Vísir - 14.12.1942, Side 5

VlSIR
Mánudaginn 14. desember 1942.
GEORGE YEH:
Fræðslustarfsemi Kínverja
á styrjaldartímum.
Þrátt fyrir fimm ára styrjaldarhörmungar er haldið uppi
skipulegri fræðslustarfsemi í Kína. Fara hér á eftir kafla úr
fróðlegu útvarpserindi um þetta efni, eftir dr. George Yeh,
kunnan kínverskan mennlamann. Flutti hann það í brezka út-
varpið, en erindið var síðar birt í The Listener, riti Brezka út-
varpsins.
Þrátt fyrir fimm ára styrjald-
Jólaspilið í óp lieitir VSKIP
BALL“ og kostap 24 krónup
,SKIP BALL'
(framber: Skipp boll)
er eitthvert skemmtilesasta leikfang sem hér hefir sézt
og er jafnt fyrir börn og fullorðna.
„SKIP BALL“ er spilað með glerkúlum á stóru borði
eða gólfi. Gefið börnunum „SKIP BALL“ í jólagjöf. —
Tilkynning
Landsbanki Islands hefir ákveðið að setja á
stofn KAUPÞING, þar sem verzlað er með
verðbréf og gengi beirra skráð. Er gert ráð
fyrir, að starfsemi bess hefjist í bessari viku.
I reglum fvrir kaupbing Landsbanka Islands,
2. gr„ er kveðið svo á, að beir einir inegi
stunda viðskipti á kaupbinginu (kaupbings-
félagar), sem til bess liafa fengið leyfi fram-
kvæmdarstjórnar bankans. Veitir hún slíkt
leyfi öðrum íslenzkum bönkum, opinberum
stofnunum, sparisjóðum, einstaklingum og
félögum, er um bað sækja.
Er hér með óskað eftir, að beir, sem hafa hug
á bví að gerast kaupbingsfélagar, sendi fram-
kvæmdarstjórn banlcans umsókn bar að lút-
andi hið fyrsta.
Allar nánari upplýsingar gefur Jón Hall-
dórsson, kaupbingsstjóri, Landsbanka Is-
lands, Reykjavík.
Reykjavík, 13. desember 1942.
LANDSBANKI ISLANDS.
arhörmungar og eyðileggingu
eru nú fleiri liáskólar, mennta-
skólar og ýmsir aðrir skólar í
Kína, fyrir pilta og stúlkur og
börn, en fyrir styrjöklina. Frá
þessu skýrum vér af nokkurum
metnaði, því að þetta hefir á-
unnist þrátt fyrir það, að Jap-
anir lögðu í rústir 99 af háskól-
um vorum og öðrum mennta-
stofnunum eða neyddu þær til
þess að hætta starfsemi sinni
fyrsta ár styrjaldarinnar. Það
má vera, að það mark sé langt
framundan, að Kínverjar nái
eins langt á sviði fræðslumála
og Bretar, en ef nota má sam-
líkinguna um skjaldbökuna og
hérann, vil eg segja, að Kínverj-
ar — skjaldbakan — muni einn-
ig ná markinu, þótt hægt fari.
Á fyrstu ráðstefnu kínverskra
leiðtoga á sviði fræðslumála, en
hún var lialdin 1917, sagði
Chiang Ivai sliek marskálkur:
„Japönum mun ekkert meira
gleðiefni en að geta upprætt fé-
lagsmála- og fræðslustarfsemi
vora. Það er hlutverk yðar að
sjá um, að skólarnir starfi og
að æskulýðurinn geti fengið alla
þá fræðslu, sem þjóðin hefir
efni á að veita honum, þrátt fyi’-
ir styrjöldina. Þetta er yðar
hlutverk, eins og það er mitt, að
sjá um herinn, og að hann lialdi
áfram baráttunni á vígvöllun-
um.“
Þá byrjaði hinn mildi flutn-
ingur háskólanema og annara
nemenda frá hafnarborgunum
til borganna inni í landi. Piltar
og stúlkur í hundraða tali fóru
fótgangandi frá þorpi til þorps,
i smáhópum, lögðu leið sína
um skóga og yfir fjöll, til þess
að komast þangað, sem unnt
væri að sækja áfraiii að settu
mai’ki: Að mannast og mennt-
ast.
