Vísir - 10.02.1939, Blaðsíða 3

Föstudaignn 10. febrúar 1939.
VISIR
3
f
Tilgangur þess og starfssvid.
Eins og getið hefir verið um í dagblöðum bæjarins, þá var
þann 24. janúar síðastliðinn, stofnaður hér í bænum merkilegur
félagsskapur, sem hefir mjög háleitt og göfugt málefni á stefnu-
skrá sinni. Félag þetta er „Náttúrulækningafélag íslands“.
Tilgangur félags þessa er: a) að efla og útbreiða þekkingu á
lögmálum náttúrunnar og heilsusamlegum lifnaðarháttum, b)
að kenna fólkinu að varast sjúkdóma og fyrirbyggja þá, c) að
vinna að því að þeir sem veikir og veiklaðir eru orðnir, geti
sem fyrst orðið aðnjótandi hjúkrunar og læknismeðferðar hér
á landi, á náttúrlegum grundvelli, án lyf janotkunar, samkvæmt
þeirri reynslu og þekkingu, ásamt vísindalegum niðurstöðum
náttúrulækna og heilbrigðisfræðinga. Að beita sér fyrir að
haldnir verði innan félagsins fræðandi fyrirlestrar um heil-
brigðismál, frá sjónarmiði náttúrulækna og heilbrigðisfræð.
inga, einnig útbreiðslufundir um sama efni. Að annast útgáfu
á riti (t. d. tímariti) er f jallar um heilbrigðismál og heilsuvernd,
einnig að styðja að því að ísl. læknar kynni sér rækilega heilsu-
vernd og náttúrulækningar í öðrum löndum. Stuðla ennfremur
að því, að komið verði á fót heilsuhælum á íslandi þar sem að
eins er læknað með náttúrlegum hjálparmeðulum, sem eru
talin vera: ljós, loft, vatn, mataræði, hreyfing og hvíld.
íslenzk fornrit.
III. bindi. j um víða veröld og vart mun
BORGFIRÐINGA SÖGUR. — Clga llokkurn^um lika.
RÉYKJAVÍK MCMXXXVm. ! ,útgáfu Borgfnðinga sagna
Fyrsti formaður félags þessa
•og framkvæmdarstjóri er hinn
þjóðkunni læknir og heilbrigð-
iisfræðingur Jónas Kristjánsson
frá Sauðárkróki. Hann hefir á
sinni löngu starfsævi sem lækn-
ir alla tíma staðið fremst í fylk-
ingu nxeðal ísl. lækna sem af-
hurða skui’ðlæknir og heilsu-
ífi’æðingur. Enda er nxaðurinn
göfugur hugsj ónamaður, er skil-
ur sína liáleitu köllun í lífinu.
IHann hefir nxamxa mest af ísl.
læknunx viljað fræða alþýðu urn
Iieilsufræðileg efni og heilsu-
vernd. Sömuleiðis hefir hann
farið margar ferðir urn hinn
iixentaða heiixx og dvalið lang-
dvölum erlendis til að kynna sér
lxýjustu framfarir á sviði lækna-
vísindanna, og þá sérstaklega
skurðfræði og nýjustu fræði-
greinar næringarfræðimiar,
enda stendur liann í stöðugu
sambandi við þektustu náttúru-
lækna og heilsufræðinga er-
lenda og hefir lengi dvalið a
heilsuhælum þeirra, til að kynna
sér árangur þeirra lækninga, er
þar fara fram.
Eg, sem þessar línur rita, hefi
rátl því láni að fagna, að kynn-
ast Jxessunx mæta íxxanni, er eg
var unglingur á Sauðárkróki.
Fann eg fljótt senx sjúklingur
hans, að hér var góður nxaður
á réttum stað, sem vildi leið-
beina sjúklingum sinum svo að
gagni mætti koma unx heilsuaf-
komu Jxeirra. Hann liefir skrifa'ð
nxikið unx heilsufræði og lieilsu-
vernd i íslexxsk blöð og tixxxarit.
Sérstaklega hefir Jónas Krist-
jánssoix í fræðigreinuixx sínum
hent á hversu lúð ónáttúi’lega
fæði væri skaðlegt íxxamxlegum
likama, þar eð það væri i flest-
um tilfellum rænt hinunx nauð-
syixlegu lífrænu málmsöltunx,
bætiefnunx og trefjaefnum.
