Vísir - 22.04.1934, Qupperneq 2

VÍSIR
Símskeyti
—o--
London 21. april. FB.
Breíastjórn leggur áherslu á, að
komið verði í veg fyrir Inýja víg-
búnaðarkepni.
Breska ríkisstjórnin hefir ekki
gefið upp alla von um, aö takast
muni að koma i veg fyrir nýja
vigbúnaðarkepni milli þjóöanna.
Hefir afvopnunarmálanefnd rikis-
stjórnarinnar haldiö þrjá fundi
undanfarna daga um þessi mál. —
Hefir nú veriö tilkynt opinberlega,
a'ö breska ríkisstjórnin sé því sam-
þykk, aö afvopnunarmálaráðstefn-
an komi saman á fund þ. 23. maí.
— (United Press).
Oslo 21. apríl. FB.
Friðun hrygningarsvæða og yfir-
gangur togara.
Undir umræöunum um fjárveit-
ingar til útgeröarmála í Stórþing-
inu leiddi Hambro athygli ríkis-
stjómarinnar aö þvi, hver háski
fiskveiðum Norömanna væri bú-
inn af ágengni erlendra togara, svo
og því, aö' meö hinum nýtísku
veiöarfærum og útbúnaöi, setn nú
væri notaður, væri sem óðast verið
aö eyöileggja hrygningarsvæöin í
Norðursjó, og vafalaust yröi
reynslan hin sama á fiskimiöunum
við Noregsstrendur, ef ekki væri
geröar ráðstafanir til þess aö koma
í veg fyrir það. Hann lét svo um
mælt, að þaö væri ekki nóg aö
verja landhelgina, heldur yrði rík-
isstjórnin aö hefjast handa um, aö
samkomulag fengist um alþjóðaat-
kvæöi um friðun hrygningarsvæöa.
Þjóðmálaskraf
á víð og dreif.
—o—
Flóttinn úr sveitunum.
Megin-flóttinn liefsl í raun
og veru um svipað leyti og
„hvíslingaleikur4 Jónasar úti á
„Iandsbygðinni“.
Því var livislað að bændum,
að auðsafnið í Rcykjavík væri
orðið svo stórkosllegt, að það
tiæði engri átt, að fólkið í „dreif-
býlinu“ kæmist ekki i þær
krásir. Einfaldasta ráðið, eins
og sakir stæði, væri það, að fá
framsóknarpiltum völdin i
hendur. Þeir mundu, undir eins
og þeir hefði bolmagn til, selja
lög um það, að peningarnir yrði
leltnir af kaupstaðafólkinu og
dreift út um sveitirnar. Bændur
hefði varla í sig og á, en bur-
geisarnir í. kaupstöðunum, ekki
síst í Reykjavík, lifðu í hinu
mesta óhófi óg sællífi og vissi
ekki aúra sinna tal. Hvíslinga-
púkarnir lótu þess getið, að
þelta stórauðuga hyski hataði
og fyrirliti sveitafólkið. Það
væri blátt áfram lífs-nauðsyn,
að framsóknarmenn kæmist í
meiri hluta á þingi, svo að
bændur þyrfti ekki að bíða
lengi eftir kaupstaða-gullinu,
jiví að ekki mundi fást einn ein-
asti peningur með góðu hjá
þessum „glæpamönnum“ og
svíðingum.
Þegar æskulýðurinn heyrði
hinar hroðalegu frásögur um
eyðsluna og peninga-dyngjurn-
ar lijá „burgeisunum“ i Reykja-
víæ, fór liann að tygja sig lil
farar úr sveitunum. Það gæti
orðið bið á því, hugsuðu ung-
lingarnir, að framsóknarmenn
kæmist til valda og yrði þess
um komnir að gela veitt gull-
slraumiinum út um „dreifl)ýl-
ið“, og væri líklega róttast að
bíða ekki eftir því, heldur
leggja land undir fól þegar í
stað og seljast að á „mölinni“.
Þar væri líka all af verið að
lieimla hærra og hærra kaup,
siðan er Jónas liefði kent
mönnum verkfallslistina li)lti.
— Það væri einhver munur á
því, að fá kannske á aðra krónu
fyrir hverja klukkustund, sem
unnið væri eða þá þessu, sem
þeir hefði vanist heima í sveil-
inni, að vinna baki brotnu allan
ársins liring fyrir svo sem eng-
in laun. Alveg sjálfsagl að sitja
við þann eldinn, sem best
brynni!
En nú gæti farið svo, börnin
góð, sagði þá kannske einliver
roskinn og ráðsettur bóndi, að
verkafólkið í Reykjavik yrði
svo margt með þessu móti, að
einhverjir yrði útundan með
vinnu, eða þá að kaupið lækk-
aði. — Ivemur ekki til mála,
sögðu unglingarnir. Komi þaö
fyrir, að burgeisarnir fari fram
á kauplækkun, þá verður því
bara svarað með verkfalli.
