Vísir - 14.04.1939, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 11. apríl 1939.
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
(kl. 9—12 5377)
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Dýrtíðin og
gengislækk-
unin.
IjAÐ verður ekki sagt að Al-
* þýðublaðinu fari fram, eða
að það læri af margvíslegum
hrellingum, sem yfir það hafa
gengið nú síðustu mánuðina. í
gær gengur það berserksgang,
og er fult af ilsku yfir þvi, að
Vísir skuli leyfa sér að lialda
því fram, að nauðsyn beri til
að unnið sé gegn hinni vaxandi
dýrtíð í landinu, sem orðið lief-
ir samfara gengisfallinu.
Vísir hefir haldið þvi fram, að
verslun landsmanna sé nú í því
ófremdarástandi, að ekki verði
við unað, og stjórnarvöldin eigi
á þvi aðalsök, en úr því megi
bæta m. a. með því að gefa
verslunarstéttinni frjálsari
hendur en tíðkast hefir til þessa.
Þetta telur Alþýðublaðið
rangt, en lieldur þvi fram að hin
nýstofnaða verðlagsnefnd eigi
að verða allra meina bót fyrir
fátæka alþýðu, en af ávöxtun-
um skuluð þið þekkja þá, og
dæmin eru nærtæk, sem sýna
og sanna að verðlagsnefndin
getur eklci unnið bug á vaxandi
dýrtið út af fyrir sig, ef ekki
kemur fleira til.
Það er athyglsivert, að þessa
dagana hafa ríkiseinkasölurnar
auglýst hældcun á flestum eða
öllum varningi, sem alþjóð fær
fyrir þeirra milligöngu, og mið-
ast sú hækkun við verðfellingu
krónunnar. Sama er að segja
um kaupfélögin í landinu. K. E.
A. hækkaði verð á flestum eða
öllum vörum sama dag og lög-
in um verðfellingu krónunnar
gengu í gildi og Kron gerði slíkt
hið sama, að minsta kosti að
þvi er laut að flestum vörum
verslunarinnar. Nú er það svo,
að Alþýðublaðið hefir til þessa
borið Iiag einkasalanna og
kaupfélaganna fyrir brjósti og
talið þá starfsemi hina einu
bjargráðaleið, sem völ væri á,
enda væri með því móti trygt,
að alþjóð fengi vörur með liæfi-
legu verði og án óhóflegrar á-
lagningar.
Úr því að einkasölurnar og
kaupfélögin hafa vegna verð-
fellingar krónunnar orðið að
hækka vörur þær, sem þessi
fyrirtæki versla með, og verð-
lagsnefnd lætur shkt óátalið,
virðast öll sólarmerki henda til
að verðlagsnefndin sé þess eng-
an veginn úm komin að spoma
gegn vaxandi dýrtíð í landinu,
og verði þar önnur öfl að koma
til, ef vel á að vera.
Af þessu er hitt einnig auð-
sætt, að verðlagsnefndin getur
ekki sett nýtt fjör í atvinnuveg-
ina með ráðstöfunum sínum, og
allra síst verndað þann innlenda
iðnað,sem risið hefir upp i land-
inu á síðari árum, og þarfnast
verndar með, nema því aðeins
að tilætlunin sé sú að verðlags-
nefnd vinni ekki sérstaldega að
því að lælcka dýrtíðina í land-
inu. Hækki hinn nýi iðnaður
framleiðslu sína í verði vegna
gengislækkunarinnar, leiðir aft-
ur af því að erlend, sambærileg
vara, sem inn kann að flytjast,
blýtur einnig að hækka veru-
lega í verði, ef verðlagsnefnd á
að sjá svo um, að innlendi iðn-
aðurinn sé samkepnisfær, en þó
ber þess að gæta, að fæst iðnað-
arfyrirtæki æskja eftir innflutn-
ingshöftum sér til stuðnings,
heldur bið gagnstæða. Inn-
flutningshöftin eru iðnaðinum
til trafala á ýmsan hátt, en ekki
til framdráttar, og Alþýðublað-
ið slær ekki lceilur á þvi að
halda hinu gagnstæða fram.
