Vísir - 17.05.1939, Blaðsíða 6

V I S I R
Miðvikudaginn 17. maí 1939.
6 -
Skuldlaust ríki.
jFypipmyndapbiisl£apup Nebraska
1 Bandaríkjunum.
Nebraskaríki í Bandaríkjunum er skuldlaust og eyðir ekki
sneiru en það aflar. I>ar er enginn tekjuskattur og enginn við-
skiftaskattur, og sértollar á fáum vörum nema bensíni. Aftur
«r bar bifreiðaskattur, en tiltölulega mjög lágur.
' •' * ‘t'TS ' ** ** í ÍWG~'
Öll hin ríkin í Bandaríkunum
vatfa í skuldum. Samtals eru
fiær hálf þriðja þúsund milljón
dollara. Síðan 1932 hafa þær
aukíst um 500.000.000 dollara,
jog halda enn áfram að vaxa. Og
IwtS er ekki nóg að þau taki til
3áns, heldur hafa þau gripið til
Sdlskonar óyndisúrræða til þess
iaS „afla ríkissjóðnum tekna“,
ftins og það er kaliað að ná i fé
súr vasa almennings. Þau hafa
8agt á viðskiftaskaft, vindlinga-
skatt, tekjuskatt, skatta á alls-
feonar leyfisveitingar, á þarft og
ðþarft, yfirleitt flesí, sem nöfn-
sm tjáir að nefna.
ííebraska gnæfir eins og stór-
Ihöfðingi upp úr öllum þessum
hóp af skuldaþrælum.
Og hér eru engin hrögð í tafli
eða rangfarið með tölur. Ne-
braskaríkið hefir ekki ýtt byrð-
ánni af sér á hreppa eða bæi.
Sveítarfélög og bæir skulda
snjög litið, og hafa minkað
skuldir sínar um þriðjung síðan
1929. I>ar á ofan hafa allir skatt-
ar til ríkis, sveita og bæja verið
Sækkaðir úr 66 milljónum doll-
iara 1927, niður i 47 millj. doll-
ara 1937, þrátt fyrir að alþýðu-
Iryggingum var komið á, sem
kosta ríkíð 5 millj. doll. á ári.
£n það er ekki nóg að ríkið
«é skuldlaust. Er það þá ekki
jafnframt allslaust og hefir það
tekki vanrækt flest af þvi, sem
því bar að gera? Hvað þetta
snertir getur Nehraska djarft úr
flokki svarað. Þar eru 13000
km. af steyptum (hard) þjóð-
vegum, stór liáskóli með 7000
stúdentum, góðir baniaskólar
og framhaldsskólar um land alt.
Þínghúsið þar er fegurra en
nokkurt annað þinghús í
Bandarikjunum, og að vísu ein
af fegurstu byggingum í lieimi.
Nei, rikið gerir áreiðanlega sína
Skyldu, ]>ó það borgi alt út í
hönd og skuldi engum.
En bvernig datt þeim Ne-
braskamönnum það í hug að
fifa alt öðruvísi en aðrir?
Það kom alt út af engisprett-
smum.
Gamla stjórnarsknáin var
kölluð „engisprettustjórnar-
skrá“. Það stóð svoleiðis á því,
að hún var samin 1874, engi-
sprettuárið mikla. Meðan þessir
kjörnu menn sátu með sveittan
skallann við að semja stjórnar-
skrána, vofði hungur og liallæri
yfir landinu. Það höfðu verið
erfið ár undanfarið, en svo
bættist það við, að enginn vissi
hvenær landið fyltist af engi-
sprettum, sem ætu alla uppsker-
una. I slíku landi varð að fara
varlega, og þessum liarðvílugu
mönnum datt þá það ráð í hug,
að setja það ákvæði í stjórnar-
skrána, að ríkinu væri með öllu
óheimilt að taka nokkurn eyri
að láni.
