Vísir - 07.11.1934, Blaðsíða 3

V ISIR
Skriftarnámskeið.
6 vikna nániskeið byrjar i
mæstu viku. Einnig getui' kom-
ið til greina styttri námstimi
fyrir þá, sem betur eru skrifandi
og' minni tilsögn þurfa. Er til
viðtals i síma IMiSO og Laufás-
vegi 57, lielst fvrri liluta dags.
GUÐRÚN GEIRSDÓTTIR.
röðinni og hrópað: „Lifi komm-
únisminn“. Hún var skotin til
bana umsvifalaust, að því er
fregnin liermir.
Að undanförnu hafa borist
fregnir um það, að agreiningur
hafi verið innan stjórnarinnar,
livort framkvæma skyldi lif-
látsdómana, en nokkurar líkur
benda til, að þeir ráðherranna
í spænsku stjórninni, sem vilja
fara gætilega,fái því framgengt,
að ekki verði tekið svo óvægi-
lega á uppreistarmönnum, að
:af leiði frekari vandræði.
Kjarval.
Ef til vill ;etti einungis aö tala
11111 afrek listamanna án þess aö
Játa persónuleg áhrif þeirra koni-
ast þar aö, en þó munu þeir oft
;geta gefiö skýringar á sumu í efn-
ismeSíerð verka sinna, sem breyt-
ir viðhorfi dómaranna, en þar er
komiö út á svo hálann grundvöll,
aÖ vandfarið cr meöalhófiö. Þó er
varla mögulegt aö komast hjá þvi.
aiö veröa fyrir áhrifum frá sumum
listanfönnum, viö ])ersónulega viö-
kynningfu, sem meira og minna
færir i sérstakt form viöhorf okk-
ar til listaverka þcirra.
Ifg ætla ekki þar meö aö halda
'því fram aö Kjárval hafi þannig
áhrif á mig, en aftur' á móti benda
.á, hve mér viröist maöurinn svro
einkennilega líkur sjálfum sér í
þvi sem fram kemur í list hans.
Stundnm hefi eg hitt Kjarval á
Irverjum degi í heila viku, en'ald-
rei í sama skapi. jafnvel málróm-
virinn annar og látbragöiö ööru-
vísi, en þó altaf líkur sjálfum sér
og engum öörum. Hann getur gert
.tiö gamni sinu og veriö hnittinn
<>g heppinn í oröuni svo ekki er
hægt aö verjast hlátri, en hann
;getur einnig látiö drembilega og
clregiö hrapallega dár aö þeim sem
á ejnhvern hátt misbjóöa tilfinn-
ingum hans á' einn eöa annan hátt.
Háöiö er bitras.ta ' vopn hans, aö
r.ndanskildri málaralistinni, en
verst er aö vita hér um bil aldrei
livort þvi er snúiö aÖ manni sjálf-
tini eöa ekki, í þaö og j>aö skiftiö.
Þetta er nú alt líkast eftirmaeli
iiin málarann sjálfan og mættti því
fara nokkurum oröum um sjálf
listaverkin. sem eg hefi ]>é> i raun
og veru ekkert vit á. — Þau bera
fyrst og fremst með sér þá stenin-
íngu, er málariim hefir veriö i, i
þaÖ og ]>aö skiftiö og eru stundum
varla fullgerö, en ]>á er listamaður-
ínn búinn aö koma því á léreftið,
sem honum dat.t þá í hug og varö
íiö fá friö meö því aö mála það.
Samt sem áöur eru þessi málverk
svo aö segja rifin út úr höndum
hans. Ekki er þessu þó ]>annig
varið meö ]>au málverk, sem nú
eru á sýning'imni. Þau eru ölL full-
gerö' og frábærlega vönduð tekn-
iskt séö, en oft er jafn mikil stemn-
ing yfir )>eim öörtun málverkum
hans, sem léttar hefir veríö íarið
yfir og ntinni fágun hlotiö.
Málverkasýning þessi gæti ein,
þótt ekkert annaö heföi sést eftir
Dilkakjöt,
spaðsaltað, i lieil- og hálftunnum, nýkomið að norðán.
Heildverslun
Garðars Gíslasonar,
Sími 1500.
málárann, skipaö honum sess meö-
ai hinna stærstu og frægustu mál-
ara, og mætti skella á hana klass-
iskri kritik, sem slægi hann til
riddara fyrir framtíðina, en Kjar-
val ]>arí ekki að láta skorða skip
sitt í nausti, en kýs hcldur að sigla
sinn eiginn sjó og hafa leyfi til
þess að vera skipverjalaus, og' gera
sjálfur að sinum afla. — Fyrst og'.
fremst koma þarna fram sérein-
kenni málarans, aö minsta kosti
á sumum málverkunum, en það er
sál náttúrunnar. Tökum t. d. nros-
ann, hann kemur svo eölilega fram.
aö manni finst að • hægt sé a'ð
legg'ja lófann á fingeröar og dún-
mjúkar trefjarnar, og hrauniö er
svo eðlilega hrufótt og hvast, aö
maöitr ]>orir ekki að koma við ]>að
af hræöslu viö aö rífa sig til blóös.
