Vísir - 10.02.1939, Blaðsíða 2

2
VISÍR
7ÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Höftin.
k lþýðublaSinu segist svo frá
“ í gær, að mikill skortur sé
á innlendu byggingarefni, möl
og sandi, í bænum, og hafi
byggingarvinna stöðvast fyrir
þá sök. Hefir blaðið þetta eftir
„einum af kunnustu bygginga-
meisturum bæjarins“, sem það
segir, að komið hafi að máli við
sig og tjáð sér að hann hafi
orðið að stöðva vinnu við húsa-
byggingu, af því að hann hafi
ekki getað fengið „nauðsynlegt
byggingarefni lijá bænum.“ —
Sögu þessari má hver sem vill
trúa. Eln á þessum tíma árs er
það hinsvegar ekki óþekt fyrir-
brigði, að húsabyggingar stöðv-
ist af öðrm orsökum, en skorti
á ntöl og sandi.
í þessu sambandi minnir
blaðið á „árásir ihaldsblaðanna
á ríkisstjórnina og innflutnings-
og gjaldeyrisnefnd, út af skorti
á ýmsum útlendum vörum í
landinu“, og segir, að það hafi
verið blöðum þessum sérstak-
lega kærkomið, ef útlit hafi
verið fyrir, að skortur yrði á
byggingarefni, og hafi þau hald-
ið því fram, að „jafnvel Alþýðu-
flokkurinn“ væri líklegur til
þess að vilja „gera verkalýðn-
um bölvun“ með því að láta
skort verða á þeim vörum.
Hinsvegar segir blaðið, að öll-
um sé kunnugt um „hið slæma
gjaldeyrisástand“, sem stafi m.
a. af „óhófsinnflutningi heild-
salanna á þörfum og óþörfum
vörum — meðan þeir voru ein-
ráðir um hvað væri flutt inn í
landið frá útlöndum og hvað
mikið.“
En hvað líður nú ráðsmensk-
unni um það, hvað flutt er inn
í landið frá útlöndum og hvað
mikið?
Vísir rakst í gær á skýrslu
um það fyrir hve miklum inn-
flutningi hefðu verið veitt lejdi
s. 1. ár, og live mikill innflutn-
ingurinn hefði orðið. Sam-
kvæmt þesasri skýrslu á inn-
flutningur ýmsra vörutegunda
að hafa orðið miklu meiri en
innflutningsleyfi liafa verið
veitt fyrir. Nemur sá mismun-
ur mörgum miljónum króna
samtals, en á einstökum vöru-
tegundum alt að 50% af því
sem leyft hefir verið. Og það
eru ekki þær vörutegundirnar,
sem alþarfastar hafa verið tald-
ar, t. d. byggingarefni, sem
mestu munar á. — En hver
hefir þá ráðið þessum innflutn-
ingi, „þörfum og óþörfum“,
sem ekki hafa verið veitt Jeyfi
fyrir? Nú eru heildsalamir
ekki lengur „einráðir“ um slíkt.
Og hverjir skyldu þeir innflytj-
endur vera, sem eru látnir ráða
því sjálfir, livað mikið þeir
flytja inn af erlendum varningi,
og auka þannig á gjaldeyris-
örðugleikana eftir eigin geð-
þótta?
Jafnvel þó að svo væri, sem
ekki mun vera, að vinna við
einhverja byggingu liafi stöðv-
ast, sökum skorts á möl og
sandi, þá eru það áreiðanlega
miklu fleiri byggingar, sem
ekki var byrjað á vinnu við í
haust, og þess vegna hefir eng-
in vinna verið við i vetur, af því
að bannað var að flytja inn er-
lent byggingarefni fyrir nokk-
ura tugi þúsunda, á sama tíma
sem ýmsar vörur bafa verið
fluttar inn í algerðu ólevfi fyrir
margfalt meira fé. Um afstöðu
Alþýðuflokksins til þess inn-
flutnings skal ekkert sagt, en
hitt er víst, að Alþýðublaðið
lagði sig lítt fram um það, að
aukið væri við byggingarefnis-
innflutninginn á s. 1. hausti.
