Vísir - 20.03.1933, Síða 2

V I S I R

Heildsölubipgdip:
KARTÖFLUR, íslenskar og útlendar. — Laukur.
Sími: Einn - tveir - þrlr - fjfirir.
Til ferdalaga
og heimanotkunar:
TÁMALIT bollapör, diskar,
bikarar, hitaflöskur
og fleira.
SportvöruhÚ8 Reykjavíkur.
Bankastræti 11.
Akraoess "kartSflur
í sekkjum og lausri vigt. Einnig
ágætar norskar kartöflur á 7
krónur pokinn.
Páll Hallbjörns.
(Von). Sími: 3448.
Símskeyti
Rómaborg 19. mars.
United Press. - FB.
Ný fjórvelda samþykt.
Talið er víst, að Mussolini
hafi fallist á afvopnunartillög-
ur bresku ríkisstjórnarinnar i
grundvallaratriðum. — Telur
hann þær fyrstu tilraunina,
sem hægt sé að byggja á, til
þess að tryggja friðinn í heim-
ínum.
Rómaborg 20. mars.
United Press. - FB.
Er þeir áttu viðræður sam-
an í gær, Mussolini og Mac-
Donald, stakk liinn fyrrnefndi
upp á því, að reynt yrði að ná
’ samkomulagi um nýja fjór-
veldasamþykl, sem Bretland,
ítalía, Frakkland og Þýska-
land væri aðiljar að. Hlulverk
fjórveldanna yrði að varðveita
friðinn i álfunni. Uppástunga
Mussolini kemur ekki í bága
við afvopnunarmála-tillögur
MacDonalds. — Fullyrt er að
Hitler og Deladier verði innan
skamms boðið til Rómaborgar
til þess að ræða við Mussolini
úm þessi mál.
New York 20. mars.
United Press. - FB.
Banni við útflutningi gulls
aflétt vestra.
Fyrstu útflutningar gulls, frá
því er gullúlflutningurinn var
bannaðar á dögunum, fóru fram
á laugardag. Voru þá sendar
8.507.500 dollarar í gulli áleið-
is til Italíu.
Belfast 20. mars.
United Press. - FB.
Hermdarverk í Ulster.
Tilraun var gerð til þess nú
um helgina að sprengja í loft
upp járnbrautarlest í nánd við
Lurgan-stöðina. Um járnbraut-
ardeiluna er það eitt að segja,
að hvorki gengur eða rekur.
Lissabon 20. mars.
United Press. - FB.
Ný stjórnarskrá í Portúgal.
Alþjóðaratlcvæði fór fram í
gær um nýja stjórnarskrá fyr-
ir Portúgal og bar ekkert á æs-
ingum á meðan kosningarnar
fóru fram. Enda þótt engu
verði í rauninni spáð um úr-
slitin er alment búist við, að
meiri hluti þjóðarinnar hallist
að nýju stjórnarskránni.
Erfiðleikar
togaraiitgeröarinnar
og gengismálið.
Eg hefi orðið þess var, siðan
eg ritaði greinina uni „gengis-
málið“ fyrir nokkuru, að mörg-
um þeim, sem aðhyllast gengis-
lækkun til viðreisnar togaraút-
veginum, þyki til lítils að telja
öll tormerki á því ráði án þess
að geta sett fram annað, er leiði
lil bjargar. Öllum ber saman
um, að jæssi útvegur verði að
svara kostnaði. En livað á að
gera til þess?
Þetta er vandamál sem lengi
liefir legið við borð og enn lief-
ir ekki fundið viðunandi lausn.
Þegar rætt er um leiðir út úr
slíkum vanda er oft hægt ineð
sterkum rökum að benda á, að
ein ákveðin leið sé óráðleg,
þótt ekld sé liægt að vísa á ann-
an veg er sé hinn rétti. Gengis-
lækkun getur aldrei orðið var-
anleg bót neinum atvinnuvegi
og heldur ekki togaraútgerð-
inni. Hið mesta sem hægt er að
vænta, er að hún hjálpi skamma
stund og á eftir er útvegurinn
í sama öngþveitinu og lianh
var. Að öllum líkindum er hér
ekki um stundarerfiðleika að
ræða, sem fljótt raknar úr, en
þá væri stundar-úrlausn afsak-
anleg. Má vafalaust búast við,
að hér sé um varanlegt ástand
að ræða, sem byggist á lúnu
lága verði fiskjarins, en engi
getur með neinni vissu fullyrt,
að það muni hækka fyrst um
sinn. Þess vegna er varanleg
úrlausn nauðsynleg. Þess vegna
verður nú að hrökkva eða
stökkva.
