Vísir - 12.04.1936, Blaðsíða 2

2
YÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
'tfjebnsÓMi á,
JCxmAá(fól<jGLScJþ*&.
Eftir —quis.
Safnið skoðað, og slðan talar dr. Guð-
mundur Finnbogason, landsbóka-
vörður, um vöxt og bókaöflun Lands-
bókasafnsins.
í síðasta sunnudagsblaöi
sagði dr. Einar ÓI. Sveinsson
okkur frá útlánastarfserai
Landsbókasafnsins og dvöldum
við þá raeð honum í útlánssaln-
Um. En í dag mun hann ganga
með okkur um» safnið og seg'ja
okkur lauslega frá liverri ein-
stakri deild þess.
Við beygjum til hægri út úr
útlánssalnum og erum þá strax
komin inn í einskonar frum-
skógarökkur af bókahillum og
er Jiver þeirra góð seiling okk-
ar á hæð. Það fyrsta sem fyrir
okkur verður eru tvær hyllur
með nálægt 1800 bókum um
skáklist. Bækur þessar eru
skráðar á allar mögulega ann-
arlegar tungur, en þrátt fyrir
allt eru þær mikið notaðar —
taflmennirnir skilja öll mál, ef
það bara er um tafl! — Nú
komum við í þá deild safnsins,
sem hefir að gevma bpekur um
fagrar Iistir, en þegar við lít-
um sem snöggvast yfir bóka-
kilina þá dettur okkur bara
ekki í hug að Irúa því. Bækurn-
ar eru óásjálegar, þeim er troð-
ið saman, eins og lil að fela
hverja aðra. En eins og það er
vist, að enginn maður verður
dæmdur eftir háralit, eins er
víst, að engin bók verður dæmd
eftir því, í hvernig bandi hún
er. Eg tók eina bókina fram og
sló upp. Sjálfsagt má segja, að
eg hafi verið heppinn, en það
var líka sérlega fögur bók —-
dásamlegar myndir af dásam-
leguni húsgögnum, fögrum hús-
um og húsagörðum og yfirleitt
öllu því er eitt heimili má
prýða. Er þetta ekki svona með
svo margar bækur? Til að sjá
eru þær ógn hversdagslegar, en
þegar maður opnar þær er eins
og ljúkist upp nýr heimur af
fegurð og þekkingu!
Lengra inn í salnum eru lir-
vals verk úrvals sltálda. — Við
snúum við og göngum upp á
næstu hæð. Seiðmagn hinna
margbrotnu stórskálda, sem er
líkast því að geisli út af hverri
bók, getur ekki freistað okkar
til að tefja lengur, að þessu
sinni.
Dr. Guðmundur Finnbogason.
Ilér eru þrjú herbergi hlaðin
bókum og taka þau þvert yfir
liúsið. t miðherberginu eru
sögur einstakra stórmenna,
stétía og þjóða. Þar hvila þeir
lilið við hlið náttúrufræðing-
urinn Darwin og ópíum-
ætan De Quineey, en við
fætur þeirra sefur Danmarks
Præstehistorie svefni hinna
réttlátu.
í líerberginu norðan við eru
geymd handrit safsins, en þau
eru um 8 þús. talsins. Um þetta
handritasafn mætti segja, að
það er hið íslenskasta af öllu
islensku á Landsbókasafninu.
Mörg handritanna eru fánýt,
önnur mikilsverð, en jafnvel
hin fánýtustu bera vitni um ást
þjóðarinnar á allskyns mentum,
og sú ást slokknaði aldrei hve
þung kjör sem þjóðin átti ann-
ars við að stríða. — Flest eru
handritin bundin eða vafin i
skinn, en önnur í grófan
pappír, og á hvert þeirra er
Jímdur miði með áletruðu nafni
og tölusetningu. Á vesturveggn-
um rekum við augun í volduga
járnliurð og spyrjum livað sé
þar fyrir innan. Okkur er sagt,
að hér séu geymdir einstöku
<lýrir og fáséðir gripir, eins og
t. d. frumhandrit Hallgríms Pét-
urssonar af Passíusálmunum
og nýjatestamentis þýðing Odds
lögmanns Gottskálkssonar, sem
er fyrsta prentuð bók á íslensku
(prentuð 1540).
1 herberginu sunnan við æfi-
sögusafnið (andstætt handrita-
safninu) er nýrri saga, og ber
|>ar vitnalega mest á sögu Norð-
urálfuþjóða á siðari öldum.
Yestur af þessu herbergi er
hið svonefnda „sænska safn“,
en ])að er eign Alþingis og gjöf
frá sænsku þjóðinni á Alþing-
ishátíðinni 1930. Bækur sænska
safnsins er hægt að fá lánaðar
á lestrarstofu Landsbókasafns-
ins en ekki heim, nema með
sérstöku leyfi forseta Alþingis.
