Vísir - 14.03.1942, Blaðsíða 2

2
VÍSIR
Laug&rdaginn 14. marz 1942,
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðiaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 16 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
A morgun.
^iÍMAMENN guma mjög af
því, að þeir liafi undanfarna
áratugi „markað sporin“ i þjóð-
málunum hér á landi. Þetta et'
að vissu leyti rétt. Framsóknar-
flokkurinn hefir frá því í fyrri
heimsstyrjöldinni alltaf átt
menn í stjóm landsins, að upd-
anteknum árunum 1924—1927,
er sjálfstæðismenn fóru með
völd. En þessi þrjú ár eru Iíka
lang farsælasti tíminn í sögu
landsins seinasta aldarfjórðung.
Það er auðvitað mákið í munni,
að hafa „markað spor“. En ekki
er alveg sama hvérnig sporin
eru. Það eru til „spor, sem
hræða“. í augum margra lands-
manna, og þá ekki sízt Reyk-
vikinga, er æði mikið af Fram-
sóknar-„sporunum“ þeirrar teg-
undar.
Sjálfstæðismenn hafa farið
með völdin í Reýkjavík. Ef íbú-
ar þessa bæjar eru spurðir,
hvort þeim líki betur stjórnin á
landinu eða stjórnin á bænum,
undanfarna áratugi, eru svörin
vitanlega ekki öll á sömu lund.
Framsóknarmenn segja að land-
inu hafi verið betur stjórnað en
bænum. Sjálfstæðismenn segja
að bænum liafi verið betur
stjórnað en landinu. En hvað
segja sósíalistaflokkarnir? Þótt
undarlegt megi virðast, heyrast
þær raddir í hópi þeirra nú upp
á siðkastið, að svo hölvað sem
„ihaldið“ sé, þá sé þó Framsókn
ennþá verri.
★
Allt um það eiga þessir þrír
innbyrðis sundurþykku and-
stöðuflokkar sjálfstæðismanna
eina sameiginlega ósk, heitari en
allar aðrar óskir. Hún er sú, að
hrekja sjálfstæðismenn frá völd-
um í Reykjavík. Bjarni Bene-
diktsson hefir lýst því yfir í eyru
alþjóðar, að hann muni ekki
gefa kost á sér í borgarstjóra-
stöðuna, nema sjálfstæðismenn
ráði einir valinu. Ef gert væri
ráð fyrir því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn yrði undir í kosning-
unum, yrðu þvi l>essir þrir
flokkar, .— sem þessa stundina
virðast ekki koma sér saman
um neitt, nema það, að hnekkja
sjálfstæðisstefnunni — að koma
á einhverju samkrulli um stjorn
bæjarmálanna. Ætli Reykjavik
væri borgnara, þótt þeir Jónas
Jónsson og Einar Olgeirsson,
Stefán Jóhann og Sigfús Sigur-
lijartarson næðu höndum saman
um völdin í bænum?
Það er ekkert nýtt að Sjálf-
stæðisflokknum liafi verið spáð
dauða og tortimingu. Sú spá-
sögn hefir gengið aftur við
Jiverjar kosningar. Að þessu
sinni hafa andstöðuflokkar
sjálfstæðismanna jafnvel minni
trú á því, en stundum áður, að
hrakspá þeirra rætist. Til þess
að finna þessum orðum stað,
nægir að benda á, hvernig Al-
þýðuflokkurinn og kommúnist-
ar hafa brugðizt við hinni nýju
skipan, sem gerð er um kosn-
ingu niðurjöfnunarnefndar í
ÍReykjavik. Utan Reykjavíkur
'hjafa niðurjöfnunarnefndir, lög-
um.samkvæmt, verið í samræmi
við íneiri hluta bæjarstjórnar.
Með |>ráðabirgðalögum, sem nú
liggja fýrir Alþingi til staðfest-
ingar, er samskonar skipuu
gerð um Reykjavík. Alþýðu-
flokkurinn og kommúnistar
berjast eins og ljón á móti þess-
um lögum. Hverjum dettur í
hug að þeir gerðu það, ef þeir
liefðu von um að komast til
valda í bænum eftir fáa daga?
