Vísir - 23.03.1945, Qupperneq 2

2
VISIR
sem kærð var fyrir opin-
bert veísæmisbrot. ^
Nýlega kom í bókaverzlan-
ir amerísk skáldsaga, eftir
Erskine Caldwell, sem vakið
hefir mikið umtal, deilur og
málaferli í ættlandi höíijnd-
arins. Iíom svo langt, að gera
átti bókina upptæka, en am-
erískir dómstólar vísuðu kær.
unum á bug’.
Á íslenzku liefir bókia
lilotið heitið „Dagslátta
drottins“ og hefir Hjörtur
Halldórsson þýtt hana á ís-
lenzku, en Kringluútgáfan
gefur liana út.
Höfundur þessarar hókar,
Ersltine Caldwell, er fæddur
i Bandarilcjunum og í bók-
íim sínum lýsir hann aðal-
lega lifnaðaríiáttum og þjóð-
lifi í Suðurríkjum Banda-
rikjanna. Ein skáldsagna
hans, Hetjur á lieljarslóð,
kom út i þýðingu Karls ís-
fcld í fyrra, en auk þess hafa
smásögur hirzt eftir liann i
íslenzkum tímaritum. Þyð-
andi þessarar hókar, Hjört-
ur Halldórsson, er nú með
aðra bólc í þý.ðingu eftir
- Caldwell, en það er „Tobacco
Road“.
Við útkomu bókarinnar i
Bandaríkjunum árið 1933,
var útgefandi hennar kærð-
iu' fyrir opinhert velsæmis-
hrot vegna þess að hókin var
talin „ósæmileg, lostafengin,
kynósa, sóðaleg, hneykslan-
leg, og andstyggileg“.
Rétturinn vísaði ákærunm
á hug og segir m. a. svo i nið-
urstöðum dómsins:
„Rétturinn hefir kynnt scr
])á hók, er um ræðir, af mik-
illi nálcvæmni. Bókin er til-
raun til þess að gefa raun-
hæfa mynd af lífinu eins og
þvi er lifað af hvítri fjöl-
skyldu í Suðurrí k j unum,
hændafjölskyldu sem ekki
hefir notið neinnar fræðslu
eða menntunar. Ein dóltirin
í fjölskyldu þessari er gift
verkamanni í einum af verk-
smiðj ubæj um Suðurrikj-
anna. Víxláhrif eiga sér stað
mijli Iiins níðurnídda sveila-
heimilis og verksmiðjubæj-
arins. Fólk vetksmiðjuhæj-
arins og sveitaheimilisins er
hvort tveggja fallið i ýtruslu
fátækt. Það er sneylt öllum
möguleikum til aukins
þroska og kynférðislivatirn-
ar sitja í fyrirrúmi. Þetta er
óbrotið fólk í öllu eðli sínu,
sem hættir við að gefa liinum
æðislegustu ástríðum lausan
tauminn i livívelna. .. .'.
Bókin er rituð af einlægni og
áhuga í þeim tilgangi að gefa
sanna og lieildarlega mynd
af sérstakri hlið þjóðlífsins
í Suðurrikjum Bandaríkj-
anna. Það sem vakir fyrir
höfundinum er að skapa
raunhæfa mynd. Ákveðnir
drættir liljóta að finnast í
slíkum myndum. En þótt
þessir drættir tákni það sem
almennt er kallað hin kyn-
ferðislega Iilið mannlegs lífs,
og það að vísu af lilífðar-
lausri lireinskilni, treystir
rétturinn sér ekki til þess að
segja að þessi lýsing hafi alls
ekki tilverurétt. Málið er
Föstudáginn 23. marz 1945
■v
Síðasti víkingimnn.
Fræg skáldsaga, eítir Johan Bojer, á íslensku.
Hjá Bókaútgáfu Pálma H.
Jónssonar á Akureyri er ný-
komin þekkt norsk skáldsaga
á markaðinn, „Síðasti víking-
úrinn“, sem talin er ein bezta
skáldsaga þessa ágæta höf-
undar.
