Vísir - 17.02.1940, Blaðsíða 6

þennan jöfnuð og draga úr
þeim aðstöðumun, sem hlaut
að verða. Þetta var alveg ófull-
nægjandi upphæð, og var hún
hækkuð 1938 upp í 700.000 kr.
Fer nú þessi jöfnuður að verða
meiri. En þþ eru reglurnar
þannig, að héruðin standa
mismunandi að vígi, og hefir
Reykjavík verstu aðstöðuna
um það, að fá fé úr þessum
sjóði.
Það er mjög athyglisvert að
sjá, livernig fátækrabyrðin
skiftist. Kemur það í ljós, að
fátækrabyrðin safnast nú yfir-
leitt í kauptún, lcaupstaði og
sérstaklega Reykjavílc. T. d. ef
árið 1938 er tekið, er fátækra-
byrðin á öllu landinu um 3J4
miljón króna. Af henni er lið-
lega helmingurinn í Reykjavík
einni, eða 1.67 milj. kr. Ef við
hætum svo þar við hinum 7
kaupstöðunum og 12 stærstu
kauptúnunum, þá kemur á þá
alla til samans livorki meira
né minna en % allrar fátækra-
byrðarinnar, þó að i þeim búi
ekki nema rétt um helmingur
þjóðarinnar. Hinn helmingur-
inn her svo % fátækrahyrðar-
innar.
Afleiðingin af þessu hefir
orðið sú, að viða í kaupstöð-
um og stærstu kauptúnum eru
gjaldendurnir alveg að sligast
undir byrðunum.
Tekjustofnar bæjar-
og sveitafélaga.
Hér verður eitthvað að gera.
Skattanefnd sú, sem sat á rök-
stólum, að mig minnir 1934, og
hafði þessi mál hæja og sveit-
arfélaga með höndum, sá ekki
aðra Ieið en þá, að leyfa hæj-
um — auk annars — að inn-
heimta nokkurs konar tolla, til
þess að fá tekjur.
Eg tel þetta hið mesta neyð-
arúrræði, og að ekki eigi að
grípa til þess fyr en ekkert
annað er að gera. Því að þess
háttar skattstofn hlýtur ávalt
að koma niður á öðrum en
gjaldþegnum þess bæjarfélags,
sem leggur þá á. Mér finst, að
að minsta kosti eigi ekki að
gera það fyr en allur tekju-
skatts og fasteignaskattsmögu-
leiki þess bæjarfélags er bú-
inn. Það er miklu nær, að rik-
ið afhendi heldur sína heinu
skatta eftir þörfum, og taki
sinar þarfir með tollum.
Þess er að gæta, að erfið-
leikar bæjarfélaganna hafa að
verulegum mun aukist einmitt
við það, að ríkið hefir seilst
æ lengra og lengra inn á þessa
einu tekjustofna bæjar- og
sveitarfélaganna. Þarf ekki
annað, til þess að sjá þelta, en
að athuga tekjuskattslöggjöf-
ina, eins og hún hefir þróast
siðan tekjuskattur var fyrst
settur liér, svo teljandi væri,
en það var 1921.
(Hér nefndi ræðum. m. a. að
samkv. 1. frá 1921 með viðauk-
um 1932 og 1933 hefði skattur
af kr. 10 þús. numið kr. 520.80,
en samkv. 1. frá 1935, með við-
aukum, næmi hann kr. 1361, og
tilfærði liann ýms dæmi fleiri
til þess að sýna, hve hækkunin
næmi miklu og Iive nærri væri
gengið skattgreiðendum, eins
og saldr stæðu).
Þessar tölur hljóta að sýna
hverjum manni, hvernig nú er
komið. Hvernig á það að vera
mörmlegt fyrir bæjar- og sveit-
arfélög, að innheimta allar sin-
ar harfir með beinum skatti
við hlið svona gífurlegs tekju-
skatts. Reini eg því sérstaklega
til hæjanna, sem nú fá siaukna
byrði af fátækraframfærinu.
Eg beini því sérstaklega til þess
helmingsins af þjóðinni, sem
verður að standa undir %
hlutum allrar framfærsluhyrð-
arinnar. Hvernig á að ná þess-
um þörfum við hlið tekju-
skatts, sem krefur næstum því
þriðjung af 10.000 króna tekj-
um, og alt upp í 44% af þeim
gjaldendum, sem helst geta
risið undir þungum byrðum.
