Alþýðublaðið - 12.07.1928, Side 2

e
ALÞÝÐUBLABIl
ALÞÝBÐBLAÐ91
kemur íit á hverjum virkum degi.
Álgreiðsla í Aipýðuhúsinu við
Hverfisgðtu 8 opin irá kl. 9 árd.
ti! kl. 7 síðd.
Skriístofa á sama stað opin ki.
SV'j — 10l/s árd. og kl. 8—9 síðd.
'simar: 988 (aígreiðsian) og 2394
(skrifstofan).
5?er?ílag; Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan *
(í sama húsi, simi 1294).
Áhngamðl alttfða.
TiMösíp/iip Sinmliyktap á 8.
fBliasji Alfsýðusambarads
íslands.
Á síða&tliðnu sambandsþingi
Alþýðuf/okksins, er háð var hér í
Reykjavík, voru margar ályktan-
ir gerðar um starfsemi alþýðunn-
ar á komandi' árum, en þær, sem
eingöngu snerla starfsemi flokks-
ins inn á við, verða ekki birtar
opinberlega.
FulZtrúar alþýðunnar, er sátu
þingið, ræddu flest þau máZ, er
snerta pólitiska baráttu f/okksins,
og voru í sumum þeim málum
samþyktar ályktanir, sem rétt
þykir að birta, svo að fólki gef-
ist -kostur á að fylgjast með á-
hugamálum þeim, er fram konwi
á þinginu. Eru öuraur blöð al-
þýðusamtakanna beðin um að
birta eftirfarandi tillögur:
Bankaéftírgjafirnar.
[Till. frá Felix Guðmundssyni.]
„8. sambandsþing Alþýðusam-
bands íslands felur alþingismönn-
um flokksins að flytja á næsta
alþingi þingsályktun um éskorun
til ríkisstjórnarinnar, um að rann-
sakað verði, hvað mikið bankarn-
ir hafa gefið upp af skuldum,
svo og hverjum. Rannsöknin verði
birt almennmgi."
Bamsmeðlögiö.
[Tillaga frá: Jóhönnu Egilsdótt-
ur, Jónínu Jónatansdóttur, Mar-
íu Pétursdótíur og Herdísi Sí-
monardóttur.]
„8. þing Alþýðusambands ís-
lands skorar á ríkisstjórnina að
sinna ekki tiliögum bæjarstjórn-
ar Rvíkur um lækkun á með-
lagi barnsfeðra með óskilgetnu-m
börnum.“
Oryggi shípa.
[Frá Sigurjóni Á. Óiafssyni, Birni
Bl. Jónssyni, 'Þorv. Sigurðssyni.]
„Ot af framkominni áskorun til
sambandsþingsins frá Sjómanna-
félagi Reykjavíkur, skorar þing-
ið á stjórn flokksins, að hún beiti
áhrifum sínum á stjórnarvöld
landsins, um að betra eftirlit sé
framvegis með öryggi skipa og
báta eri verið hefir, og fylgt sé
gildandi lögum í þessu efni.
Enn fremur að óháðir ménn út-
gerðarmönnum séu settir til þess
að hafa eftirlitið með höndum
víðsvegar um iand."
Vegavinnub aupið.
[Frá Vilhjálmi S. Vilhjálmssyni.]
„Þar sem hið óhæfilega lága
kaup, sem ríkissjóður greiðir
verkamönnum við vega- og hrúa-
gerðir, er algerlega ónógt til
framfærslu verkamönnum, og auk
þess verður til þess, að sityðja
viðleitni annara atvinnurekenda til
að lækka kaupgjald almsnt, þá
skorar þing Alþýðusambandsins á
væntanlega samhandsstjórn og
þingmenn flokksiins, að beita öll-
um áhrifum sínum í þá átt á
alþingi og við ríkisstjórn, að
kaupgjald við vega- og brúa-gerð-
ir ríkissjóðs hækki, og verði sem
jafnast um land alt.“
Andrafélagíð á Esk firðk
[Frá Jens Figved og Árna Á-
gústssyni.]