Margir þessara flokka voru
vel skipulagðir. Sumir fóru fót-
gangandi alla leið frá Changsa
til Kunming, höfuðhorgar
Yunnan við Birmabrautina
nærri 1300 kílómetra vegar, á
82—125 dögum. Flestir þessara
pilta og stúlkna bjuggu fyrir
styrjöldina í borgum, þar sem
erlendar þjóðir nutu forréttinda,
þ. e. borgum með nútima brag,
þar sem ýms nútíma þægindi
voru fyrir hendi. Styrjöldin
svipti ungmennin öllum þeim
þægindum og hlunnindum, sem
þau liöfðu átt við að búa. Þau
búa ekki lengur við nútímaskil-
yrði i borgunx eins og Slxanghai
og Peiping (Peking). Þau njóta
einfaldari og minni fæðu og
lxafa lélegri klæði og búa í léleg-
um híbýlum og verða oft að
skipta unx dvalarstað. Það er
ekki til'sá nemandi í Kína í dag,
sem sefur á fjaðradýnu. Flestir
vei’ða að hvílast á að kalla nökt-
um fjölum. Vér eigunx nú engax*
skólabyggingar eða a. m. k. fá-
ar, senx standast nokkurn sam-
anburð við skólabyggingar yð-
ar. Nemendurnir verða að húa
um sig, þar sem bezt hentai’, í
sveitabæjum, þar sem ábúend-
urnir eru allir á brott, í úthverf-
unx boi’ga, gönxlum musterum,
þorpsskólum o. s. frv. Vanalega
vei’ða nenxendurnir að ganga í
skólann, stundunx langar leiðir.
Börnin líka, allt að 4—5 kiló-
metra og sömu vegalengd heim
aftur. Sunx ungmenni verða að
leggja af stað klukkan fimnx að
nxoi’gni til þess að vera komin
i skólann klukkan 8 eða 9.
Klukkan fjögur lýkur kennslu-
stundum. Miðdegisverðimx liafa
þau í nxal sínum, dálítið af
brauði og hi-ísgrjónum, og kjöt-
mjöli, seixx er fyrirferðarlítið,
en næringarmikið og bragðgott.
Kjötmjöl liefir verið framleitt
í Iiína öldum sanxan.
Útgjöld til fx’æðsluixiála í
landi sem hefir 400 milljónir
ibxia eru nxikil. I byrjun styrj-
aldarinnar bar ríkið útgjöld
alli-a framhaldsskóla, og kost-
aði náixx pilta og stúlluxa, sem
áttu foreldra í hinum lxei'ixunxda
hluta landsins. Og nú, er æ fleiri
menn eru teknir í lierinn, og
ýmsir ei’fiðleikar bitna æ nxeira
á alþýðu íxianna, sér ríkið flest-
uixx nenxendunx fyi’ir liúsnæði,
fatnaði og matvælum.
Útgjöldin vegna fx’æðslustai’f-
semiixnar hafa vitanlega allt af
verið tiltölulega miklu minni
lijá oss en yður. Það væi’i ókleift
að krefjast saixia náixxsgjalds og
í skólunx yðar. Fvrir styrjöld-
ina til dæixxis, þegar eg stuxxdaði
kennslu i háskólanunx í Peking,
var árlegt nánxsgjald 20 ldn-
verskir dalir eða um 30 krónur.
Nú greiðir ríkisstjói’nin þetta
gjald fyrir alla nemendur.
Styrkur nemendanna er nxis-
nxunandi, eftir þörfunx þeirra,
og allt að því 30 krónur á xxxáxx-
uði. Hér eftir geta allir stundað
nám í Kína sér að kostnaðar-
lausu, í skólagörðuixx (kinder-
garteix), fi’aixihaldsskólum,
nxenntaskólunx og háskólum.
Þetla er stói’kostlegt, þegar
hugleitt er hversu margir skólar
tru í landinu og neixxendafjöld-
inn mikill. Allar geta íxxenntun
hlotið, ef hæfileikar eru fyrir
liendi, og roskið fólk getur
fengið menntun í borgaraskól-
unuiu.
