Vísir - 27.12.1928, Blaðsíða 2

Ví SIR
Höfum til:
Mestaliafpa,
Maísmjöl,
Maís, lieilan,
Blandad hænsnafóðuF.
Símskeyti
--X—
Khöfn 23. des. FB.
SkaSabótanefnd.
Frá Berlín er símaö: Þa'ö hefir
veriö opinberlega tilkynt, aö sam-
koniulag hafi komist á niilli Þjoð-
verja og Bandamanna um skipun
skaöabótanefndar. Þýskaland.
Bretland, Frakkland, Belgía, Jap-
an og ítalía skipa tvo fulltrúa
hvert í nefndina. Nefndarmenn
eiga að vera merkir, óháöir sér-
íræöingar og ekki bundnir viö
fyrirskipanir ríkisstjórnanna. Er
það hlutverk nefndarinnar, að
gera tillögur um fullnaðarúrlausn
jíýska skaðabótamálsins. Nefndin
kemur saman í París, éins fljótt
og því verður við komið, J)á er
lrver þjóðin um sig hefir valiö
menn i nefndina. Bandarikjunum
hefir veriö boöiö að taka þátt i
nefndinni.
Frá London er simaö: Reuter-
fréttastofan birti fréttaskeyti fiá
Washington, þess efnis, að Cool-
idge álíti skaðabótamálið nær eiu-
göngu korna Evrópuþjóöunum
við, en samt sé hann reiðubúinn til
þess að mæla með þátttöku Banda-
rikjanna í nefndinni.
'Ný stjórn í Finnlandi.
Frá Helsingfors er símað : Man-
tere skólamálastjóri hefir myndaö
stjórn. í stjórninni eiga sæti sex
meðlimir Framsóknarflökksins,
fjórir „samlings“-flokks, einn
sænska ])jóöfíokksins og einn
jafnaðarmaður. Procope er utan-
rikisráðherra, Kotonen dómsmála-
ráðherra, Cajander hermálaráð-
herra, Relander fjármálaráðherra,
Ingmann kenslumálaráðherra og
Castren samgöngumálaráðherra.
Banatiiræðið við Facot.
Frá París er símað: Banatilræð-
iö viö Facot hefir vakiö mikla
gremju. Blöðin heimta, að strang-
ar ráðstafanir verði gerðar til þess
að gera tilraun til að fyrirbyggja,
að slíkt komi fyrir aftur. Benda
blöðin á, að blöð sjálfstjórnar-
sinna i Elsass hafi hvatt til of-
behlisverka út af Colmar-dómin-
um. Benoit kveður engan samsek-
an sér.
Siglingadeilur.
Frá Washington er símað: Út
af því að Cunard-línan lætur skip-
ið Caronia sigla milli New York
og Havanna, hefir forstjóri sig'l-
ingamáladeildar Bandaríkjanna
lýst yfir J)vi, að ])ar eð þessi
skipaleið sé „amerísk“, þá sé Cun-
ard-línan að skaða hagsmuni ame-
rískra félaga með þessu tiltæla.
Cunard-línan hefir lýst yfir þeirri
skoðuh sinni, að farleiðin sé frjáls
öllum þjóðum.
Khöfn 24. des. FB.
Deilur Króata og Serba.
Frá Belgrad er símað: Bla'ðið
Poliyika skýrir frá ])ví, að sendi-
herra Breta hafi rætt við Matschek
Króata-foringja um deilumál Kró-
ata og Serba. Lagði Matschek það
til, að Bretar ynnu a'ð því, að kom-
iS yrði á breytingu á stjórnarfar-
inu í Júgóslafíu. Álítur Matschek
heppilegast, að skifta Júgóslafíu í
sjö sambandsriki, annars vilji Kró-
atar að eins vera í persónusam-
bandi við Serbíu. Giskað er á, að
sendiherra Breta rnuni gera tilraun
til ])ess að miðla málttm á milli
Króata og Serba.
Úrskurður í vjnnudeilum.