Búnaðarþingið stendnr
nn jflr.
Búnaðarþingið var sett liér i
bænum 4. þ. m. Kemur það
saman annað hvert ár og stend-
ur að jafnaði 3—4 vikur. Full-
trúar á Búnaðarþingið voru
kosnir s.l. ár af búnaðarsam-
böndunum og eru Búnaðar-
þingsfulltrúarnir nú 25, en voru
áður 14.
Mörg merk mál liggja fyrir
Búnaðarþingi að venju. Fundir
hafa verið lialdnir að kalla dag-
lega. í dag verða lagðir fram
reikningar Búnaðarfélagsins
fyrir 1937 og 1938.
Frú Rakel Þorleifsson flytur
erindi á fundinum um hör og
hörvinslu. Önnur mál eru:
Erindi Búnaðarfélags Sval-
barðsstrandarhi'epps um stofn-
un búnaðarfélags þar í hreppn-
um.
Erindi Búnaðarsambands
Eyjafjarðar um efnagreining á
heyi.
Erindi aðalfundar Búnaðar-
sambands Vestfjarða um stofn-
un dýralæknisembættis fyrir
Vestfirði.
Frá
Vestfjðrðum.
Á ÍSAFIRÐI
er ágreiningur um það milli
útvegsmanna og sjómanna livort
skipverjar skuli fá kr. 150,00 í
mánaðarlega kauptryggingu
eða ekki.
Hófst atkvæðagreiðsla í Sjó-
mannafélagi ísafjarðar í gær-
kvöldi um það hvort eigi að
stöðva nokkura róðrarbáta. At-
kvæðagreiðslunni lýkur annað
kvöld.
Á PATREKSFIRÐI
vildi það óhapp til er „Detti-
foss“ lagði frá bryggju s.l.
þriðjudag, að akkeri skipsins
festist í bryggjulyftuna og kipti
lienni út í sjó.
SÁLUMESSA
í KRISTSKIRKJU.
I Kristskirkjunni í Landa-
koti verður klukkum hringf
daglega kk 10 að morgni í
stundarfjórðung meðan lík
páfa stendur uppi og í næstu
viku verður sungin hátíðleg
sálumessa fyrir honum þar.
Meulenberg biskup er ný-
farinn frá Rómaborg áleiðis
til Reykjavíkur, og veitti páf-
inn honum einkaviðtal 27.
janúar s.l. Mun hann vera
væntanlegur til landsins í lok
mánaðarins.
Varamaður biskups, pro-
vikar séra Jóhannes Gunn-
arsson gegnir hans störfum í
f jarveru hans og annast sálu-
messuna.
Föstudaignn 10. febrúar 1939.
Pius XI. páfi andaðist í nótt
Kardinálar frá öllum löndum heims
kvaddir til Rómaborgar til þess að
hans.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
í morgun.
Hans heilagleiki Pius XI. páfi andaðist í morgun
snemma, kl. 5.32, samkvæmt Rómaborgartíma.
Hafði páfi sofið allvel þar til kl. um 4, en þá
versnaði honum skyndilega og þyngdi æ meira og var
honum þá gefin kamfórsprauta. Þegar augljóst þótti,
að andláts var skamt að bíða var honum veitt hinsta
sakramenti og dó hann með orð latneskrar bænar á vör-
unum, er hann hafði sagt rétt áður:
„VÉR EIGUM ENN MARGT ÓGERT“!
Pacelli hefir til bráðabirgða tekið yfirstjórn kaþólsku
kirkjunnar í sínar hendur og var fyrsta skylduverk
hans að boða kardínála um heim allan til Rómaborgar
til þess að kjósa eftirmann Piusar.
