Vísir - 25.05.1939, Page 2

33 iðnnm tianiO k kahítnni Jnunlus'.
Lítil von um ad takast
megi að bjarga hinum.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Síðustu fregnir frá Portsmouth herma, að tekist
hafi að bjarga 33 af mönnum þeim, sem voru
í kafbátmim Aqualus. Voru famar fjórar
ferðir í djúpbyrginu (diving bell) niður að kafbátn-
um tií að ná þessum mönnum. Verður síðan hafin leit
að þeim 26, sem þá eru ófundnir í kafbátnum, en menn
em alment vonlausir um að þeir geti verið á lífi, þar eð
þeir hafa engin svör gefið, þegar barið hefir verið utan
á kafbátsskrokkinn.
Um gervöll Bandaríkin og raunar um allan heim fylgdust
menn með óþreyju með fregnum af björgunarstarfinu. Menn
óttuðust, að örlög þeirra 59 manna, sem í kafbátnum voru,
vœri fyrirfram ákveðin. Nútímatækni mundi ekki enn komin
á það stig, að hægt væri að sigrast á þeim erfiðleikum, sem hér
er við að stríða, en þess eru ekki dæmi að mönnum hafi verið
bjargað úr kafbát, sem lá bilaður á sjávarbotni á jafnmiklu
dýpi og hér, eða um 240 feta enskra. En yfirmenn flotans
treystu á útbúnað hans og tæki til björgunar og menn þá, sem
björgunarstarfið unnu.
Georg Bretakomingnr minnist
Manitoba og Manitobabúa,
í útvarpsræðu sinni.
Koman til Winnepeg einn höfuðviðhnrður
ferðalagsins.
London, í morgun.
Bresku konungshjónin komu til Winnipeg í gær, frá Ontario,
þar sem þau m. a. komu við í „tvíbúraborgunum“ frægu Port
. Arthur og Fort William og heilsuðu upp á Rauðskinna norðan
úr Canad.a, sem ferðast höfðu óravegu til þess að hylla þau.
Konungslestin kom til Winnipeg kl. hálfellefu að morgni, sam-
kvæmt Winnipegtíma. Óku þau til ráðhússins og þaðan til þing-
hússins og tók borgarstjóri móti þeim í ráðhúsinu og fylkis-
stjórn í þinghúsinu. Koma konungs til Winnipeg, mestu borgar
Vestur-Canada, vakti ef til vill meiri athygli en koman til ann-
ara borga landsins, vegna þess að þangað kom hann á „Empire
Day“ — Alríkisdeginum breska, og flutti þar ræðu í útvarp í
gærkveldi, en hún er talin einn höfuðviðburður ferðalagsins,
og var raunar talin það fyrirfram.
VtSI
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
(kL 9—12 5377)
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Frumhlaup
Haralds.
AÐ eru nákvæmlega 16
mánuðir síðan bæjarstjóm-
arkosningar fóru fram hér í
Reykjavík. Þótt þetta sé að vísu
býsna langur tími — heilt ár og
fjóram mánuðum betur — þá
rámar flesta eittlivað í það, sem
þá gerðist. Haraldur Guðmunds-
son var þá atvinnumálaráð-
herra, hæstvirtur og óútdreg-
inn. Tæplega er Haraldur búinn
að gleyma setu sinni í stjórn
landsins, enda þótti mjög setið.
En við bæjarstjómarkosning-
arnar í janúar 1938 hófst seta
Haralds í bæjarstjórn Reykja-
vikur og það er útlit á, að' hann
sé alveg búinn að gleyma hvem-
ig það bar að. Af hvaða lista
fekyldi Haraldur hafa verið
„dreginn inn“ i bæjarstjórnina?
Það var sameiginlegur listi Al-
þýðuflokksins og kommúnista.
Og hverjir voru sam-Iistamenn
hans? T. d. Einar Olgeirsson og
Héðinn.
Nú kemur jiessi sami Harald-
ur í útvarpið og hefir í hálfgerð-
um hótunum um það, að Stefán
Jóhann verði „dreginn út“ úr
ríkisstjórninni, ef sjálfstæðis-
menn hætti ekki lafarlaust allri
samvinnu við kommúnista!
Manni skildist það helst, að
það væri „nasislamir“ í Sjálf-
stæðisflokknum, sem stæðu fyr-
ir þessari umræddu samvinnu
við kommúnista. Haraldur er
yafalaust búinn að gleyma
livemig þessi nasistagrýla
kom til. Það var eftir nokkuð
minnisstæðan dag í sögu jæssa
bæjar — hinn 9. nóv. 1932.
