Vísir - 24.09.1928, Blaðsíða 5

VÍSIR
Mánudaginn 24. september 1928.
„Bæjarlýti“.
>. V'.K--:.-,..;' ;< 1 ■ • .
■ W'-l , 1 . C-éVW '‘•'.niýS-iýÖ ■ •rVtlSW -• i
1 187. og iyo. tbl. Vísis þ. á.
ritar „Borgari" greindr tvær und-
ir þessari fyrirsögn, í t8y. tbl.
sama bla'Ss gerir Jón Þorláksson
„leiöréttingu" viö fyrri grein
„Borgara". Viröist „Borgari" í
gréinunum gramur bæjarstjórn
fyrir aö hafa veitt Jóni skika af
Vallarstræti svo hús hans yröi
breiöara en ella, s’kika þessum er
síöan bætt við Vallarstræti á
kostnaö Austurvallar. En einna
gramastur viröist „Borgari“ þó
vera bæjarstjórn og byggingar-
nefnd fyrir tiltækiö, vegna þess tö
á brunarústunum, sem hús Jóns er
bygt á, hefir urn nokkur undan-
farin ár staðiö húskríli, sem bæn-
urn hefir verið lítil prýði að og
sem við breikkun þá er Jóni var
veitt og vitaniega verður veitt
öllum, sem byggja við Austur-
stræti vestur úr nær húskríli þetta,
sem skikanum nemur skemra
til suöurs. Litur „Borgari“ svo á,
að vegna þess hljóti litla húsið að
vera til lýta, en þetta er bölsýni.
Fyrst ber að gæta þess að þó þetta
hús M. Z. hafi fengið að standa
þarna undanfarin ár, mátti enginn
líta svo á, að það ætti að ráða
byggingunt stórhýsa í hjarta
bæjarins, þessi sements-kofi skyldi
takmarka aðrar bygginar, miklu
stærri og veglegri. „Borgari“ gerir
ráö fyrir að suðurhlið þessa unt!-
rædda húss M. Z. verði að rífa
niður og byggja upp jafnlangt til
suðurs húsum þeim, sem reist eru
til beggja handa og það jafnvel á
kostnað hins opinbera, en þetta er
ekki nauðsynlegt. Eigandi húss-
ins sér væntanlega sinn hag í því
að hækka húsið, svo að það verði
jafnhátt húsunum í kring og er þá
nægilegt aö láta liækkunina ná
jafnlangft suður. Við það myndast
þarna innskot fyrir inngang i hús-
iö, sent, ef rétt er með ifarið ætti
að gera það, sent verslunarstað,
meira virði en húsin i kring með
1 < ví að prýða þennaat inngang svo
að hann veki meiri athygli vegfar-
cndunt en inngangur í næstu hús.
Það er mjög algengt í stór-
borgum erlendis að slik innskot
eru sett í þá hlið stórhýsa, sem að
götu snýr, með það fyrir auguin
hafa þar svigrúm til þess aö vekja
athygli vegfarenda á þessurn stað,
með skrautljósum, auglýsingum
og sýnishornakössunt og gluggum.
Ef þetta verður gert, mun fram-
tíðin sanna það, að þetta verður
öíundsverðasti verslunarstaðurinn
víð norðurhlið Austurvallar.
Að þessu athuguðu er óþarft
að fjandskapast við bæjarstjórn út
áf því, að hún neyddi J. Þ. (sam-
ber ummæli J. Þ. sjálfs í 189. tbl.
Vísis) til þess að taka við þessum
lóðarskika. Hinsvegar hefi eg
„Borgara“ sterklega grunaðan um
að hann sjái eftir skika þeim er
þarna verður tekinn í staðinn af
Austurvelli.
AustUTvöllur hefir tun lengri
tima 'veriö áhyggjuefni ýmsra
ReyWíkinga. 1919 hét bæjarstjóm
verðlatinum fyrir besta uppdrátt að
breytíngu eða fyrirkomulagi á Aust-
urveili. Sennilega hefir bæjarstjórn
ekiki þóst geta notað neina uppá-
stungti sem þá hefir kornið frarn.