★
Nei, þótt andstöðuflokkarnir
heri sig mannalega, vita þeir
vel, að engar líkur eru til þess,
að þeim verði fengin völdin í
hendur. Meiri hluti bæjarbúa
hefir hvorki ást né traust á nein-
um þessara flokka. Framsókn-
arflokkurinn hefir, auk hags-
munaárekstrar við fjölda bæjar-
búa, frá fyrstu tíð sýnt þann
hug til Reykvíkinga, að hann
getur ekki búizt við neinni sam-
úð frá þeim. Hann hefir neitað
þeim um endurbætur á kjör-
dæmaskipuninni. Hann hefir
níðst á þeim í álögum. Hann
hefir lagzt gegn helztu framfara-
málum þeirra, svo sem Sogs-
virkjuninni og hitaveitunni. Og
til þess að bæta gráu ofan á
svart hefir formaður flokksins
varið ótöldum stundum ævi
sinnar til fjandskapariðju gegn
íbúum Reykjavíkur. Hann hefir
kallað þá jöfnum höndum
„Grimsby-lýð“ og „malarskril“.
Hann hefir barizt með hnúum
og hnefum gegn þvi, að verzlun-
arstéttin fengi dýrtíðaruppbót
til jafns við aðrar launastéttir.
Hann hefir lokað menntastofn-
unum fyrir æskulýð bæjarins.
Hann hefir meira að segja lagzt
svo lágt, að telja eftir kaup sjó-
mannanna, sem leggja líf sitt í
hættu til þess að fyrirbyggja
að þjóðin sé svelt inni. Hann ætti
að fá „hræðslupeningana“ sína
goldna með vöxtum og vaxta-
vöxtum.
Alþýðuflokkurinn hefir fylgt
Framsókrr dyggilega í skemmd-
arstarfsemi sinni gegn Reykja-
vík. Hann liefir líka harizt gegn
Iiitaveitunni. Hann hefir hjálp-
að til að koma gjaldabyrðum
annarra landsmanna á herðar
Reykvíkingum. Hann fékk
Framsókn kjördæmamálið að
handveði til tryggingar því, að
Reykvíkingar gætu ekki rétt
hlut sinn. Hann héfir með hlut-
deild sinni í mjólkurskipulaginu
komið í veg fyrir að reykvísk
börn fengju nýmjólk að drekka
og eyðilagt sjálfsbjargarvið-
leitni jarðræktarmanna bæjar-
ins. Hann hefir með samþykkt
verðlagsskipulagsins á íslenzk-
um afurðum svift Reykvíkinga
öllum vönium gegn ágengni í
verðlagi helztu innlendu neyzlu-
varanna. Hann hefir bæði með
þessu og stuðningi sínum við
innflutningshöftin magnað dýi'-
tíðina. Ilann hefir svikið um-
bjóðendur sina, launastéttirnar,
fyrir aukin metorð og bætta að-
stöðu flpkksbroddanna. Hann
hefir aldrei átt svo hjartfólgið
mál, að hann liafi ekki fengizt
til að pranga með það, ef fríð-
indi voru i boði.
★
Kommúnistarnir voru fyrir 9
mánuðum bandamenn Hitlers.
Nú eru þeir bandamenn Roose-
velts og Churchills. í gær börð-
ust þeir með stólfótum. I dag
eru þeir lýðræðissinnar. Á morg-
un berjast þeir kannske aftur
með stólfótum. Það fer allt eftir
því sem Stalin vill. Þeir vilja
að „samfélagið“ eigi allt, ein-
staklingurinn ekkert. Enginn
má bjarga sér. Enginn má vera
frjáls. Allir verða að lúta boði
og banni hins austræna „föð-
ur“. Þeir fyrirlíta það, sem flest-
um er heilagt og tigna það, sem
flestir fyrirlíta. Allsstaðar í ná-
grannalöndunum var nálega bú-
ið að þurrka þá út fyrir stríðið.