Klukkum St. Péturskirkjunnar var hringt í tvær
klukkustundir samfleytt til þess að tilkynna andlát
páfa, en aukaútgáfur voru gefnar út af blöðunum.
Sendiherrar erlendra þjóða hafa farið í heimsókn í
Vatikanið til þess að Iáta í Ijós samúð út af fráfalli páfa.
United Press.
Páfinn verður kórsettur aðfaranótt föstudags í næstu
viku og 24. þ. m. ganga kardinálarnir saman á kjör-
fund og er þá líklegt að búið sé að kjósa og krýna nýjan
páfa í mánaðarlokin.
I nótt kl. 5 /Mið-Evróputími) andaðist suður í páfagarði
Akkiles Ratti, en hann var 266. maður á páfastóli, og bar þar
nafnið Píus XI. — Enda þótt æfi Akkilesar Ratti hafi lokið í
nótt, var páfadómur Píusar XI. fyrst á enda í morgun. Þá gekk
Eugenio kardínáli Pacelli, æðsti ráðherra páfa og svo nefndur
esmerlengo heilagrar kirkju, í skrúðgöngu til herbergis þess,
þar sem páfi Iá á börunum, vék sér að hinum látna, laust þrjú
högg á enni honum með gullhamri og kallaði um leið hástöfum
þrívegis skírnarheiti hans, Akkilles Ratti, og páfaheiti hans,
Píus XI., en sem að líkum lætur ansaði hinn látni kirkjuhöfð-
ingi engu. Þá lýsti kardínáli því, að páfi væri látinn. Hann tók
af hendi hans fiskimannshringinn, sem svo er nefndur vegna
þess, að páfi er eftirmaður Péturs postula á páfastóli, en það,
var signethringur páfa, sem embættisbréf hans voru innsigluð
með. Var hringurinn brotinn og þar með var páfadómi Píusar
XI. lokið. Nú er rómverska kirkjan föðurlaus, en forsjárlaus
er hún ekki, því að carmerlengo kirkjunnar tekur við stjórn
allra veraldarmála hennar, en öðrum málum ræður kardínála-
samkundan til lykta.
HANS HEILAGLEIKI PÁFINN AÐ STÖRFUM.
Mynd þessi var tekin af Píusi páfa, er liann sat í forsæti við
opnun þriðja starfsárs páfalega náttúruvísindafélagsins. Þótt
læknar bönnuðu lionum að sinna slörfum hafði hann það að
engu og vann sitt daglega skyldustarf. Páfinn var á 82. ári og
fyrir tveimur árum var hann talinn dauðvona, en rétti við aft-
ur. Átta kardínálar hafa látist síðustu tvö árin.
Píus páfi XI. er einn merkasti
maður, sem á páfastóli hefir
setið, og bafa þar þó tylt sér
margir ágætismenn. Hann var
Langbarði og fæddur i Desio,
litlum bæ skamt frá Milano.
Var páfi af bændum kominn að
langfeðgatali, en faðir hans,
Francesco Ratti, flutti sig í þetta
litla kauptún og reisti þar silki-
spunaverksmiðju, og þar fædd-
ist Píus 31. maí 1857. Sóknar-
presturinn i þorpinu kendi Ak-
killesi Ratti undir skóla og, lauk
hann síðan stúdentsprófi i Mil-
ano, og þótti hann námsmaður
með afbrigðum. Var eftir það
nokkur óvissa um, hvort liann
skyldi heldur nema stærðfræði
eða náttúrufræði. Varð þó úr,
að hann skyldi nema guðfræði
og hóf liann námið í Milano, en
bélt því siðan áfram í Róma-
borg og var vígður til prests
þar 1879. Ilann hélt þó engu
að síður áfram námi, og 1882
var hann, 25 ára gamall, orðinn
doktor í heimspeki, guðfræði og
lögum. Með það fór hann eftur
til Milano og varð þar kennari
í guðfræði við prestaskólann.
Þótti fljótt mikið til lærdóms
hans koma í öllu er að sagn-
fræði Iaut.