Sömuleiðis bendir liann á hina
óhóflegu kaffi- og sykurneyslu
lxjá okkar þjóð, hvedtihráuðsát
xir liinu fjörefnasixauða hveiti,
oft og tíðunx nxeð hinu lélega
sixijörlíki sem viðbiti, kökur og
sætindaát, viix og tóbaksneýslu,
sem er svo mikil, að þjóðinni er
hreihn voði búiixn, ef áfram er
lialdið á þeirri braut.
Það mætti nú vera hverjum
lxugsandi maixni ljóst, að þegar
öll helstu frumskilyrði heil-
brigðs lifs eru svo þvei’brotin,
senx lxér á sér stað, þá vei'ður
eitthvað undan að láta. Það er
nú eiixu sinni svo, að náttúran
lætur ekki að sér hæða; þeir,
senx brjóta boðorð nxóður nátt-
úru verða að uppskera eftir
verkuixum, það er náttúrunnar
lögmál, sexxi enginn fær um flú-
ið. Eixda er svo komið, að hin-
ir svo kölluðu xnenningar-sj úk-
dómar færast óðfluga í vöxt,
svo að til lireins ófarnaðar
stefnir, ef ekki er að gjört.
Læknar hafa veitt þvi eftirtekt,
að ýnxsir menningarsjúkdómar
færast stöðugt meira og xxxeira
j vöxt í lxeiminum, og má þar
fyrst fram telja, tæringuna,
krabbameinin, ýxxxsa meltingar-
sjxilvdóma, sem svo snúast upp
í alvai’legi’i sjúkdóma. Bilanir á
æða- og taugakerfi, sálsýki og
lífsleiði. Til alls þessa má rekja
þær orsakir, að íxxenn lxafa ekki
lifað náttúrlegu, reglusömu lífi.
Margir krabbanxei nssérf r.
liaida því fram, að krabbameiix.
geti ekki þróast i heilbrigðum
likanxa, likanxinn verði fyrst að
verða veikur, til þess ítc) krabba-
meinið geti tekið þar bólfestu.
’Sömuleiðis vita læknar það, að
þar senx fólk lifir iá bætiefna-
snauðri fæðu og lélegri, og oft
á tíðum í óhreinu lofti, að þar
vill tæriixgin herja á og ná yfir-
höndinni vfir lífsaflinu, enda
eru ótal vit- og vísindamenn um
liixxix nxentaða lxeim, sem liafa
komið auga á hættuna. Yíðsveg-
ar um löud er vöknuð sterk
lneyfing í þá átt, að hvei’fa aft-
ur til náttúrunnar og fá þar
andlegan og líkamlegan þrótt,
hreysti og fegurð.
Menn lxafa tekið eftir því,
bvernig fólk stórborganna úr-
kynjast. Og sagan i biblíunni
urn eyðileggingu Sódónxa og
Gónxorra er ekkert annað en
saga þess, að fólkið var hætt
að lifa náttúrlegu og eðlilegu
lífi í sambandi við guð og nátt-
úruna, og því var því fallið og
eyðileggingin vís. Það má íxxeð
sanni segja, að kapphlaup fjöld-
ans i héimhxum, stóru menning-
arborgum heimsins, sé um
taumlausan munað eftir einskis-
verðum hlutum, sem eru í beinni
andstöðu og mótsetningu þess,
að þar geti nokkurt heilbrigt lif
þróast. Meinsemdir heimsins
eru nxargvislegar og allar eiga
þær rót sína að rekja til þess,
að svo illa er stefnt og heiixxsku-
lega. Það er eins og hinn vitri
og góði maður dr. Helgi Pjet-
urs liefir kallað nxeð réttu „hel-
stefnu“. Sama segir Jónas Krist-
jánsson læknir í þeirn fyrir-
lestri, er liann hélt á stofnfundi
Náttúrulækningafélagsins, að
það væri synd á nxóti höfundi
alls lífs, að fara svo með hans
verk, og sagði enn fremur: Er
ekki tilgangurimx með lífinu
nxeiri þroski? Og hann svarar
sjálfum sér og segir: Eg lield
minsta kosti að svo sé. Það er
eðlilegt, að vitrum og góðiuxi
mönnum gremjist, að svo skuli
vera stefnt. Og ef ekki kemur
stefnubreyting frá lielstefnu til
lífstefnu á öllum sviðum, þá
blæðir lifinu út á jörðu hér. Það
kemur ekki alt í ehxu augna-
bliki, en liægt og liægt mun síga
á ógæfuhliðina; og áður en öll
þau ferlegheit eru gengin yfir
þessa jörð, þá verða flestir orðn-
ir andlega volaðir aunxingjar á
líkama og sál, og langt frá þvi
sannmarki, senx liöfundur allra
hluta hefir ætlað manninum að
verða. Það mun nú ekki gott
að konxast fram lijá þeinx sann-
indum, að maðurinn með hugs-
un sinni og breytni á öllum svið-
unx,er farinn að lxafa álirif á
efnið, sem í kringum hann er,
og hann geti nokkru um það
ráðið, hvernig hið nxikla lifsins
tré vex á jörðu hér. Hvort grein-
ar þess eiga að verða fegurri og
margbreytilegri, eða það eigi að
hrörna og deyja út. Svo er eigi
víst að oss mönnununx verði þar
skipaðui’ öndvegis sess alla tið
ef við rækjunx þá köllun
vora ver en dýrin, sem lifa þó
eftir náttúrunnar lögmáli.
