Vísir - 14.03.1945, Page 4

V 1 S I R
Miðvikudaginn 14. marz 1945.
A
VtSIR
DAGBLAÐ
lítgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
.Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Aukning skipastólsins.
T*imskipafélag Islands hefuT nýlega gert rík-
“ isstjórn og nýhyggi’ngarráði grein i'yrir
aukinni skipaþörf sinni frá því, sem nú er,
en félagið kcmst að þeirri niðurstöðn, að tii
þess að halda i horflnu, þurfi það að láta
smíða i'jögUr skip, en helzt settu skipin að
veTða sex eða sjö, þannig áð fíutningaþörf-
inni yrði fullhægt. Eins og sakir standa á fé-
lagið ekkert í'arþegaskip, en hefur misst þáu
öll, sem að verulegu gagni máttu koma. Er
þetta vándræðaástand, sem verður þó emi til-
íinhanlegra 'cr i'rá líður. Vitað er, að félagið
hefvir í hyggju að anna farþegáfíutningum að
einhverju leyti með flugvélum, en bæði er
það, að ekki er vitað nm, •hversu greiðlega
gengur að koina á slíkum rekstri og einnig
er afkoman af rekstrimím vafasöm, einkum
í fyrstu, meðan félagið er að i'á reVnslu af
fíugferðum.
Við Islendrngar eigum engar fullkonmar
í'lugvélar til millilándafhigs, en þó gætu þar
el' til vill köhiið 'til greina flughátar þeir, scm
nýlega hafa verið keyptir til lands'ins, en þó
einkum annar þeirra, Flughraði þessara háta
heggja mun ckki vera svo mikill, sem æski-
legt getur telizt, og er þá sennilegt að kaupa'
verði eina eða fleiri fiugvélar, sem fyrst og 1
fremst eru miðaðar við þessa þörf, en ekki I
flutninga innanlands. Verður að tryggja, að
stöðugu millilandaf'lugi verði áippi há'ldið, en
það verður tæpast gert mcð færri flugvélum
en tveimur, jafnvel þótt séð verði vel fyrir
yarahlutakaúpum og öðrum iithúnaði.
Vöruffutningaþörfinni verður einnig að full-
nægja, en vafataust má telja, að það verði
ekki gert mcð öðru möti en auknum skipa-
hyggingum. Til þess ber að styrkja Eimskipa-
íélag Islands, eftir því, sem við- verður kom-
ið, þannig að ]>að verði fiert um að sinna
hlutverki sínu einnig að þessu leyti. Ýmsir
hafa talið, að Eimskipafélagið nyti of rýmra
fríðinda i skattagreiðslum og hlunnindum af
hálfu liins opinhera, en atburðir þeir, sem öll-
um eru kunnir, en leitt hafa til skipatjónsins,
setlu að nægja til að sannfæra mcnn um nauð-
syn þess að félagið verði styrkt svo sem frek-
ast er kostur, ekki fyrst og.fremst Végna j)ess,
sjálfs, heldur vegna þjóðarheildarinnar. Geti
félagið ekki sinnt hlutverki sínu svo sem vera'
ber, bíður ])jóðarheildin tiífinnanlfegt tjón, þótt
ekki sé vikið að öllum þeim óþægindum, sem
ski|)askorti eru samfara.
A þessu stigi málsins er ekki ljóst, hversu
greiðlega gengur að fá keypt eða I)yggð hent-
hg skip í stað hinna, sem horfin cru. Leggist
allir aðilar á eitt, rætist þó vonandi úr þeim
yanda, cn eigi að byggja skipin nú, verða þau
S'vo dýr, að sjóðir félagsins munu várt hrökkva
til að standa undir slikum kaupum. Sést l>á
hversu fjarri lagi það er, að láta sér vaxa í
augum, ])ótt félagið hagnaðist um skeið sæmi-
Jega á rekstri leiguskipa, sem sigldu á þess
.vegum og hentug voru til vöruflutninga. —
Islendingar þurfa að eignast stærri og hetri
skipastól en þeir hafa nú yfir að ráða, og
vcrða umfram allt að endurnýja gömlu skip-
in, sem tæpast horgar sig að hafa í rekstri
á friðartímum. Þjóðin verður að tryggja, sig
gegn skorti og vandræðum með því að koma j
sér upp göðum siglingal'Iota, en í því efni!
hlýtur Eimskipafélagið að Iiafá forystuna. |
Verklegt nám í barna- og unglinga-
skólum landsins.
