Vísir - 19.05.1938, Blaðsíða 2

V í S I R
VlSIR
OAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiösla: Hverfisgötu 12.
(Gengi'ð inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði. Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Réttur
neytendanna.
í menningaiiöndum þar sem
einstaklingsframtakið hefir
fengið að njóta sín án hóflausra
hafta og hanna frá hendi ríkis-
valdsins, hefir samkepnin skap-
að fjöldanum viðunandi lífs-
kjör. Vörumiðlararnir, hvort
sem um kaupmenn eða kaupfé-
lög hefir verið að ræða, liafa
gert sitt ítrasta til að bæta lífs-
kjör manna með hóflegu vöru-
verði samfara auknum vöru-
gæðum, og það hefir orðið eins-
konar málsháttur vegna þessar-
ar viðleitni seljendanna, að
„viðskiftavinurinn hefði altaf á
réttu að standa“.
Við íslendingar höfum notið
fulls verslunarfrelsis, en að eins
um skamman tíma, og vissir
flokkar hér í landi liafa unnið
markvist að því að grafa undan
verslunarfrelsinu. Þeir hafa
byrjað á því að koma mönnum
í hagsmunasamtök, sem hafa
reynst misjafnlega, þótt þeim
hafi verið veitt frtá ujrpliafi ýms
fríðindi umfram einstaklinga,
og stöðugt hefir verið haldið
áfram á forréttindabrautinni
þar lil svo er komið að þessi
samtök eiga ein allan rétt, en
allir aðrir engan rétt í þjóðfé-
laginu.
í fyrstu hitnaði þetta aðallega
á keppinaulunum, en þegar þeir
voru orðnir Iamaðir og hættu-
lausir var snúist gegn neytend-
unum sjálfum, sem eðlilegt
hefði verið að fyrirtæki þessi
hefðu virt að nokkuru, og nú
er ekki tekið tillit til krafa
þeirra né eðlilegra óska, heldur
er réttur þeirra einnig horinn
fyrir borð.
Nú má svo heita að öll versl-
un innanlands sé háð höftum
og bönnum. Enginn má selja
kjöt né mjólk hafi hann ekki
fengið til þess náðarsamlegt
leyfi stjórnskipaðra nefnda, sem
litil skil kunna á þeim vei'kefn-
um, sem þær hafa með höndum,
og hafa sumar hverjar gert sig
herar þegar í upphafi að fullum
fjandskapi gegn neytendunum.
Þelta hefir leitt til þess meðal
annars að vöruvöndun og vöru-
gæði eru öll önnur en vera
skyldi og í slað þess að leitast
sé við á allan hátt að auka
neyslu þessara vara á innlend-
um markaði, hefir verið úr
henni dregið með uppspentu
vöruverði, en minkuð neysla
bitnar aftur beinlínis á fram-
leiðendunum, en þeir einu, sem
hafa af þessu beinan hag eru
hinar stjórnskipuðu nefndir.
Nærtækasta dæmi í þessu
efni er mjólkin, sem öllum er
nauðsynleg og þvi eftirsótt vara.
Á því leikur enginn vafi, að
neyslu Iiennar má auka til mik-
illa muna hér i hænum, ef kröf-
ur neytenda eru virtar að nokk-
uru. Nú er mjólkin seld óþarf-
lega háu verði, en auk þess er
liún í sumum tilfellum nokk-
urra daga gömul er hún kemur
hér á markaðinn, og jafnvel
orðin súr, eða þolir ekki
geymslu, en er þó sekl sama
verði og nýmjólk. Það, sem
gera þarf í þessu tilfelli, er að
flokka mjólkina, þannig að
fult tillit sé tekið til neytend-
anna. Það mætli flokka hana
alt frá barnamjólk niður i súr-
mjólk, áir og undánrennu, og
með því að lækka milliliða-
kostnaðinn gæti verðið til neyt-
endanna einnig lækkað bændum
að skaðlausu, en gæti orðið
þeim hreinn hagur vegna auk-
innar neyslu.
