Vísir - 15.05.1942, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri 1 1
Biaðamenn Sfml:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 Ifnur
Afgreiðsla j
32. ár.
Reyjkjavík, föstudaginn 15. maí 1942.
86. tbl.
Battenberg:
Mountbatten
í herstjómartilkynningu
Þjóðverja í gær er þess getið,
aS kafbátur undir stjórn
Battenbergs skipherra hafi
getáð sér góðan orðstír í bar-
áttunni gegn siglingum
bandamanna á Atlantshafi.
Nafnið Battenberg er hið
upprunalega nafn Mountbatt-
ens, lávarðs, sem nú hefir
verið falin stjóm strand-
höggssveita Breta, og munu
þeir kafbátsforinginn og lá-
varðurinn vera frændur. Þeg-
ar faðir lávarðarins gekk
fyrst í þjónustu Breta hét
hann enn Battenberg, en í
heimsstyrjöldinni varð hann
að láta af foringjastörfum í
flotanum vegna andúðarinnar
aem hið þýzka nafn vakti. Þá
kom honum það ráð í hug að
þýða nafn sitt á ensku —
Battenberg: Mountbatten.
2,3 millj. siðlesta
[ÍP3Í
itni,
segja l»jódverja.
73 BANDAMANNASKIPUM
SÖKKT 1ÞESSUM MÁNUÐI.
Þjóðverjar hafa gefið út yf-
irlit um skipatjón bandamanna
það sem af er þessum mán-
uði og Bandaríkjanna frá því
að styrjaldarþátttaka þeirra
hófst.
Fyrstu 14 daga mánaðarins
segjast Þjóðverjar hafa sökkt
73 skipum bandamanna og er
rúmlestatala þeirra á fimmta
hundrað þúsund. Kafbátar og
hérskip sökktu 65 skipum, en
flugvélar grönduðu hinum.
Þá tilkynna Þjóðverjar, að
þeir hafi sökkt 280 Banda-
ríkjaskipum, samtals 1.873.500
smál., en ef sá skipastóll sé
talinn með, sem Japanir hafi
sent á hafsbotn (ítalir eru ekki
nefndir), þá hafi Bandaríkin
misst um þriðjung alls þess
kaupskipastóls, sem þau áttu
ári'ð 1939. Japanir segjast hafa
sökkt 160 skipum, samtals
938.000 smál.
Þjóðverjar tilkynna, að kaf-
bátar hafi ráðizt á tvær skipa-
Iestir á Atlantshafi og sökkt
21 skipi, með 113.000 smál.
Einu skipi segjast þeir hafa
sökkt við ósa Mississippi. Það
var 10 þús. smál. olíuskip.
Cristmas Möller
í London.
Christmas Möllcr, forvígis-
manni danskra íhaldsmanna,
hefir tekizt að komast til Lon-
don, ásamt konu sinni og sgni.
Það er ekki látið uppi, með
Iwerjum liætti þau komust
þetta.
Möller hefir þegar ávarpað
þjóð sina í útvarpi, en auk
þess hefir hann veitt fjölda
blaðamanna álieyrn. Kvað
hann 98 af hverjum 100 Dön-
um biða þess eins, er Dan-
mörk yrði frjáls aftur, og naz-
Rússar segja sigurfregnir
frá Kharkov og Leningrad-
Hala Japanlr i hyggjn að
reyna að taka Kunmlng?
Sigur, sem gæti jafnast á við töku Singapore.
Japanska liðið, sem farið
hefir yfir landamæri
Burma inn í Yunnan-fylki
í Kína, heldur sókn sinni
áfram og játa Kínverjar, að
það sé komið um hálfa leið
til Pao-shan, sem er 130 km.
frá landamærunum, en
Japanir tilkynna meiri
framsókn á þessum slóðum.
Þessi sókn vekur þá spurn-
ingu, hvert sé mark hennar,
því að eins og komið er, verð-
ur Burma-brautin Kínverjum
ónothæf, þótt Japanair sæki
ekki norður eftir henni.