Lögregla bæjarins lá þá í blóði
sínu á götunum. Það voru ein-
mitt íélagar Haralds Guð-
mundssonar frá bæjarstjómar-
kosningunum, sem fremstir
stóðu í uppreistinni. Dóms-
málaráðherra i þáverandi sam-
steypustjórn, sem var sjálfstæð-
ismaður, kallaði saman varalið.
Fyrir }>etta voru sjálfstæðis-
menn stimplaðir nasistar. En
flokksmenn Haralds héldu
næstu ár 9. nóvember hátíðleg-
an til þess að dýrðast yfir stól-
fóta-hetjunum!
Þessu er Haraldur búinn að
gleyma. En hann mætti kann-
ske muna, að það er hans eigin
málgagn, Alþýðublaðið, sem
mánuðum saman hefir lieimt-
að ríldslögreglu. Svo sam-
kvæmt fyrri kenningum sínum
hefir Haraldur Guðmundsson
stimplað sjálfan sig og flokks-
leifar sínar, sem nasista!
Það tekur því ekki að vera
að ræða neitt um nasistana í
Sjálfstæðisflokknum eða sam-
vinnu þeirra við kommúnista.
Haraldur skammaðist sín líka
svo mikið fyrir bullið úr sér í
útvarpið, að það heyrðist á
mæli hans. Hann náði sér aldrei
upp í sinn venjulega belging, af
því að meðvitundin um að' liann
fór með bjánalegar gelsakir
hafði fyrirfram stungið á sjálf-
um belgnum.
Stefán Jóliann talaði siðar um
kvöldið. Ilann var í ágætu skapi
og mintist ekkert á fyrirhugað'-
an „útdrált“ smn úr ríkisstjórn-
inni. Það skyldi j>ó aldrei vera,
að Haraldur sé dálítið afbrýði-
samur yfir því að það var ekki
hann, heldur Stefán Jóhann,
sem tekinn var í ríkisstjórnina
af flokksins liálfu. Tveir ráð-
herranna, Eysteinn og Hermann
liafa starfað með Haraldi árum
saman í ríkisstjórn. Er það ekki
dálítið undarlegt, að þeir skyldu
ekki leggja höfuðáherslu á, að
tryggja sér þennan reynda og á-
gæta starfskraft?
Haraldur getur vitanlega ekki
sannað neitt um samstarf sjálf-
stæðismanna og kommúnista,
af þvi að það samstarf er ekki
fyrir hendi. En honum er inn-
anhandar að sanna trú sína á
þær ásakanir, sem hann bar
fram við útvarpsumræðumar.
Hann getur sem sé dregið Stef-
án Jóhann út. Meðan það er
ekki gert, hljóta menn að á-
lykta, að Haraldur liafi gert sig
sekan í dálítið' klaufalegu frum-
hlaupi.
. * a
ÞjóðaratkvæSi I Dan-
mörku feldi stjórnar-
skrábreytingnna.
Með nýju grundvallarlögun-
um greiddu atkvæði 966.367
kjósendur, en 85.401 greiddu at-
kvæði gegn þeim. Þeir, sem
greiddu atkvæði með lögunum
nema 44.4 af hundraði af at-
kvæðisbærum mönnum, en þar
sem lögin krefjast 45% kjós-
enda, sem lágmarkstölu hafa
þau ekki náð samþykki.
Á Færeyjum var hundraðs-
talan af já-atkvæðum 8,9, í Jót-
landi 33, á Eyjunum 46 og í
Kaupmannahöfn 63,8.
Stauning forsætisráðh. hefir
látið þá skoðun sína í Ijós, að
þessi úrslit atkVæðagreiðslunn-
ar geti ekki eins og sakir standa
haft neina þýðingu um afstöðu
ríkisstjómarinnar, með því að
atkvæðagreiðslan hafi leitt það
í ljós, að stjórnarflokkamir beri
fult traust til ríkisstjórnarinnar
og fylgi henni að málum.
(Samkv. tilkynningu frá sendi-
herra Dana).
Maðnr brerfnr
á Akoreyri.
Talinn fiafa drnknað.
Akureyri í morgun.