Þvt reit eg grein í Lögréttu (22.
tbl. 19x9), þar sem eg stakk upp á
því að Austurvöllur yrði gerður
aö torgi og þessu heldegiramenn.
Bærinn er i hrööum vexti, mið-
bærinn er og verður enn yfir ófyr-
irsjáanlega langan tima hjarta
b'orgarinnar, og því bráönauðsyn-
lcgt að sjá umferöinni fyrir miö-
st.öð. Nú hefir svo vel borið til
að Austurvöllur hefir einmitt
geymst þarna, sent kjörinn staður
fyrir torg. Það fer ekki hjá því,
aö þarna rísi upp stórhýsi alt i
kring, og þegar svo er komið, sjá
allir heilvita nienn, að umferðin
krefst rneira rúms á þessum stað.
Þaö getur ekki verið meiningin, að
Austurvöllur eigi að takmarka
scórhýsagerð i miðbænum. Þess
utan eiga borgararnir heimtingu á
að til sé nýtísku torg i miðbænum,
með sömu þægindum fyrir vegfar-
endur og tiðkast i öllum stórbæj-
um erlendis. Það er hneysa fyrir
Reykjavíkurbæ, hve slikt hefir
dregist. Á þessu torgi mætti vera
gosbrunnur, náðhús, bekkir, blaða-
söluklefar og fleira, sem almenn-
ingi kæmi vel. Austurvöllur verð-
ur aldrei nothæfur sem skiemtistað-
ur; til þess er hann of lítill, en
úr þvi að hægt er að nota hami
og meira að segja að nauðsyn.
krefst þess, að hann verði notað-
ur til almenningsheilla, er sjálfsagt
að taka hann til þess.
Bæjarstjórnin hefir góðu heilli
valið annan stað fyrir bæjarbúa, til
þess að halda sig að, ef þeir vilja
\ era lausir við göturykið, án þess
svo að segja, að fara frá húsdyr-
um sinum, og það er svæðið sunn-
an við Tjörnina. Þar er landrými
inikið og ÖIl aöstaða til þess að út-
búa hinn ákjósamlegasta skernti-
stað fyrir bæjarbúa. Vænti eg þess
aö einmitt þessi sarna bæjarstjóm,
með þeirn sarna foringja i broddi,
l)eri gæfu til að ráðstafa Austur-
velli á þann hátt, sem umferð bæj-
arbúa og stórhýsagerð í miðbæn-
um krefur, — breyti honum i torg
— því eins og er, er hann einungis
til ama.
Menn mega nú ekki halda, að
eg sé ánægður með þessa byggingu
Jóns Þorl. og afskifti bæjarstjórn-
ar af henni, — langt frá því, —
húsið er ljótt og sómir sér alls ekki
við aðalhorn í hjarta bæjarins,
einkum þegar þess er gætt, að
þárna eru fyrir jafn prýðileg hús
eins og hús Þorsteins Scheving-
Thorsteinsson lyfsala og Landis-
bankahúsið. Má það furðu gegna
að bæjarstjórn, sem að mörgu leyti
virðist mjög ant um að prýða
þenna bæ, skiuli ekki hafa sett skil-
yrði fyrir að þarna yrði reist stíl-
fögur bygging. J. Þorl. byggir
ekki af vanefnum, en hann virðist
skorta smekkvísi á borð við: t. d.
Martein Einarsson kaupmann, sem
einnig er að byggja stórhýsi, veg-
legt og hið prýðilegasta að ytra
útliti. Hvaðan, sem litið er á bygg-
ingu J. Þorl. verður sami bílkass-
inn fyrir augum; ósélegur, koll-
húfulegur sementskassi með báru-
járnsþaki. Fyrir þetta er bæjar-
stjórn vítaverð, því hennar er að
hugsa um útlit bæjarins.
V. Hersir.
Hættan á sjðmun.
Meðan seglskip voru notuð, var
hættan af tveim ástæðum, að leki
kom að skipinu, eða að það strand-
aði.