Það er því margt, sem bend-
ir til þess, að Japanir hafi sett
sér það mark, að reyna að ná
höfuðborg Yúnnan-fylkis,
Kunmnig, á sitt vald. Sú borg
er við Burmabrautina og all-
langt inni í Kína, en aðal mik-
ilvægi liennar frá japönsku
sjónarmiði er, að hún er enda-
stöð járnbrautarinnar frá Ha-
noi og Haiphong í Franska
Indó-Kína.
En til þess að Kunming komi
að fullu gagni þurfa Japanir
líka að sækja inn í Yúnnan frá
Indó-Kína, meðfram járn-
brautinni frá Haiphong, og ef
þeim tekst að ná sama,n á
endastöð járnbrautarinnar, þá
getur það veríð ómetanlegur
sigur.
En í hverju er sigurinn fólg-
inn, spyrja menn. Dreifir hann
ekki aðeins kröftum Japana,
sem eru þegar búnir að teygja
hættulega mikið úr sér? Sigur-
inn er fólginn í því, að hann
mundi tvöfalda npkkurn hluta
kaupskipaflota Japana, ef svo
má að orði kveða. Sá hluti
flutningaskipa þeirra, er flyt-
ur hernum í Burma allar nauð-
synjar, sem hann getur ekki
tekið i landinu sjálfu, þyrfti
eklci að fara lengra en til Hai-
phong, því að þaðan yrði hægt
að fara landveginn, fyrst með
járnhraut til Kunming og það-
an suður til Burma með bilum.
Til Haiphong frá Yokoliama
eru uni, 2000 sjómílur, en frá
Yokohama til Rangoon um
4000 mílur. Þar við bætist líka
að því nær sem japönsku skip-
in koma Indlandshafinu, því
istarnir þar i landi væri svo
lítils megandi, að Þjóðverjar
gæti ekki notast við þá.
Þá sagði MöIIer, að matvæla-
ástandið hefði vcrsnað mjög
mikið, smjörframleiðslan
Iiefði gengið mjög saman,
svínaeign landsmanna hefði
minnkað uni helming og
. smjörliki væri ófáanlegt.
MöIIer varð að fara úr
dönsku stjórninni í október
1940, er hann lét í ljós van-
trú á þvi, að Danir mundu
nokkuru sinni fá inneignir sín-
ar í Þýzkalandi greiddar.
meiri verður hættan af flug-
véla- og kafbálaárásum.
Þetta táknar annað tveggja,
að Japanir geti tvöfaldað her
sinn i Burma án þess að það
auki álagið á flutningaskip-
unum, eða að þeir fjölgi hern-
um ekki, en sendi helming
skipanna til flutninga til ann-
arra stöðva, til dæmis suður
til Nýja Guineu og þar í
grenrid.
Af þessu verður Ijóst, að
þetta er hinn raunverulegi
hagur, sem Japanir geta haft
af að ná Kunming og sam-
gönguæðunum tveim, sem um
hana liggja. En það eru tvær
hliðar á hverju máli og það
er engin hætta á, að Kínverjar
taki ekki rösklega á móti. Eft-
ir þvi sem Japanir komast
lengra inn í Kína, eftir því
verða erfiðleikarnir meiri.
Þannig hefir það reynzt liing-
að< til, og þessi sókn verður
enginn leikur fyrir Japani,
hvernig sem hún fer. En tæk-
ist Japönum að koma þessu í
kring, mundi sá sigur vera litlu
minni en t. d. taka Singapore.
Holleiizka
Guinea á
valdi Japana.
Japanar hafa nú raunverulega
allan hollerizka hluta (vestur-
hluta) Nýju Guineu á sínu valdi.
Hefir japanska herstjórnin til-
kynnt, að herlið liafi verið sett
á land i Fak Fak, seni er vestar-
lega á eynni og að auki á 11
öðrum stöðum með ströndum.
frani. Víðast var þeim veitt inót-
spyrna, en hvergi mikil, enda er
nær eingöngu um að ræða inn-
fædda menn, sem hafa verið
vopnaðir lil að vera lögregla.