Það þýðir ekki fyrir ófrelsis-
postulana, að ætla að telja þjóð-
inni trú um að nærtæk bjarg-
ráð séu fyrir hendi, þegar
reynslan sannar hið gagnstæða.
Eina lausnin til bjargráða er sú
að einstaklingurinn fái að njóta
framtaks síns, bæði á verslunar-
sviðinu og á öðrum sviðum, og
að því ber að stefna. Höftin og
ófrelsið hafa kveðið upp sinn
eigin dauðadóm, sem m. a.
kemur fram i því að stjórnar-
flolckarnir leita samvinnu við
Sjálfstæðisflolckinn, en það
kæmi að sjálfsögðu ekki til
greina, ef stefnumál Sjálfstæð-
isflokksins ættu ekki að lcoma
til framkvæmda að verulegu
leyti, enda er það fyrsta skil-
yrði þess að Sjálfstæðisflolckur-
inn taki þátt í þjóðstjórnar-
myndun.
Vísi er það vel ljóst, að á ein-
um degi verða höftin elcki af-
numin, en að því ber að stefna,
eftir því sem frekast verður við
komið, og eina tryggingin fyrir
að svo verði gert, er að Sjálf-
stæðisflokkurinn fari með fjár-
mál og verslunarmál í þeirri
stjórn, sem mynduð kann að
verða. Það eitt tryggir þjóðinni
bættan hag, — en ekki verðlags-
nefnd Alþýðubl., sem getur
m. a. ekki Icomið í veg fyrir að
rikisfyrirtækin hæklci þær vör-
ur, sem þau hafa á boðstólum.
VerslunarjjifiuQurini
eiii Éjón óhoosiæQ'
ari en i iyrra.
Verslunarjöfnuðurinn er nú
tæpri miljón króna óhagstæðari
en hann var í fyrra um sama
leyti. Þá var hann óhagstæður
um 1152 þús. krónur, en nú
2117 þús. kr.
Á fyrstu þrem miánuðum árs-
ins nam útfutningurinn 8319
þús. kr., en innflutnigurinn
10436 þús. kr.
Þar af var útflutningurinn í
mars 3376 þús. kr., en innflutn-
ingurinn 4220 þús. kr., eða 844
þús. lcr. meiri. Er því útkoma
þess mánaðar tiltölulega verri
en jan. og febr.
Næturlaeknir.
Halldór Stefánsson, Ránarg. 12,
sími 2234. NæturvÖrður í Ingólfs
apóteki og Reykjavíkur apóteki.
Skandinavisku þjóðunum
og Riisslandi verður boðin
þátttaka.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Eftir ræðu þá, sem Chamberlain flutti í neðri mál-
stofunni í gær, er talið víst, að Bretar og
Frakkar muni takast á hendur skuldbindingar
um að koma Tyrkjum til hjálpar, verði á Tyrkland
ráðist — ennfremur, að brátt muni verða undinn bráð-
ur bugur að því, að koma á algeru hernaðarbandalagi
við þær þjóðir, sem Bretar og Frakkar hafa heitið
stuðningi, ef á þær verður ráðist. Sumir ætla, að í raun-
inni sé hér á uppsiglingu víðtækt varnarbandalag gegn
ágengni Þjóðverja og ítala, sem skandinavisku þjóð-
unum og Rússlandi verði boðin þátttaka í. Hér er ver-
ið að mynda hring enn á ný um Þýskaland — og einnig
Ítalíu, — en því að eins verður gripið til vopna gegn
þessum ríkjum, að þau geri frekari tilraunir til þess
að sölsa undir sig lönd með hervaldi.
RÚMENUM OG TYRKJUM
LOFAÐUR STUÐNINGUR BRETA OG FRAKKA.