„8. þing Alþýðusamh. íslands
felur samhandsstjórn að beita sér
fyrir því, að verkafólkið á Eski-
firði, er leggur 10 <y0 af vinnu-
launum sínum í H/f „Andra“, fái
að kjósa fulltrúa 1 eða fleiri til
þess að mæta á fundum félagsins
alt til þess, að það hefir fengið
í hendur hlutabréf fyrir 3/4 af
því, sem því er ætlað að leggja
til félagsins.
2. A8 þingmenn flokksins og
sambandið beiti sér fyrilr því að
samin verði lög með sérstöku tii-
iiti til þess, aö Eskifjar'ðarhrepp-
ur hefir lagt tll H/f „Andra“ því
nær 1/3 af hlutafé þess, sem fyr-
irskipi, að í stjórn félagsins skuil
eiga sæti 1 maður, er sé kosinn
með hlutbundnum kosningum af
hjósendum hreppsins án tillits til
þess, hvort hann á sæti í hrepps-
nefndinni eða ekki.
3. Að sambandsstjórn vinni að
þvi, að reyna að samrýma kaup-
gjaldstaxta urn land alt.
4. Að sambandsstjórn beiti sér
fyrir því, að birt verði skýrsla
bankaúttökunefndarinnar um
Landsbankaútbúið á Eskifirði."
Takmörkun nemendkfjölda i hinn
alinenna mentaskóla
[Frá Vilhjálmi S. Vilhjálmssyxii,
Árna Ágústssyni, Skúla Guð-
mundssyni og Jens Figved.]
„8. þing Aiþýðusambands ís-
iands lýsir sig eindregið á móti
takmörkun nýsveinafjölda í Hin-
um almenna mentaskóla, þar til
alþýðu í Reykjavík hefir verið
gerður jafngóður kostur á að
koma efnilegum börnum sinuim
til náms, og felur væntanlegri
sjambandsstjóxn að vinna að því
að fá takmörkunum þessum frest-
að.“
l"
21 árs kosningaréttur.
[Frá Vilhjálmi S. VilSjálmssyrii,
Árna Ágústssyni, Jens Figved og
Skúla Guðmundssyni.]
„8. þing Alþýðusamhands ís-
lands skorar á fulltrúa alþýðunn-
ar á alþingi, að beita sér fyrir
því af fremsta megni og láta
ganga fyrir öðrum málum á
næsta alþingi frumvarp um, að
21 árs kosningarréttur, jafn og
óskoraður, verði þegar leiddur í
lög.“
Verkkaupsveð.
[Frá Guðm. Skarphéðinssyni.]
„Þingið skorar fastlega á al-
þingismenn flokksins, að gera sitt
ýtrasta til að koma fram á næsta
alþingi frumvarpi að lögum um
verkkaupsveð, sem dagaði uppi
á síðasta þingi.“
Útsvarslöggjöfin.
[Frá Guðm. Skarphéðinssyni.]
„Þingið álítur, að gildandi út-
svarslöggjöf sé í ýmsum atriðum
óheppileg fyrir kaupstaði lands-
ins, þar sem mikið er um útgerð
og stærri atvinnurekstur að eins
nokkurn hluta úr áTinu. Til að
ráða bót á þessu skipar forseti
5 manna nefnd til að gera tillög-
ur um> breytingar á gildandi út-
svarsiögum til sambandsstjórnar,:
sem svo kemur þeim áleiðis í al-|
þingi og fær Alþýðuflokkinn til
að flytja þær þar.“
Einkasala ályfjum.
[Frá Felix Guðmundssyni.]
„8. sambandsþing Alþýðusam-:
bands Islands felur alþingismönn-
um flokksins að flytja á næsta
alþingi frumyarp um rildseinka-
sölu á lyfjum.“
„Alöuríili Aínaíds.“
Síðasta saga Guðmundar á
Sandi.
Ég .skal taka það fram þegar í
upphafi greinar þessarar, að mér
þykir Guðmundur Friðjónsson á
Sandi merkilegt skáld. Hann hefir
ort og yrkir stundum en'n kjarn-
yrt og þrótti þrungin kvæði — og
hann hefir ritað sögur, sem bæði
eru merkilegur skáldskapur og
veita mikinn fróðleik um dag-
legt líf og hugsunarhátt íslenzkra
bænda. . . . En margar af sögum
hans eru lítils virði og sárfaar
lýtalitlar. Þó var það leingi vel,
að svo mikill þróttur og frum-
leikur var í sögum þeim, er frá
Guðmundi komu, að menn fyrix-
gáfu mishrestina, sem á þeim eru.