Eg hefi lieyrt vitnað í inn-
heimtuna sein vott þess, að enn
rísi menn undir þessum byrð-
um. En þetta er ekki að marka.
Það eru svo margar skrúfurn-
ar á mönnum um greiðslu jæss-
ara skatta, að mjög verulegar
upphæðir eru heinlínis greidd-
ar með lántökum, en slíkt end-
ar vitanlega með skelfingu.
Eg lield líka að allir játi, að
liér þurfi stórfeldra brevtinga
og umhóta við. Eg er þeirrar
skoðunar, að áður en gripið er
til annara og róttækari breyt-
inga, eigi að gera þrent:
1. Ríkið má ekki ræna
skattslofnum frá bæjunum
með því að vera si og æ að
seilast sjálft inn á atvinnu-
rekstrarsviðið. Þetta liefir ver-
ið gert eða var gert um tíma.
Stórfeldar atvinnugreinar voru
teknar, svo sem verslun með
tóhak, hifreiðar, viðtæki, raf-
tæki o. s. frv. eða iðnrekstur
eins og landsmiðju og efna-
gerð. Þessi ríkisfyrirtæki eru
svo látin greiða aðeins lágt
hundraðsgjald. Ríkið á alls
ekki að hafa með höndum ann-
an atvinnurekstur en þann,
sem einstaklingarnir ráða ekki
við, og aðeins meðan þeir ráða
ekki við hann.
2. Það er ómögulegt, eins
og nú er komið, að undan-
þiggja stórfyrirtælci útsvari,
eins og' t. d. samvinnufélögin.
Eg veit að vísu, að þetta er
viðkvæmt mál, og eg skal ekki
fara hér að ræða það alment.
En Jægar verulegur hluti af
allri verslun landsmanna, hæði
i heildsölu og smásölu, er kom-
inn á þessar hendur, en versl-
unin liefir á liinn hóginn stað-
ið að mjög verulegu leyti und-
ir gjöldum hæjanna, j)á liljóta
allir að sjá hvert það stefnir,
að velta byrðunum yfir á aðra,
jafnliliða því, að þessar byrð-
ar þyngjast. Hvernig sem því
verður fyrir komið, þá sé eg
þvi ekki að lijá þvi verði kom-
ist, að láta samvinnufélögin
laka meiri þátt í byrðum hæj-
anna.
Eftir að þannig hefir verið
Iagfært um skattþegnana kem-
ur svo þriðja og stærsta atrið-
ið: —
3. Ríkið má ekki vega fast-
ar í þennan hnérunn en svo,
að bærinn geti náð nauðsyn-
legum tekjum. Vitanlega verð-
ur hér að fara fram nákvæm
rannsókn. En sú rannsókn
Ieiðir aldrei annað í Ijós en
það, að tekjuskattur rikisins er
orðinn alt of hár. Eg gæti
hugsað mér, að skatturinn frá
1921 væri ekki fjarri lagi. Hann
myndi gefa rikissjóði töluverða
fjárhæð. Og hann er nógur til
þess að viðhalda kerfinu.
Síðan ætti að leggja alla á-
herslu á, að gera innheimtuna
eins einfalda og sterka og
mögulegt er. Ætti að inn-
heimta alt í einu og af einni
innheimtustofnun: tekjuskatt,'
útsvar, fasteignaskatt, lóða-
gjald, kirkjugjöld o. s. frv. og
innheimta það með mánaðar-
borgunum, eftir því sem mögu-
legt er.
En auk þess jjykist eg svo
vita, að grípa þurfi til sér-
stakra ráðstafana fyrir einstök
hæjar- og sveitarfélög. Þau
hæjarfélög, sem mesta getu
hafa, yrðu að greiða giald i
sameiginlegan sjóð til jöfnun-
ar og til beinnar styrktar þeim,
sem verst eru staddir.
Eg er þeirrar trúar, að beinu
gjöldin ættu að duga vel til
alls þessa. Og ríkissjóður verð-
ur svo að bæta sér upp hað,
sem hann þarf, á annan hátt.
Dugi tollskráin ekki, eru til
ýmisleg ráð. En það er mín
eindregin skoðun, að ríkið eigi
ekld að gera meiri kröfur, en
þær, sem fullnægt verður að
óhreyttri skattalöggjöf, þó að
rikið gæfi eftir hinn óbærilega
íáa tekjuskatt.