Japanir segja, að hollenzku
yfirvöldin hafi leitað skjóls í
skógunum.
Amerísku beiti-
skipi sökkt í
Norður-íshafí.
Þýzka herstjómin gefur út til-
lcyimingu um loftárás á skipa-
flota bandamanna, sem var á
ferð milli Norður-Noregs og
Svalbarða.
Njósnaflugvélar urðu varar
við skipaflotann, er sigldi í vest-
urátt og var strax liafin árás á
liann, Lauk henni með því, að
nokkrar sprengjur liæfðu ame-
rískt beitiskip af Pensaeola-
flokki, og sökk það. Auk þess
var isbrjóti sökkt og einu flutn-
ingaskipi og annað laskað
mikið.
svædiiitfiiii — —
Þjóðyerjar reyna árang-
urslaust að stöðva þá.
Vichy tilkyimii* fall Kerch,
EBNTKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Rússar segja þær fregnir af sóknum sínum hjá
Kharkov og Leningrad, að Þjóðverjum hafi
ekki teldzt að stöðva þá og hafi þeir beðið
mikið tjón. Segjast þeir hafa brotizt í gegnum fremstu
varnarlínu Þjóðverja á báðum stöðum og sæki að annari
varnarlínu þeirra.
Af bardögunum á Kerch-tanga segja Rússar, að þeir
sé neyddir til Undanhalds vegna mikils liðsmunar og
ógurlegrar skothríðar og loftárása Þjóðverja. Segja
þeir, að Þjóðverjar hafi að eigin sögn sótt svo hratt
fram, að þeir ætti að vera’ farnir að vaða yfir Kerch-
sund. — Samkvæmt fregn frá Vichy fóru Þjóðverjar
inn í Kelrch i dögun í gærmorgun.
um segja Rússar bleytu og erf-
iðá færð, sem hindri hernaðar-
aðgerðir.
Þjóðverjar segjast halda á-
fram að reka flóttann á Kerch-
tanga, en Rússar geri gagn-
áhlaup án árangurs. Franska
fréttastofari i Vichy birtir þá
fregn í morgun, að Þjóðverjum
og Rúmenum liafi orðið mest
ágengt á suðurströnd tangans
Quezon í Washington
Það var tilkynnt i Washing-
ton í gær, að Manuel Quezon,
forseti Filippseyja, hefði komið
þangað daginn áður. I fylgd með
honum voru kona hans, Asmena
varaforseti og fleiri. Roosevelt
i fór á j árnbrau tars töðina og tók
sjálfur á móti honum.
Það er gert ráð fyrir þvi, að
Quezon stofni útlagastjóm í
Washington.
Rússar segja frá sókn sinni
hjá Ivharkov, að þeir hafi byrjað
liana með harðri stórskotahríð,
en síðan hafi þeir sent fram
fjölda skriðdreka. Hafi þetta
komið Þjóðverjum svo á óvart,
að það liafi verið tiltölulega auð-
velt að brjótast í gegnum
fremstu varnarlinu þeirra.
Þjóðverjar brugðu þó fljótt við
og sendu varalið á vettvang, efi
skriðdrekasveitum Rússa tókst
að fylkja liði aftur og komast
að annari virkjalínu, þar sem
bardagar geisa nú.
Blað hersins „Rauða stjarn-
an“ segir að með þessu hafi
Rússar orðið nógu fljótir til að
ónýta sóknaráform Þjóðverja á
þessum stöðum, þvi að þeim
hafi verið komið svo á óvart, að
þeir Iiafi ekki getað forðað mikl-
um sliotfærabirgðum og öðrum
nauðsynjum frá að falla í hend-
ur Rússa. Hafa Rússar eyðilagt
150 skriðdreka þarna.