Frá Berlín er síma'S: Ger'ðar-
dómur hefir kveðið upp úrskurð í
deilumálum þeim, sem leiddi af sér
verkfallið í skipasmíðaiðnaðinum,
og nú hefir staðið yfir um þriggja
mánaða skeið. Féll úrskurðurinn á
þá leið, að vinnutími verði styttur
um tvær klukkuátúndir á viku og
tímalaun hækkuð um fimm fenn-
inga að meðaltali. Búist er við, að
háðir málsaÖiljar fallist á úrskurð-
inn.
Severing he'fir kveði'ð upp gerð-
ardóm i vinnudeilunni í járniðnað-
inum í Ruhrhéraðinu. Tímalaun
hækka um einn til sex fenninga og
vinnutími verkamanna, sem unnu
sextíu kiukkustundir á viku er stytt-
ur um þrjár klukkustundir á viku.
Poiucaré og kosningarréttur kvenna
Frá París er símað: Poincaré
hefir sent landsfélagi kvenna bréf
og lofað því, að vinna a'ð því, að
konur fái sama kosningarrétt og
karlar.
Breskum konum og börnum
bjargað frá Ivabul.
Frá New Delhi er simað: Flug-
vélar Breta hafa flutt fjórar kon-
ur og sextán hörn hreskra manna,
sem starfa i sendisveit Breta í Ka-
bul, til Peshawar. — 'J’ilkynt hef-
ir verið opinberlega, að afghanska
hirðin hafi verið flutt til Kardahar.
Erfitt að segja um hvernig ástand-
ið er sem stendur í Afghanistan.
Þó virðist áreiðanlegt, að Aman-
ullah hafi ekki enn verið relcinn
frá vöklum. Sennilega reynir hann
að safna liði í Kardáhar.
Khöfn 26. des. FB.
Bandarikin og skaðabótanefndin.
Frá París er símað: Stjórnin í
Bandaríkjunum hefir fallist á að
hafa fulltrúa í sérfræðinganefnd-
inni, sem samkomulag heíir nýlega
orðið um að skipa, til þess að ráða
fram úr skaðabótafnálinu. Þjóð-
yerjar og Bandamenn útnefna
nefndarmenn í samráði við stjórn-
ina i Bandaríkjunum.
Frá Afghanistan.
Frá Berlín er símað: Fregn frá
fréttaritara LTnited T’ress skýrir
frá ])vi, að sendiherrarnir í Kabul
hafi ákveðið að láta ílytja útlendar
konur og börn þaðan vegna styrj-
aldarinnár. Stjórn Þýskalands hef-
ir þess vegna ákveðið, að, hreskar
og rússneskar flugvélar flytji ])ýsk-
ar konur og börn til Pessawar og
Tashkent.
Frá London er símað: Sendi-
sveit Afghana segir aðstöðu stjórn-
arhersins ágæta.
Verslun Breta og Kússa.
Blaðið Daily Telegraph skýrir
frá ])ví, að samkomulag hafi nýlega
komist á milli Rússa og Breta um
kaup og sölu á rússnesku timbri.
Hafa nokkur bresk' timburfirmu
kcypt alla timhurframleiðslu Rússa
á næstkomandi ári, kringum hálfa
rniljón timbur-standards.
Bálstofur
á Norðurlöndum.
—o—
I öllum rikjum Norðurlanda eru
l.'álstofur, nema á íslandi, og fer
þeim óðunr fjölgandi. í þessurn
löndum eru og mannmörg félög',
c-r beita sér fýrir aö koma upp
btenslustofnunum, c>g vinna yfir-
leitt aö j)ví, að almenningur taki
upp hálfarir, í staö greptrana.
Svíþjóð. Bálstofur eru í Stokk-
hólmi, Gautahorg og’ Örebro. Hóf-
ust hálfarir í Sviþjóö árið 1887.
Tvær aðrar bálstofur eru í smíö-
unj,—• í Helsingjaborg og Málmey.