Kenningar þeirra eru andstæðar
íslenzku þjóðareðli. Takmark
þeirra er sovét-lsland, sovét-
Reykjavík, öreigariki og öreiga-
bær, ófrelsi og skoðanakúgun.
Sjálfstæðisflokkurinnj berst
fyrir frelsi einstaklinganna, at-
Reykjavík er f jör-
eg§r þjóðarimiar.
Sjálfstæöismönnum einum er treystandi til aö gæta þess.
jósendum þessa bæjar er nú farið að skiljast, hvers vegna
andstæðingar sjálfstæðismanna í bæjarstjórnarkosning-
unum á morgun ræða aðallega þau mál, sem ekkert koma
þeim kosningum við. Á allan hátt eru þeir að leitast við að villa
mönnum sjónir á því, um hvað kosningarnar snúast. Og þegar
þeir minnast á bæjarmálin, þá er yfirleitt öll löngun þeirra til
að skýra satt og rétt frá málavöxtum svo gersamlega horfin,
að segja má, að um nýja útgáfu þeirra á sögu þessa bæjar sé
að ræða.
En kjósendur þessa bæjarfé-
lags eru ekki eins skyni skroppn-
ir, og andstæðingar sjálf-
stæðismanna virðast ímynda
sér. Það á eftir að koma í ljó$
einnjg í þessum bæjarstjórnar-
kosningum, að það eru for-
sprakkar andstæðinga Sjálf-
stæðisflokksins, sem enn einu
sinni blekkja sjálfa sig í trúnni
á rangan málstað sinn og ó-
sæmilegan málefnaflutning.
Fortið Reykjavíkur vitnar
um djörfung og dug bæjarbúa,
og einbeitta og viturlega stjórn
bæjarmálefnanna. Hefir þetta
skýrast lýst sér í því fjölbreytta
atvinnulífi, er hér hefir fengið
að dafna undanfarna áratugi,
og hinum stórkostlega bjartsýnu
og framsýnu verklegu fram-
kvæmdum bæjarstjórnarinnar,
þar sem eru Vatnsveitan, Gas-
stöðin, Rafmagnsveitan, Sogs-
virjkjunin og Reykjavikurhöfn.
í nútíðinni lifum við og störf-
um, og þrátt fyrir lýsingar and-
stöðuflokka sjálfstæðismanna
nú á úrræðaleysi sjálfstæðis-
flokksins í atvinnumálum bæj-
arins, viljum við allflestir, sem
hér eigum heima, heldur byggja
þennan bæ en dvelja annarsstað-
ar. Við finnum, að bæjarmál-
efnunum er stjórnað með okk-
ar eigin velferð fyrir augum.
Við vitum, að hér húa þúsund-
ir manna, er hingað hafa leitað
úr „rauðum“ sveitum og „rauð-
um“ bæjum, og við erum sann-
færðir um, að það er fullkominn
velsæmisskortur, ef andstæð-
ingar sjálfstæðismanna ætlast
til þess í alvöru, að liinir „góðu
og gegnu“ aðkomumenn, nefni-
lega Haraldur Guðmundsson,
Jens Hólmgeirsson og Sigfús
Sigurhjartarson, sem eru efstu
menn A, B og C-listans, fái
nægilegt föruneyti í bæjarstjórn
Reykjavíkur á sunnudaginn, til
þess að þeir ráði meðferð bæj-
hafnafrelsi og skoðanafrelsi.
Hann vill, einn allra flokkanna,
taka jafnt tillit til allra stétta
þjóðfélagsins. Hann telur að
þjóðinni sé ekkert liættulegra á
þessum yfirstandandi háska-
tímum en stéttarigurinn og tog-
streitan, með öllu því hatri, allri
þeirri súndrungu, sem þessu er
óhjákvæmilega samfara. Undir
stjórn Sjálfstæðismanna hefir
dafnað hér í Reykjavík blóm-
legra og mennilegra bæjarfélag
en nokkurn óraði fyrir. Hér hef-
ir orðið örari vöxtur og meiri
framfarir en víðasthvar á
byggðu bóli.
