Alþýðublaðið - 09.06.1928, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBIiAÐIÐ
S
Höfum til:
Te í pökkum,
Kakaó, Bensdorp’s,
Súkkuiaði. Bensdorp’s og Kehlets,
Kaffi,
Kaffibæti, Ludvig Davids.
Um jarðskjálfta.
Undan farna mánuði hafa jarð-
skjáJftar gsrt hið mesta og ægi-
legasta tjón í ýmsum löndum
heims. Heilar borgir, eins og
Smyrna og Kormtuborg, hafa fall-
iö í rústir, ney'ð og vandræði
steöjað aö þúsundum maiina og
allmargir menn nxiist lífið.
En er nú ómögulegt að afstýra
hörmungum þeim, sem jarð-
skjáJ itar hafa í för með sér? Er
algerlega óhugsandi að koma í
reg ,fyrir jarðskjálftana eða að
minista kosti draga úr þeim?
Svarið verður það, að ómögu-
legt muni vera að koma í veg
fyrir jarðiskjálfta, en tvær leiðir
tiil jxess að afstýra þvi ógnar-
tjóni, er þeim fyjgir, og báðar
þessar leiðir verður að fara, ef
duga skal. Nú eru notaðir jarð-
skjáJftamiælar, og með notkun
þeirra er hægt að fræðast um
það, hversu jarðskjálftunum í raiun
og veru er háttað, hvar h-elzt má
búast við þeim og hve ægilegir
þeir muni verða á hverjum stað.
"Þá er sfefnt að því, með verk-
fræðilegum tilraunum, að reisa
hús, er þoli jarðskjálíte. Mætti
ætla, að ,svo langt verði unt áð
komast, að menningarlöndin geti
first manntjón og missi verð-
miæte, ef til vill algerlega.
Or-sök jarðskjálfte er sú, að á-
kafur þrýistingur myndast smátt
og smátt í jarðsk-orpunni. Þrýst-
ingurinn er svo geysilegur, að^
berghellan hneint og beint tognar,
verður fjaðurmögnuð eins og stál,
og Joks kemur þar að, að hún
kippist saman þannig, að þrýst-
ingurinn hverfur.
Og hve oft kemur þetta fyrir?
Nútíðarvisindin svara: Það má
segja, að það komi fyrir að jafn-
aði einu sinni á hverjum einaista
klukkutima. Ekki minna en 9000
jarðskjáJfta verður vart á hverju
einasta ári — en í árinu eru ekki
Nýkomin
blá nankinsföt
aliar stærðir
fsíílr fullorðna oif éressi.
Vandað efni. — Gott snið
Haraidnr Arna&on.
fullir 9000 klukkutímar. Sumir af
þessum jarðskjálftum eru svo
veikir, að við mundum rétt að
eins veita þeim eftirtekt, ef við
værum þar, sem þeir gera vart
við sig. Aðrir eru svo ægilegir,
að þeir mundu firra okkur Jífi,
ef viÖ værum í nánd við bygg-
ingar, sem ekki eru þa-nnig gerð-
ar, að þær þoli ákafan og sn-ögg-
an hristing. Þéttbygðu svæðin á
jörðinni eru afar lítill hluti henn-
ar, og þess vegna er það tiltölu-
Jega sjaldgæft, að ægileg slys og
hörmungar leiði af jarðskjálítun-
um.
Kínverjar fundu upp fyrsta
jarðsikjálftemælinn, er -sögur fara
aí. Það var árið 136 eftir Krists
burð. En mælir Kínverjanna var
ekki óyggjandi. Aldaraðir liða,
án þess að nákvæmir jarðskjálfte-
mælar séu búnir til — og það
er ekki fyrr en eftir 1870, að
þýzkir, brezkir og franskir verk-
fræðingar finna upp fyllilega ó-
yggjandi mæla.
Allir jarðskjálftemælar draga
línur, þá er jarðskjálfta verð-
ur vart á þeim stað, sem þeir
eru á. Af þessum línum míá
b-æði marka styrkleika jarði-
skjálftakippanna og einis hitt,
hve tíöir þeir eru. Þ-egar maagir
mælar eru með tiltölulega stuttu
millibili, er hægt, með saman-
burði, að isjá • mjög nákvæmlega,
hvar á jörðinni jarðskjálftinn
átti upptök sín og hve djúpt und-
ir yfirborði jarðar.
Jarðskjálfterannsóknirnar hafa
þegar haft allmikinn árangur.
Það hefir -sýnt sig, að aðaljarð-
-skjálftasvæðin eru þar sem haf-
dýpi er mest — eða þar sem eitt
isinn hefir verið mikið hafdýpi, en
nú er land. Fram. xueð v-estur-
strönd Norð;ur- og Suður-Amietr-
íku -eru mikil dýpi, og þau ná
fram- með strönd Asíu, alla leið
til Indlandseyja og Nýja-Sjá-
Jands. Er það því geysilega stórt
isvæði af jörðunni, sem þau ná
yfir.
