Vísir - 13.11.1944, Page 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Gnðlaogsson.
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félatrsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgðtn 12
(genKið inn frá Ingólfsstræti).
Simar: 1 6 6 0 (fimm Unur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
„Á bekk
spakmælaima"
þegar stofnað er til stórhuga og
glæsilegra átaka, er betra að
búa þau þannig úr garði að þau
þoli það, að rætt sé um þau frá
ýmsum hliðum, með og móti.
Þeir, sem hefja merki stórhuga
framfara, ættu að fagna því, að
sett sé fram heilbrigð gagnrýni
á stefnu þeirra og fyrirætlanir.
Sú stefna, sem ekki þolir slíkt,
á ekki langt líf fyrir höndum.
Það hlýtur þvi að valda nokk-
urri furðu, hversu mikla van-
stillingu Mbl. sýnir út a'f hinni
hógværlega rituðu grein Björns
Ólafssonar um það, hvort hægt
sé að efla atvinnuvegina, án
þess að þeir beri sig. 1 grein
þessari sýnir hann fram á þá
veilu í „nýsköpun“ stjórnarinn-
ar, að framleiðslukostnaðurinn
í landinu sé nú kominn á- það
stig vegna verðbólgunnar, að
líklegt sé að nýju tækin og nýju
fyrirtækin geti ekki borið sig í
nánustu framtíð. Þess vegna
hefði það átt að vera fyrsta
verk stjórnarinnar, að lagfæra
þetta ástand og snúa sér síðan
að nýsköpuninni, því þá fyrst
voru líkur til þess, að hún gæti
orðið til blessunar.
Mbl. telur þetta hina mestu
firru, sem gangi landráðum
næst. Hér sé verið að spilla fyr-
ir því, að einkaframtakið' ráðist
í nýsköpunina, einmitt nú, þeg-
ar „eftir tveggja ára dvala ís-
lenzka þjóðin er að vakna til
nýrra dáða.“ Allir óska að svo
væri. En það þarf ekki að gefa
einkaframtakinu nein ráð. Það
fer sínar eigin götur, en það er
líka oftast furðu næmt á það,
hvað heilbrigt er. Ef einhverjar
fyrirætlanir eru heilbrigðar, þá
er einkaframtakið jafnán reiðu-
búi& til að taka þátt í þeim.
Það verður þess vegna próf-
steinninn á nýsköpunina, hvort
einkaframtakið vill taka þátt í
henni.
1 greininni segir Mbl. að það
sé ekki enn ákveðið hvort ríkið
neyðist til að taka þátt í ný-
sköpúninni. Ennfremur segir
það: „Það veltur algjörlega á
því, hvort einkaframtakið vill
hefja athafnir eða fara í felur
— gera skyldu sína eða draga
sig í hlé og telja aurana eins og
Bárður á Búrfelli sláturkeppina.
Reynist einkaframtakið sæmi-
lega athafnasamt, ætti ekki að
þurfa að koma til kasta ríkisins.
En því fleiri hlédrægir Búr-
fells-Bárðar, þess meiri ríkis-
þátttaka.“
Hér er ekki verið að fara í
felur með hvað á að gera. Ef
Búrfells-Bárðarnir vilja ekki i
auðsveipni og athugasemda-
laust, án nokkurrar gagnrýni,
samþykkja að leggja fram fé til
nýsköpunarinnar, eins og hún
er boðin fram og án tillits til
þess, hvort hún getur borið sig,
skal ríkið láta gera það. Því
fleiri ^em vantreysta nýsköp-
uninni, því meiri þátttaka rík-
isins.
1 greininni segir að það sé
viturlegt ráð, að allt eigi að
bera sig! „Slíkt fer vel í munni
og sómir sér vel á bekk spak-
mælanna.“ En það heyrir hvergi
til nema á bekk spakmælanna,
að atvinnufeksturinn beri sig!
Það er ekkert aðalatriði í fram-
kvæmd nýsköpunarinnar. Mottó
þeirrar framkvæmdar gæti vel
verið fyrirsögn umræddrar
greinar, en hún er svo: „Hvað
er: ,að bera sig‘?“. Það er ein-
mitt þetta, sem nýsköpunar-
flokkarnir þyrftu að spyrja
sjálfa sig þessa dagana, því að
það getur orðið þeim síðar ó-
þægilegur Ijár í þúfu.
Eins og högum er háttað i
þjóðfélaginu, livílir rík skylda
á einkaframtakinu að sjá fólk-
inu fyrir atvinnu í landinu. Vér
ætlumst ekki til að ríkið reki
atvinnuvegina, en vér teljum að
á ríkisvaldinu hvíli sú óhagg-
anlega skylda, að sjá um að
þau skilyrði séu fyrir hendi að
hægt sé að reka heilbrigðan at-
vinnurekstur einstaklinga eða
félaga. öllum her saman um
að aðalatvinnuvegirnir standi
nú á leirfótum og geti hrunið,
ef eitthvað lítið ber út af, vegna
verðbólgunnar og þessa mikla
framleiðslukostnaðar, sem hún
skapar. Þetta vita allir. Þetta
vita stjórnarflokkarnir líka. En
á þessu meini hafa þeir ekki
gripið vegna þess að þeir hafa
ekki treyst sér til að lækna það.
