Vísir - 15.07.1936, Blaðsíða 2

'caaEoeaaaK
VÍSIR
Hitler toýdur Mið-
Evrópuþjóðum á við-
skifta og fjárhagsráð-
stefnu
að loknum olympisku leikunum. — Ennfremur ætl-
ar hann að bjóða Tékkóslóvökum að gera við þá
hlutleysissamning. —
Landhelgisgæsla Dana.
Svar til herra Brobergs.
Engar tilslakanir í
cfarð Eússa
segja Bretar nú og heimta réttindi til þess að
v senda herskipaflota inn í Svartahaf, ef til
ófriðar kemur milli Rússlands og Bretlands.
Oslo, 14. júlí.
Frá Berlín er simað, að Hitl-
er ætli að bjóða nokkurum rikj-
um í Mið-Evrópu á ráðstefnu
um viðskiftamál og fjármál og
verði ráðstefna þessi haldin
þegar að loknum Olj'inpisku
leikunum. Ungverjum, Austur-
ríkismönnum, Itölum, Búlgör-
um, Júgóslövum og Pólverjum
London. FB.
, ■ Simfregnir frá Austurríki
lierma, að framleiðsluhverskon-
ar hergagna sé hraðað sem inest
má verða í Austurríki og séu
litlir og stórir skriðdrelcar, fall-
hyssur, flugvélar, vélhyssur o.fl.
framleitt með svo furðuleg-
um hraða, að segja megi að
þessi hernaðartæki komi í
„stríðum straumum“ frá verk-
smiðjunum.
Enginn virðist vita, segir
Richard D. MacMillan, frétta-
ritari United Press, livernig á
þessari gífurlegu framleiðslu
standi, þótt allir geri sér ljóst, að
i Austurríki sé nú tveir menn,
sem húist til átaka um völdin,
þ. e. Schusnigg kanslari og
Starhemberg fursti. Allir geri
sér ljóst, hinsvegar, að ef til
innrásar kæmi af hálfu þýskra
nazista, yrði engum vörnum við
komið nema 2 eða 3 daga, en
nú er sú hætta úr sögunni, að
þvi er virðist. Hitt er víst, að
ýmsir flokkar í Austurríki
hugsa sér til hreyfings, ef deil-
an milli helstu manna landsins,
leiðir til vopnaviðskifta. Socia-
listar, austurrískir nazistar,
fascistar, og kommúnistar ráða
allir yfir leyni-hergagnahirgð-
um. Ef til vill er hættan minst
frá konungssinnum, þvi að þeir
Ægilegur
land.skj álfti
í Ctiile.
Hafnarborgin Taltal hrundi
í rústir. —
Oslo, 14. júlí.
Frá Chile liafa borist fregnir
um ægilegan landsjálfta í hafn-
arborginni Taltal. Mestur hluti
borgarinnar hefir hrundið í
rústir. (NRP. — FB.).
Sotelomoröið,
Fregn um, að Iögreglu-
menn hafi myrt hann í
hefndarskyni fyrir það, að
kommúnistiskur félagi
þeirra var drepinn.
Oslo, 14. júlí.
Símfregnir frá Madrid herma,
að 20 lögreglumenn hafi staðið
að morði Calvo Sotelo íhalds-
leiðtogans, en annars ber fregn-
unum ekki saman um þetla.
Fylgir fregn þessari, aS lög-
verður boðin þátttaka í ráð-
stefnu þessari.
Jafnframt berast fregnir um,
að Þjóðverjar ætli að bjóða
Télckóslóvökum að gera samn-
ing um það, að hvor þjóðin um
sig skuldbindi sig til þess að
segja hinni ekki árásarstríð á
hendur. (NRP. — FB.).
samvinnu Starhembergs fursta
hergagnaframleiðanda Austur-
vilj helst að friðsamlegt sam-
komulag verði um það, að Ottó
setjist á valdastól í Austurriki.
En nazistar og fascistar og liin-
ir svo kölluðu rauðu flokkar eru
allir undir það búnir að berjast,
ef þeir lálíta það nauðsynlegt,
hver fyrir sín málefni.