Síðan hefir þetta ákvæði stað-
ið óhaggað, og Nebraskamenn
eru montnir af því. Stjórnar-
skráin var endurskoðuð 1920, en
engum datt í hug að breyta
þessu.
Þó liefir einu sinni verið
reynt til þess að koma ákvæðinu
fyrir kattarnef. Það var lárið
1931. Þá var mikið atvinnuleysi,
og viklu ýmsir bæta úr því með
opinberum framkvæmdum.
Vegagerðarmenn, vélasmiðir og
allskonar braskarar hófu þá
magnaðan áróður fyrir því, að
taka 25 millj. dollara til láns og
borga þær síðan með bensín-
skatti. Frumvarp um þetta var
horið fram á þingi og sett í
nefnd, auðvitað grímuklætt, svo
kalla mælti að það kæmi ekki í
bága við stjórnarskrána. Þing-
menn voru víst á háðum áttum
um hvað gera skyldi, en al-
menningur reis öndverður gegn
frumv. og komst það aldrei
úr nefnd. „Hvað ríkisskuldir
snertir, þá eru allir flokkar í
þessu ríki á einu máli,“ segir
Lawrence ritstjóri „Lincoln
Star“.
Það er gömul reynsla, að ríki
taka oftast peninga að Iáni þeg-
ar vextir eru háir, vinna og efni
dýrt. Svo verða þau að borga
þegar ver árar. í Nebraska dreg-
ur stjórnin seglin saman áður
en árferði spillist, svo alt beri
sig. En hún þarf lieldur ekki að
horga mikinn hluta teknanna í
vexti og afborganir. Hún hefir
þær óskertar til rílcisþarfa.
En Nebraskamönnum ei; ekki
að eins illa við skuldir, heldur
hafa þeir andstygð á nýjum
sköttum. Menn liafa stungið
upp á viðskiftaskatti, tekju-
skatti og allskonar tollum, —
til þess að létta byrði landeig-
enda. Nebraskamenn segjast
ekki hafa séð þess merkí í hin-
um ríkjunum, að nýir skattar
liafi létt eignaskattinn, heldur
þvert á móti hafi þeir bæst við
hann. Þeim sýnist að leilcurinn
liafi að eins verið gerður til þess
að þingmenn hefðu meira til
þess að eyða, og þess vegna
vilja þeir ekki lita við neinum
nýjum sköttum.
Cockrane, ríkisstjóri, er
skoskur að ætt og lunderni.
„Nebraska er ekki nógu ríkt til
þess að dragast með neinar
ríkisskuldir,“ sagði liann eit.t
sinn. Nebraskabúar halda spar-
lega á öllu. Öll starfsmannalaun
eru lág. Þingi sínu breyttu þeir í
eina málstofu úr tveimur og
græddu á því 60.000 doll. á ári.
Þá vildi ]>ingið fá 10.000 doll.
til þess að laga húsakynnin og
sætin, er þingmönnum var stór-
um fækkað, en ríkisstjórinn
lagðist á móti fjárveitingunni
og hafði sitt fram. Hann semur
fjárlögin og til þess að hækka
gjaldaliði þarf % atkvæða þing-
manna.
Það er talinn kostur á tollum
og óheinum álögum, að menn
verði þeirra lítt varir. Nebraska-
húar segja að þetta sé rangt,
því skattar eigi að vera sem til-
Áttrædur.
Halldðr Jún$son
Litlabæ.