Himininn er ýmist grár og dumb-
ungslegfur eöa blár og heiður meö
útréttann faöminn, og fjöllin hans
minna mann á fjöllin, þar scm
maönr er fæddur og itppalinn.
Gestur.
MjðlknrsðlDStftlknrnar.
Hvað á að verða um mjólkur-
sölustúlkurnar, þegar búið er að
afnerna flestallar mjólkurbúðir
hér í bænum?
Þannig spvrja nú margir og
ekki að ástæðulausu.
Okkur liefir skilist, að þegar
mjólkurlögin væri komin til
framkvæmda, nnmdi altur
þorri þeirra stúlkna, sem nú
hafa alvinnu við mjólkursölu I
búðunt, verða atvinnulausar.
Það þvkir nú kannske lítilfjör-
legt að vera að gera sér rellu
út af öðru eins og þvi, livort
50—80 ungar stúlkur eru svift-
ar atvinnu eða ckki. Þær geta
farið i hóp atvinnuleysingjanna,
hugsa þeir, sent fyrir þessu
ráða. Eins og þá varði nokkurn
skapaðan lilut um það, þó að
atvinnuleysingjunum fjölgi!
En það getur vissulega orðið
erfitt fyrir þessar stúlkur að fá
sér eitthvað að gera. Eg veit
ekki lil að atvinna ltanda kon-
um, fremur en körlum, liggi
svo á lausu hér i bænum um
þessar mundir, að líkindi sé til
þess, að þessar fátæku stúlkur
geti fengið alvinnu í bráð, eða
komist af hjálparlaust. Og ekki
liafa þær haft svo liátt kaup, að
líkindi sé til þess, að þær eigi
peninga í sjóði. Nei, eg lield að
kjörin hafi verið þau, að þær
tiafi ekki gelað sparað neilt af
kaupinu. En liitt er tika vist, að
þær hafa þó unnið fyrir sér
með mjólkurbúðavinnunni, þó
að kaupið liafi verið lítið.
Þeir, sem fyrir þvi ráða, að
svifta tugi allslausra stúlkna
atvinnu og reka þær tómliendar
út á ktakann, ælti að lmgsa um
það, livað þeir eru að gera, áð-
ur en þeir framkvæma slikt
ódreðisverk.
Kona.
Skiptapi.
Ösló, 5. nóv. FB.
Hollenska ski])ið Jupiter, sem
var á leið til síldarhræðslu-
stöðvarinnar á Slorð, hefir far-
ist í Norðursjó.
Hulda Garborg íátin.
Osló, 5. nóv. FB.
Htilda Garborg, rithöfundur,
andaðist í nótt, 72 ára að aldri
Hún var fædd i Stange 1862 og
var gefin skáldinii Arne Gar-
, borg 1887.
Utan af landi
Hið nýja skip Borgfirðinga.
Borgarnesi, 6. okt. — FÚ.
Samninga hefir lilutafélagið
Skallagriniur í Borgarnesi gert
iessa dagana við skpasmiða-
stöð i Álahorg, um smíði á
nýju skipi, sem á að taka við
ferðum al' É.s. Suðurlandi milli
Reykjavikur og Borgarness í
mai najstkomandi.
Skipið á að kosla 290 þús. kr.
danskar. Það verður 125 fet á
lengd og 22 fet á breidd, en
Jjrettán fet á dýpt, og ristir 8—9
fet. Það verður knúið með 480
liestafla dieselvél, og liraði þess
verður 11 til 12 mílur á klukku-
stund. Gert er ráð fvrir, að liægt
verði að flytja 250 farþega á
tveimur farrýmum, en auk þess
verður rúm fyrir 6—8 bifreið-
ir á þilfari. Ski]>ið verður tæp-
lega 300 smálestir brúttó. Vöru-
pláss mun verða fvrir 130 smá-
lestir.
Kongshaug kominn á flot.
6. -nóv. FLT.
Frá Siglufiröi símar fréttarit-
ari útvarpsins aö Kongshaug hafi
komist á flot í fyrri nótt. aö sjálfs-
dáöum. Skipiö notaöi varpakkeri
sitt og vindur, sem knúöar voru
frá litlum vindukatli, en aöalketill-
ihn er ekki nothæfur. Ski]>iö lekttr
ekki, svo talið veröi. en skipstjóri
telur botn ]>ess allan l>eyglaöan.