Fiixxnx ára fræðslu-'áætlun var
gerð, og sanxkvæixxt lieixni læra
allir, sem áður voru ólæsir og
óskrifandi, að lesa og skrifa, fá
nokkur kynni af félagsixxála-
stai’fsemi og auk þess fá menn
heilsufræðislegar leiðbeiixingar.
I upphafi var ráðgert að konxa
upp skóla í liverju héraði og
borgarskóla fyrir hver 3 þorp.
Þess vegna var svo konxið í júlí
í fyrra, að helnxingur barna og
ungmenna á aldrinunx 6—16 ái'a
og 30 af 100 af ólæsu og óskrif-
andi fullorðnu fólki hafði notið
undii’stöðumenntunar. Gert er
ráð fyrir, að í ágúst 1914 njóli
öll kínverska þjóðiix kennslu.
Til dæmis get eg skýrt frá
hvenxig þelta er i reyndinni. að
í Sinkiang, afskektu fylki vorx:
90 af hverjunx 100 íbúanna ó-
læsir og óskrifandi, en þar búa
4 milljónir nxanna. Ái’ið 1944
vei’ða þar allir aðnjótandi
kennslu.
Allir piltar.í Kína á aldrinum
15—18 ára vei’ða að þjálfast til
hernaðar, unx þriggja mánaða
skeið. Svo er til liagað, að pilt-
arnir séu þjálfaðir til starfa í
liernum, þegar þeir eru eldd við
nánx, en það er óhjákvænxilegt
skilyrði, að allir piltar liafi upp-
fyllt skilyi’ði uixx þriggja mán-
aðar hei’naðai’lega þjálfun.
Þjálfunin er ex’fið. Byrjað er á
æfhigum klukkan 4 að nxorgni.
. ' ' ■' " ■ ,
Göngur eru langai’, kennd er
meðferð riffla og vélbyssixa o.
s. frv. Fyrirlesti’ar eru haldnir
xuxx liernaðarleg málefxxi og
stjórnmál. Þannig er lögð uixd-
ii’staðan að þvi, að unnt sé að
halda áfraixx styrjöldinni við
Japani, unz þeir hafa vei’ið
hraktir úr landi.
Vegna styi’jaldarimxar er því
haldið leyndu hvar háskólar
vorir eru og ýnxsar aðrar
íxienntastofnanir. Byggingarnar
eru oft gerðar af sanxanreyrð-
unx bambusviði o. fl. Naglar
fyrirfinnast hvergi eða neitt úr
járni. Það er allt notað til herix-
aðarþarfa. Lýsing er af skorn-
unx skaixxnxti en íxiargir xxeixx-
endurnir fai-a á testofux’, þar
sem þeir geta fengið tevatn fyr-
ir noklcra aura, og liafa þeir
bækur sínar nxeðferðis.
1 sanxbandi við alla skóla er
skipulagsbundin æskulýðsstarf-
seixii. Cliiang Kai-shek nxar-
skálkur er leiðtogi Kuoxxxixxtang
æskulýðslii’eyfingai’innar. í
þessum félagskap er liálf millj.
kínverskra uixgmenna. —
Æskulýðsstax’fsenxi hefir verið
skipulögð í öllum fylkjuixx
landsins, allt til Mongolíu.
Sunxarnámskeið ei*u haldin, þar
senx kennd er vélfi’æði, loft-
skeytafi’æði, efnafræði, búfræði,
hjúkrun o. m. fl. Tíu nxillj. kín-
verskra pilta og stúlkixa lxafa
íxotið góðs af stai’fsenxi skátafé-
lagsskapar.
Allt þetta hefir áunnist nxeð
því að hæta steini á stein ofan í
hinni nxenningarlega varnar-
garð þjóðax’innar. Kínverskir
skólanemendur finna til þeirr-
ar ábyrgðar, seixx á þeim hvílir.
Það eru þeir senx eiga að hafa
forystuna í viðreisnarstarfinu
eftir styi’jöldina. Þeir hugsa xxú
fi’amar öðru uixx baráttúna, sem
háð er, eix þeir horfa einnig
fram í tínxann, þegar friðurinn
keixxur og viðreisnin, seixx er
markmið alh’a hinna frjálsu
þjóða.