Nú yfirgefum við þessa hæð
og göngum niður í útlánssal-
inn aftur — og þaðan niður á
liæðina, sem er jöfn við forstof-
una. í syðsta herberginu á þeirri
hæð er bókbandsvinnustofa
Landsbókasafnsins, og verður
hennar nánar getið síðar. í mið-
lierberginu er: málfræði, nátt-
úrufræði og uppeldisfræði, en í
því nyrsta ýms verkleg og hag-
nýt fræði, þó sérstaklega lækn-
isfræði og nokkuð um búfræði.
N'ið göngum enn neðar, og er-
um þá í kjallara safnhússins,
er mun liggja lítið eitt neðar
en Hverfisgata. I nyrsla her-
berginu, því er næst snýr sjó,
er geymd hin víðfeðma fræði-
grein heimspekin.
— Þær líta nógu friðsamlega
út, þessar bækur — eða finst
yður það ekki? sagði Einar. —
En þó er Iiér hver höndin upp
á móti annari. Getið þér hugs-
að yður „coctail“ af Plato og
Freud, Nietzsche og Sören
Kirkegaard — og ef við förum
inn í næsta herbergi getum við
bætt við Augustin og Marx. Síð-
an förum við að hitta þá Marx
og kunningja hans en á leið
okkar verður ein heljarmikil
Patrologia (það er saga hinna
heilögu kirkjufeðrfa). — Yerlc
þetta er í 330 bindum og kvaðst
fylgdarmaður ekki vita til þess,
að nokur íslendingur, annar en
liann og Guðbrandur, þ. e. a. s.
Guðbrrandur í útvarpinu, hafi
nokkurn tíma litið í þær.
A kjallarabotninum, í ná-
grenni Patrologiunnar tók Ein-
ar stóra, svarta bók fram úr
einni hillunni, fletli upp á titil-
blaðinu og spurði bvort ég vissi
hvaða bók þetta væri.
Á titilblaðinu var ekkert
nema strik og punktar og alla-
vega krass. En einhvernveginn
sýndist mér á bandinu, að kann-
ske væri þetta biblían — og það
var líka rétt til getið. Þetla var
biblían á abessinsku!
Nú leiðir Einar okkur aftur
út úr öllum þessum myrk-
viði af bókum og við skilj-
um við hann fyrir framan
dvrnar á einkaskrifstofu lands-
bókavarðar, dr. Guðmundar
Finnbogasonar, og þökkum
honum fyrir allt, sem hann hef-
ir sýnt okkur.
Við drepum á dyr lijá lands-
bókaverði og hann býður okk-
ur að ganga inn.
-— Hve margar bækur eru nú
i eign Landsbókasafnsins? spyr
eg dr. Guðmund -— en liann
liefir gegnt landsbókavarðar-
stöðunni siðan 1924.
— Það Iætur nærri að vera
138 þús. bindi — og rúmlega 8
þúsund handritabindi.
— Hve mikið hefir þá safnið
vaxið undir yðar umsjá?
— Það liefir vaxið um 25,5
þús. bindi.
—- Og hvaða reglum fylgið
þér við val nýrra bóka?
— Eg hefi fylgt þessum fimm
höfuðreglum: í fyrsta lagi að
kaupa allt það, sem út kemur
viðvíkjandi Islandi — eða allt
það, sem maður verður var við.
í öðru lagi að útvega liandbæk-
ur í sem flestum gréinum vís-
inda, svo allir, sem hingað
koma, geti fengið eitthvað um
þau efni, sem þeir hafa áhuga
á. 1 þriðja lagi að útvega þeim
mönnum, sem eru að vinna að
einhverjum vísindalegum verk-
efnum, þær bækur, sem þeir
þurfa til að geta leist sín störf
af hendi. í fjórða lagi að kaupa
smátt og smátt þær bækur er-
lendar, sem vekja sérstaka at-
hygli og eftirspurn er um. Um
leið hef eg reynt eftir megni,
að bæta i skörðin á verkum
lielstu höfunda í fögrum bók-
mentum, á þeim málum, sem
hér eru mest lesin — en þau
eru: Norðurlandamálin, enska,
þýska og franska. En á allra
síðustu árum er töluvert farið
að spyrja um ítalskar og
spænskar bækur vegna vax-
andi versluarsambands við-
þessi lönd. Safnið hefir því
kevpt nokkuð af nýrri bók-
mentum þessara landa, og einn-
ig nokkuð verið gefið. — En
safninu eru töluvert gefnar
bækur frá vísindafélögum, vís-
indastofnunum, svo sem há-
skólum, og einstöku mönnum,
víðsvegar um heim — en stór-
tækastar eru þær gjafir þó frá
Norðurlöndum. — Samkvæmt
samningi, sem gerður var í tíð
Hannesar Hafstein, fáum við að
velja úr þeim bókum, sem gefn-
ar eru út af meðlimum Danska
bóksalafélagsins, það helsta, er
við höfum ágirnd á fyrir safn-
ið og nemur það um 300
hindum á ári. Auk þcss liefir
hinn kunni bókaútgefandi,
Ejnar Munksgaard, gefið safn-
Framh.á 7. síðu..