þegar fjölskyldan
ætladi að kaupa bíl -

(■
V
Húsmóðirin
vildi fyrshog fremst vera viss um, að ör-
ugt og létt væri að aka bifreiðinni.-----
Hún kaus Chevrolet.
Dóttiiún
var sérstaklega lirifin af, live auðvelt var
að opna og loka rúðunum, hversu hand-
hægir vasarnir voru í hurðunum og hinu
skínandi Duco-lakki. — — Hún kaus
Chevrolet. -z
5
r,
Sonurinn
vildi fá skrautlega bifreið og rennilega,
og ekki neitt skrapatól, sagði liann.-----
Hann kaus Clievrolet.
Afi íll
sagðist ekki þekkja ínikið til bifreiða, en
þegar hann heyrði, að General Motors sel-
ur 7000 Chevrolet-bifreiðar á dag — kaus
liann Glievrolet.
Tengdasonurinn,
sem var verkfræðingui’, hélt fyrirlestur
um, að véhn væri lxjartað, lofthreinsarinn
lungun, og olíuhreinsarinn samsvaraði
nýrunum. pe'gar þessir hlutir eru í lagi, er
það trygging fyrir þvi að bifreiðin sé
áhyggileg. — Vegna sinnar verkfræðilegu
þekkingar kaus liann Chevrolet.
Húsbóndinn
leit í sparisjóðsbókina, og þegar hann
heyrði, hvað Chevrolet var ódýr, og hve
borgunarskilmálarnir eru hagkvæmir hjá
General Motoi’s, kaus hann og keypti
Chevrolet.
!<3
m
Jóh. Ólafsson & Co.
Reykjavík.
Aðalumboðsmenn fyrir General Motors lilfreiíar á Islandi.
Þegar gufuvélin kom til sögunn-
ar, til að knýja áíram skip, var því
haldið fram, að hættan væri þó
enn rneiri á gufuskipum en segl-
skipum. Sérstaklega óttuðust menn,
aö gufukatlarnir gætu sprungið.
Vanalegt var, að farþegar voru
haföir í skipi, sem gufuskipið dró,
til að koma í veg fyrir slys, ef katl-
arnir kynnu að springa. Þaö var
heldur eigi ástæöulaust, því slíkar
sprengingar áttu sér oft stað. Menn
voru þá eigi, sem nú, búnir að
finna aðferðir til að reyna efnið
og ákveða með útreikningi styrk-
leika hvers hlutar, og gera hvern
hluta vélarinnar margfalt sterkari
en svo, að áreynslan geti sprengt
hann.
Það er ákveðið í lögum, að vél-
stjóri skal skyldur að sjá um ásig- ]
komulag gufukatlanna. Mun það
vera nxjög garnalt ákvæði, og hefir
aö líkindum verið sett til frekara
öryggis, til að fyrirbyggja, að ket-
ilsprengingar ættu sér stað vegna
vangæslu. — Um starf vélstjórans
er að ööru leyti ekki mikið ákveðið
í lögum, sérstaklega.
Þaö má gera sér grein fyrir, að
eigi hafi verið ástæðulaust, þó
rnenn óttuðust ketilsprengingar,
því að þær voru tíðar áður fyr.
Menn hafa fengið að þreifa á þvi
]>á, sem nú á sér aldrei stað, og að-
eins má gera sér grein fyrir því
nieð útreikningi, að gufuketill
springi, eða afleiðingar þess. Mað-
ur veit, hvað í húfi er, Ef vana-
legur gufuketill springur, væri það
álika og kveikt væri i 6 til 8 tonn-
um af púðri.
Margir munu halda, að þegar
gufus'kip sekkur, þá springi gufu-
lcatlarnir. Þvi er neitað af sér-
íræðingum, enda er áreiðanlegt, að
svo er eigi, því þó nokkrar mis-
lengingar verði í plötunum í katl-
inum, vegna þess, að kaldur sjór-
irn kemur að heitum plötunum, þá
er efnið í katlinum svo sterkt, að
það þolir það, án þess að springa.
Gufumökkur sést altaf, er gufu-
skip sekkur, en hann er vegna
þess, að sjórinn kemur að heitiun
ketilplötunum og i eldana.
P. Jóh.