Reykvikingar! Þér munuð
ekki bregðast hugsjónum yðar
og stefnu á morgun. Meiri hluti
bæjarbúa aðhyllist sjálfstæðis-
stefnuna. Sá meirihluti má ekki
draga sig í hlé. Viljið þér að Jón-
as Jónsson og Einar Olgeirsson
fái tækifæri til að pranga með
Stefán Jóhann um framtíð yðar
og niðja yðar?
Á morgun eigið þér að svara!
fái tækifæri til að pranga við
Enginn má sitja heima!
Komið eins snemma og unnt
er á kjörstað!
Kjósið D-Iistarin!
armálefnanna næstu fjögur ár.
Framtíð Reykjavíkur næstu
f jögur ár byggist á því, að kjós-
endur bæjarfélagsins, eins og
ávallt áður, komi á kjörstað og
gx-eiði D-listanum, lista sjálf-
stæðismanna, atkvæði sitt. Ini
xneiri sem sigur Sjálfstæðis-
flokksins verður i kosningunni,
þeim mun meiri sönnun er fyr-
ir þvi, að hér býr enn kynslóð,
sem vill standa á eigin fótum,
er kröfuhörð við sjálfa sig og
ætlast ekki til alls af öðrum.
Sigur Sjálfstæðisflokksins
tryggir þessum bæ áfram for-
"nstu núverandi boi-garstjóra í
málefnuin bæjarins.
Bjarni Benediktsson er enn
kornungur maður. Hann er bor-
inn og barnfæddur Reykvíking-
ur. Hann hefir til brunns að
bera aflxragðs gófur, prýðilega
menntun og lærdóni. Hann er
þekktur að einurð og slcapfestu.
Um áhuga lians fyrir velgengni
bæjarins og bæjax-búa efast
enginn, og hann hefir þegar
sýnt, að hann liefir liina beztu
kosti dugandi borgarstjóra
þessa bæjar. Þess vegna er nú
sérstök ástæða til þess fyrir alla
unnendur Reykjavíkur að
fylkja sér um D-listann, lista
sjálfstæðismanna, og senda
Bjarna Benediktsson inn í bæj-
arstjórn Reykjavíkur á morgun.
Björn Snæhjörnsson.
KOSNINGAPISTLAR
Einn af ræðumönnum Fram-
sóknar bar mikið lof á
Björn ,Ólafsson siðasta útvarps-
kvöldið. Það var auðvitað ekki
nema að makleikum. En öðru-
vísi mér áður brá. Björn tilheyr-
ir þeirri stétt manna, sem oftast
er kölluð „heildsalaklíkan“ í
Tímanum. Eg er þessum Tíma-
manni alveg sammála um það,
að mjög æskilegt hefði verið, að
Björn liefði fengizt til að gefa
kost á sér við þessar kosningar.
Það var mjög leitað eftir þessu,
en hann var ófáanlegur til þess,
vegna margvíslegra anna.
En hvernig stendur á því, að
Sigui'ður Jónasson fékk ekki
sæti á lista Framsóknar? Manni
skilst, að þetta sé eitthvert mesta
„geni“, sem ísland hefir nokk-
urntíma alið. í i-aun og veru
skildist manni, að það væri sið-
ferðileg skylda allra góðx'a borg-
ara í Pieykjavik, að kjósa lista
Framsóknar í þakldætjsskyni
fyrir það, sem Sigurður Jónas-
son hefir gert fyrir bæjarfélagið
með öllum sinum margvíslegu
fjáraflaplönum.