A næsiu ámm vantar 70—80 verknáms-
kennara aðskólum iandsins.
Viðtal við Lúðvig Guðmundsson skólastjóra.
^ísir hefur áður sagt lesendum sínum frá hmu fjöl-
þætta menmngarstarfi, sem Handíðaskólirin vinri-
ur hér í bæ.
Síðan skólinn var stofnað-
ur háfa niörg hnndruð Reyk-
v'í'kinga á öllum aldri lært
þar ýmiss konar handiðju,
sein þegár er farin að setja,
svipmót sitt á margt revk-
vískt heimilið. Má þar t. d.
nefna útskúrð, bókband,
leðurvinnu, teikningu o. fl.
Aðsóknin að skólanum fer
vaxandi með h\-erju ári, ‘sem
líður. Nú eru iiéméndurnir
370 að tö'lu og mikill fjöldi
umsókna er þegar kominii
itm skólavist inésta vetur.
Aiík þeirkar kenrislu, seni
almenhirigur á aðgang að,
starfa tvær i'astar dagdéifdir
við skólann, myndlistadeild-
íii og kenna'radeildin. Ném-
eridur heggja þessara dcilda
eru við nám allan daginn
fram til kl. 4—5 síðdegis, en
þá hefjast námskeið fyrir al-
ménnl'ng og standa þau fram
til 'kl. 10 á kvöldin. Aðal-
nánisgreinár myndlistádeild-
arihnár, sem ætluð er þeim,
sém háfa í liyggju að leggja
fyrir sig málaralist eða aðr-
ar gréinar myndlista, értt
teikning, málun og líffæra-
fræði. i þessari deild eru riú
17 ricmendur; margir þeirra
hafa íiú þegar stundað nám
í deildinrii í tvo, og nokkrir
í ])rjá veíur. Þessi kcririslu-
deild Handíðaskólans er ‘ein-
ásti myndlistaskóli kmdsins.
Margir ncmendanna háfa náð
mjög góðum árangri og má
mikils vænta af þessu stárl'i
skólans. Þrátt fyrir þrengsli
og érfiða aðstöðu á margá
lund er sífelt nhnið að efl-
ingu þessarar deildár skól-
;uis. Til viðbótar fym starfs-
kröftum hefur Kjartan Guð-
jónsson teiknari nú verið'ráð-
inn að skólanúm. Að loknu
stiidentsprófi stundaði harin
náíri í myndlistadcildinni.
Siðan héfitT liann í tvö ár
vérið við nám í The School
of the Art Institute í Chi-
cago, sém er tálinn vera ann-
ar af tveinulr heztu mynd-
listáskólum í Baudaríkjuu-
um. Vestra h'efur Kjartan
getið sér ágætt orð og er
hanri þar talinn í röð héztu
námsmanna skólans. Kjartan
er sonur Guðjóns Jónssonar
hryta.
Hin dagdeildin er kennara-
deildin. Er hún viðurkennd-
ur kennaraskóli fyrir ])á, sem
ætla sér að gerast sérkenn-
arar í teikningu og verkleg-
um greimtm í harna- og ung-
lingaskólum landsins.
Visir hafði fregnað, ítð
milli])ingíinefndin í skólamál-
um hafi nýlega afhent Al-
þingi tillögur sínar að í'ram-
tíðarskipun barna- og ung-
lingaskóla landsins. Þegar
fréttamaður blaðsins rakst
fyrir nokkuru á Lúðvig Guð-
mundsson skólástjóra, spitrði
hann um afstöðu Handíða-
skólans til ])essara tillagna.
„Því miður hef eg ekki enn
])á átt þess kost, að sjá end-
tmlegar tillögur milliþinga-
nefndtirinnal' um ])essi efni,“
sagði L. G. „En vegna sam-
starfs mins við nefndina á
•s.l. sumfí veit eg þó hvað
i'yrir néfndinni vakir.“
— Er mikil hreyting l'ram-
nndán ?
„Ekki meiri en vænta má.
Eða, hvernig er það með ykk-
itr, hlaðamenniha? Hafið þið
ekki gert ykkur það ljóst, að
hér á landi er ekki hreyting
að gerast, lieldur gjörbvlt-
•ítifl

1 hverju, á hvaða sviði? ■
„A flesitriri sviðum íþjoð-
lífsins. Ein'húinn í Atlants-'
hafiiui ér „en saga hlott". Is-;
land ei' komið í alfaraleið.!