Það er talið fullvíst, að heim-
wehrmenn hafi ekki afhent
stjórninni vopn sín, eins og ráð
var fyrir gert, heldur hafi jieir
falið þau.
Það er að vísu svo, að til
stendur aukning austurríska
hersins i trássi við St. Germain-
friðarsamningana. Af stækkun
hersins leiðir aukna þörf her-
gagna, en ekki svo mikla, sem
hér virðist vera um að ræða.
Helsti maður í skotfæraiðnað-
inum austurríska, er Fritz
Mandl, vinur Stahrembergs
fursta. Mandl hefir lagt heim-
webrsveitunum til vopn og
skotfæri.
Stjórnarblöðin í Austurríki
leggja nú til, að hergagnafram-
leiðslan verði þjóðnýtt, að sögn
af ótta við, að ella muni ekki
hægt að koma í veg fyrir, að
fjandmenn hennar innanlands
fái vopn og skotfæri. Stjórnin
óttast fátt meira en samvinnu
Mandl’s og Starhembergs. —
(United Press. — FB.).
reglumennirnir liafi drepið
Sotelo í hefndarskyni fyrir það,
að fascistar höfðu drepið einn
félaga þeirra, sem var komm-
únisti. (NRP. — FB.). —
Víggirða
Þjóðverjap
Helgoland?
Oslo, 14. júlí.
Frá London er simað, að
Cranborne, undir-utanríkis-
málaráðherra, liafi skýrt frá
þvi í neðrimálstofunni, að Þjóð-
verjar væri byrjaðir að viggirða
Helgoland. (NRP. — FB.).
Eldsvoðinn
í Follum.
Oslo, 14. júlí.
Tjónið af eldsvoðanum í Foll-
um-trésmíðaverksmiðjunni er
nú talið nema 1 milj. króna.
Verksmiðjureksturinn stöðvast
um tíma og 400 menn missa at-
vinnuna. (NRP. — FB.).
Herra C. A. Broberg birtir
grein i Alþýðublaðinu í gær um
„landhelgisgæslu Dana“.
í nefndri grein reynir herra
Broberg að lirekja þau ummæli
min, að afskifti Dana af land-
lielgisgæslu við Island liafi ver-
ið gagnslaus og verri en gagns-
laus.
Rök greinarhöf. gegn þess-
um ummælum mínum eru þau,
að varðskipið hafi gert hér mik-
íð gagn meðan að liann var
foringi þess og að Fylla hafi
tekið átta togara i fyrstu ferð
sinni hingað til lands.
Eg tók það fram í fyrri grein
rninni í Vísi, að það hafi komið
fyrir, að skipherra á dönsku
varðskipi hafi gert skyldu sína
við Islendinga, en að sá hinn
sami hafi aldrei orðið „langlíf-
ur í embættinu.“
Með þessum orðum átti eg
fyrst og fremst við herra Bro-
berg. Það er alkunnugt, að hann
reyndist Islendingum frábær-
lega vel sem varðskipsforingi.
En það er einnig alkunnugt, að
ísland fékk ekki að njóta dugn-
aðar hans og skyldurækni við
þetta starf nema O1/^ mánuð.
En þó að einstöku menn hafi
reynst vel við gæslustarfið,
Iiaggar það ekki við þeim heild-
ardómi mínum um afskifti
Dana af landhelgisgæslu liér við
land að hún hafi verið gagns-
laus og verri en gagnslaus.
Heildardómur um árangur
af landhelgsigæslu Dana getur
ekki bygst á undantekningum.
Hann getur bygst á því einu,
hvernig starfið er rækt til lang-
írama, og á samanburði á gæslu
þeirra og gæslu íslendinga
sjálfra. Það má vafalaust gera
ráð fyrir því, að þátttaka
Dana í landbelgisgæslunni hafi
orðið þess valdandi, að íslend-
ingar hirtu ekki um það fyrr
en raun varð á, að eignast
gæsluskip sjálfir. Menn hafa of
lengi treyst danska gæsluskip-
inu, treyst því, að miklu minni
ráðstafanir 'þyrfti að gera í
þessum efnum vegna veru þess
hér við Iand. Að því leyti hafa
afskifti Dana af þessum málum
orðið til ógagns.