Áttræður varð 14. þ. m. Hall-
dór Jónsson, Litlabæ á Gríms-
staðaliolti. Hann er fæddur á
Grund á Kjalarnesi 14. maí 1859
af góðu bændafólki kominn. Á
æskuárum dvaldi hann á ýms-
um ágætislieimilum á Kjalar-
nesi svo sem Esjubergi og Mó-
gilsá, sá hann þar og lieyrði alt
sem prýða má íslenskan bónda,
og nam það í æsku og hefir
aldrei því síðan slept. Þegar
hann var uppkominn stundaði
liann sjóróðra suður með sjó á
vertíðinni, en kaupavinnu á
sumrin. Fyrir nær fjörutíu ár-
um byrjaði Halldór búskap í
Lillabæ. Þá var jarðnæðið elcki
annað en grýtt holt og mýri,
sem nú gefur að líta grænt tún
og stóran matjurtagarð alt í
bestu rækt, enda gleði mannsins
öll i vinnunni. Jafnframt rækt-
un landsins tók liann upp mó á
sumrin er liann notaði til eldi-
viðar í reykhús sitt sem liann
bygði sér og hefir starfrækt
fram á þennan dag, og var ekki
í annað hús að venda en til Hall-
dórs Jónssonar að fá reykt jóla-
hangikjötið eða laxinn á sumr-
in. Á þessu býli liefir Halldór
verið alla tíð sjálfbjarga, frem-
ur verið veitandi en þiggjandi.
finnanlegastir. Þá varast menn
þá og fá andstygð á þeim.
(Marc A. Rose, Readers Di-
gest. Jan.).
G. H.
Leikfélag Reykjavikur sýnir á morgun bráðskemtilegan
gamanleik „Tengdapabba“, sem hefir verið sýndur 6 sinnum
við ágæta aðsókn og viðtölcur. — Að þessari sýningu verða
nokkurir aðgöngumiðar seldir á 1.50. — Vegna þess að einn
leikarinn fer úr bænum á næstunni og leikárið er á enda verða
að eins örfiáar sýningar enn þá. Myndin hér að ofan er af Re-
ginu Þórðardóttur og Brynjólfi Jóhannessyni.
i Halldór er tvíkvæntur. Fyrri
konu sina, Sigríði Gamalíels-
dóttur, misti liann eftir stutta
sambúð og harmaði liann liana
mjög. Að öðru sinni kvæntist
liann Guðhjörgu Magnúsdóttur
i ágætiskonu og móður og lifir
eitt barn þeirra, Þórður múrari
liér í bæ. Þá er ei getið kær-
leiksverka þeirra hjóna, er þau
hafa tekið til fósturs þrjú börn
og gengið þeim í foreldra stað,
Sigrúnu Einarsdóttur liár-
greiðslukonu, Guðmund mótor-
ista og Gunnar sem er á harns-
aldri. Trygð þeirra og umönn-
un við fósturbörn sin er fátíð.
Enn gengur Halklór að allri
vinnu sem væri hann miðaldra
maður, liann er minnugur og
greindur, skemtinn, glaðsinna
og jafnlyndur.
Halldór er vinur vina sinna
og þeir mintust lians á afmæl-
inu og sendu lionum lilýjar
kveðjur og ámaðaróskir.
M. J.
HRÓI HÖTTUR og menn hans. — Sögur í myndum fyrir börn. 345. HRÓLFUR „DULBÝST“
— ÞaS eru aðeins Hrói og Litli- — Nei, sko, en hvaÖ þetta er lag- — LátiÖ mig lausa, þrjótarnir ykk- ■— HvaÖ gengur á? Eru þeir orÖnir
Jón, sem vita, aÖ eg er stúlka. Nú leg stúlka. Þú ert vonandi ekki aÖ ar. — Svo aÖ viÖ erum þrjótar? nærgöngulir? Á brott, þorparar!
er engin hætta á því að nokkur njósna. Þá setjum viÖ þiÖ strax i ÞaÖ er best aÖ fara meÖ þig til Eg er skriftafaÖir Mortes.
kannist viÖ mig. svartholiÖ. Mortes.
HERKÚLES KEMUR TIL SKJALANNA.
Antonio og Maríu \raria, og var aldur mærinn-
ar talinn 17 ár.“
„Hefir dóttir yðar farið út með móður
sinni?“
Waria var það léttir að geta sagt, að svo væri.