ÖIl afköma þjóðarinnar, öll
framleiðsla hei-mar 'er því
háð, að hún sé samkeppnis-,
ftér við ])ter þjóðir, sem þeg-1
ar fyrir löngu htifa Itert og!
tileinkað sér raunsæ vinriu-
brögð og tækrii samtíma
SÍ11S.“
— Og hvernig teflið þið,
shólamenn, ttð kénntt þjóð-
inni þettíi?
„Þarna er kjarni máisins.
Ef þjóðin ekki ’lærir þetta,
þá er liti um hailh. Þéss
vegria verðitr að kenria henni
þe’tta. En í þvi ér hyftirigfíi
nv. a. fólgin.“
— Og lvvað héfúr Harid-
íðaskólinn með þétta áð
gera?
„Lítið ;iú. Væritanlega
meira hráðum, ásamt öðrum
skólum landsins.
„Jæja, — eg skal segja yð-
ur, hvað eg á við. En aðeins
í fáum orðum. Seinna meira.
"Ef til vill. En það er þetta: |
Til skamms tíma hafa Islend-!
ingar lifað lífi hins frum-J
stæðti marins. Rányrkja
héfir veriö ráðandi. Hér eft-J
ir verður viðkvæðið: Rækt-!
un. Islenzka þjóðin er rík.!
Húh á land, sem hýr yfir
feikna miklum möguleikum.
Hún á haf umhverfis larniið, I
sem er auðugast allra hafa.
En hún þékkir hvorugt, svo
að nokkrtt nemi. Skilyrðið
fyrir námi hvors tveggja er
þó þekking, raunsæ þekking,
og kunnátta í tækni. Ef við
Islendingar eigum að teljast
hlutgengir meðal þjóðanna
verður hér að gerasl bréyt-
ing, bylting. Rímnakveð-
skapur og skáldskapardútl fá j
ekki leyst vandann. 1 þess
stað verður að korna aukin
])ekking á lögmálum hinnar
lifandi og dauðii náttúru,
þekking á líffræði (grasa- og
dýrafræði), efna- og eðlis- J
fræði, steina- ög jarðfræði,
þekking á lögmálum sjávar
og lofts og milcil og almenn|
])eklving á hverskonar tækni.1
()g hver á að kenna? |
„Skólarnir, vitanlega. Hver
annar? - En hvernig eru
skólarnir? Hvernig er þar
kennslan í nátlúrufræði?
Bóknámsstagl. Og í efna-
] fræði og eðlisfræði? Engin,
eða þá í hæsta máta eilthvert
hóknámsgutl. Tilraunir eng-
ar. Ekkert líf. Og hvernig
er svo tæknikennslan?“
— Það vitið þér sennilega
manna bezt.
„Það skvldum við ætla. Og
Framh. á 6. síðu.
Vöggustofur, „J. H.“ sendir mér eftirfarandi
bréf um nauðsyn á fleiri vöggu-
slofum hér í bænuin. Pistill hans hljóðar svo:
„Mév finnst vera furðulitá’ll áhugi fyrir þvi,
að koniið sé upp fleiri vöggustofum hér i bæn-
um, því að þótt Sumargjöf hafi komið upp einni
slíkri stofu, er það hvergi nærri liillnægjandi og
ekki tel eg að Sumargjöf mundi neitt mislika
það, þótt einhver annar félagsskapur færi inn í
starfssvið hennar, meðan ekki ei' hiiið svo að þvi
félagi, að það geti aukið starf sitt á þessu s)iði.
Hér í bænmn er fjöldi mæðra, sein þurfa nauð-
synlega að geta komið börniim sinum í slikt
fóstur, sem veitt er í vöggustcrfu Sumargjafar
■og inörg ■'hörn þarfnast einnig hefri aðhiynnÍTig-
ar -og írmörenunar en hægt er að veita þeim,
jafnvel þóft móðirin sé öll af vilja gerð. Hún
vill sjá barhi sínu farborða, en vera kann, að
hún vrlji ekki feíta \ náðir bæjarins' og þá kann
■svo að 'fara að það .„gangi út yfir“ harnið.
*
Forganga Bærinn á að hafa forgöngu í þessu
bæjarins. máli og rikið á að taka fulian þátt
kostnaðinnm, sem af þessu leiðir, en
nokkuð af kosi'naðinum ætfi að koma frá þeim
forefdrurn æða mæðrum, sem góðs njóta af stofn-
uninni, því að :það mun gefa 'þeim betra tæki-
'færi til að af’la sér atvinmi., er þau eða móðirin
þurfa ekki að gæta barnsins eða hafa áhyggjur
af þvi.