Lausn jiessa vandamáis er
fyrst og fremst verkefni Reykja-
víkur. Auk verslunar er jietta
aðalatvinnuvegur höfuðstaðar-
ins og á honum byggir liann aið
miklu leyti tilveru sína. Bærinn
hefir vaxið með útgerðinni. Vel-
gengni hennar er honum nú
eins nauðsynlég og afturför
hennar er honum geigvænleg.
1 fjölda mörg ár liefir bærinn
bygt hinar miklu framkvæmd-
ir sínar á þeirri trú, að togara-
flotinn væri óþrjótandi gull-
náma, sem aldrei yrði af lion-
um tekin. Það er því ekki að
ástæðulausu, þótt fleiri ræði um
þetta mál en þeir menn, sem
útöerðina reka og nú berjast
fyrir tilveru hennar. Það snert-
ir alla, sem láta sig nokkru
skifta framtíðarhorfur Reykja-
vikur.
Menn verða að gera sér ljóst,
þegar um jietta er rætt, að hér
er ekki átt við úlveg lands-
manna yfir höfuð, heldur að
eins togaraútveginn og þá sér-
slaklega í Reykjavík. Það mun
alment viðurkent, að báta-út-
vegurinn hafi borið sig síðasta
ár, þrátt fyrir lágt fiskverð. Út-
lit er j)vi fyrir, að sú grein út-
gerðarinnar, sem setur á land %
liluta alls fiskafla landsmanna,
muni á jiessu ári vel svara
kostnaði, ef fiskverðið helst og
sæmilega aflast.
Þegar þess er gætt, mun jieim,
sem lítt jx'lvkja til þessa máls,

\erða á að spyrja, hvers végna
bátaútvegurinn geti svarað
kostnaði, en ekki togaraútgerð-
in. Þvi er auðsvarað. Bátaútveg-
inum hefir tekisl að breyta
rekstrinum svo, að allur kostn-
aður er nú nokkurn veginn í
samræmi við hið breytta verð-
lag. Það hefir togaraútveginum
ekki tekist enn. Öllum mun
koma saman um, að bátaútveg-
urinn hafi valið rétta leið út úr
vandræðunum og mætti þvi í
fylstu alvöru athuga, hvort tog-
araútgerðin getur ekki eitthvað
af þvi lært og fært sér i nyt.
Fyrir tveimur árum var báta-
útvegurinn víðast livar á land-
inu í svipuðu öngjiveiti og tog-
araútgerðin er nú liér i Reykja-
vík. Stórtap var á rekstrinum,
vegna skyndilegrar verðlækk-
unar. Ef hið lága verð héldist,
var ekkert viðht að útgerðin
gæti borið sig á sama grund-
velli og verið hafði. Til þessa
höfðu bátar í flestum veiði-
stöðvum um langt skeið verið
gerðir út að öllu leyti fyrir á-
hættu eigendanna, en hásetum
var greitt fast kaup og ef til
vill uppbót eftir fisktölu. Menn
höfðu horfið frá hinurn æva-
gömlu hlutaskiftum, þar sem
hver bar hlut frá borði eftir þvi
sem aflaðist, og fékk sinn hlut
greiddan eins og raunverulega
fékst fyrir liann. Þegar verð-
fallið skall á og útgerðin gat
ekki borið sig með sama rekst-
urslagi og verið hafði, var hin
gamla venja um skifling aflans
tekin upp á ný og hún hefir
reynst rétta leiðin út úr vand-
anum, sem bátaútgerðin var
komin í. Það reynist jafnan
svo, að hver er sjálfum sér næst-
ur. Þegar mönnum verður ljóst,
að öh ójiörf eyðsla rýrir jieirra
eigin lilut, þá gerist margt nyt-
samt, sem áður var kastað. -—
Nýtni og hófleg sparsemi er út-
gerðinni jafn nauðsynleg og
dugnaður að afla fiskjarins.
Útgerð linuveiðaranna var
um líkt leyti svo gersamlega
vonlaus með því fyrirkomulagi,
sem verið hafði, að ekkert vil
var i að leggja fé slíkum rekstri.
Veiðarfæraslit jieirra flestra fór
fram úr hverri skynsamlegri á-
ætlun. Beitunotkunin var óhóf-
Ieg, svo að segja má, að nálega
hafi tvær beitur verið á hverj-
um öngli. Kolanotkunin og slit
skipanna var í frekasta lagi sök-
um þess, að öll viðleitni sam-
einaðist um jiað eitt, að hlaða
slcipin af þorskinum, án tillils
til hvað það kostaði útgerðina
i veiðarfærum, beitu, kolum og
viðhaldi skipsins. Hásetar og
yfirmenn fengu jiví meira kaup
sem fleiri fiskar komu á skips-
fjöl, og því var skiljanlegt, að
hugurinn væri allur í jiví, að
ná aflanum, án þess að gefa
gaum hverju til þess væri fórn-
að af hálfu Jieirra, sem skipin
áttu. Óheilindin í slíkum rekstri
gátu ekki dulist neinum atliug-
ulum manni, enda komu þau
strax i ljós og fiskverðið lækk-
aði. Flestir í Jiessari grein út-
gerðarinnar hafa valið hluta-
skiftaleiðina úl úr vandræðun-
um og er alt útlit fyrir, að jiað
verði til gengis. Alhr hafa liag
af að spara beituna og veiðar-
færin og hafa hemil á kolaeyðsl-
unni, þegar menn bera úr být-
um eftir því, sem fyrir aflann
fæst, að frádregnum koslnaði.