Mörgunx nxun nú finnast þetta
svartsýni, senx hér liefir sagt
verið, en það þýðir ekki að
ganga í berhögg við sannleik-
ann. En svo mun lílca birta, og
]iað fljótt á öllum sviðunx og
framfarir verða stórstígari en
dænxi eru til, ef menn geta til-
einkað sér stefnu vits, nippuiúð-.
ar og samúðar, eins pg dr. Helgj
Pjeturss hefip s,yo yituplega á
bents Sn yoSíiw nfBwú og
hxannkynið verður t'yrst að
koma auga á hættuna og taka
svo fljótum lífsvenjubreyting-
um, ef hann á ekki að skella
ineira jTir en orðið er.
Það eru nxargir á þessu landi,
sem vilja ekki trúa þeim mætu
ihönnum, sem vilja leiða þessa
þjóð til meiri þroska, og nxarg-
ii í fáfræði sinni núa þeinx unx
nasir, að þeir séu sérvitrungar
og svo franxv. En orð þessara
mætu manna eru áreiðanlega í
línxa töluð til þessarar þjóðar.
Þeir eru eins og vitar í hinu
svarta næturnxyrkri, sem vilja
lýsa sinni þjóð, liver á sínu
sviði. Hver hugsandi maður
hlýtur að finna til þess, að ís-
lensku þjóðinni er þörf á nxeira
ljósi; ljósi þekkingar á öllu senx
að gagni má verða.
Því miður eru það nxargir,
senx skella skolleyrunx við þess-
um kenningum og halda því
fram, að þeir séu eins heilsu-
hraustir eins og þeir sem lifa
eftir kenningum heilsufræðinn-
ar. En er það nokkur sönnun
þess, að þeir hinir sömu menn
liafi á réttu að standa. Er það
ekki dásanxlega verjandi afl í
likama nxannsins sjálfs, sem
setur sig í varnarstöðu gegn
þessum ófögnuði. Og fyr eða
síðar bilar lxeilsan hjá þessunx
mönnum, en liversu nxeiri
hreysti og þroska hefðu þessir
nxenn ekki náð, ef þeir hefðu
lifað heilsusanxlegu lífi. Það eru
lika margir, sem halda þvi
fram, að maðurinn sé hafinn
upp úr því að vera altaf að
hugsa uih livers við eigum að
neyta, en slíkt er hinn nxesti
misskilningur, þvi það hefir
einmitt nxikið að segja bæði frá
heilsufræðilegu og liagfræðilegu
sjónarfniði. Fæðan er aðal afl-
vaki nxannsins og uppbyggjandi
efni í sanxbandi við súi’efni
loftsins, og ríður því ekki svo
Itið á, að fæðan sé lifandi fæða,
tekin senx beinast úr náttúrunn-
ar ríki, án ]>ess að liin svo kall-
aða menning sé búin að fara
um hana liöndum. Lifið sjálfi
hefir í sinni miklu efnagerð út-
búið fæðutegundirnar eins og
þær eiga að vera. Eyðileggingin
liggur i því, að menn fara útfyr-
ir þau takmörk, senx náttúran
hefir ætlast til að væru haldin.
Þvi er enghx leið út úr ógöng-
unum önnur en sú, að hverfa til
náttúrlegs lífs á öllunx sviðum;
því dýrmætasti fjársjóður, senx
nxenn eiga á þessari jörð, er að
vera andlega og líkamlega
hraustur. Menn finna það best,
Jiegar þeir eru orðnir veikir,
enda vildu þá margir gefa mik-
ið til að fá glataða heilsu aftur.
Ef maður á gimstein, þá verður
nxaður að gæta lians vel, svo
liann eklci glatist.