• ^Hmhaldssagan. 8í
GJÖFIN
Ijósi og eg, ef þér Jjektuð hann
eins vel,“ sagði Margery. „Mér
finst stundum, að ef eg ætti eft-
ir að reyna, að Tony væri ekki
sannur og góður drengur og eg
trúi að liann sé, þá mundi það
ríða mér að fullu. Stundum hef-
ir mér fundist, að eg liefði ekki
Jjrek til þess að reyna að lifa,
trúa á batann — alt var svo
ömurlegt og skuggalegt fanst
mér, og eg var slíkur hugleys-
ingi, að eg var að gefast upp.
En þá mundi eg eftir Tony,
livað hann hafði sagt við mig,
hvað hann var einarður og
djarfur, og þá fanst mér birta
til.“
Hún J)agnaði andartak, en
svo lék veikt bros um varir
hennar og hún bætti við og J)að
var meiri elska og hlýleiki í
svip lierinar en nokkuru sinni:
„Eg hefi alt af litið hann í
björtu Ijósi — eins og Krist á
ó krossinum“.
Carol fanst skyndilega að hún
gæti ekki setið þarna lengur.
Hún stóð upp skyndilega.
„Eg — eg lield, að J)að sé best,
að eg fari nú,“ sagði hún snögg-
lega. „Móðir yðar híður kann-
ske eftir mér.“
Og J)ar næst — af J)ví að mik-
ill undrunarsvipur var kominn
á andlit Margery, heygði hún
sig niður og kysti hana.
„Mér þykir innilega vænt Um,
að þið Tony eruð svona góðir
félagar,“ sagði liún af við-
kvæmni. „Yður lilýtur að hafa
verið J)áð mikils virði.“
„Meira en alt annað,“ sagði
Margary í einlægni.
Þegar Carol gekk niður stig-
ann, hófst hljóðfæraslátturinn
og dansinn byrjaði.
Hún hafði vanalega gaman af
gleðskap og dansi, en nú liafði
hún enga löngun til J)ess að taka
J)átt í dansleiknum. Hún hráð-
aði sér gegnum danssalinn og
inn í lesstofuna, J)ar sem engin
sála var. Þar logaði eldur á arni
og hún dró stól að eldinum og
settist þar mjög hugsi, og það,
sem hún liugsaði um, var það,
sem Margery hafði sagt. Það
hafði vakið hana til alvarlegrar
íhugunar um margt. Það var
sem húivsæi alt í öðru liósi eft-
ir þetta viðtal þeirra. Áður en
viðtalið fór fram, hafði hún í
raun og veru alls ekki gert sér
grein fyrir hvað það var, sem
hún og Tonv voru i þann veg-
inn að framkvæma. Plenni varð
nú Ijóst, að vinir J)eirra beggja
mundu dæma þau hart og vafa-
laust fleslir snúa við J)eim baki.
Áður hafði henni fundist, að
J)etta væri mál, sem Jæirn ein-
um, henni og Tony, kæmi við.
Ef J)au hefði áræði til Jæss að
gera það, sem rödd hjartans
byði þeim, gæti þau látið sig
einu gilda hvað menn segði —
J)ótt þau væri fyrirlitjn og jafn-
vel vildarvinir þeirra kysi að
hafa ekkert saraan við þau að
sælda. En var hægt að lá þeim
J)að? Var í raun og veru nokk-
ur maður eða kona svo frjáls
og óbundin öðrum, að þau gæti
farið sínu fram, án J)ess að
skeyta um aðra, vini sína og
skyldmenni? Voru ekki allir
bundnir þeim höndum, að eng-
inn gat gert neitt slíkt, án þess
að særa aðra djúpt?
Ef hún og Tony færi á brott
myndi Margery missa traust sitt
og trú á Tony — og þetta traust
var lienni svo ákaflega mikils
virði, að hún mundi aldrei bera
sitt har, ef Tony gerði annað
eins og J)etta. Hvað var J)að,
sem hún hafði sagt um Tony —
að hún liefði altaf litið hann
umvafinn skínandi, björtu ljósi
— hún leit hann sömu augum
og sjálfan Krist. Carol endur-
lók í hálfum hljóðum J)að, sem
Margery liafði sagt. Eins og
Jesús Krist á krossinum, og nú
ætla eg, hugsaði hún, að ræna
J)etta harn J)ví eina, sem henni
er nokkurs virði — trú henn-
ar á alt, sem var gott.
En svo var annað, sem Carol
aðeins hafði liaft hugboð um,
en hún nú sannfærðist um, þeg-
ar hún hugsaði þetta nánara.