Síðastliðna þriðjudagsnólt
hvarf maður að nafni Tryggvi
Guðmundsson, til heimilis að
Lindargötu 4, á Akureyri, að
lieiman frá sér, og hefir hann
ekki komið fram og ekki fund-
ist, þrátt fyrir að leitað hafi
verið í nágrenni bæjarins.
Tryggvi var maður á áttræðis-
aldri, og er kona hans á lífi
og tvær dætulr þeirra hjó'na,
uppkomnar og giftar.
Á þriðjudagsnótt fanst bát-
ur á floti fram undan Oddeyr-
artanga, og var hann mann-
laus. Er álitið, að Tryggvi muni
hafa ýtt lionum á flot og far-
ist úr honum á einn eða ann-
an hátt. Jalcob.
Siffurður Guðmundsson
ljósmyndari, tók myndir þær, er
Vísir birti í gær af tiskusýningunni
að Hótel Borg.
Eins og getið var í skeyti í gær
höfðu mörg skip verið send á
vettvang til þess að gera tilraun-
ir til þess að bjarga kafbáts-
mönnum, með því að draga sVo
kölluð djúpbyrgi niður á botn
að kafbátnum, og ef það hepn-
aðist ekki, þá að snúa sér að þvf
að ná kafbátnum upp á yfirborð
sjávar eins skjótt og unt væri.
Þegar björgunarskip flotans,
Falcon, var komið á Vettvang,
fóru kafarar þegar nið,ur, og
tókst þeim að komast í samband 1
við kafbátsmenn, .með því að
hamra á kafbátinn á ákveðinn
hátt, gefa merki eða „morsa“,
var þegar sVarað á sama „máli“
af kafbátsmönnum. Náðist
þannig samband við menn í öll-
um hlutum kafbátsins, nema
tundurskeytabyrginu, og var
það vegna þess, að það hafði
fylst af sjó. Kafbátsmenn gáfu
merki um, að þar mundu hafa
verið 26 menn. Kafbátsmenn
höfðu aðeins vasaljós — enga
raforku, en kváðu líðan sína
þolanlega.
Þegar einum kafaranum hafði
tekist að bregða taugum um
kafbátinn og festa þær, var unt
að hefjast handa um að draga
djúpbyrgið niður.
Vakti það mikinn fögnuð um
land alt, er það fréttist, að fyrstu
7 mönnunum hefði verið bjarg-
að. Voru þedr minna þjakaðir
en búast mátti við, og gengu ó-
studdir út úr byrginu. í annari
ferð djúpbyrgisins niður á botn
var bjargað 8 manns, en í þeirri
þrifjju sjö.
I fjórðu ferðinni tókst að
bjarga ellefu manns, en á Ieið-
inni upp komst ólag á línumar,
sem héldu djúpbyrginu, sVo að
þá var hvorki hægt að hreyfa
það upp né niður. Þá var djúp-
byrgiði sjálft á 150 feta dýpi, en
vegna þess, hversu margir Voru
í þessari „för“, var hætta á því,
að loftleiðslurnar gætu ekki full-
nægt súrefnisþörf mannanna.
Þá voru sendir niður kafarar og
unnu þeir þrotlaust í 4 klst. að
því að Ipsa og greiða vírana, en
menn á björgunarskipinu „Falc-
on“ biðu þess með óþreyju, að
alt kæmist í samt lag.
Fréttaritari United Press, sem
fór á vettvang, hefir haft tal af
æðsta manni á kafbátnum, en
hann bjargaðist. Heitir hann
Judson Bland. f viðtalinu við U.
P. sagði hann, að þeir 33 menn,
sem héldu lífi, eigi það að þakka
snarræði eins hinna óbreyttu há-
seta kafbátsins.
Tókst honum að loka vatns-
þéttri hurð, sem er á milli
tundurskeytaklefa. bátsins. og
afturhluta hans, þegar sjórinn
fór að streyma inn og báturinn
að sökkva. Hefði sjórinn kom-
ist aftur í bátinn, í vélarýmið
að nokkru ráði, myndi þar hafa
myndast gas, ef hann hefði
Einn liður lieimsóknarinnar
var kynnisför um bæinn. Var
ekið um allan bæinn og heim-
sóítar ýmsar stofnanir. í ræðu
þeirri, sem konungur flutti,
gerði hann að umtalsefni hið
mikilvæga brautryðjenda- og
landnámsstarf, sem unnið hefði
verið í Manitoba — mintist þess
skerfs, sem Manitobabúar hefði
lagt fram til þess að byggja upp
landið, verið dugandi menn, á.-
valt sáttfúsir og löglilýðnir, og
gæti þeir verið stoltir af störf-
um sínum og sögu. Konungur
vék einnig að alheimsmálunum
og dró einkum athygli að því,
að í Canada hefði fólk af bresk-
um og frönskum stofni sýnt
það, að það gæti lifað sem
komist í rafmagnsgeymana, og
þá óvíst, hVort tekist hefði að
bjarga einum einasta manni.