Eg er ekki í neinum vafa um
það, að sá félagsskapur, senx
hér að framan greinir, er ein-
liver sá þarfasti og heilbrigðasti
senx hér hefir verið stofnaður,
og starfssvið hans mun verða
bæði mikilvirkt og nxargþætt í
heilbrigðismálum þjóðarinnar,
og að áhrifa lians mun víða
gæta, þvi að undirstaða alls er
heilbrigði nxanna, þar eð liún er
frunxskilyrði fyrir öllum störf-
unx á athafnasviðinu.
Þessi félagsskapur þarf í
franxtíðinni að vinna i nánu
sambandi við stjórnarvöld
landsins, um öflun lieilnænxra
fæðutegunda. Að gangast fyrir
að allar korntegundir verði
fluttar til landsins sem liráefni,
og því yrði svo liagað til gð, mab
að væri eltki af þeinx íiieÍTa hér
en senx svaraði daglegri neyslu-
þörf Jandsmanna. Auðvitað yrði
sú kornmylna, sem til ]xess væri
notuð» áð vera sniðin eftir þörf-
únx landsmanna Og Jtafa i því
saiiibandi mátulega stóra korn-
J)j()ðv|, og kvarnir fyrir neyslu-
þörf hverrar kornteoiindar.
Sömuleiðis vrði myllan að vera
bygð á þeim stað, þar sem að-
dýpi væri það nxikið, að 3—5
þúsund tonna skip gætu lagst
upp íað • uppfylHngu mylluhnar.
Auðvitað yrði sú mylla að vera
rafkhúin og hafa tæki til upp-
skipunar á hráefninu. Myndi
slík nxylla veita nokkra atvinnu
og spara erlendan gjaldeyi’i.
Mun þessi félagsskapur einn-
ig gangast fyrir því, að hér á
landi verði framleiddur allur sá
garðmatur, séixx íxauðsynlegur
er, til þess að fæða vor verði
fjörefnai’ík. Sömuleiðis réyna
að hafa áhrif á hina óhóflegu
kaffi-, sykur-, vín- og tóbaks-
neyslu. Sömuleiðis neyslu
lxveitibrauða úr lxinu bætiefna-
snauða lxveiti, köku- og sætinda
át. Ennfrenxur beita sér fyrir,
að fólk neyli matbrauða úr ný-
möluðum korntegundum, bún-
unj til eftir lieilsufræðilegum
regluni. Og yfir höfuð vinna á
rhóti öllu þvi, sem lamar og
eyðileggur lífsþrótt manna.
Það eru ekki orðnar neinar
smáupphæðir, sem þjóðin eyðir
i ýmiskonar munaðarvörur,
senx ekki gera annað en að
eyðileggja liana og ræna hana
lífsþrótti og andlegu og efna-
legu sjálfstæði. Það væri því
ekki lítill fengur fyrir þjóðina
að geta breytt þessunx verðnxæt-
unx i nytsamar vörur, senx
bættu heilsufar manna, og gæfu
unx leið betri afkonxu fyrir rík-
ið í heild. Þvi landsnxenn þurfa
ekki munaðaryöru, sem eyði-
leggur þá, heldur þurfa þeir
líisnaúðsynjar, sem viðhalda
þeim i baráttunni fyrir lífinu.
Lítilsvirði er lífið þegar menn
eru orðnir heilsubilaðir aum-
ingjar, sjálfum sér og þjóðfé-
laginu til byi’ði.
J. B.
Árið sem leið kom út III.
bindi íslenskra fornrita — Borg-
firðinga sögur: HænsaÞóris
saga. Gunnlaugs saga orms-
tungu. Bjamar saga Hítdæla-
kappa. Heiðarvíga saga. Gísls
þáttr Illugasonar.
Áður eru þessi fjögur bindi
út komin: Egils saga Skalla-
grímssonar (II. bindi ritsafns-
ins). Evrbyggja saga. Brands
þáttr örva. Eiriks saga rauða.
Grænlendinga saga. Grænlend-
inga þáttr (IV. bindi). — Lax-
dæla saga. Halldórs þættir
Snorrasonar. Stixfs þáttr (Y.
bindi). — Grettis saga Ásnxund-
arsonar. Bandanxanna saga.
Odds þáttr Ófeigssonar (VII.
bindi).