Ef einhverjir kynnu að halda
þvi fram, að margir danskir
varðskipaforingjar, er hér hafa
verið, hafi starfað svipað því
jafn vel og Broberg, vil eg biðja
þá hina sömu að kynna sér „af-
rek“ dönsku varðskipanna í
timaritinu „Ægi“, sem gefið er
út af Fiskifélagi Islands. Eg
hefi bæði nú og áður stuðst við
skýrslur, sem þar eru birtar um
störf varðskipanna.
En af þvi að Ægir er senni-
lega í fárra manna höndum,
skal eg skýra lauslega frá inni-
haldi nefndra skýrslna umland-
helgismáfin á tímabilinu frá
1926 til 1934.
1927 tók Óðinn 16 skip í land-
helgi, Þór 13, Fylla 8.
1928 tók Óðinn 36 skip, Þór
4, Fylla 1.
Árið 1929 tók Óðinn 17 skip,
Ægir 6 (hann kom hingað 14.
júlí það ár), Fylla4, Hvidbjöm-
en 1.
Árið 1930 voru sektuð Í22
skip fyrir ólöglegar veiðar í
landhelgi. Óðinn tók 4, Ægir 18,
dönsku varðskipin ekkert.
Árið 1931 voru sektuð 17
skip. Ægir tók 12, óðinn 2, Þór
2, Hvidbjörnen 1.
Árið 1932 voru sektuð 9 skip.
Ægir tók 4, Óðinn 1, Fylla 2
og Maagen 1. |
Árið 1933 voru sektuð 6 skip.
Óðinn tók 2, Ægir 4. Dönsku
varðskipin ekkert.
Árið 1934 voru sektuð 9 skip.
Ægir tók 5, Þór 2, Óðinn 1, mó-
torbáturinn Ingimundur gamli
1, danska varðskipið tók ekk-
ert.
Síðustu árin hefir sjaldan
verið nema eitt íslenskt varð-
skip í gangi í einu.
Um starfsemi dönsku varð-
skipanna að öðru leyti skal
þelta tekið fram.
Það á víst að heita svo, að
dönsku varðskipin hafi skiftst á
um gæsluna, þannig, að hér
væri altaf eitt skip. En nokkur
brestur hefir orðið á þessu. Ár-
ið 1926 kom Fylla bingað 29.
jan. Hún var hér til 31. maí.
Fór þá til Jan Mayen, kom aft-
ur 30. júlí og var liér til 12.
október. Af þessum tíma lá hún
68 sólarhringa á Reykjavíkur-
höfn.
Þegar liún fór alfarin, kom
Islands Fallc hingað (12. okt.)
og var hér til 5. nóv. Hann lá
nærri 14 sólarhringa á Reykja-
víkurhöfn.
Árið 1927 lcom Fylla hingað
21. febr. og fór aftur 26. sept.
Það ár lá hún 85 sólarhringa á
Reykjavíkurhöfn.
Þá kom Islands Falk hingað
24. sept. og var hér til 9. nóv.
Hann lá 27 sólarhringa á
Reykjavíkurhöfn.
Hafnarlegum dönsku gæslu-
skipanna árið 1928, er lýst í
Ægi 1929, með þessum orðum:
„Því hefir oft verið lireyft,
að dönsku varðskipin eyddu
miklu af tíma sínum á Reykja-
víkurhöfn og minsta kosti að
því er Fyllu snertir má segja,
að liún í ár „hafi ekki brugðið
vana sinum.“
Nákvæmar skýrslur eru ekki
til um legudaga dönsku gséslu-
skipanna á öðrum höfnum. En
eg Iiefi átt tal við marga menn
úr ýmsum verstöðvum lands-
ins, sem hafa liaft orð á því, að
dönsku gæsluskipin lægju þar
lengi á höfnum inni.
Herra Broberg lieldur því
fram, að eg sé blindaður af
liatri á öllu, sem sé danskt.
Þeir menn, sem best liafa
haldið á rétti íslands á liðnum
tímum, liafa allir fengið þá
„slettu“ framan í sig. Mér er
vissulega ekki vandara um en
þeim. Eg mun þvi hvorki blikna
né blána við þá ásökun. Menn
geta trúað því, sem þeim sýn-
ist í þeim efnum.