Bálstofan í Helsingjahorg verður
stærst og dýrust í sinni röð
á Norðurlöndum. Byggingarmeist-
arinn er Ragnar Östberg, sem réði
bygging ráðhússsins (Stadshuset.)
í Stokkhólmi, og varð frægur fyr-
ir. — Bálfarir eiga formælendur
meðal ýmsra mætra Svía. — Þjóö-
skáldiö sænska, Verner von Hei-
denstam kvað j;essa „Bæn við
bálið“:
Helige ande, dig tillbeder jag,
Eld och segersáng ár d'itt namn.
Vedermödans ande cch nödens,
Ljus över táramas stund och
dödens,
Bránn, till stoft varmánniskohamn!
Mot dina eviga lágor hreder jag
Án ur döden i bön min famn.
í Svíþjóð er mannmargt félag,
„Svenska Eldbegángelseförenin-
gen“, sem vinnur að því, að gera
bálfarir algengar og ódýrar. Aðai-
setur er í Stokkhólmi, en félags-
deildir i 18 sænskum borguu,.
Samkvæmt konungl. úrskurði. í
sumar sem lei.ð, er hálför heimiluð,
eítir ósk aðstandenda, j)ótt hinn
íramliöni hafi ekki látið eftir sig
skriflega yfirlýsing um, aö hann
óskaöi sig brendan.
Danmörk. Bálfarir hófust þar
1893. Bálstofur eru í Kaupmanna-
höfn, Árósum, Slagelse og Rönne,
á Borgundarhólmi. Áriö sem leið
fór fram 1191 brensla í Kaup-
mannahöfn einni. Bálstcfurnar í
Slagelse (14. þús. íbúar) og i
Rönne (11 þús. íbúar) eru nýreist-
ar. Á Borgundarhólmi eru alls
rúm 40 þús. manns og er þvi
myndarlega gert af eyjarskeggjum,
að koma sér upp nýtísku, einkar
snoturri, bálstofu. Þessi hygging- í
Rönne er ljóst dæmi þess, að bál-
farir eru ekki neitt guðleysingjá-
fyrirtæki, því að eyjarhúar þykja
I-ðlensk: ljósmynd
í hvefjum ptkka
EíN c
KRÓNA ' MssM
20
8TYKKI.
Fást hvarvetna
Ctgareiies
aura u
mælis bif- M
reiðaraltaf(
til lelguhjál
Lægsta gjald í borginiii-
nri
mjög harðir trúmenn. Sóknar-
nefndina í Rönne skipa þjóðkirkju-
menn, frikirkjumenn, heimatrú-
hoðsnienn, og fulltrúar tveggja á-
líka strangtrúaðra safnaða. Nefnd-
in („Menighedsraadet") samþykti
j)ó í einu hljóði, að bálstofan skýldi
reist. — Bálstofan í Slagelse þykir
fyrirmynd handa litlum bcrgttm.
Útbúnaður allur í hesta lagi. Verð
50 þús. 'krónur.
í „Dansk Lighrændingsfor-
ening“, sem er öflugasta félagiö í
sinni TÖð á Norðurlöndum, voru
44 þús. félagar í árslck 1927. Ut-
an höfuðstaðarins eru 12 félags-
deildir. Formaður er Dr. Kn. Sech-
er, yfirlæknir á Bispebjærg spitala.
Eigi allfáir íslcndingar hafa verið
lirendir í Kaupmannahöfn, síðast
fiármálaráðherra Magnús Krist-
jánsson.
Noregur. Bálstofur eru í Osló,
Björgvini, Niðarósi og Drammen;
cnnfremur í smíðum í Arendal og
Larvik. Félagið „Norsk Krern-
aticnsforening" vinnur að málinu
í Noregi. Á bálstofunni í Osló fer
hvern gamlársdag eða nýársdag
fram — með prests aðstoð —
minningarathöfn um j)á, sem
hrendir hafa verið á næstliðnu ár-i.