—o—-
Mjög er ánægjulegt til þess að
vita, liversu vel liinni nýju og
vönduðu útgáfu fornrita vorra
hefirverið tekið af þjóðinni. Sal-
an nxun nxegateljast ágæt og eru
þó ritin all-dýr. En það er rétt,
sem bóndi einn norðlenskur
s'agði við mig í sumar senx leið,
er eg lét í ljós ánægju nxína yfir
þvi, að sjá „Fornritin“ í bóka-
skáp lians. Hann sagði: — Þau
kosta talsvert, En eg sé ekki eft-
ir þeim krónum, senx eg læt fyr-
ir lslendingasögurnar —- þó að
eg sjái eftir flestunx öðrum
krónum, senx eg læt af hendi.
Mér finst þær borga sig í lxvert
skifti sem eg les þær. Og eg er
nú búinn að lesa þær nokkuð
oft — fyrst í útgáfq Sigúrðar
Eristjánssonar og síðan í þess-
ari, svo að þær eru búnar að
marg-marg-borgá §ig. En nu
hafa þær loks eignast þau klæði,
sein þeím lltefir. Eg er að sönnu
tekinn að reskjásþ en vona þó,
að eg lifi það, að sjá allan forn-
rita-hópinn hérna i skápnum
niinum.
Þannig mæiti bánn, sá mæti
hóndi, eða mjög á þessa leið. Og
eg þykist vita með vissu, að
hann hafi talað fyrir nxumi
nxargra annara. Og vissulega
ætti -það að vera nxetnaður
hverjum íslendingi, senx teljast
vill maður með mönnum, að
eiga þessi glæsilegu rit, þessa
fjársjóðu mannvits og orðsnild-
ar, sem borið liafa hróður vorn
liafa annast þeir Sigurður Nor-
dal og Guðni Jónsáon. Hefir
Guðni „gert allan samanburð
við handritin og ber yfirleitt
ábyrgð á textanum.“ — „Hann
hefir og gert ættaskrániar og
nafnaskrána.“ Og fleira hefir
liann lagt til verksxns, en unnið
sumt i félagi við meðútgefanda
sinn. -— Sigurður Nordal hefir
ritað formálann og vafalaust
lagt i það mikla vinnu. Þarf viða
unx að skygnast og að mörgu að
byggja við samning slíkra rit-
gerða. —-
Borgfirðinga sögUr eru fögr-
um myndum prýddar, sem önn-
ur rit félagsins, en aftast eru tvö
landabréf: Borgarf jörður og
Húnavatnsþing. Eru þau ágæt
og nauðsynleg til glöggvunar.
Myndirnar eru þessar: Útsýn frá
Örnólfsdal, Útsýn frá Gilsbakka,
Hólmur (í Hítardal. Þar bjó
Björn Hítdælakappi Arngedrs-
son, ágætur maður, vaskur og
vígfimur).. Fjórða myndin er Úr
Berserkjahrauni og hin fimta
Þorgautsstaðir í Hvítársíðu.
Þó að sögur þær, sem birtar
eru í þessu (III.) bindi íslenskra
fornrita, sé kendar við Borgfirð-
inga, ber vitanlega ekki að
sldlja það svo, að i Borgarfirði
hafi þær gerst að öllu leyti. —
Sumar hafa gerst í tveim héruð-
unx eða flehi. Heiðarvíga saga
gerist að allmiklu leyti norður
i HúnavatnssýsIUj Qg mér hefir
ávalt fpiídist þúp yej-g pkkar
saga, Húnvetjxinganna, svona að
hálfu leyti eða jneira. enda
kannast Sigurðuj' Nordaí fús-
lega við, að vel hefði hún nxátt
ceijasí íneð íTunvetninga sögum.
Hún er og talin rituð þar
nyrðra, En hú hefir hinn fróði
Vatnsdælingur farið með hana
'suður um lieiði og verður vist
við það að sitja — á pappírn-
unx!
Gunnlaugs saga orixxstungu
°Ö Bjarnar saga Hítdælakappa
hafa lönguiii Vérið i miklum
metum hafðar niéðál ungra
nxanna og kvenna, einkuni sakir
þess, hversu mjög þær fjalla unx
ástir og ástarharma (Gunnlaug-
úr og Helga hin fagra — Björn
og Oddný eykyndill). Og enn
muna þær ylja mörgu hjarta og
hljóta miklar vinsældir.
Páll Steingrímsson.
„SFINXINN“ VIÐ THAMES.
Á yfirstandandi vetri hefir alloft snjóað í London, en oft
líða mörg ár svo að aldrei snjóar þar í borg. — Mynd þessi af
„sfinxinum" við Thames í „hvítum klæðum“ liefir verið birt
í blöðum um heim allan.