Ef haldið verður áfram á
sömu hraut og hingað til leiðir
það til áframhaldandi beins og
óbeins tjóns bæði fyrir fram-
leiðendur og neytendur, og
virðist það því ekki vera ósann-
gjörn krafa að mjólkursölu-
nefnd reyni að leysa þetta verk-
efni betur hér eftir, en hún hef-
ir gert hingað til.
Hagsmunir framleiðenda og
neytenda fara saman, en þeirra
liagur er hagur heildarinnar.
Hitaveitan
Borgarstjóri Pétur Hall-
dórssón fer utan með Lyru
í kveld. Er erindi hans að
ganga frá lántöku í Svíþjóð
til hitaveitunnar, og munu
allar líkur benda til að lánið
fáist þar.
Engin opinber skýrsla mun
liggja fyrir enn sem komið er,
frá hinum sænska verkfræðingi,
sem hér var, en hinsvegar er
það fullyrt manna á meðal, að
honum hafi litist mjög vel á
hitaveituna og allan undirbún-
ing liennar, og talið áætlanir all-
ar mjög varlegar, og miklu fleiri
möguleika til hagkvæmra nota
hennar, en látið hefir verið uppi
Ristöiii lilkiir-
söluneiar rift meö
M\ uodirréttar.
Á sínum tíma ákvað meiri
hluti Mjólkursölunefndar að
taka tekjuafgang Samsölunnar
til verðuppbótar á vinslumjólk,
en þrátt fyrir það, að tekjuaf-
gangurinn rynni þarinig til upp-
bótar á þessu mjólkurmagni
einu, nægði það engan veginn
til að tryggja það verð, sem fást
átti fyrir vinslumjólkina, en
það var 2 aurum lægra en
neyslum j ólkurver ð.
IÞessari ráðstöfun tekjuaf-
gangsins vildu ýmsir bændur
ekki una og Ólafur Bjarnason
í Brautarholti höfðaði mál gegn
Mjólkursölunefnd og krafðist
greiðslu sér til handa á kr.
2.776.99, er hann taldi sinn
hlut ágóðans, en mál þetta var
höfðað til reynslu, þannig að
fjölmargir framleiðendur aðrir
gera sömu kröfur á hendur
nefndinni.
f fyrradag féll undirréttar-
dómur í málinu og varð, niður-
staða hans, að tekjuafganginum
bæri að jafna niður á alla inn-
vegna mjólk verðjöfnunarsvæð-
isins, og kæmi þannig: í hlut Öl-
afs kr. 998,00.
Dómur þessi hefir mjög
Rýfur Mussolini bresk-ítalska samn-
inginn og sendir herafla til Spánar?
Bretar óttast að stefna Chamberlains í
utanríkismálum só dauðadæmd, ef ftalir
meta meira signr Francos en gerða
samninga.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
0
Astand og horfur á Spáni valda bresku ríkisstjórn-
inni meiri áhyggjum en nokkuru sinni, þar
sem allar líkur benda til, að Mússólíni áformi
að senda aukinn herafla til Spánar. Mússólíni hefir
margsagt, að rauðu flokkarnir skuli aldrei sigra á Spáni
og það heit virðist hann ætla að standa við. En þegar
ítaísk-breska samkomulagið var gert á dögunum var
það eitt höfuðatriðið, að Mússólíni sendi þangað ekki
meira lið.
Breskir stjórnmálamenn óttast, að ef Mússólíni met-
ur sigur Francos meira en samkomulag Breta og ítala,
séu allar helstu stoðir brotnar undir utanríkismála-
stefnu Chamberlains, að minsta kosti muni það gefa
andstæðingum hans byr í seglin, en þeir hafa frá upp-
hafi haldið því fram, að samkomulag við ítali væri
gagnslaust, af því að Mússólíni væri ekki að treysta.