í ræðu sinni í gær lýsti Chamberlain vonbrigðum sínum yfir
því, að ítalir hefði farið með her manns inn í Albaniu. Italir og
Albanir hefði ólíka sögu um tildrög þessara atburða að segja
og bíði stjórnin í Bretlandi frekari skýrslna frá trúnaðarmönn-
um sínum. Chamberlain kvað sér hafa orðið hin sárustu von-
brigði að því, sem hér hefði verið gert. ítalska stjórnin hefði
nýlega fullvissað bresku stjórnina. að hún mundi halda loforð
sín um að ástand héldist óbreytt við Miðjarðarhaf eins og á-
kveðið væri í bresk-ítalska sáttm., og þar sem Adriahaf væri
hluti Miðjarðarhafs hefði þetta ákvæði sáttmálans ekki verið
virt, en ekki vildi Chamberlain að svo stöddu lýsa yfir, að sátt-
málinn væri úr gildi fallinn. Hann tilkynti, að Bretar og Frakk-
ar myndi koma Rúmenum og Grikkjum til hjálpar, væri ráðist
á lönd þeirra eða m. ö. o., að Bretar og Frakkar hefði tekist á
hendur samskonar skuldbindingar gagnvart þeim og Pólverj-
um. Framkomu ítala gegn Albönum lýsti Chamberlain sem
ofbeldisverki, þar sem voldugt ríki hefði kúgað minni máttar
þjóð með hótunum og hervaldi.
AFSTAÐAN TIL GRIKK-
LANDS.
Chamberlain sagði, að enginn
fótur væri fyrir því, að Bretar
áformuðu að taka grísku eyjuna
Korfu, en Bretastjórn myndi
líta á það sem fjandsamlega at-
höfn gegn sér, ef á eyjuna eða
grísk lönd væri ráðist. Breska
stjórnin liefði fengið fregnir
um, að Italir ætluðu að taka
Korfu, en þvi hefði sendiherra
þeirra í London algerlega neit-
að.
Daladier gefur tilkynningu
samhljóða tilkynningu Chamb-
erlains um stuðninginn við
Grikkland og Rúmeníu.
SAMKOMULAGSUMLEITAN-
IRNAR YIÐ TYRKI.
Samkomulagsumleitanir sem
Bretar og Frakkar eiga við
Tyrki ganga að óslcum. Aðal-
lega eru það Bretar, sem liafa
forgöngu í þvi að semja við
Tyrlci. Aforma Bretar að lýsa
yfir, að þeir muni grípa til
vopna Tyrkjum til aðstoðar
verði ráðist á tyrknesk lönd.
Opinber yfirlýsing um þetta
er væntanleg næstkomandi
þriðjudag, þegar neðri mál-
stofan kemur saman á ný.
HERNAÐARBANDALAG VIÐ
ÞJÓÐIRNAR, SEM ÓTTAST
ÁGENGNI ÞJÓÐVERJA
OG ÍTALA.
Daily Express segir, að sam-
komulaginu, sem gert liafi verið
við Pólland. Grikkland og Rú-
meniu og verið sé að gera við
Tyrki, verði að líkindum breytt
i hernaðarbandalag mjög bráð-
lega. Verða þá öll þessi ríki
skuldbundin til gagnkvæmrar
hjálpar, ef á eitthvert þeirra er
ráðist.
NORÐURLANDAÞJÓÐUM
BOÐIN ÞÁTTTAKA.
Þegar búið er að ganga frá
samningunum að fullu við Pól-
verja, Grilcki, Rúmena og Tyrki
verður N orðurlandaþ j óðunum
og öðrum- nágrannaþjóðum
Þýskalands, boðið að taka þátt
í varnarbandalaginu. En tak-
mark þess verður að veita þeg-
ar í stað alla þá aðstoð, sem i
fé verður látin hverri þeirri
þjóð, sem í varnarbandalaginu
er, verði á hana ráðist.
BLAÐAUMMÆLI UM HINA
NÝJU STEFNU.
Lundúnablöðin í morgun eru
mjög fagnandi yfir þvi, að
Grikkjum og Rúmenum hefir
verið heitin aðstoð Breta og
Frakka, ef lönd þeirra verða
fyrir innrás, en blöðin Herald
og Chronicle krefjast þess mjög
eindregið, að
Rússum verði gefinn lcost-
ur á að taka þátt í vamar-
bandalaginu, annars komi
það ekki að fullum notum.
Ýmislegt bendir til, að endir-
inn verði sá, að Rússar taki þátt
í varnarbandalaginu, og víst er,
að breskir og franskir ráðlierr-
ar liafa að undanförnu iðulega
setið á fundum með sendiherr-
um Rússa i London og París.
ÁLIT PARÍSARBLAÐANNA.