G. Benediktsson.
Áfengisbruggun.
Barðastrandasýslu 14. júli. FÚ.
Aðfaranótt hins 13. þ. m. hóf
sýslumaðurinn í Barðastranda-
sýslu ásamt oddvita Patreks-
fjarðarhrepps leit eftir heima-
brugguðu áfengi hjá Þórarni
Ilelga Fjeldsted i Raknadal.
Fanst þar í urð ofan til við bæ-
inn kvartil með dálitlu áfengi
í gerjun. Skamt þaðan og þó
aðallega heima í bænum, fund-
ust ýms bruggunartæki og 2
ílöskur með fullbrugguðu á-
fengi. Málið er i rannsókn.
Ferðamenn á Seyðisfirði.
Seyðisfirði 14. júlí. FÚ.
Milli i60 og 70 langferðamenn
gistu á Seyðisfirði síðastliðna
nótt. Þar af 54 ferðafélagsmenn
á leið til Skjöldólfsstaða. Færi á
Fjarðarheiði batnar nú með
hverjum degi.
London í morgun.
Að því er seinustu fregnir
herma frá Montreux eru ný
deiluatriði komin til sögunnar
milli Breta og Rússa á ráðstefn-
unni, um umferð herskipa um
Dardanellasund, og hafa Bretar
nú afturkallað tilboð sitt um
tilslakanir í þágu Rússa, er áður
var um getið.
Erefjast Bretar fullra rétt-
inda til umferða um sundið í
liernaðartilgangi.
Með þessu hafa Bretar í raun
raudlida.
Því hefir löngum verið liald-
ið fram af rauðliðum, að stjórn
socialista á IIafnarfjarðarkaup-
stað væri slík fyrirmynd, að
vart yrði lengra komist. Þar
væri mikil og góð atvinna allan
ársins bring og þvi hefði þar
hver maður nóg fyrir sig að
leggja. Þar væri bæjarútgerð og
gróðinn á henni svo stórlcost-
legur, að ekki yrði tölum talið.
Bæjarsjóðurinn væri fullur af
peningum og stæði prýðilega í
skilum við lánardrotna sína. —
í fám orðum sagt: Hafnar-
fjörður væri paradís á jörðu.
En svo koma ólukku stað-
röyndirnar. Og þær segja þá
sögu, m. a., að bæjarsjóður
Hafnarfjarðar sé galtómur.
Ilann hafi, þurft að fá stórkost-
legt peningalán, til þess að geta
greitt vexti af skuldum sínum.
Þær segja lika frá því, hinar
miskunnarlausu staðreyndir,
að þeir sem kröfur eiga á þenna
„forríka" bæjarsjóð, verði að
taka við ávísunum (gulum seðl-
um), því að peningar fyrirfinn-
jst ekki! Og staðreyndirnar
segja, að mönnum verði vand-
ræði úr þessum seðlum oft ög
einatt, því að fáir eða engír
yilji eiga þá. Og enn segja þær
frá því, að bæjarútgerðin sé
rekin með miklu tapi ár eftir
ár, jafn vel þó að hún þurfi ekki
að greiða útsvar eða aðra skatta
til jafns við einka-fyrirtæki. Og
sumir segja, að framkvæmdar-
stjórinn vinni kauplaust. Ein-
liver hagur ætti að vera að því.
Staðreyndirnar segja enn-
fremur frá því, að mikið at-
vinnuleysi sé nú í Hafnarfirði,
hinni rauðu paradís. Og þurfa-
mannahópurinn er víst ekki
minni þar en annarsstaðar —
ef til vill hlutfallslega stærri.
Og enn skýra staðreyndirnar
frá því, að bæjarsjóður hafi
orðið að veðsetja ríkissjóði
mestan hlut eigna sinna fyrir
bakábyrgð hans að ensku stór-
láni, sem tekið var ekki alls fyr-
ir löngu. Þótti þar hart að geng-
ið, en stjórnin hafði ekki séð
sér annað fært, en að krefjast
mikillar veðsetningar. Er og
slíkt venjan, þar sem skulda-
staðir þykja óvissir.