Lundúnadagblöðin í morgun skýra frá því, að Mússó-
líni ætli að senda viðbótarherafla til Spánar til þess að
leiða styrjöldina til lykta hið bráðasta.
Daily Express skýrir frá því í morgun, að breska
stjórnin hafi hinar mestu áhyggjur af þessu og hafi
farið þess mjög alvarlega á Ieit við Mússólíni, að hann
hætti við þetta áform sitt, því að það gæti haft stórhættu-
legar afleiðingar. Chamberlain mun einnig fara þess á
leit við frakknesku stjórnina, að hún komi í veg fyrir
að Barcelonastjórnin sé studd af Frökkum.
Horfurnar á lausn ýmislegra vandamála er þetta
varða, hafa yfirleitt versnað að miklum mun, síðan er
Mússólíni flutti ræðu sína í Genúa á dögunum, og var
allóvæginn í garð Frakka, og þótti það allfurðulegt
mörgum, þar sem samkomulagsumleitanir Frakka og
ítala voru byrjaðar. Frökkum gramdist ræðan stórlega,
en Bretum þótti sér að óþörfu gert erfitt fyrir.
Vegna þess ágreinings, sem kominn er upp — eða a.
m. k. er á uppsiglingu — milli ítala og Breta — um
Spán, spáir Daily Herald því, að nýir stjórnarerfiðleik-
ar blasi við Chamberlain — svo kunni að fara, að í Ijós
komi, að utanríkismálastef na hans verði honum að falli.
Þess vegna gerir Chamberlain nú alt, sem í hans valdi
stendur, til þess að koma í veg fyrir, að til alvarlegs
áreksturs komi milli Breta og ítala.
United Press.
Noregsför
0
Armanns.
Úrvalskvenflokkurinn úr Ár-
manni fer utan í kvöld með
Lyra, til að taka þátt í 13. lands-
móti Norðmanna. Sýndi flokk-
urinn leikfimi i gærlcveldi i húsi
Jóns Þorsteinssonar og vakti
rtiikla aðdáun áhorfenda. Þess-
ar stúlkur eru í flokkinum:
Díana Einarsdóttir, Eiríks-
g'ötu 23, Dídí Hermannsdóttir,
Freyjugötu 24, Gróa Ólafsdóttir
Skólavörðustíg 20, Guðný Jóns-
dóttir, Laugavegi 82, Guðrún
Úlfarsdóttir, Þjórsárgötu 5,
Gyða Thorlacius, Hringbraut
157, Ingunn Kristinsdóttir,
Laugavegi 18, Ólöf Björnsdótt-
ir, Njálsgötu 56, Ragnheiður
Þorkelsdóttir, Ljósvallagötu 18,
Rósa Níelsdóttir, Sólvallagötu
7 A, Sigriður Björnsdóttir, Sel-
landsstíg 7, Sigríður Þórðar-
dóttir, Leifsgötu 9, Stella Áma-
dóttir, Grettisgötu 2, Yigdís
Jónsdóttir, Yesturgötu 36, Þór-
ný Þórðardóttir, Grettisgötu 43.
Fimleikastjóri er Jón Þor-
steinsson og fer frú hans, Eyrún
Guðmundsdóttir með flokknum.
Victor ESmauuel
fer í opiubera
heimsókn til
Berliuar*
Berlín, 19. maí. - FÚ.
Talið er, að ítalska stjórnin
sé óánægð með afstöðu Frakk-
lands til Spánarmálanna. ítalska
hlaðið Corriere della Sera segir,
að Frakkar megi ekki undrast
það, að Mussolini hafi sett fram
þá kröfu og skilyrði til sanm-
inga, að Frakkland forðaðist
hverskonar stuðning við Spán-
arstjórn. Popolo di Roma segir,
að í Spánarmálunum muni
Ítalía aldrei slá Iiið minsta af
yfirlýstri stefnu sinni, lil sam-
komulags við önnur ríki.