Steindór Sigurðsson þýðir
hókina á íslenzku og ritar
hann í bókarlok ítarlega
ritgerð um höfundinn og hók-
ina. Þar segir:
„Þessi litla bók er verald-
arsaga, — þar sem okkur er
sýndur Ijóslifandi svolítill
sérstakur heimur, og sjáum
þar sögu hans gerast með
öllu sínu lífi og starfi um eins
aldarfjórðungs skeið, — sjó-
um og skynjum allar hans
hræringar, smáar og stórar,
og hin margvíslegu blæbrigði
staða og stunda. — Og þella
er gert með þvílikri snilld
hins mikla meistara í túlkun
á umhverfi og andhverfu
(miliu) einnar heildar, — að
manni er gert unnt að heyra
og sjá urmul lifandi einstak-
linga, — að lifa hreint og
heint, meðal fólksins þar og
kynnast því svo persónulega,
að maður þekkir hvern ein-
stakan í lokin yzt og innst,
-—• eins og fólkið i daglegu
umhverfi manns, og maður
er eins og heima hjá sér í
þessu umhverfi.“
Ennfremur segir þýðand-
inn:
„... . En samt kom hún
mér algerlega á óvárt, eftir
að eg var byrjaður á verkinu
við að íslenzka hana, og kom-
inn nokkuð áleiðis. Eg liafði
ekki skilið til fulls fyrr, með
hvílíkum áfburðum þessi bók
var gjör frá höfundarins
liendi, hvílík leikandi snilld
hafði hrugðið allan vef þess-
arar frásagnar. Innan minna
þekldngartakmarka um hók-
menntir verð ég að líta á
liana sem einsdæmi í vinnu-
hrögðum.“
„Den sidste viking“ kom
fyrst út árið 1921 í Noregi og
hlaut þá þegar einróma lof
gagnrýnenda, ekki*einungis í
Noregi, heldur og víðsvegar á
Norðurlöndum. Seinna var
bókin þýdd á fjölda túngu-
mála og þykir með öndvegis-
ritum norskra rithöfunda,
Áður hafa verið þýddar á
íslenzku eftir sama höfund
„Innsta þráin“, skáldsaga, og
„Ástaraugun“. Hafa þær báð-
ar hlotið miklar vinsældir.
Heimilisblaðið,
1.—2. tbl. þesa árs. er
nýkcipio út.
Nýlega er komið á mark-
aðinn 1.—2. thl. af yfirstand-
andi árgangi Heimilisblaðs-
ins, en það er 34. árg. blaðs-
ins. Heimilisblaðið hefir
jafnan lagt áhezlu á að vera í
enn skemmtandiog fræðandi
fyrir lesendur sína og hefir
fyrir löngu áunnið sér rót-
grónar vinsældir, sem stöð-
ugt fara vaxandi.
Hið nýúíkomna hlað af
Heimiligblaðinu er bæði fjöl-
hreytt og skemmtilegt og
prýtt fjölda mynda. Það
hefst á grein, sem nefnist Is-
landsferð fyrir 100 árum, og
er það þáttur úr ferðabók
þýzkrar konu, sem sótti Is-
land lieim fyrir réttri öld
síðan. Segir í grein þessari
frá komu frúarinnar til
Hafnarfjarðar og dvöl henn-
ár í Reykjavík. Er þar ýtar-
lega lýst áhrifum þeim, sem
höfundurinn varð fyrir við
dvöl sína i höfuðstaðnum,
svo og bæjarlifiriu og hæjar-
búum, eins og þeir komu
frúnni fyrir sjónir. Fylgja
grein jæssari nokkrar gaml-
ar myndir úr Reykjavik og'
Hafnarfirði.
Þá er í hlaðinu fjölbreytt-
ur þáttur, sem nefnist Skugg-
sjá. Er þar að finna frásagn-
ir af nýjungum í vísindum
og tækni, fréttir og ýmsan
fróðleik. — Skýrir blaðið svo
frá, að það muni verja veru-
legu rúmi fyrir þennan þátt
framvegis, en hann er liinn
fróðlegasti og skemmlilegur
aflestrar.
Upphaf nýrrar framhalds-
sögu birtist í þessu hlaði.