Árið 1609 stofnaði Federigo
Borromeo, erlcibiskup í Milano,
bókasafn þar í borg, sem hann
kendi við Ambrósíus ldrkjuföð-
ur, er hafði verið biskup þar.
Þetta safn óx og dafnaði og hef-
ir um langt skeið verið í röð
fremstu safna í heimi, ekki svo
mjög vegna stærðar sinnar,
enda þótt það eigi um hálfa
miljón prentaðra rita, heldur
vegna þeirra um 30 þúsund
handrita, sem það á, og eru sum
þeirra með merkustu handritum
heimsins. Safninu stjórna bóka-
verðir, sem valdir eru úr hópi
allra lærðustu manna; eru þeir
kallaðir doktorar, þvi að em-
bættum þeirra fylgir kenslu-
skylda við háskólann i Milano.
Það er ekki heiglum lient, að
komast í þær stöður, en dr. Ak-
killes Ratti var skipaður bóka-
vörður þar 1888 og forstöðu-
maður safnsnis 1907. Dr. Ratti
rækti jafnhliða embætti sínu
prestskapinn og var kapelán hjá
nunnum þeim, sem höfðust við
í klaustri heilagrar kvöldmál-
tiðar, en í kirkju þeirra, Sta
María delle Grazie, er liin fræga
mynd Lionardo de Vincis af
kvöldmáltíðinni;; málverk þetta
er málað á kirkjuvegginn og var
um skeið svo af sér gengið, að
búist var við að það mundi tor-
timast, en fyrir rösklegar að-
gerðir dr. Rattis var myndinni
bjargað. Var dr. Ratti annálað-
ur prédikari og lét heyra til sín
á hverjum sunnudegi allan árs-
ins hring, erí. vegna málakunn-
áttu sinnar hélt hann jafnhliða
uppi stöðugum prédikunum fyr-
ir útlendinga, enda sagðist hann
ekki liafa kunnað eins vel við
neitt starf eins og prestsstarfið.
pr því sem komið var virtist
þó mundu liggja fyiár honum
fræðimannsferill frekar en
prestskapur.
Á árunum í Milano vann dr.
Ratti geysilegt starf í embætti
sínu. Hann kendi hebresku við
liáskólann og gaf út f jölda sagn-
fræðirita, aðallega um sögu Mil-
anoborgar, Borromeoættarinn-
ar og Ambrósiusarbókasafnsins,
og hann gaf út mikinn fjölda af
handritum þess. Sá, er þetta rit-
ar, hefir notað útgáfu hans af
messubók hins amrósíanska sið-
ar, og er formáli hennar og
skýringarnar frábærar. Það ætti
nú að mega lialda, að dr. Ratti
hefði verið riklingsþur skrif-
borðsmaður, sem aldrei liti
upp úr bók, en svo var ekki.
Hann var lipur íþróttamður,
annálaðdr fyrir leikni á knatt-
borði (billiard) og fjallgöngu-
maður mesti. Hann komst i
þeim ferðum oft í liann krapp-
ann, en stóð það alt af sér, því
að liann var stálhraustur að
lieilsu, og lókst honum i þeim
ferðum oftar en einu sinni að
bjarga mönnum úr lifsháska.
Sést af þessu, að dr. Ratti var
enginn hversdagsmaður, því að
tiðarandinn milli 1880 og 1890
vissi ekki í þessar áttir. Bóka-
varðarstarf sitt rækti liann frá-
hærlega og kom nýtísku skipu-
lagi á safnið, enda liafði hann
ferðast víða um heim til að
kynnast bóka- og skjalasöfnum,
en fram að þessu bafði bóka-
safnið verið með miðalda sniði.
Fór nú mjög orð af þessari
starfsemi dr. Rattis, en bæði
skjalasafn og bókasafn í páfa-
garði var þá að kalla mátti í
fullri óreiðu, eða eins og dr.