Á þenna hátt hefir bátaútgerð-
in, sem er stærri jiáttur í af-
komu þjóðarinnar en togara-
útgerðin, leyst þann vanda, sem
verðfallið skapaði henni, og
með þvi forðað jiessum mikil-
vægasta atvinnurekstri frá
liruni og upplausn.
Ef vér nú berum þetta sam-
an við núverandi vandkvæði
togaraútgerðarinnar, lilýtur að
vakna sú spurning, hvort ekki
megi takast að rétta hlut henn-
ar á svipaðan liátt. Togararnir
eru nú gerðir út af einstökum
mönnum og félögum, sem bera
alla áliættu rekstursins. Háset-
um er greitt ákveðið kaup og
uppbót, sem lítið breytist hvort
sem skipin stórgræða eða stór-
tapa. Skipstjórum er greiddur
hundraðshluti af andvirði fiskj-
arins, er á skip kemur, án til-
hts til kostnaðar, sem fer í að
afla lians.
Þetta fyrirkomulag er svipað
J)vi, sem var í bátaútgerðinni
fyrir verðfallið. Frá jiví togara-
útgerðin tók liér fyrst til starfa,
mun hún liafa verið rekin á
þessum grundvelh. Þó að jietta
reksturslag hal'i blessast um
langan tíma, lítur lielst út fyr-
ir, að dagar jiess sé taldir og
leggja verði nýjan grundvöll
fyrir þenna rekstur, til Jiess að
hann geti lagað sig eftir breyttri
aðstöðu nýs tíma. Allur rekstur
i hvaða grein sem er, er því lög-
máli háður, ef hann á að geta
starfað til lengdar. Og jietta á
ekki síst við á tímum eins og
jieim, sem nú standa yfir, er
valdið hafa straumhvörfum í
atvinnu- og fjármálum flestra
landa.
Ef athuguð eru launakjör
skipstjóranna, munu margir
mæla, að þau geti verið hvöt
fyrir menn, að reka veiðarnar
meira af kappi en forsjá. Að
öðru leyti eru Jiau lika vel til
þess fallin, að ala upp liarð-
sækna og ötula skipsljóra,
vegna mikillar hagsvonar, ef
vel veiðist. En of mikil harð'-
sækni verður jafnan vafasamur
hagnaður, því að shkt mun oft-
ast leiða af sér mikla ónýting
veiðarfæra, kolaeyðslu, og htt
nytsamt slil á skipshöfn og
skipi. — Ef skipstjórar í stað
jieirra kjara, er jieir hafa nú,
fengi ákveðinn liundraðshlut af
nettó-andvirði fiskjarins, þegar
frá er dreginn allur kostnaður
við að afla hans, þá er ekki ó-
líklegt, að mundi verða sama
reynsla á togurunum, eins og
lijá vélbátum og línuveiðurum,
að ýmis sparnaður mundi koma
í ljós. Þegar aðal-takmarkið
verður ekki það, að fá sem
flesta fiska á skip, án tillits til
. kostnaðar, lieldur að fá sem
flesta fiska með sem minstum
kostnaði, Jiá er unnið á heil-
brigðum grundvelli. Engi skyldi
skilja jietta sem ásökun hl ís-
lenskra togaraskipstjóra, né
þannig, að J>eir sé ekki alls góðs
maklegir. Þeir eiga vissulega að
njóta giftu sinnar og dugnaðar,
en starf Jieirra má fyllilega
launa að verðleikum, jiótt á öðr-
um grundvelli sé, en j>eim sem
nú er.
Eins og áður er sagt, er há-
Tísknblöð:
Ehte.
Elegance Feminine.
Lyon’s Moden Album.
Stella.
Le Chic.
Le Grand Cliic.
Pariser Chic.
Madaine fait ses Robes.
Pariser Record.
Ullstein Modenalbum.
Die Dame.
Blatt der Hausfrau.
Butterick Foraar.
Weldon’s Ladies Jour-
nal.
Mabs.
Children’s Dress.
Roma’s Pictorial Fas-
hions.
Home Fashions.
Nordisk Mönstertiden-
de.
PENNINN,