Aþýðuflokknum, getur tæp-
lega verið mikill akkur i
því, að stjórnarstefnu undanfar-
inna ára sé lýst á þá leið, að unn-
ið hafi verið að því, að
þeir ríku yrðu ríkari og
þeir fátæku fátækari. Stef-
án Jóhann hefir setið í stjórn-
inni þar til nú fyrir örfáum vik-
um. Hin sameiginlega fjármála-
stefna er þvi stefna lians, alveg
eins og hinna ráðherranna. En
þegar heift og flokksofstæki
hafa slegið menn algerri stein-
blindu, getur svo farið fyrir
stöku manni, að um hann megi
segja: „Ekki sér hann sína
menn, svo hann ber þá líka....“
Það hefir oft verið stuggað við
Stefáni Jóhanni, bæði hér í blað-
inu og annai'sstaðar, en það er ó-
víst hvort nokkurn tima hafa
verið gerðar á hann svæsnari á-
rásir en nú við útvarpsumræð-
urnar — af hans eigin flokks-
bræðrum! Hér er ekki nema um
tvennt að gera, annaðhvort líta
Alþýðuflokksmenn á Stefán
Jóhann sem hreina og beina
tusku, sem ekkert mark sé á tak-
andi, ellegar þeir verða að viður-
kenna, að hann eigi að bera á-
byrgðina af gerðum stjórnar-
innar að sínum hluta. Eins og
þeir túlka málin lítur út fyrir,
að þeim sé elcki sérlega annt um
heiður þessa forustumanns síns.
Þegar Framsóknarmenn talá
við bændur, telja þeir sér
það mest til gildis, að hafa ráðið
verðlaginu á landbúnaðarvörun-
um. Jens Hólmgeirsson var í
fyrrakvöld að tala við Reykvik-
inga. Og hann tók sér fyrir
hendur að mæla Framsókn und-
an ábyrgðinni á vei'ðlagsákvörð-
un landbúnaðarvaranna. Ætli
Tíininn hafi ekki eitthvað að
segja um þennan „tvísöng“?
Það var heldur bágur vitnis-
bui’ður, sem Framsóknar-
ráðherrarnir fengu lijá Jóni
Blöndal. Eysteinn var „persónu-
gervingur káksins og vettlinga-
takanna“ og Ilermann „vasaút-
gáfa af Hitler“. Alþýðufloklcur-
inn hefir ekki séð sólina fyrir
þessum mönnum undanfai'in
ár. Líklega hefir enginn maður
ált meiri Iiylli að fagna í Al-
þýðuflokknum en Eysteinn
Jónsson. Ki’atabroddai'nir liafa
fylgt lionum alveg í blindni til
livers sem vera slcyldi. Báðir
liafa Framsóknarmennirnir,
ásamt flokki sínum, verið Al-
þýðuflokknum svo innan hand-
ar, að hann hefir stært sig af
því, að hvergi í nágrannalönd-
unum, þar sem hreinar sósíal-
istastjórnir hafa setið við völd,
hafi sósíalisminn náð jafnmikl-
um tökum í löggjafarstarfinu.
Það- þarf ekki nema líta á allar
einkasölurnai’, til þess að sjá
hvað Framsókn hefir verið
samstarfsflokki sínum vikalið-
ug. En hér fer sem oftar, að úti
er um vinskapinn, þá ölið er af
könnunni. Kratabroddarnir hafa
fengið að svala þorsta sínum
i’ækilega í sambúðinni við Fram-
sókn. Nú eru þeir að þakka fyrir
góðgerðirnar.
Það er ekki til neins að reyna
að ófi’ægja Sjálfstæðis-
flokkinn fyrir það, að ekki hefir
tekizt að leggja niður ýmsar rík-
isstofnanii’, síðan þeir hófu sam-
starf um stjórn landsins. Á Al-
þingi sitjþ 49 þingmenn. Af,
þeim eru aðeins 17 í Sjálfstæð-
isflokkinn fyrir það, að nýjum
sætt, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir ekki haft bolmagn til að
lcnýja fram löggjöf gegn and-
stöðu hinna flokkanna.
Það er heldur ekki til neins
að reyna að ófrægja Sjálfstæð-
isflokiknn fyrir það, að nýjum
nefndum hefir verið bætt við
siðan styrjöldin hófst. Það er
elcki hægt að benda á eitt ein-
asta menningarland i heimin-
um, sem ekki bætir við sig nýj-
um nefndum á styrjaldartím-
um.