■JÞær fóru í Bon Marché verslunina. Við ætl-
sim að skilja dóttur okkar eftir i Paris lijá vin-
íim okkar. Það var ýmislégt, sem liana vanhag-
aSi um.“
Jieyrn Herkúlesar var í hesta lagi og hann
tieyr&i nú glögt, að einhver kom inn í hitt her-
fcergið.
Nú létti honum mjög.
„Mæð.gurnar munu vera komnar aftur,“ sagði
tiann.
„'Leyfist mér að biðja yður að fara út í
göngin úr þessari stofu?“ sagði Varia og opn-
aði dyrnar.
„Nei,“ sagði Herkules ákveðinn. „Eg er
smeykur um, að eg verði að biðja yður að lofa
sncr að tala við þær mæðgur. Eg verð að sann-
íærast um, að þetta sé vegabréf þeirra. Eg fer
ffram á þetta samkvæmt þeim fjTÍrskipunum,
sem mér hafa verið gefnar.“
Varia svaraði engu, en fór sem skjótast inn
& liltl herbergið og sagði eitthvað á spænsku.
Nú svaraði konan, einnig á spænsku:
_,,Eg get ekki séð, að þess sé nein þörf.“
„Það er nauðsynlegt, ]>ótt það sé að eins
fformsatriði.“
Og inn kom konan — og stúlkan á hælum
liennar.
„Veitist mér sú ánægja, að ávarpa Madame
Varia ?“ spurði Herkúles kurteislega.
Hún hristi höfuðið og brosti:
-aEg skil eklíi frönsku,“ sagði hún á spænsku.
Herkúles leit athugandi augum á stúlkuna.
Hann sá greinilega, að enn eimdi af áhrifum
sterkra eiturlyfja, því að stúlkan var sljóleg og
sinnulaus.
„Madaemoiselle Pepita Varia?“ sagði hann
kurteislega með spurnarhreim í röddinni.
Mærin horfði sljólega á hann.
„Hún talar ekki frönsku,“ sagði Varia.
„Kannske liún tali ensku?“ sagði Herkúles.
„Nú —• leyfið mér að að spyrja, ávarpa eg Miss
Varia — ?“
Það var eins og stúlkan yrði fjörlegri í einni
svipan.
„Nei, nei,“ sagði hún í hálfum hljóðum, það
er ekki ættarnafn mitt.“
„Mér liafði skilist, að þessi unga stúlka væri
dóttir yðar?“
„Hún er dóttir mín?“
„Samt kveðst liún ekki heita Varia?“
Konan, sem nú gleymdi því, að hún liafði rétt
áður sagt, að hún kynni ekki frönsku greip fram
í og sagði: ,JIún er stjúp-dóttir mannsins míns,
lierra — dóttir mín af fyrsta hjónabandi.“
„A—ha,“ sagði Herkúles — „mér skilst þá,
lierra minn, að þér hafið gengið mærinni í föð-
urstað, en eftir vegabrcfinu að dæma er hún
dóttir yðar, og franska lögreglan getur ekki
komist lijá að taka þetta til alvarlegrar íhugun-
ar. Afsakið mig andartak — “
Hann gekk skyndilega inn í hitt herbergið,
opnaði dyrnar út í göngin.
„Komið inn hingað,“ kallaði hann og læknir-
inn, sem beðið hafði í göngunum, kom þegar
inn. Popeau kom því næst aftur, tók í liandlegg
slúlkunnar og leiddi liana inn til læknisins, og
lokaði svo dyrunum milli herbergjanna.
Varia og lcona hans horfðu á liann óttalegin.
G RÍMU M AÐURINN. 1 1
„Það liepnast,“ sagði Charles í hálfum liljóð-
um við sjálfan sig, en alt í einu hreyfði „ósýni-
legi“ maðurinn sig — sá til vinstri — og hann
sagði með áherandi Lundúna-enskuhreim:
„Númer „26“ er hér, „herforingi“.