Nefnist lnin Maðurinn frá Al-
aska og er eftir kunnan am-
erískan höfund, James Oliver
Curwood. Njóta sögur lians
mikilla vinsælda.
Þá flytur Heimilishlaðið að
þessu sinni níundu grein sína
um þróun málaralistarinnar.
Fjallar luin um ítalska málar-
ann Titian og fylgja lienni
myndir af málverkum eftir
hann. Er þessi greinaflokkur
blaðsins hæði skemmtilegur
og fróðlegur og liafa hirzt í
sambandi við hann myndir
af ýmsum kunnustu lista-
verkum í heimi.
Loks eru í hlaðinu stuttar
frásagnir úr gömlum blöð-
um, undir fyrirsögninni:
Fyrir sjötíu og fimm árum,
og ýmislegt annað efni,
Af nýmælurii, sem blaðið
hefir á prjónunum, má nefna
það, að það hyggst að birta
framvegis valda kafla úr
ferðabókum útlendinga, er
-ferðast hafa um Island, og
hirtist fyrsti þátturinn í þessu
blaði, eins og að ofan segií.
Within the Ciide
Nýlega er komin út í New
Yorlc ný bók með þessu nafni
eftir frú Evelyn Stefánsson,
lconu landkönnuðsins heims-
fræga, Yilhjálms Stefánsson-
ar. Fjallar hókin um allar
eyjar norðan heimsskauts-
haugsins, þar á me'ðal Grims-
ey. Þetta er önnur bók frúar-
innar á tveim árum um svip-
að efni. Hin var'um Alaska.
Þessi nýja bólc er prýdd
fjölda fagurra mynda frá
hinum ýmsu eyjum þar á
meðal myndum frá Grimsey.
Að öðru leyti er allur frá-
gangur á þessari hók hinn
smekklegasti.
Frú Stefánsson liafir sér-
staklega góða aðstöðu til að
vita mikið um hin norðlægu
landsvæði, enda her hókin
það með sér í hvívetna. Fyrst
og fremst hefir frúin unnið
árum ’saman með manni sín-
um á hinu fræga bókasafni
um íshafsmálin og' auk þess
að rannsóknum á þessum
svæðum fyrir her og flota
Bandaríkjanna.
Þari landsvæði, sem hókin
fjallar um auk Grímseyjar
eru nyrztu hlutar Rússlands,
hæði Asíu og Evrópumegin,
nyrztu hlutar Skandinavíu,
Lappland auk þess liluta
Alaska sem er norðan við
heimskautsbauginn. Enn-
fremur ýmis smærri eyja-
og landsvæði innan lieiin-
skautsbaugsins. I kaflanum
sem fjallar um Grimsey
kemur fram hversu frúin cr
lo.mnug íslenzkum siaðhátt-
um og liversu mikinn vinar-
liug liún her til alls, sem er
af íslenzku bergi brotið.
einnig ruddalegt og ófágað.
En rétturinn getur ekki kraf-
izt þess af höfundinum, að
Íiann láti frumstætt og ó-
menntað fólk tala fágað rnál“.
ferðabók um Island.
Ferðabók Duíferms
lávarðar (Letters
from High Latitud-
es) birtistnú í fyrsta
skipti á íslenzku í
þýðingu Hersteins
Pálssonar. •—• Það
gegnir furðu, aS
ferSabók um ísland,
sem birzt hefir í
tugum útgáfa á
enskn tungu —
meSal annars í al-
þýSuritsöfnum, eins
og World Classics
— skuli ekki bafa
venS þýdd fyrr á ís-
lenzku.
Dufferin lávarSur
var á síSustu öld
heimsfrægur stjórn-
málamaSur, meSal
annars sendiherra í
Rússlandi og Tyrk-
landi, landstjóri í
Kanada og varakon-
ungur Indlands. En
auk þess var hann afburSasnjall ritböfundur, eins og glögglega kemur fram í
bók þessari í hinum heillandi lýsingum frá íerSum hans um NorSurhöf. — Allir
íslendingar ættu aS lesa þessa bók, því aS Dufferin lávarSur var mesti, ef ekki
éini íslandsvinurinn, sem ferSaSist hingaS á síSustu öld.