Svona gengur þetta i „paradís
rauðliða“. Og nú segja þeir
sjálfir, rauðliðarnir, í einu
blaða sinna, að um hábjargræð-
istímann, í sjálfum júlímánuði,
sé hagur fólks i Hafnarfirði svo
bágborinn, að telja megi full-
komið „hungurástand“.
Og svo er að sjá, sem ahnenn-
ingur álíti alveg gagnslaust, að
krefjast neins af bæjarfélaginu
eða hinni rauðu „forsjón" þess,
lieldur verði ríkissjóður að
koma til hjálpar!
Svona gengur það þar sem
og veru krafist þess, að ef til
ófriðar kæmi milli Breta og
Rússa, hefði Bretar rétt til þess
að senda herskipaflota gegnum
sundið og inn í Svartahaf.
Kröfur þær, sem Bretar hafas
nú borið fram, draga vitanlega
mjög úr líkunum fyrir þvi, að.
samkomulag náist milli þeirra
og Rússa, en það hefir að und-
anförnu verið talið skilyrði
þess, að ráðstefnan nái tilgangi
sínum. (United Press. — FB.).
rauðálfar stjórna. — Þar vant-
ar björg í bú. Og þar hvilir
óblessan yfir mannlifinu.
-------------------------
C. A® Erobepg
og landhelgisgæslan.
Herra C. A. Broberg, fyrr-
verandi skipherra i sjóliði Dana
og um eitt skeið foringi á varð-
skipinu „Islands Fallc“, við á-
gætan orðstír, hefir sent Vísi
athugasemdir noklcurar við
grein G. Benediktssonar, í blað-
inu 10. þ. m., um landhelgis-
gæslu Dana hér við land, með
tilmælum um að þær yrðu
birtar hér í blaðinu. Og þrátt
fyrir það, að hr. C. A. Broberg
liefir nú þegar látið birta þessar
athugasemdir sínar i öðru blaði,
vill Vísir þó ekki skorast undan
að verða við þessum tilmælum,
og fara athugasemdir hans
hér á eftir. Feld er þó niður upp-
talning á togurum þeim, sem
teknir voru af „Islands Falk“
meðan hann var undir stjórn
lir. C. A. Broberg, enda virðist
það engu máli skifta í þessu
sambandi hver nöfn togaranna
voru, né heldur livaða dag eða
hvar í landhelginni þeir voru
teknir, hverrar þjóðar þeir
voru eða hve háa sekt liver
þeirra var dæmdur til að greiða,
svo sem greint er frá í skýrsl-
unni.
Athugasemdir hr. C. A. Bro-
bergs eru á þessa leið:
„Hr. Guðmundur Benedikts-
son hefir i grein í „Visi“ þ. 10.
júlí s. 1., liaft slík ummæli um
landhelgisgæslu Dana við Fær-
eyjar, Grænland og ísland, að
menn gætu álitið að liann væri
sérlega fróður í þeim efnum.
Hann segir m. a., um landhelg-
isgæsluna við íslandsstrendur,
framkvæmda af dönskum varð-
skipum:
„Öll afskifti Dana af land-
helgismálum eru á sama veg:
Þau eru gagnlaus og verri en
gagnslaus“.
Þessi ummæli lir. G. B. eru
honum til lítils sóma, og án
nokkurs efa til einskis gagns
fyrir föðurland hans, Island,
sem þó líklega hefir verið mein-
ing hans að vinna sitt besta
fyrir.
Hvað mikið má marka um-
mæli hr. G. B., um þessi mál,
nnm m. a., eftirfarandi listi
sýna:
Vaðskipið Islands Falk, und-
ir minni stjórn, tók á árunum
1921—22“ (samkvæmt sund-
urliðaðri skýrslu sem hér er
feld niður, 30 togara, er greiddu
í sektir samtals 192 þús. kr.).
„Varðskipið var hér við
strendur Islands frá 8./10 —
1921 til 25./4 — 1922, sem sagt
í 6Y2 mánuð og á þessu tima-
bili tólc það 30 — þrjátíu —
Gífarleg hergagnafram-
leiðsla í Austnrríki.
Ríkisstjómin óttast
og Mandl’s, helsta
ríkis. -