Ratti orðaði það „hnot, sem ekki
var búið að brjóta, fornfræði-
legur hrærigi-autur ogsannkall-
að völundarhús sagnfræðinn-
ar.“ Forstöðumaðurinn, sem þá
var, síra Franziskus Ehrle, síð-
ar kardínáli (d. 1934), gat ekki
afkastað þvi einn, að koma
skipulagi á safnið, og var dr.
Ratti því 1912 skipaður 2., bóka-
vörður og annar skjalavörður
við þessi söfn og fluttist þá til
Rómar; jafnframt varð hann
kórsbróðir Péturskirkjunnar og
postullegur protonotarius að
nafnbót, en þeir prelátar ganga
næstir biskupum að virðingu.
Settist dr. Ratti riú við að koma
frumskipulagi á söfnin, eða eins
og hann komst að orði, að „búa
lil skrár yfir skrárnar“.
Þegar liér var komið var páfi
hálfsextugur, aðeins örlitlu
yjigri en Ehrle, og var þvi ekki
anriáð sjáanlegt, en að hann
mundi nú vera búimi að renna
alt framaskeið sitt. En þá skall
á ófriðurinn mikli og breytti
öllu, enda þótt ekki sæi i önd-
verðu til hvers draga mundi fyr-
ir dr. Ratti. Þegar er ófriðurinn
hófst 1914 þótti bóka- og skjala-
verði páfa, síra Ehrle, sem páfa-
stólnum mundi vera óhentugt
að hafa mann af ófriðarþjóðun-
um í jafnþýðingarmiklum stöð-
um, og lagði hann því niður em-
hætti sín. Hinn sæli Píus páfi X.,
sem þá átti skamt eftir ólifað,
skipaði dr. Ratti í þau embætti,
en Ítalía fór ekki í ófriðinn fyrri
en 1915, og mátti þá enn þykja
sem framaferlinum væri að
fullu lokið, en svo var þó ekki.
1914 settist Benedikt XV. á
páfastól, og mun sjaldan hafa
verið til óhægari sess en páfa-
stóllinn var þá. Ófriðurimx geys-
aði um alla álfu, og loks svo til
unx allan lieim meginið af páfa-
dómi hans, og í öllurn löndum
og öllum herjum voru menn,
sem lutu andlegri forsjá hins
hvíta föður í Rómi. Hvaðanæfa
heimtuðu ófriðarþjóðir hjálp
hans og stuðning, eix hlutlausar
þjóðir skoruðu á hann til friðar.
Auðvitað gat lxann ekki lagst á
aðra sveif, og var páfadómur
lians því ekkert nema harátta
fvrir sáttum og friði.
Menn urðu þess fljótt varir í
Rónxi, hversu staðgóð og hag-
xæn söguþekking Monsignore
Ratli var, og að hann í skilningi
sinunx á rás viðburðanna hafði
komist inn að hjarta atvikanna.
Bæði páfastóllinn og páfi sjálf-
ur leituðu því oft upplýsinga og
síðar í’áða bjá honum, og æðstu
yfii’völd kirkjunnar komust að
raun um, að Monsignore Ralti
var ekki aðeins ágætur klerkur,
frábær safnaixiaður, framúr-
skarandi lærdónxsniaðui’, leik-
inn íþróttamaður, slingur rit-
höfundur og karlixxenni mesta,
heldur hefði hann jafnframt ó-
venju stjórnvisku til að bera og
þá ixiannþekkirígu, sem þarf til
þess að hún koixii að xxotum.
Snenxma árs 1918 var með Öllu
fyi'ii’sjáanlegt, hvernig ófriðn-
um nxikla nxyndi ljúka, og það
með, að eftir ófriðinn xxiyndi
hið forna pólska ríki rísa úr
rústunx. Monsignoi’e Ratti, sem
var málamaður hinn mesti,
kunni pólsku reiprennandi,
var nákunnugur sögu Póllands
og högum þess. Hann var því
Frh. á bls. 7.