„Hann“ sagði okkur það sjálf-
ur, að svoleiðis yrði farið að
því. Það væri æfinlega haft
þannig, þar sem verkafólkið
ælti í höggi við burgeisa, svíð-
inga og níðinga. Og verkföllun-
um lyktaði oflast á þá leið, að
verkafólkið sigraði. Og ekki
nóg með það. Heldur yrði bur-
geisarnir að borga fult kaup
fyrir þann tíma, sem ekki væri
unnið! Fólkið gæli „spókað
sig“ á götunum, skenit sér og
„rallað“ meðan á deilunni
stæði og fengi svo fult kaup
þegar búið væri! „Hann“ hefði
sagt það sjálfur, að svona gengi
þetta til og hann þekti þetta frá
„útlandinu“. — Nei, það væri
ekki áhorfsmál að fara. Sveit-
irnar gæti ekkerl borgað og
yrði í rauninni óbyggilegar,
þangað til búið væri að ná i
kaupstaða-gullið. Þá gæti skeð
að það borgaði sig að koma
heim aftur — ef maður kærði
sig þá um það — ef maður væri
þá ekki sjálfur orðinn „burgeis ‘
á mölinni!
Og svo var lagl af stað. Sveit-
irnar mislu allan ljóma í aug-
um æsku-lýðsins — þar var alt
ljótt og leiðinlegt — eintóm fá-
lækl og vandræði. Þar var hver
dagurinn öðrum líkur, Engav
skemtanir, lítið kaup og drep-
andi þrældómur! Hreinasta
furða, að nokkur maður skyldi
fásl til þess, að leggja á sig all-
an þann þrældóm, þegar ekkerl
væri í aðra hönd!
En þegar ungdómurinn var
farinn, varð alt dauflegra i
sveitaheimilunum. Og viða var
ekkert eftir nema hjónin, sum-
staðar gömul og lúin, sumstað-
ar með hóp af ungum börnum.
Og enga manneskju var hægt
að fá til nokkurs viðviks, nema
gegn ærnu gjaldi. Hjónin sáu
ekki fram úr verkumun, gengu
þreytt til hvíldar á hverju
kveldi, en áhyggjurnar bönn-
uðu svefn og næturró. Þá gat
það borið við, að lúin og and-
vaka móðir segði eftir langa,
langa þögn: — Ætli það sé ekki
best, að við förum á eftir bless-
uðum krökkunum? — Og
bóndinn svaraði: Það verður
liklega ekki um annað að gera
Svo varp liann öndinni mæði-
lega og bætti við: Eg hafði þó
vonað, að einhver drengjanna
tæki við kotinu og nyti handar-
vikanna okkar.
Þessu lílct mun það hafa
gengið til sumstaðar. Það voru
„sveitavinimir“, hvíslinga-
meistararnir, sem kveiktu úl-
þrána í brjósti hins' unga og ó-
ráðna manns. Þeir kveiklu o-
ánægjuna, töluðu um fátækl-
ina og striðið í sveitunum og
háu launin og allsnægtirnar í
kaupstöðunum, einkum hér í
Reykjavík. Og þeir sögðu
hverjum sem hafa vildi, að
auðvelt væri að halda þessu
liáa kaupi með mætti samtak-
anna. Og kæmi það fyrir, að
verkafólkið reyndist ol' margt.
J)á yrði vinnudagurinn bara
slyttur, en kaupið stæði í stað
eða hækkaði. Til mála gæti
komið, að ekki yrði unnið
nema fimm daga vikunnar.
Framh.
íslenska vikan
hefst í dag og er með líku sniði
og verið hefir undanfarin ár. —
Kl. 2 leikur Lúðrasveit Reykja-
vikur á Auslurvelli, en stundar-
fjórðungi síðar flytur Þorsteinn
Briem atvinnumálaráðlierra
ræðu af svölum Alþingishúss-
ins. Er gert ráð fyrir að ráð-
herrann ljúki máli sínu á hálf-
tíma og leikur þá lúðrasveitin
öðru sinni (kl. 2.45). —— Merki
verða seld á götum borgarinn-
ar og' kosta þau 25 aura fyrir
börn og' 50 aura fyrir fullorðna.
Ágóðanum verður varið til
styrktar starfsemi „íslensku
yikunnar".
Undanfarin tvö ár (og þó
einkum síðastliðið ár) hefir
Yísir flutt fróðlegar ritgerðir
um íslenskan iðnað, verslun og
viðskifti. Munu ritgerðir dr.
pliil. Björns Björnssonar hér í
blaðinu við upphaf Islensku
vikunnar í fyrra, vera eitt hið
merkasla og fróðlegasla,
sem um Jjessi efni hefir verið
ritað á islensku.