Nú hefir það sýnt sig, að fjail-
garðar, seiri liggja nærri rniklu
hafdýpi, hækka sm-átt og smátt,
eftir því, sem hafið dýpkar. Al-
ment halda menn, að jarðskjálftar
-séu samfara því, að land lækki.
En það er alveg öfugt við það,
-sem raunin hefir kent oss.
Hafdjúp eitt mikið, sem er
norðan við Nýju Guineu, er hluti
H. I. Elmskipafélas tslands.
Reikntngfiir
H. f. Eimskipafélags íslands fyrir árið 1927
Jiggur frammi á skrífstofu félagsins frá degin-
um í dag að telja, til sýnis fyrir hluthafa.
StjóvnÍDr
Aðalsafnaðarfundnr
Dómkirkjusafnaðarins verður haldinn í dómkirkjunni sunnudaginn
10. júní kl. 5 e. m.
©aejskrá:
1. Úrskuiður reikninga.
2. Sr. Friðrik Hallgrímsson flytur erindi um kristilegt líknarstarf.
3. Önnur mál.
Sóknarnefndin.
af KyrrahafsjaTðiskjálítebeltinu,
sem áður hefir verið nefnt. Jarð-
skjálftabeltið nær yfir Java, Su-
matra, Bengalflóa og Himalayja-
fjöll. Þau hrj-kaifjöll voru eitt sinn
sjávarbotn — og miðað við aldur
jarðar er ekki geysi langt síðan.
Hafa fundist leifar sjávardýna á
M-ont Everest. Fjöllin fara enn þá
hækkandi, og hækkuninni fylgja
stundum ægilegir jar’ðskjálftar.
Frá Himalayjafjöllum nær be-lt-
ið vestur yfir Persiu, Litlu-Asíu,
Griikkland, ítalíu, Spán og aust-
urhluta Atlantshafs. Bkki nær
það þó vestur yfir Atlantshaf. En
á -austurströpd Ameríku eru samt
allmikil jarðskjálftasvæði, t. d.
bæði suinnan og norðain við Kara-
biska hafið.
Á Skajndinaviu-skaganium og
Rússlandi eru jarðskjálftar fá-
tíðir. En ýmislegt bendir á, að
Vestur-Evrópa muni hækka, og
þá mun skjóta upp hrikalegum
fjallgarði, þiar sem nú er Norð-
ursjórinn. Er þá hætt við, að ekki
verði sérlega eftirsóknarvert að
'búa í Vestur-Evrópu.
Menn hafa nu þegar komist að
iraun Um, hvar á jörðinni helzt
má vænta jarðskjálfta, og þekk-
ing manna á þes-sum efnum mun
óðum au'kast. En það er ekki
nóg, ef ekki er kappkostað að
finna þá gerð á húsum, að þa-u
þoli jarðBkjálfta.
En á því sviði hafa framfar-
irnar eininig orðið miklar. Og í
framtíðinni mun verða bannað að
1-ána til hyggingar annara húsa en
þeirra, sem trygg séu í jftrð-
skjálftum. Nú þegar er svo kom-
ið, að r-eiist eru hús, sem myndu
þola jafn ferlega jarðskjálfta og
þá, er lögðu Smyrnu og Korintu-
borg i rústir. t Japan starfair
fjöldi manna að rannsóknum á
því, hvernig gera meigi hús þann-
ig úr garði, á sem allra ódýrast-
an hátt, að þau þoli jarðskjálfta
— og nú er ekki reist eitt einaste
stórhýsi í Japan, án þess að það
isé haft fyrir augumi, að það þolí
sterka jarðiskjálftakippi.
En þetta er á annan veg í Balk-
t baðherbergf:
Speglar, glerhillur, sápu-
skálar, svampskálar, hand-
klæðabretti, fatasnagar o. fl.
nýkomið.
Ludvfg Sterr.
anlöndunum og Litlu-Asíu, Þjóð-
ir þær, sem þar búa, hafa van-
rækt víisindin — og fyrir það
hefnis-t þeim. (Þýtt.)
Vér íslendingar höfum fylstu
ástæðu til að fylgjast með því,
-sem gerist á þessu sviði vísind-
anna. - Hér hafa komið ægilegir
jarðskjálftar, og svo mun enm þá
verða.
8. sambandsping
Alþýðusambands íslands verð-
ur sett-á mánudagánn kl. 5 stund-
víslega í Góðtemplarahúsinu.
Fulltrúar afhend-i kjörbréf sin rétt
fyrir þings-etningu.
Mikið lirval
af
mislit
Fatadúkum
i karia- og ðrengjafatnaði.
Enn fremur
Blá Seviot
margar teg.
Verð frá 9,50 mtr.