Þeir hafa ekki treyst sér til að
byrja á að undirbúa það, að
nýju framleiðslutækin hafi
sæmilega tryggingu fyrir að
geta starfað.
Allir vilja eignast ný tæki,
hvort sem eru skip, verksmiðj-
ur eða annað, scm liægt er að
reka með sæmilegri afkomu. En
það er mesti misskilningur að
hugsa sér, að tækin geti borið
sig að öllu óbreyttu, aðeins ef
þau eru ný. Vér höfum nýtízku-
tæki í öðru en togaraútgerðinni.
Síldarverksmiðjurnar, frysti-
húsin, bátaútvegurinn. I öllu
þessu er um litlar umbætur að
ræða, heldur aukningu. Hin
mikla nýsköpun rnundi því
breyta engu verulegu í þyí efni,
heldur aðeins fjölga bátunum,
verksmiðj unum og frystihús-
unum. Það er því æði harna-
legt að hugsa sér og halda því
fram, að tækja-aukning lands-
manna gæti lækkað svo fram-
leiðslukostnaðinn, að öllu öðru
óbreyttu, að vér séum sam-
keppnisfærir á heimsmarkað-
inum.
Engin framleiðsla verður rek-
in til lengdar í landinu, án þess
hún geti borið sig, hvorki af
ríkinu né einstaklingum. Þjóð-
in blekkir aðeins sjálfa sig, ef
hún telur sér trú um, að liægt
sé til frambúðar að framleiða
vörur hér í landinu og selja
fyrir helmingi Iiærra verð en
nágrannaþjóðirnar koma til að
bjóða.
Tapazt hafa
billyklar
á Ilafnarfjarðarvegi eða frá
Smiðjustíg að Hverfisgötu
52. Skilist í
KRON
á Hverfisgötu 52.
Verkstæðis-
pláss
fyrir hreinlegan iðnað, helzt
í miðbænum cða við höfnina,
óskast nú þegar. — Uppl. í
síma!219.
„Mjök esumk tregt tungu at hræra.“
Svo kvað Egill Skallagrímsson forðum við
andlát sonar síns, og svo mælir nú íslenzka
þjóðin við hina votu gröf þeirra, sem fórust
með Goðafossi.
Enn hefir grimmdaræði styrjaldarinnar
bitnað á saklausum og varnarlausum, og
enn sem fyrr drúpa íslendingar höfði í þög-
ulli samúð með þeim, sem þarna hafa misst
ættingja og ástvini, og taka innilega þátt í
harmi þeirra. Við viljum sýna samúð okk-
ar í orði og verki, því að við finnum, að
missir aðstandenda þeirra, sem fórust, er
missir allrar þjóðarinnar.
Mannslííið er lítils virði í augum sumra
stórþjóðanna og úti um heim er lífum sóað
Dr. Friðgeir ólason.
Sverrir og ÓOi.
Þórir ólafsson.
Hafliði Jónsson.
Eyjólfur Eðvaldsson.
Randver Hallsson.
Ragnar Kærnested.
Sigurður Sveinsson.
Jón K. G. Kristjánsson. Lára Elín Ingjaldsdóttir.
og fórnað á altari ofstopa og valdafíknar.
Við íslendingar erum „fáir, fátækir, smáir“
og dýrmætasta eign þjóðarinnar er einstak-
lingurinn. Skarð hvers íslendings, sem deyr,
er vandíyllt, og þegar þjóðin missir fjölda
vaskra manna á bezta skeiði og þéirra, er
eiga að ería Iandið, þá er tjónið óbætanlegt.
Aðrar þjóðir verjast og hefna harma sinna,
en við herum ekki vopn á nokkurn mann,
verðum að bera harm okkar í hljóði og láta
það verða okkur styrk og huggun, að ein-
hverntíma linnir þeim ósköpum, er nú láta
saklausa gjalda, og að tíminn, hinn mikli
læknir, linar þjáningar og græðir að lokum
hin djúpu svöðusár.
D
Sigrún Friðgeirsdóttir.
Sigrún Briem.
Pétur Már Hafliðason.
Sigurður Haraldsson

Guðm. Guðlaugsson.
Sig. E. Ingimundarson.
<D
Sigurður Jóh. Oddsson.
William Downey.
Ellen Ingibj. W. Downey
Steinþór Loftsson.
HaJldór Sigurðsson.