Annað þing
Sambands bindindisfélaga í
skólum.
—o—
Dagana 29. og 31. mars var
annað þiiig Sambands bindindis-
íélaga í skólutn háð hér í Reykja-
vík. Sambandið var stofnað í mars
1932, og er því tveggja ára gam-
alt. Voru það 5 bindindisfélög
hér í Reykjavík sem stofnuðu
Sambandið', en nú eru félögin orð-
in 17 og meðlimir þeirra um 1000.
Þingið í ár sóttu fulltrúar frá
eftirtöldum félögum :
Málfundafélagi Laugarvatnsskól-
ans 15, Bindindisfélögum: Menta-
skólans á Akureyri 2, Gagnfræða-
skólans á ísafirði 1, Ungmenna-
skólans á Siglufirði 1, Gagnfræða-
skólans í Vestmannaeyjum i,
Flensborgarskólans 4, Gagnfræða-
skólans í Reykjavík 11, Mentaskól-
ans í Reykjavík 12, Kennaraskól-
ans 4, Samvinnuskólans 4. Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga 7.
Alls mættu ])ví 62 fulltrúar fyr-
ir þessi 11 félög, en félagsmenn
þeirra eru um 750. 6 félög sendu
ekki fulltrúa.
Síðastliðið ár hafði Sambandið
2500,00 kr. styrk úr ríkissjóði og
var styrknum að mestu leyti varið
til útbreiðslustarfsemi. Á árinu fór
forseti Sambandsins, Helgi Schev-
ing, í ferð um Austur-, Norður-
og Vesturland. Heimsótti hann
flesta skóla á Jiessu svæði og hélt
þar fyrirlestra og vann að stofnun
nýrra félaga. I söntu erindum hafa
verið farnar ferðir til Reykholts,
Hvanneyrar, Laugarvatns og Vest-
mannaeyja, Nokkur útvarpserindi
um binditidismál hafa verið flutt á
vegum ])ess. Blað Sambandsins
,,FIvöt“, hefir verið gefin út þris-
var sinnum á árinu, og hefir því
veriö iitbýtt í mörgum skólum.
Nokkrar skuggatnyndir, um áhrif
áfengis, liefir Sambandið eignast
og hafa þær verið sýndar í nokkr-
um skólum. Bækling' um sama efni
gaf Sambandið út og sendi til
nokkurra skóla. Ymislegt fleira
var gert á starfsárinu.
Á þinginu voru teknar ákvarð-
anir um starfsemina á þessu ári og
af Jjeim má helst nefna : Ákveðið
var að senda mann um Norður-,
Vestur- og Suburland á næsta
líausti. Á hann að konia í alla skóla
á J)ví svæði og hafda þar fyrir-
lestra um bindindismál. Einnig á
hann að halda fyrirlestra fyrir al-
menning þar sem því verður við-
komið. Sambandsstjórn var faliö
að sækja um til útvarpsráös aö
það hlutaðist til um að Sambands-
stjórn fengi til urnráða eitt út-
varpserindi á mánuði, á Jieini tíma
árs sem skólar alment starfa.
Eftirfarandi tillögur voru sanr-
Jiyktar.
I.
Ársþing Sambandsins samþykk-
ir að fcla stjórninni að skora á
kenslumálaráðherra, að hann hlut-
ist til um :
J. Að bindindisfræðsla sú. er
fara á fram í skólum sé fullkonm-
uð eins og frekast er kostur á og
að til hennar sé vandað með bók-
utn og tækjum i hvívetna, svo að
hún komi að verulegum notum.
2. Að bindindisfræðsla sé haf-
in í öllum skólutn landsins, J)ar
sem hún ekki er fyrirskipuð. Sé sú
fræðsla bein og sérstök fræðsla
unt skaðsemi áfengisnautnarinnar
í öllum myndum, fratnkvæmd sem
hver önnur kensla í skólum eftir
fullkomnustu aðferðum og bestu
tækjum. En þar sem búast má við
að ekki sé hægt að koma slíkri
fræðslu við, nú þegar og undir-
búningslaust, er skorað á kenslu-
málaráðherrann að gera J)ær ráð-
stafanir til bráðabirgða, að leitað
sé samkomulags við skólastjóra
unt óbeina fræðslu í þessum mál-
um, J). e. að fræðslan fari fram í
sambandi við aðrar námsgreinar,
því að i engum skóla er hörgull á
námsgreinum, sem hægt er aö
tengja bindindisfræðslu við. Má t.
d. nefna námsgreinir sem sögU,
náttúru- og eðlisfræði, og siðast
en ekki síst hagfræði og Jtjóðfé-
lagsfræði. Satnbandsþingið væntir
]>ess, að kenslumálaráðherra sjái
sér fært' að taka Jtessar tillögur til
greina, ekki síst þegar á það er
litið, að Jiær eru samþyktar af
fulltrúum skólanemenda.