Ef sjálfstæðismenn liefðu eklci
átt sæti í stjórn landsins, er eng-
inn vafi á þvi, að nýju nefndirn-
ar hefði eklci veríð færri, held-
ur miklu fleiri.Og því má ekki
gleyma, að hér hefði áreiðan-
lega verið komin upp lands-
verzlun með flestar eða allar
vörui', sem til landsins flytjast,
ef sjálfstæðismenn hefðu eklci
verið i stjórninni.
Kommúnistar og Alþýðu-
flokksmenn hafa haldið
uppi harðvitugum árásum á
bæjarstjói'narmeirihlutann fyr-
ir úthlutun ellilauna og örorku-
bóta. Áður hefir verið á það
bent, að í þessu efni hefir bæj-
arstjórnarmeirihlutinn farið eft-
gildandi löggjöf. En eins og
kunnugt er, hefir Alþýðuflokk-
urinn stært sig mjög af því, að
hafa komið þessari löggjöf á.
Þessvegna hefir ekki verið um
neitt að sakast.
En menn vissu ekki fyrri en
Guðmundur Ásbjömsson upp-
lýsti það í seinustu útvarpsum-
ræðunum, að fulltrúi Alþýðu-
flokksins i bæjarráði hafði ekki
borið fram eina einustu hækk-
unartillögu, þegar úthluhrain
fór fram. Alþýðublaðið hefði átt
að kynna sér þetta, áður en það
hóf árásirnar. Og það hefði lika
átt að geta þess, að flestar eða
allar hækkunartillögumar
komu frá Guðmundi Ásbjöms-
syni.
Riykjavik er eina bæjarfélag-
ið á landinu, sem greitt hef-
ir fullt framlag til verkamanna-
bústaða lögum samkvæmt. Tíl
þessa hefir bærinn lagt fram
hátt á 8. hundrað þúsund krónur
í þessu skyni. I sæluríki sósíal-
ista, ísafirði, hefir ekki verið
lagður út einn eyrir til verka-
mannabústaða. Þar hefir ekki
verið komið upp svo mikið sem
einu súðarherbergi. - Þár eru
einna ljótust og lélegust liús á
landinu. Þar var Jens Hólm-
geirsson bæjarstjóri, án þess að
nökkuð væri aðhafst til þess að
bæta húsakostinn. — Nú
kemur þessi sami Jens og er
stórlega hneykslaður á van-
rækslu Reykjavikurbæjar á
þessu sviði. Það væri heldur til-
hlökkun fyrir Reykvíkinga, ef
hann ætti eftir að koma ísfirzka
svipnum á húsin hér i bænum !
^•amalt mál er, að ekki sé
nema liálfsögð sagan þegar
einn segir. Alþýðublaðið er
annarrar skoðunar. Því finnst
einhliða sannleikur betri en all-
ur sannleikur. Þessvegna taldi
það kjósendum bezt borgið með
þvi, að það væri eitt um alla
pólitíska uppfræðslu þeirra
undir kosningarnar. Af sama
toga er það vafalaust spunnið,
að það birtir árásir á Eimskipa-
félag íslands, byggðar á ein-
hliða frásögn. Það hefði verið
alveg útlátalaust fyrir blaðið,
að tala við forstjóra Eimskips
og vita livernig málið horfði við
frá lians bæjardyrum, áður en
það réðist á félagið.
Ef kjósendur í Reykjavik
væru spurðir, hvort þeir
vildu heldur að Eimskip tapaði
eða græddi, mundi flestir kjósa
því síðari kostinn. Hluthafarnir
fá ekki nema sáralítinn arð
greiddan. Gróðinn fer allur i
endurnýjunarsjóði félagsins. —
Þegar striðinu lýkur er þörf á
að auka siglingaflotann stór-
um, eklci sízt vegna þess, að það
er ein líklegasa leiðin til að bæta
úr atvinnuvandræðunum, sem
við hljóta að taka. Að þessu at-
huguðu er ólíklegt að árásir á
Eimskip geti orðið nokkrum
flokki til framdráttar.
Kjósandi.
Sjálfstæðismenn,
sem verða fjarverandi á kjördag,
era áminntir um að kjósa hjá lög-
manni í Arnarhváli áður en
fara úr bænum.