í London er meiningarmunur
sá í Spánarmálunum, sem kom-
ið hefir í Ijós við samninga
Frakka og Itala, talinn mjög al-
varlegs eðlis, og er talið, að
hreska stjórnin muni reyna að
mikla þýðingu, fyrst og fremst
af þeim sökum, að liann tryggir
framleiðendur gegn arðráni og
eignajöfnun Mjólkursölunefnd-
ar, sem hingað til hefir farið
sínu fram, án þess að virða kröf-
ur neytenda og framleiðenda.
Mjólkursölunefnd mim hafa
ákveðið að áfryja dóminum.
draga úr þessum ágreiningi og
liafi hún í því skyni falið sendi
herra sínum í Róm að eiga við-
tal við Ciano greifa.
Giornale d’ Ítalía fer hörðum
orðum um hina frönsku utan-
ríkispólitik og segir, að Frakk-
land verði að skilja, að til þess
að ávinna sér vináttu Ítalíu,
verði það að varpa fyrir horð
vináttu sinni við sum önnur
rílri, sem Evrópu slafi háski af.
Berlín, 19 maí. - FÚ.
Um framhald fransk-ítölsku
samningana er alt í óvissu. Við-
tal það, sem tilkynt hafði verið
að Blondel, sendisveitarfulllrúi
Frakka i Róm, myndi eiga við
Giano greifa, hefir enn ekki átt
sér stað og vekur það undrun
margra. Þó hefir heyrst, að við-
talinu hafi að eins verið frestað
um nokkura daga.
aðeins Loftur.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Fregn frá Rómaborg
hermir, að Yictor
Emanúel muni fara í
heimsókn til Berlínar,
sennilega í júlí, en þegar
Hitier var í Rómaborg á
dögunum bauð hann kon-
ungi þangað.
United Press.
ráðsfund Þjóðabandalagsins átt
tal við Lilvinoff í Genf og þyk-
ist fréttaritarinn liafa fregnir
af því, að Litvinoff hafi sagst
mundu gera alt sem unt værí
til þess að horfið yrði frá hlut-
leysisstefnunni í Spánarmálum
og að hann liafi lýst því yfir, að
til þess gæti komið að Sovétrik-
in sæju sig tilneydd að hindá
enda á Spánarstyrjöldina. En
fjTst um sinn myndu Rússar
freista að bjarga Spánarstjórn
með því að senda lienni flug-
vélar og fallbyssur.
Póstsamgöngum mílli Kata-
loníu og Mið-Spánar er nú liald-
ið uppi með kafbátum, sem sagt
er að stjórnað sé af rússneskum
sérfræðingum.
RÚSSAR HJÁLPA RAUÐLIÐ-
UM Á SPÁNI.
Berlín, 19. maí. - FÚ.
Fréttaritari Daily Mail í Genf
símar blaði sínu, að Rússar ætli
að hjarga stjórninni á Spáni
með þvi að senda henni nægi-
lega mikið af hergögnum. Segir
hann, að utanríkisráðherra
Spánar, del Vayo, hafi eftir
DÆMD í LÍFSTÍÐAR FANG-
ELSI FYRIR NJÓSNIR.
í s.l. september handtók
Gestapo, þýska leynilögregl-
an, Octavie Wielapolska
greifafrú, sem er 29 ára, for-
kunnar fögur, fædd í Rúss-
landi og gift Wielapolska
greifa, sem er 56 ára. Daily
Express skýrir frá því ný-
lega, að pólskur stjórnmála-
maður hafi sagt frá því við
konu sína á leið frá Varsjá
til Berlín fyrir skömmu, að
greifafrúin hafi verið dæmd
í lífstíðarfangelsi. Mál henn-
ar var tekið fyrir leynirétt.
Hávarður IsfirSingur
kom til Isafjarðar 14. þ. m. með
92 föt lifrar. Alls hefir hann
fengið á vertíðinni 403 föt. —
(FÚ.).