II.
Annað J)ing Sambands bindind-
isfélaga í skólurn skorar á kenslu-
málastjórn að lilutast til um, að
láta menn þá, að öðru jöfnu ganga
fyrir kennaraembættum sem vit-
aö er um að eru bindindismenn.
III.
Þingið samþykkir að skoi'a á
fneðslumálastjórn, að hlutast til
um, að meðal fræðslukvikmynda
þeirra, sem hún lætur sýna fyrir
skólafólk, séu myndir sem sýna
áhrif áfengis.
IV.
Annað þing Sambands bindind-
isfélaga í skólum skorar á Iand-
stjórnina og Aljiingi að sjá um, að
í sambandi við væntanlega sam-
þykt nýrra áfengislaga, séu settar
sem öflugastar varnir gegn áfeng-
isneyslu og að sölustöðum áfengis
verði a. m. k. ekki fjölgað frá því
sem nú er.
V.
Annað þing Sambands bindind-
isfélaga í skólum skorar á alla
meðlimi Sambandsins, að vinna að
])ví eftir fremsta megni, að reglur
þær, sem settar eru gegn áfengis-
neyslu, séu sem best haldnar og að
fyrir brot á þeim komi lögákveðn-
ar refsingar. Nefnir Jiingið })ar al-
veg sérstaklega launbruggun J)á,
seem viðast á sér stað í landinu.
VI.
Þingið skorar á Sambands-
stjórn að leita samstarfs við U. M.
F. I., um að vinna að auknu bind-
indisstarfi meðal ungra manna i
landinu.
Auk þessara tillaga voru fjölda
margar aðrar samþyktir gerðar á
þinginu.
Stjórn Sambandsins skipa nú:
Helgi Scheving forseti, Þórar-
inn Þórarinsson ritari, Sigurður
Ólafsson gjaldkeri, Friðrik Á.
Brekkan og Haukur Þorsteinsson.
I.O.O.F. 3 = 1154238 = 81/, I.
Vísir
er tíu síður í dag.
Eldur
kom upp i kjallara hússins Vest-
urgötu 16 um kl. 2 í fyrrinótt. —
Urðu menn, er voru á gangi, J)ess
varir, að reykur var mikill i Kjöt-
búð Reykjavíkur þar í húsinu, yfir
kjallaranum, og' gerðu þeir lög-
reglunni aðvart. — Eldur reyndist
enginn í búðinni, en kviknað hafði
i tuskuin og bréfarusli út frá eld-
stó. Eldurinn var fljótlega slöktur.
60 ára
er i dag Ólafur Veturliði Bjarna-
son, skipstjóri frá Bíldudal, nú
búsettur á Bergstaðastræti 64.
E. s. Nova
kom í gær með margt farþega,
m.'a. marga fulltrúa á landsfund
sjálfstæðismanna, sem nú stendur
yfir.
G.s. ísland
kom hingað i gær. Meöal far-
J)ega voru P. A. Ólafsson konsúll,
Ötto Tulinius frá Akureyri, Har-
aldur Árnason kaupmaður o. fl.
Leikhúsið.
Gamanleikurinn „Við, sem vinn-t
um eldhússtörfin" verður sýndur
tvisvar í dag, kl. 3og kl. 8. —-
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó allatí
daginn. Leikurinn verður ekki
sýndur oftar og eru ])vi síðustu
foi'vöð að sjá hann í dag.
Barnaguðsþjónusta
verður á Elliheimilinu kl. i)4
í dag.
Leiðré'tting.
I bæjarfrétt J)eirri, sem birt var
i Vísi t gær, um Dýraviriafélag
barna í Laugarnesskóla stóð : “frk.
Sigríður Sigurðardóttir, Bjargi,“
en átti að vera: Frú Sigríður Sig-
urðardóttir o. s. frv.
Aðalfundur
Sjúkrasamlags Reykjavíkur
verður annað kveld kl. 8 i Iðnó.
Söngskemtun
Gunnars Pálssonar í Iðnó í fyrra
kveld tókst hið besta. Aðsókn var
góð og létu menn óspart í
ljós aðdáun sína á söng Gunnars
og varð hann að endurtaka sun*
login og syngja nokkur aukalög.
F. ftir undirtektunum í fýrrakveld
að dæma, þarf elcki að efa, að þessi
yfirlætislausi og prúöi söngvai'i
myndi fá húsfylli nokkurum sirut-
um, ef hann sæi sér fært að dvelj-
ast hér nokkuru lengur en haflM