Mig langár til að segja eina sögu 'því til sönn-
ufiar, að ol't er nauðsyn að taka börn frá mæðr-
uin ög þá 'er nauðsynlegt að hafa vöggustofu
eða aðra hliðsíæða stofnuit til að taka við þeim,
'ef aðsianrlehdtii' géta ekki séð fyrir þvi eða
'sfhna því ekki sem skyldi. Ung 'stólka eignast
óskiigetið bárn. Hú'n ‘hefir verið ta'nsiát, en vfll
ckki i fyrstu sleppa 'harnimi. T.k'ki hirti hún þó
uih það, þó'tt hún iéti i veði'i vaka, að henni
þætri svo vænt tim það, áð hún iniéfti ekki hugsá
til þess, að það fæii ifl ánnarra, seiii vildu gjárn-
iin taká 'þirð að sfer. T.eiö xvo nokkiir tinii, að
stúikán hafði ’barhið hjá sér, en þá va'i- það orð-
'iö 'svo iilU 'Úffifancli að ékki var lengur við un-
ahfii. Vih' það allt drðiði fJeiðráð 'og ‘sóðalegt. í’á
'var Jiað tekið af Hcntli, én tals'verðar fortölur
t'iírfti, áöur 'én slálkan iél 'sannfærast um, að
þeria væ.i haiiii lién/iiír fyrir 'béztu.“
*
Kvörtun »rá „iig er þvi miður he'ldúr farinn
sjúkling. að heilsii," segir S.(). i bréfi til
mín, „svo eg vé'rð við og við að
iéita Iæknis. Ejf léítást venjulcga við að koma á
þéim tiriíá, sém eg tel, heppilegastan til þess, að
þurfa ekki að bíða. Oftast þarf eg ekki að hiða
h'ém'a tiltö'luléga stuttan tiina, en þú kemur það
fyrir, að það clregst nók'kuð á langinn og eg er
hræddu 'iim að það stafi af þvi, að einhverjir
sjúklingar eru teknir „hakdyramegin“, éf svo má
segja. Eh þó mumi ckki véra míkil brögð áð
þvi, þótt mér líki það auðvilað illa, þogar það
kemur í ininn hlut að biða.
Það gétiir vel verið, að cinhverjir þu'rfi að
liafa svo hraðan á, að þeir biðji lækni um að
taka sig inn í röðina f.vrr en þeir eiga aö vera.
En mér fyndist 'þá eðlilegra, að viðkumandi
sjúklingur kæmi inn í biðstofuna og óskaði eft-ir
því við þá, séin þar 'cru fyrir, hvort þeir vilji
fallast á að hann vérði á undan. Ef hcðið er uni
það kurteislega, þ'á mundu flcstir veita leyfið,
hýst eg við. Annars ætti að taka við þeim, sem
eru með svona mikinn asa fyrir utan venju-
legan viðtalstíma og taka aitkagreiðslu fyrir."
Til allrar hálnihgju er eg nú ekki svo tiður
gesfur i hiðstofum læknanna, að eg geti sagt
með vissu um þá ásökún, sem þarná kemur fram,
en hitt veit eg, að ýmsir læknar hafa ljóslækn-
ingar eða slíka „kúra“ og'þeir, sehi þeirra njóta,
fara þá oft inn bákdyramegin.
*
Pund fyrir I’yrirspui'n sú, sem hér fer á eftir,
dollara? er undirrituð „kaupsýslumáður".
Hónn vill forvitnast um inneign-
ii’riar eriendis og spyr: „Er það rélt, að pund
þau, sem Islendingar nöta iii að kaupa frá öðr-
iiin löndum en þeim, seni nofa pund, verði að
gréíðást í enskuin hiinkum með doilúrum, ef við-
skiptin fara um England? Mér og vafalaust
fleiri mönnuni, míindi leika hugur á að vita
þctta.“
Þessu er fljótsvarað frá minni hálfu ■— eg
veit ekkert um það og hefi ekkerf um það heyrt.
Vafalaust vita þeir aðiljar, sem með gjaldeyr-
ismálin fara, um þetta og er hægt að snúa sér
til þeirra, en vilji þeir koiua svari sinu á fram-
færi hér í hlaðinu, þá er vandinn ckki annar
en sá að hripa nokkrar línur til mín og þá
niiin ekki s'tanda á mér a'ð hirta svarið, hvcrn-
ij; svo sem það hljúðar.