Finnland. Þar hefir „Krematorie-
fórening-en)" komið upp bálstofu
í Helsingfors. Var hún tekin til
notkunar fyrir tveim árum. Bæj-
arstjórnin í Helsingfors veitti fé-
laginu ódýrt lán til byggingar-
innar.
Samvinna hefir tekist með bál-
félögunum á Norðurlöndum um
ýms mál. Á síðastliðnu sumri héldu
félögin í fyrsta skifti sameiginlegt
' l>ing, í Kaupmannahöfn, fyrir for-
göngu „Dansk Lighrændingsfcr-
ening“ undir forystu Dr. Kn.
Secher. Ýms. erindi vorn flutt, er
varða umhætur á líkofnum, og ný-
asta fyrirkomulag á bálstófum.
Bálfélögin norrænu styðja hvert
annað eftir megni og treystu á
þessu móti sambandið sín á milli.
íslandi var hoðin ])átttaka — sem
sjálfstæðu ríki — en' þáð var ekki
j-egið, enda hefir ekki hingað til
verið neinn félagsskapur hér á
landi. sem vinnur aö jjessu rnáli.
G. Cl.
Leikhúsið.
„Nýársnóttin“ eftir Indriða
Einarsson var leikin i fyrsta
sinn í gærkveldi og var livert
sæti sldpað í leikhúsinu. —-
Eiiis og margir vita, er „Ný-
ársnóttin“ æskuverk liöfund-
arins. Mun liún liafa verið
leikin hér fyrst, er höf. var í
skóla og svo úr því við og víð
fram undir aldamót. — En
skönunu eftir aldamótin tók
liöf. að endursemja leikinn, og
var hann sýndur hér í fyrsta
sinn i núverandi mynd á jól-
um 1907. — Síðan hefir „Ný-
ársnóttin“ verið leikin oft, og
ávalt við bestu aðsókn. — Er
hún einhver allra vinsælasti
leikur, sem „Leikfélag Reykja-
víkur“ hefir nokkuru sinni
tekið til meðferðar. — Má
vænta þess samkvæml fyrri
reynslu,' að aðsóknin verði hin
besta að jiessu sinni. Og víst
cr um það, að þessi skemtilegí
og skrautlegi æfintýraleikur á
eftir að verða uppáhald og
eftiríáeti óborinna kynslóða.
Nokkur hlutverkanna eru
enn í liöndum sömu leikenda
og fyrir 21 ári (1907), en þó
eru hin að vonum mun fleiri,
sem komin eru i hendur nýrra
leikenda. -— Árið 1907 og næstu
árin var Álfakonungurinn leik-
inn af Jens R. Waage, en síðar
hefir hann verið leikinn af
Ilelga Helgasyni, Ágústi Kvar-
an og nú af Tómasi Ilallgríms-
syni. Má óhætt fullyrða, að
J. B. W. liafi fengið Álfakon-
unginum þann svip og gervi,
sem hann hefir haft siðan.
Áhrifin frá leik J. B. W. á leik
allra þeirra, er síðar hafa far-
ið með lilutverkið, eru svo ber-
sýnileg, að ekki verður um
deilt. Hitt er annað mál, að
engum þeirra hefir tekist, þrátt
fyrir mjög virðingarverðan
leik, að ná liinni miklu og
ágætu fyrirmynd.
Gvendur snémmbæri var
leikinn al' Árna lieitiium Ei-
ríkssyni 1907 og oft síðar. Sá
Ieikur var að mörgu leyti
ágætur, en ekki liafa þeir, er
síðar hafa spreytt sig á lilut-
verkinu, hirt um, að taka þann
leik sér til fyrirmyndar, og er
það að vísu illa farið. Árni
Iieitinn lagði ákaflega mikla
'vinnu í Iilutverkið og leysti
það af liendi með einstakri
trúmensku. Og þó að Gvend-
ur snemmbæri liafi kannske
ekki verið svo skemtilegur í
höndum Árna, sem ákjósan-
legast liefði vérið, þá fór hann
þó’þann veg með hlutverkið,