Það hefir vakið hinn mesta
fögnuð um gervöll Bandaríkin,
að þó skyldi hafa tekist að
bjarga svo mörgum mönnum,
enda þótt það skyggi auðvitað
allmikið á gleðina, að menn eru
orðnir Vonlausir um björgun
þeirra 26, sem vom í tundur-
skeytarúminu.
United Press.
Meinleg' prentvilla
slæddist i fáeinum blöðum inn í
viðtalið við Ludvig C. Magnússon
á 3. bls. í blaðinu i gær. Þar stóð
efst í 2. dálki viðtalsins undir tví-
dálka lesmálinu : „. . .. braut þessa
lands. Markið verð-....“. Þessi
lína var úr alt annari grein.
bræður í sátt og samlyndi, virt
livers annars mál og siðvenjur,
þótt forfeðurnir hefði borist á
banaspjót. Hinn nýi heimur
væri hinum gamla leiðbeinandi
í þessu efni og gamli heimur-
inn ætti að líta vestur með von
í lijörtum. Konungur hvatti
æskulýðinn til bjartsýni, en alla
til þess að vera á verði um frið,
réttlæti og öryggi, en friðinn
væri nauðsyn að verja, ef til-
raunir væri gerðar til þess að
spilla honum, utan frá eða inn-
an.
United Press.
Bretap mót-
mæla vegna
stöðvnnap
Ranpura.
Afstaða Japana hkrðnar um
leið og stórveldin koma
fram af meiri festu.
London í morgun.
EINKASKEYTT TIL VÍSIS.
Sir Percy Noble, yfirflotaforingi
Breta i IGna, hefir mótmælt þvi
við japönsku flotamálastjórn-
ina, að japanskur tundurspillir
stöðvaði breska skipið Ran-
pura, en það er nú komið til
Hongkong.
Ýmsilegt þykir benda til
liarðnandi afstöðu beggja aðila
í Kína, eflir að Bretar, Frakkar
og Bandaríkjamenn settu her á
land í Kooling-Su á Amoy. Jap-
anir liafa að visu dregið sig
heldur í lilé í bili, þegar festu
var að mæta, bæði i Ivooling-Su
og eins í gær, er japönsku sjó-
liðsforingjarnir hlýddu þegar,
er Bretar skipuðu þeim að láta
Ranpura í friði. En jafnframt
hafa þó Japanir gert ráðstafan-
ir til þess að hindra samgöngur
Kínverja milli Amoy og meg-
inlandsins og í utanríkismála-
ráðuneytinu í Tokio var tilkynt
í gær, að Japanir myndi ekki
þola neina afskiftasemi i al-
þjóðahverfunum, ef Japanir
teldi nauðsynlagt að uppræta
þar and-japanska starfsemi.
Japanska stjórnin heldur nú
iðulega fundi um viðhorfið í
Evrópu, seinast í gær, og var þá
einnig fundur í ráði keisarans.
Af þessu draga menn þær álykt-
anir, að Japanir muni bráðlega
taka fullnaðarákvarðanir um,
livort þeir gerast aðilar að þýsk-
ítalska hernaðarbandalaginu
eða ekki.
United Press.
„CLIPPER“-FLUGBÁTARNIR.
Einn þeirra, Yankee Clipper, hefir nýlega flogið frá New-York um Bermuda og Azoreyjar til
Frakklands og Bretlands og er nú á leiðinni vestur. í fyrstu ferðunum er að eins fluttur
póstur, en þær eiga að verða upphaf reglubundinna póst- og farþegaferða yfir Atlants-
haf, og er alt farþegarúm pantað margar ferðir fyrirfram. — Myndn er af „clipper“-flugbát,
sem varð að nauðlenda á Puerto Rico skömmu eftir að hann liafði hafist til flugs. Farþegarnir
— 23 — og seg flugmeim slupp u án meiðsla.