé síst rétt hjálparhönd,
sem bágast eiga.
26. febr. 1928.
örn eineygði.