Von er á nianni frá Noregi með
Nóvu 14. ]>. m. er vátryggingarfé-
lög senda, og' ttm sama leyti ertt
væntanlegir tveir menn frá Reykja-
vík. Munu þeir dæma um skemdir
skipsins, meta þær, og ákveöa
hvaö gera skuli viö þaö. Allri
síld er nú bjargaö i land, og' er hún
talin óskemd.
Bjarka náð af grunni.
Hvidbjörnen og togarinn Haf-
steinn náöu Bjarka af grunni . i
nptt. Hafsteinn kattpir nú bátafisk
;i Siglufiröi, og fer áleiöis til út-
latida með aflann annaöhvort í
nótt eöa fyrramáliö.
Bæjarstjúrnarkosningar
á Skotlanði.
Edinboi’g, 7. nóv. — FB.
Verkalýðsflokkurinn bar sig-
ur úr býtum i meirihluta bæj-
ar- og sveitarfélaga í Skotlandi.
Fullnaðarúrslit eru ekki kunn,
en á miðnætti voru úrslitin
)>essi: Verkamenn og liáðir
verkamenn 65, borgaraflokk-
arnir 16 og mótmælendasam-
bandið 5 sæti.
Hagnýting
þorskmiða við Spítzbergen.
Osló, 5. nóv. FB.
Brögger, formaður Aalesuiié
skipperforening, vinnur að á-
ætlun um hagfeldari nýting á
þorskmiðunum við Spitzberg-
en (Svalbarð). Vill hann, að
Nýja Alasund verði notað sem
aðalstöð fiskiskipanna. Telur
liann hafnarskilyrði þar góð og
auðvelt að koma upp góðum
bryggjum, sem skip geti lagst
við. Skilyrði til verkunar, bæði
söltunar og þúrkunar, telur
hann ágæt. Hann hefir sent
verslunarmálaráðuneytinu á-
ætlanir sínar til athugúnar.
Há skðlafjrlrlestrarnir
ensku.
Viö höfum núna síöustu árin átt
>ví láni aö fagna aö hér viö há-
skólann hafa veriö kennarar og
fyrirlesarar i hæöi frönsku og
óýsku. Sæti enskunnar var þar
hins vegar autt meö öllu. Ekki
>arf aö eyöa oröum aö því, hve
óviökunnanlegt og andkannalegt
]>aö ástand var, og sem betur fer
e,r nú l>ót á því ráöin. Bættist
kennarali'Öi háskólans í haust, eins
og allir vita, enskur mentamaöur,
Mr. (7 E. Selby, sem fyrst og
fremst kennir háskólastúdentum
ensku, en heldur'þar einnig uppi
ódýrri enskukenslu fyrir almenn-
ing. Ennfremur flytur hann viktt-
lega fyrirlestra um tungu, bók-
mentir og þjóöhætti Breta. Eru
],eir fluttir á ensku og allir eiga
frjálSan aögang aö þeim ókeypis.
ÞaÖ eru fyrirlestrarnir.sem gefiö
hafa mér tilefni til aö skrifa línur
]>essar.
Nú er svo komið, aö telja má
yngri kynslóöina hérna í Reykja-
vík aö meira eöa minna leyti læsa
og talandi á ensku. En um tvent
er miklum fjölda ]>essa tmga fólks
áfátt: (1) þaö veit nálega ekkert
um enskar bókmentir og kann því
elcki aö velja sér bækur og höf-
unda til lestufs, . og (2) ]>aö er
harla ófrótt um breska þjóöhætti
og hefir þar af leiðandi ekki á-
valt nægan skilning á því, sem það
les. Þó hefir alveg tvíllaust ráö-
ist nokkur l>ót á þessu síöara at-
riði síðan kennarar fóru býsna al-
ment aö nota hina ágætu lesbók
Potters, „Everyday English for
Foreign Students", endá er hún
gersamlega sérstæö á meöal enskra
lesbóka fyrir þaö, hve vel hún
fræðir um lií og siöu enskumæl-
andi ]>jóöa.
ÞaÖ niun óhætt aö treysta því,
aö þeir sem kostgæfilega sækja
fyrirlestra Selbys, ]>eir fá ekki all-
litla fræöslu í þéim efnum, sem nú
hafa veriö nefnd. Og enn er eins
aö geta: Þó aö menn eigi sæmilega
auövelt með aö láta hugsanir sínar
í Ijósi á erlendu máli, þá getur
verið aö ]>eir eigi erfitt meö aö
skilja máliö talaö. því að svo er
ávalt meðan eyraö er því óvant.