Rúml. 900.000 kr.
hærri ellilaunum og
örorkubótum út-
hlutað en í fyrra,
Samkvæmt skýrslu sem fram-
færslunefnd Reykjavíkurbæjar
hefir látið blöðunum í té, en hún
hefir nýlega lokið úthlutun á
ellilaunum og örorkubótum
fyrir komandi ár, verður varið
nær tveim milljónum króna,
eða alls kr. 1.915.241.00 til þeirra
hluta. Styrkþegarnir eru 1573.
I fyrra var úthlutað fyrir yf-
ii’standandi ár kr. 1.109.035.50,
eða rúnxlega 900 þús. kr. lægi’i
uppliæð. Þó voru styrkþegariiir
þá 1761 talsins, eða nær 200
fleiri en xxú.
Ellilauniix og öroi’kubæturn-
ar skiiptast í tvennt, í svokallaða
glaðninga, þ. e. greiðslu i eitt
skipti fyrir öll og í mánaðax*-
greiðslur.
Af ellilaunum fá 593 nxanns
úthlutað senx glaðningu kl. 146.-
230.00, en íxiánaðarstyrks njóta
513 menn, og fá þeir samtals
gi-eiddar kr. 1.093.981.00.
Af örorkubótum fær 161 íxiað-
ur glaðixing að upphæð kr. 36.-
000.00, exx 306 menn fá nxán-
aðarstyrk að upphæð kr. 639.-
030.00.
Hér eru þó ekki öll kurl komr
Frá hæstarétti.
Þann 25. nóv. var kveðixxn
upp dónxur í hæstai’étti í mál-
inu valdstjórnin gegn Ásgeii’i
Ólafssyni. Kæi’ða var gefið það
að sök í ixiáli þessu að liafa tek-
ið til skrifstofunota herbergi, er
hann fékk af íbúð H. Little, er
var leigjandi lijá kærða. Var
hann sakfelldur í héraði, en
hæstiréttur sýknaði hann og
segir svo i foi’sendum liæsta-
í’éttai’dómsins:
„Áður en kærði fékk til af-
nota liex’bergi það, er Howard
Little hafði áður haft á leigu og
nxál þella er í’isið af, liafði
hann 4 hex’bergi til afnota á
miðhæð húss síns. Bjó sonur
hans uppkonxinn í einu, dóttir
uppkomin í öðru, hið þriðja var
eldhús. Var þar og rnatazt, og
þar svaf ráðslcona kæi’ða.
Fjórða hei’bergið var einka-
skrifstofa kærða og svefnher-
bei-gi. Var það og notað til boið-
halds, þegar gestir voru. Þegar
kærði fékk unxi’ædda stofu á
stofuliæð hússins lil afnota,
flutti hann ski’ifstofugögn sín
þangað, en boi’ðstofugögn sín,
er áður höfðu verið geymd í
kjallai’a, upp í staðinn. Af þessu
er ljóst, að kærða var brýn þöi’f
á að bæta liei’bergi þessu við, er
leigutaki lxafði af hendi látið,
við húsakost sinn, og þykir
hann ekki liafa brotið ákvæði
húsaleigulaga með því. Ber því
að sýkna liann af kæru vald-
stjórnarinnar í máli ]xessu.“
Skipaður sækjandi málsins
var hrl. Garðar Þorsteinsson en
vei’jandi hrl. Gunnar Þoi’steins-
son.
in til grafar, þvi að framfærshP
nefnd bárust nokkrar umsóknir
eftir að úthlutun liafði farj|5
fram, og nxunu þær verða tekn-
ar til greina, þannig að heildai*-
upphæðin mun verða nokkui*u
lxærri, þegar úthlutun er að fullu
lokið.
Rafmagnshitunin.
Á bæjarrá'Ssfundi í gær var sani-
þykkt áskorun þess efnis, aS bæjar-
stjórnin banni algerlega rafnxagns-
hitun íbúÖa frá kl. 10,45—12 ár<L
Áheit á Strandarkirkju,
afh. Vísi: 50 kr. frá skipbrots-
manni á m/s. Þórður Sveinsson. 50
kr. frá E.L. 4 kr. frá Ebbu. ro kr.
frá Ónefndum. 10 kr. frá V.D.