Frá Leningrad vígstöðvunum
segja Rússar sömu sögu af á-
hlaupum sínum. Tala þeir um
nýja tegund fallbyssna, sem
Þjóðverjar beiti gegn hinum
stærstu skriðdrekum. Eru þær
með 150 mm. hlaupvídd og kúh
urnar mynda T3000 C° hita, þeg-
ar þær springa. Rússar kalla
þessar byssur „slöngurnar“ og
segja þeir að skriðdrekar þeirra
hafi eyðilagt margar þeirra.
Annarsstaðar á vígstöðvun-
og liafi þeir fyrst tekið borgina
Takil á suðausturodda hans, en
þaðan hafi þeir haldið norður til
Kerch og tekið þá borg í dögun
i gærmorgun.
Vichy tiikynnir líka, að Rúss-
ar geri hörð áldaup Iijá Staraya
Rússa og Novgorod við Ilmen-
vatn.
Þjóðverjar gera lítið úr sókn
Rússa hjá Kharkov og Lenin-
grad. Segjasl þeir liafa orðið
þess varir fyrir skénimstu, að
Rússar drógu að sér mikið lið —
brynreiðar o. fl. —; i Donetzhér-
aðinu, en flugliði þeirra hafi telc-
izt að liindra frekari árásarund-
irbúning. Segja þeir, að nokkrir
rússneskir skriðdrekar hafi ver-
ið séndir fram á einum stað víg-
stöðvanna, en þeir hafi setið
fastir í aur og leðju, áður en þeir
gátu unnið nokkuð tjón.
Loks segja New York-fregnir,
að Eystrasaltsfloti Rússa liafi
l^tið úr höfn í Kronstadt og sé
á siglingu um Finnska flóann.
30 ára ríkisstjórnar-
aímæli Kristjáns X.
í dag á Kristján X. konung-
ur Danmerkur 30 ára ríkis-
stjóraafmæli.
Hann kom til ríkis þann 15.
maí árið 1912.
I.R.-
bfllina
afhent-
ur.
§tntt og: lagrgrott.
Ungverjar hafa slitið stjórn-
málasambandi við Paraguay.
Svíþjóð og Uruguay hafa tekið
að sér að gæta hagsniuna begg,ja
í'íkja.
•
Franskir og amerískir sjóliðs-
foringjar vinna nú að þvi, að
gera frönsku herskipin i Mart-
iriique óbardagafær. Þau eru
6000 sriiál. beitiskipíri Emile
Bertin og Jeanne d’Arc og 22.000
sntál. flugstöðvarskipið Béarn.
í . •
i í s.l. mánuði biðu 938 manns
bana í loftárásum á England, en
öllu fleiri særðust hættulega.
•
Tveir ungir flugmenn, sem
fóril í fyrstu árásárför sína yfir
N.-Frakklandi í gær sprengdu
hvor sína eimreiðina í loft upp.
•
Roosevelt hefir undirskrifað
lög, sem ákveða tvöföldun kaf-
hataeignár Bandaríkjanna.
9
Menn, sem særðust i sjóorust-
unni á Kóralhafi, hafa nú verið
settir á land r ástralskri höfn.
Formaður í. R„ Torfi Þórðarson, og eigandi happdrættisbíls-
ins, Pétur Sigurjónsson, standa fyrir framan bílinn, á þvi augna-
bliki sem hann var afhentur. Torfi horfir með athygli á happ-
drættismiðann, hvort hann sé raunverulega nr. 26843, og hvort
það sé ábyggilegt, að liann þurfi að afhenda svoiiá fallegan bíl
fvrir þenna einn tveggja krönu hréfsnepil.
Gnll á liafs-
IiQtni
Eiri áðalskémiiitúri Singa-
porébúá ér nú að sögn Japana
að fylgjast nieð köfurum,
sem, starfa áð þvi að ná upp
gulli fýrir súnriah Singapore-
eý.
Þetta gull er þánnig komið
á þerina stað, að Bretar
sokktu því, þegár þeir urðu
að hörfa frá Singapore, til
þe'ss að Japanar næðu ekki í
það. Sökktri þeir gullinu um
200 metra frá landi, undan
þéini stað á eynrii, þar sem
pósthús borgarinnar stóð.
/