Hér er ]>ess mt kostúr að venjast
frambttröi ensks mentamanns og
mun 'margur geta ýmislegt af þv?
lært.
ÞaÖ er ekkert efamál, aö hiö
besta sem okkur hefir borist’af er- I
lendri menningu nú um hálfrar
aldar skeiö. ]>aö hefir veriö af
breskum rótum runniö, og svo mun
einnig veröa ttm fyrirsjáanlega
framtíö. Flin geysilegu áhrif, sem
Matthías Jochumsson án efa hafði
á httgsunarlíf þjóöarinnar og langt
er frá að enn hafi veriö metin til
fulls, voru umfram alt vaxin tt]>]>
af ensku sæöi. Og' eftirtektarvert
er þaö, ;\ö langmesti prédikari
nitjándu aldar, einn hinna J.riggja
mestu prédikara islenskra, se n viö
þekkjum aí ræöttm þeirra (skjóta
má því-inn. aö dr. Arne Möller
hefir sannaö ensk áhrif á Jórr
t
Vídalín), síra Páll Sigurösson, var
ekki nerna réttur .og sléttur nviöl-
ungs-kennimaöur þangaö til hann
(fyrir handleiöslu Matthiasar?
komst undir áhrif Channings. Þá
íinnur hann sjálfan sig og veröur
þess umkominn, innan um þröng-
sýna sveitamenningu, aö skapa
]>au dýrindisverk, sem eru sígild
og sýna aldahvörf í kirkjulegum
bókmentum þjóöarinnar.* Það
væri næstum barnalegt aö fara a'S
minna lesendurna á það, hvaöau
hinn stórvaxni andi Haralds Níels -
sonar fékk frjóvgun sína, því þaö
vita allir. En }>aö má halda áfram
aö telja upp afburðamenn, sent eft-
ir ýmsum leiöum hafa mótaö ís-
lenskt hugsanalíf, eu sjálfir setiö
viö horö enskrar menningar. Þann-
ig hefir t. d. veriö um Stephan G.
Stéphansson, Einar H. Kvaran, Jón
A. Hjaltalín. síra Jón Bjarnason
og síra Friðrik ]. Bergmann.
Því má þaö vera okkur gleöiefni
aö háskólinn fær nýjan möguleika
til ]>ess aö opna íslenskttm hugum
fagra og athyglisverða útsýn; og
því ber að fagna, aö Revkvíking-
ar virðast hafa skilning til aö nota
gott tækifæri. Kenslustofurnar í
háskólanum hafa reynst of litlar til
]>ess aö taka á móti áhevrendum
Mr. Selhys, og til þess aö ráöa
hót á húsnæðisskortinum hefir
Kaupþingssalurinn veriö fenginn.
Þar verða fyrirlestrarnir framvegis
fluttir á hverjtt ntánudagskveldi
klukkan 8 stundvíslega.
Sn. J.
Veðrið í morgun:
Hiti um land alt. í Reykjavík 5
stig', Isafirði 4, Akureyri 4, Skála-
nesi 4, Vestmannaeyjum 5. Sandi
5. Kvigindisdal 4. Hestéyri 3,
Gjögri 3, Blönduósi 3. Siglunesi 5>
Raufarhöfn 3. Skáltt'm 3. Fagradal
3, P;t]>ey 3. Hóluin í Hornafiröi 2,
Fagurhólsmýri 3. Reykjanesi 6,
Færeyjum 4 stig. Mestur hiti hér í
gær 6 stig, minstur 1. Úrkoma 3,8
mm. Horfur: Suövesturland, Faxa-
flói, Breiðafjöröur, Vestfiröir,
Noröurland : ýttnnan kaldi og rign-
ing i dag en gengur í suðvestúr
meö skúrum eöa slyddttéljum í
mþt. Noröausturland-, Austfiröir,
suöausturlaiití : sunnan og suövest-
an gola. Þíöviöri og sumstaöar
rigning í nótt.
Gullbrúðkaupsdag
eiga á morgun Guörún Skafta-
dóttir og Davíö Jóhannesson, frá
Stuölakoti.
Hreinn Pálsson
syngttr i Nýja Bió fimtudag 8. þ.
m. kl. yýú. Páll ísólfsson verður
viö hljóðfærið.
* Sorglegt má það heita, aö eng-
inn skttli yerða til þess aö gefa út
á ný hiö ágæta prédikanasafn síra
Páls, sem nú er torfengið, hvaö
sent í boði er; hitt þó ef til vill enn
þá sorglegra, aö mikiÖ safn aí
samskonar perlum.-sem til er eftir
hann, skuli enn verða aö geymast
í handriti aðeins, þott fullbúiö hafi
legiö til prcntuhar í nieira en fjöru-
tíu ár.