En í seinni tíð hafa smíðalýtin
og eintTjáuingsháttur höfundar
aukist mjög, en að sama skapi
rénað frumleikurinn, þrótturinn og
fjörið.
Guðmundur hefir ávalt unað
því vel, að lýsa stríði sveitaíólks-
ins við harðindi og hörmungar.
Hefir hann' jafnan rómað þraut-
segju þess og harðfengi — og það
að maklegleikum. Snemma bar og
á því, að hionum þótti æskan
haga sér all-öviturLega, vera fús
til tildurs og fjölbreytni. Eiink-
um hefir kaupstaðafólkið orðið
fyrir barðinu á honum, en oftast
hafa ádeilur hans verið máttiitl-
ar — og auðvitað fyrir þær sakir,
að hann er svo gersamiega
sneyddur skiluingi á lífi kaupsfað-
arhúa og þeirri stórmerkilegu og
eftirtektarverðu menningarlegu
baráttu, er þeir hé, vitandi og ó-
afvitandi. Kaupstaðabúamir eru
menningarlegir útverðir ísienzku
þjóðarinnar, og Guðmundur hefði
áreiðanlega gert þjóð sinni greiíða,
ef hann hefði reynt að skilja líf
kaupstaðafólksins, aðstöðu þess
og baráttu og skrifa um það af
þkilningi, í stað þess að vaða með
reiptagl í hendi inn í hópinn og
berja í biindni á allar hliðar.
I síðasta hefti „Eimreiðarinnar“
er saga eftir Guðmund, er heitír
„Aldurtili Arnalds“. Sú saga
sýnir glögglega, hve steingerður
og andlega ófrjór Guðmundur er
orðinn sem sagnaskáld, hve ger-
samlega skilnmgslaus og sljór
hann er orðinm fyrir öliu, sem
ekki er af ýlduþefur eða þráa-
bragð.
Sagan fer fraín að haustlagi.
„Septembermánuður kvaddi méð
óhemju-rigningu og bálviðri af
hafi, og slotaði því ágosi með
krapa, sem endaði í frosti.“
Menn kannast ef til vill við
tóninn. Arnaldur bóndi á Stóra-
Ósi á mikil hey úti, og umir hann
því ekki vel. Hann er slíku o-
vanur. „Hann er svefnstyggur
þetfa haust, gamli maðurinn.“ —
Morgun einn rís hann snemma úr
rekkju og gengur á reka. Hann
finnur bút einri alimikinn, en læt-
ur hann liggja. Arnaldur íhefir
búið sig illa hedman, og er það
merkilegt — um jafn gamlan
mann! Honum fcólnar, og skundar
Siann heim í eldhús til konu sinn-
ar. Sú er nú éfcki alVeg verk-
laus. Hún strokkar með annari
hendi, en bakar flatbrauð méð
hinni. — Góðan daginn búkona!
segir Arnaldnr. Álíka eðliegt og
þessi setming er margt af því,
:sem fram úr þeim kemur h]ón-
unum.
Nú, þrátt fyrir það, þótt konan
sé við tvö verk í einu, fer Arn-
aldnr, þessi fulltrúi hinnar gömlu
og góðu kynslóðar, að ónotast
við hana. Og ekki batnar skap
hans, er hann fréttir, að sonur
hans hefir farið inn að Litla-ósi
með kaupakonunni. Eru þau
heitbundin, hún og sonuriim, en
ekki getux Arnaldur gamli kall-
að slíka „hálfvita“ elskendur.
Hann hefir enga trú á því, að
slík ,',kaupstaðarkind“ elski sveita-
mann. Hundur geltir, og Arnaldur
gamli kemst að þeirri niðurstö'ðu,
og að því er virðist skáldið
með honum, að hundar séu
skygnir og sjái fleira en ung-
lingarnir sjá. „Jú, það 'er svo
jkomið í okkar landi, að hundarnir
eru vitrari en mennirn,i'r,“ segir
hann.
En nú koma hjónaefnip. inn.
„Kaupstaðakindin" hieitir Hlað-
gerður. Hefði nú Guðm. viljaið
vera sjálfum sér samkvæmur,
hefði hún átt að heita Dorothea^