Sigríður Pálsd. Þormar.
r
ö4 hitmííi
tnum
Jakob Sigurj. Einarsson
Ur herbúðum blaðanna
Alþýðublaðið 14. sept.:
„-----E8a hvar skyldi Einar 01-
geirsson ætla sér a'S selja allt þaÖ
afurðamagn, sem hér yr'Öi framleitt
eftir fimm ára áætlun hans, ef við
getum ekki einu sinni haft svo mik-
inn hemil á dýrtí'Sinni í landinu á
þessari stundu, meðal annars fyrir
moldvörpustarf hans og félaga hans,
a8 viS getum haft von um, að selja
áfram erlendis þa'Ö litla, sem fram-
leitt er meS okkar fátæklegu, nú-
verandi framleiSslugögnum.“
(Þetta skrifaSi Alþbl. þegar Ein-
ar Olg. kom fyrst fram meS „ný-
sköpunina", sem þá átti aS nema
Soo millj. kr.).
1,
Alþýðublaðið 11. nóv.:
„Hinn fráfarandi fjármála- og
viSskiptamálaráðherra Björn Ólafs-
son, hefir fundi'S hvöt hjá sér til
þess, aÖ reyna aS telja úr þjóSinni
kjarkinn til þess aS hefjast nú handa
um nýsköpun átvinnulífsins eftir þá
kyrstöSu og þaS aSgerSarleysi, sem
rikt hefir á stjórnarárum hans.“
(Hann segir aS) „fyrst þurfi aS
skapa grundvöll fyrir þyí, aS hægt
sé aS reka þau framlei'Sslutæki, sém
ráSgert sé aS kaupa inn, en sá
grundvöllur sé nú ekki til. VerS-
lagiS og kaupgjaldiS í landinu sé
of hátt til þess, a'S framleiSsla okk-
ar sé samkeppnisfær á erlendum
markaSi.“ „Svo mörg eru þau upp
örvandi orS hins afdankaða fjár-
mála og viSskiptamálaráSherra ut-
anþingsstjórnarinnar.“ (Aþbl. er
hér meS óskaS til hamingju meS
sinnaskiþtin).
Morgunblaðið 10. nóv.:
„Þing og stjórn hafa ákveSiS, a'S
nýsköpunin skuli hafin, skoraS á
einkaframtaki'S aS hefjast handa og
heitiS því stuSningi og fy.rirgreiSslu.
Björn Ólafsson aftur á móti ráS-
leggur einkaframtakinu aS halda aS
sér höndum þar til tryggt sé, a'S
allt beri sig. AuSsætt er, að svo
miklu leyti sem áhrifa B. Ó. gætir,
er afleiSingin sú, aS sem stærstur
skerfur þeirrar skyldu, er fram aS
að þessu hefir langsamlega mest
hvilt á einkaframtakinu, um aS sjá
almenningi í landinu fyrir vinnu og
daglegu brauSi, verði ný yfirfærS-
ur á herSar ríkisins“. (Ef einstakl-
ingarnir vilja ekki leggja i taprekst-
ur, þá ver'Sa þeir að sætta sig við
ríkisrekstur).
Þjóðviljinn 11. nóv.:
„MeSan ráÖherrrarnir (fyrrver-
andi) töluSu hjartnæmast um sparn-
aS og Framsóknarflokkurinn af
mestum fjálgleik um ábyrgðartil-
finningu, var milljónaútgjöldum til
uppbóta o. s. frv. bætt inn í fjár-
lögin á siðustu stundu af samsæris-
li'Öi coca-cola-valdsins. Þannig tókst
aS koma fjármálum ríkisins í slíkt
öngþveiti, aS nú síÖast þor'Öu coca-
cola-ráSherrarnjr ekki einu sinni a'S
sýna þjó'Ö og þingi hina réttu mynd
fjármálaástandsins í fjárlögunum.
ÞaS vantar í núverandj fjárlög út-
gjöld, senr nema um 50 milljónum
króna og ættu aS vera þar.“
(Af þessurn 50millj., sem ÞjóÖv.
segir aS eigi aS vera i f járlögunum*
eru 25 millj. til uppbóta á landbún-
aöarvörum, greiðsla, sem fyrrver-
andi stjórn sagði aS yrSi aS falla
niður frá næstu áramótum. Enn-
fremur 6 millj. vegna launalaga, 8
millj. fyrir „verklegar framkvæmd-
ir“ 0g eitthvað íleira, sem kommún-
istar vita víst varla sjálfir hvert á
aS fara.)
Vikurplötur
5 og 7 m. einangrun.
Holsteinn
ávallt fyrirliggjandi.
Leitið tilboða.
Pétur Pétursson.
Hafnarstr. 7. Sími 1219.
Stúlka
óskar eftir ráðskonustöðu á
góðu heimili í Reykjavík. —
Sérherbergi óskast, en ekki
áskilið. Uppl. í síma 5687 frá
kl.8,30—10 í kvöld og frá kl.
1—3 á morgun.
1