Blöðin í Frakklandi eru mjög
ánægð yfir loforðum Bretlands
og Fralcklands í garð Rúmeníu
og Grikklands.
HERSKYLDA I BRETLANDI.
ÁHUGAMÁL FRAKKA.
Sum frönsku blaðanna lcrefj-
ast þess, að Bretar geri gang-
skör að því að lcoma á hjá sér
lierskyldu — það mundi verða
áhrifaríkast til þess að sann-
færa einræðisrílcin um það, að
ráðlegast sé fyrir þau, að stofna
ekki til lieimsstyrjaldar með á-
gengni sinni.
ÍTALIR OG SPÁNN.
Orðrómurinn um einkaboð-
slcap Mussolini til Chamberlain
liefir þrátt fyrir alt haft við rök
að styðjast, því að Chamberlain
gaf yfirlýsingu um það, að
Mussolini hefði lofað að kalla
beim alla ítalska hermenn frá
Spáni innan tveggja vikna eftir
innreið Franco í Madrid annan
maí.
United Press.
Oslo, 13. apríl. FB.
Heimsstyrjöld, ef Þjóðverjar og
ítalir gera frekari tilraunir til
að beita valdi.
I Fz-akklandi eru allir stjórn-
málaflokkar sagði einhuga um
það, að hvaða tilraunir sem ítal-
ir og Þjóðverjar liér eftir muni
gera til þess að beifa hervaldi til
þess að leggja undir sig ný lönd
eða landssvæði muni leiða af
sér, að heimsstyi’jöld brjótist út.
NRP. —
Oslo, 13. april. FB.
Úrsagnir úr Þjóðabandalaginu.
Þrjú ríki liafa síðastliðna vilcu
sagt sig úr Þjóðabandalaginu:
Spánn, Ungverjaland og Perú.
NRP.
Bretar vantrejsta
einvðldnnnm.
Osló, 12. april. — FB.
’ Það er talið víst, að mjög fáir
enslcu ráðherranna sé þeirrar
skoðunar, að til nokkurs sé að
reyna að semja við ítali og eru
alls eklci bjartsýnir í þeim efn-
um, eins og sumar fregnir
herma, að Cliamberlain sé. —
Bretar bera yfirleitt elcki lengur
traust til Hitlers eða Mussolini
og telja loforð þeirra lítils virði.
NRP. —
Deila inilli HorOmsio oo
DióOverja á uppsislim.
Oslo, 13. apríl. FB.
Morgenbladet gerir að umtals-
efni, að þýslci Sclialbenland-
leiðangurinn til suðurslcauts-
svæðanna, sem nú er kominn
lieim, hafi helgað Þýskalandi
svæði, sem sé mitt á því svæði,
sem Noregur hafi lielgað sér
samkvæmt alþjóðaréttarlegum
reglum 14. janúar. Hafi þessi
helgun hins umrædda svæðis af
Noregs hálfu verið árangurinn
af ára leiðangurs og rann-
sólcnarstörfum og ferðum, en
hinn þýski leiðangur hafi að
eins verið slcyndisumarleiðang-
ur. Kveðst blaðið ekki trúa því,
að Þýslcaland muni lialda til
streitu kröfum lil þessa svæðis,
þar sem réttur Noregs til þess
sé óumdeilanlegur og Norð-
menn hafi heldur eklci í huga að
meina neinum hagnýting þess.
NRP. —
N(d þfis. dassklr
skemtiferðamenn
í Noregi.
Oslo, 13. apríl. FB.
Níu þúsund slcemtiferðamenn
frá Danmörku hafa komið til
Noregs í vetur. Aulcningin frá í
fyrra nemur 10 af liundraði.
Tekjur Norðmanna af ferða-
mannastraumnum frá Dan-
mörku í vetur nemur 2% milj.
lcróna. NRP.
ROOSEVELT HELDUR RÆÐU I DAG UM ALÞJÓÐAMÁL.
Myndin hér að ofan er tekin af Roosevelt, Bandaríkjaforseta. þegar hann var sem liarðastur í garð
einræðisríkjanna og hótaði þeim öllu illu. Myndin er lekin á Floridaskaganum, en þar fór Roose-
velt um borð í herskip til að fylgjast með æfingum Bandaríkjaflotans.