Hún reyndi að telja sjálfri sér
trú um, að svo væri ekki — en
það var tilgangslaust. Margery
var konan, sem Tony í raun og
veru elskaði, enda þótt hann
vegna rikrar samúðar hefði
hlindast og teldi sér trú um, að
hann elskaði aðra. Ilann elskar
mig ekki, hugsaði Carol. Það er
hara rík samúð og meðaumkun
— og riddaraskapur. Hann vildi
hjálpa lienni — leggja alt í söl-
urnar fyrir hana. Ákafur, blind-
aður. En seinna mundi hann
iðra þess, að hafa hlaupið á
hrott með gifta konu, sem hann
ekki elskaði.
Carol var ekki í neinum vafa
um J)að lengur, að J)au elskuðu
stórar og góðar,
nýkomnar.
Laugavegi 1.
títbú: Fjölnisveg 2.
CEIKnum RLLSKOnflR
ILLUSTRflTIOniRJÓKfl-
KflPUR og RUGLfSinOflfl
AÐALSTRÆTI 12
VIÐ MIÐDEGISKAFFIÐ
OG KVÖLDVERÐINN.
— Ónei, drengur minn, maSur
þarf svo sem ekki að byrja meS
nein ósköp og getur J)ó komist í
álnir, ef guð og lukkan er meS.
Eg segi fyrir mig, aS eg átti bara
einn einasta lykil, J)egar eg byrj-
aSi minn starfa — en þaS var líka
góSur lykill!
*
Hún: —• Hvernig dirfist J)ér a'Ö
kyssa mig, án Jress aö biöja um
leyfi ?
Hann: — Fyrirgefið, kæra ung-
frú — eg gleymdi---------
Hún: — Mér er alveg sama! En
J)aÖ ætla eg bara að láta yður vita.
að hver sá maíSur, sem mig vill
kyssa, verSur að biðja um leyfi!
*
Læknir: — Þér hafið megrast
æðimikið síðan þér voruS hér síð-
ast.
Skipstjóri: — Já, fyr má nú
vera! Eg skal segja yður til dæm-
is, að fyrir tveim árum lét eg-
flúra mynd af konumji minni —
stærðar konu — hér á brjóstiS á
mér, og nú er hún orðin eins og
svolítil telpa.
*
— Jæja, svo að þér finst kalt í
dag?
— Já, J)a8 veit heilög hamingj-
an! —
— Eg veit ekki hvaS hefði orö-
i'S úr þér veturinn J)ann, sem
brennivíniS fraus hjá okkur í búS-
inni, svo aS viS urSum aS brySja
þaS eins og kandís!
*
— Pabbi getur rakaS sig án
bess aS talca pípuna úr munnin-
um.
— ÞaS er ekki mikill vandi,
held eg. Pabbi minn getur nagaS
neglurnar af tánum á sér án Jiess
aS fara úr sokkunum!
*
— Eg var aS horfa á nýja leik-
inn í gærkveldi. Og svo dreymdi
mig herfilega í alla nótt.
— HvaS drevmdi þig?
— AS einhver væri aS neySa
mig til J)ess aS sjá leikinn í ann-
aS sinn!
------ hh— —.
STORMLUKTIR
með hraðkveik ju.
Aðalumboðsmenn fyrir
A/B. B. A. Hjorth & Co.
Þórður Sveinsson & Co.
Isl. bðgglasmjðr!
NÝ EGG.
HARÐFISKUR.
Eggert Claessen
hæstaréttarmálaflutning-smaður.
Skrifstofa: Oddfellowhiisinu.
Vonarstræti 10, austurdyr.
Sími: 1171.
Viðtalstími: 10—12 árd.
Biíreiðast@ðin GEYSIR
Símar 1638 12 S 6
Nýis> bíiar. Uppbitadir bílar.
et* €$EMÍ*NaiMÍI Biacð
öIIeb lijöt- ogr fislí-
inetl.
— Þarna kemur riddari! — Hann Maðurinn Jæysir áfram án þess að — Gríptu í taumana á hestinum, —- Hann hefir fengið mörg sár. Eg
situr ekki rétt glæsilega. — Nei, eg líta upp. Hrói og menn hans snúa Litli-Jón. Styddu hann líka, svo a'S er hræddur um, að hann eigi elvki
held einna helst að hann sé særður. við og ríða við hlið hans. hann detti ekki af baki. langt eftir ólifað.