Maðurinn með togleðursgrímuna kinkaði
kolli. Hann hafði ýtt skýrslu nr. 27 frá sér og
var að handleika plögg þau sem lágu á borðinu
og liagra?ða þeim.
„Á eg að hjóða henni inn?“ spurði sá við
dyrnar.
Og vegna þess, að liami tók þannig til orða
hvarf Charles þegar í stað aftur að gægigatinu
— liann liafði hörfað frá lítið eitt, til þess að
geta rétt úr sér án þess að gera nokkurn hávaða
— en þegar liann lieyrði sagt: Á eg að lileypa
lienni inn — varð liann forvitinn heldur en ekki.
Hann heyrði, að dyr voru opnaðar. Maðurinn
í khakiklæðunum og með trefilinn um hálsinn
kom í ljós að hálfu, og fram lijá lionum — inn
í stofuna, gekk kona svartklædd, með svarta
liúfu á liöfði. Charles hafði ekki enn getað séð
framan í konuna, en þótt hún liefði staðið beint
fyrir framan liann, mundi hann vart liafa séð
gegnum hina þykku slæðu sem liún bar. Hún
huldi andlit liennar og héngu slæðuendarnir all-
langt niður. En þó var það svo, að Charles
kiptist við — liann var sem þrumu lostinn — og
andartak sortnaði honum fyrir augum Hann
só. — og sá ekki, lieyrði — og skildi ekkert,
sem sagt var. Hann riðaði og hefði vafalaust
hnigið niður, ef liann liefði ekki stutt hendinni
]>ar að, sem kjólar móður hans liöfðu verið
iiengdir upp. Hann studdi liendinni á svalan
útvegginn og gægðist aftur inn í lierbergið •—
á „nr. 26“, sem enn sneri baki að honum — er
hann vissi svo vel liver var — sem hann hafði
þegar í stað þekt aftur —- á vaxtarlaginu, —
hverri hreyfingu.
Þvi að „26“ var engin önnur en Margai-et
I-angton.
En nú fór hann að sjá alt skýrara. Hann sá
ekki alt í liálfgerðri þoku, eins og snöggvast.
Hann sá lierbergið, sem kom honum svo kunn-
uglega fyrir sjónir með sínum gömlu húsgögn-
um, hláu, dökku, nú upplituðu gluggatjöldun-
um — borðið með myndahókunm — og lamp-
ann með skerminn á ská. Hann sá af Ijósnák á
gólfinu, að dyrnar voru enn opnar. Nú var þeim
lokað.
Margaret sneri haki að honum. Hún stóð við
borðið, en svo nærri, að birtuna mun ekki hafa
lagt í andlit henni. En liann þurfti ekki neitt
Ijós — þurfti eklci að liorfa frama í hana til að
sannfærast um, að það væri Margaret sem stóð
þarna. Hann sá hendur hennar. Hún var
hanskalaus. Og nú lagði hún bréfapakka á borð-
ið. Charles Iiafði altaf dáðst að höndum lienn-
ar — Iiann horfði á þær nú. Honum fanst nú
sem fyrrum, að það væri fegurstu hendurnar,
sem hann liafði nokkuru sinni augum liíið. Þær
voru ekki sérlega smáar og grannar, en hvitar
og fallega lagaðar hendur, sem nautn var að
þrýsta kossi á — nautn var að snerta.
Margaret bar ekkert skraut á höndum sér.
Engin armbönd. Enga hringa. — Og hann hafði
verði svo liárviss um, að liún hefði gifst. Það
var enginn giftingarhringur — enginn hring-
ur á fingrinum, sem smaragðhringurinn hans
hafði eitt sinn prýtt.
Og er hann nú stóð þarna við gægigatið og
virti fyrverandi unnustu sína fyrir sér varð
hann þess var, að Margaret var að segja eitt-