Vísir - 05.04.1945, Blaðsíða 4

'4
V t S I R
Fimml'ulafiinn 5. april 19-1")
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN YÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Sigorður Guðuumdsson
sknfsloiustfón.
Þjoðmizijasafmo.
gíra Ilclgi Sigurðsson, sem merkur klerkur
var á sinni síð, mun hafa lagt grunninn
að fprnminjasafninu, með því að gefa safn
sitt íslenzku þjóðinni, en það safn geymdi
ýmsa merkilega muni. Hugmynd síra ltelga
mun þegar hafa mætt almeimum skilningi,
þannig að menn hafa sent margvíslegar gjalir
til safnsins og einstakir menn unnið í þágu
þess án mikilla launa. Mestan framgang safns-
ins mun mega þakka einum manni, núverandi
safnstjóra þess, Matthíasi Þórðarsyni, sem
helgað hefir starfsemi þessari alla krafta sína,
skipulagt safnið og gætt þess um áratuga
skeið. Verður starf hans áreiðanlega aldrei of
metið, en hitt er svo annað mál, að svo hefir
verið húið að safninu, að furðulegt má teljast
]y,ersu vel það hefir varðveitzt frá skemmd-
um allt til þessa.
Nú í vor skoraði Blaðamannafélagið á ríkis-
valdið að reisa veglegt þjóðminjasafn, en þjóð-
hátíðarnefndin mun lnifa samþykkt og borið
fram svipaða tillögu. Var máhnu tekið vel og
nú er svo komið, að unnið er að teikningum
að væntanlegri safnbyggingu, en henni hefir
verið ákveðinn staður á háskólalóðinni. Er
vænzt að bygging hússins hefjist mjög bráð-
lega. Verður þetta vegleg hýgging, en teikn-
ingu hennar annast hyggingameistararnir Sig-
urður Guðmundsson og Eiríkur Eingrsson,
sem báðir eru einhverjir færustu fagmenn í
sinni grein, svo sem mörg dæmi sýna. Er
því ekki að efa, að bygging þessi verður jn-ýði
höfuðstaðarins, urn leið og hún hefir aðgeýma
það, sem þjóðinni er dýrmætast frá fvrri
þldum.
Mjög er það ánægjulegt, að þjóðininjavörð-
ur getur verið með í ráðum, að þyí er fyrir-
komulag varðar, með því að reynsla lians og
þekldng á safninu, s.vo og s.mekkvísi ttans, er
nlkunn. Óskabarn hans, þjóðminjasafnið, verð-
ur ekki hornreka úr þessu.
i
Kommúnistar, — nazistar.
pransld nazistinn Doriot er nýlátinn. Fórst
hann í loftárás, sem gerð var á sta.ð.einn
í Þýzkalandi, scm hann hai'ði flúið til og leitað
í hælis. Doriot átti sér einkeamilega sögu. Itann
hóf starfsemi sína sem eldheitur kommunisti,
var kosinn af. jæim . á. frans.ka þingið og var
þar í fremstu röð kommúnista. 1 vcrðlauna-
skyjii var hann sendur til Moskva og dvafdi
þar í eitt ár eða fleiri, sér til kommúnistiskrar
upphyggingar. en er þaðan .kom dró til sund-
urþykkju með Iionum o.g öðrum konunúnista-
foringjum, og rekinn var hann úr ííokknum,
samkvæmt austrænni ákvörðun, á árinu 1934.
En þá söðlar Doriot um og gerist eldheitur
nazisti, og úr þcssu leggur hann ríkasta á-
herzlu á sainvinnu Þjóðvcrja og Frakka. Var
hann ritstjóri ýmsra blaða, sem lúlkuðu þessi
viðhorf sórstaklega, ekki sízt eftir að Vichy-
stjórnin settist að völdum i Frakkla.ndi, Sló
Doriot herra Laval gersamlega út í Þjóðverja-
dekri, og mun ýmsum þó þykja langt til jal'n-
að. Saga Doriots er saga l'jölmargra konyn-
únista, — og senmlega þýzky kominú.nisttinna
velflestra. Margt er lílct með skyldum stendur.
þar, en í gær segist Þjóðviljinn ætla að fara
að berjast gegn nazistum.
1 dag verður til grafar bor-
inn Sigurður Guðmúndsson,
skrifstofustjóri hjá Eimskipa-
félagi Islands. Hann andaðist
aðfaranótt þess 25. þessa
■mánaðar.
Sigurður heitinn var sonur
Guðmundar Sigurðssonar
verzlunarmanns hér i bæ,
fæcklur 22. okt. 1879, en móð-
ir Sigurðar var Bagnheiður
Árnadóttir, ættuð úr Njarö-
vikujm. Sigurður lauk ná.uii í
Verzlunarskólaimm 1895 og
gegncli síðan verzhmar- og
skrifstofustörfum hér í bæn-
um um allmörg ár. -- Af-
greiðslumaður Thorefélugsins
var hann frá 1S107 til 19.15,
en þá réðist hann sem gjaldr
keri til Eimskijjafélags ís-
lands og starfaði þar alla
stund síðan til dauðadags.
Frainan af starfslímahili sínu
þar var hann gjnldkeri lc-
lagsins, cn tók við skrifstofu-
stjórastarfi hjá íelaginu eftir
nokkurra ára v.eru þar. Hann
var löngum mjög riðinn við
félagssamtök verzhinar-
manna hér i bæ og í stjórn *
Verzluuarmauuafélags Ilyík-
um í 1,0 ár, og í stjórn Sty.rkt
ar- og sjúkrasjóðs verzlunar-
manna síðan 1932.
Sigurður var maður mjög
dagfarsgóður og í öllum
störfum sínum hinn öruggi
og vandvirki starfsmaður,
sem allir báru virðingu fyrir,
er til hans þekktu.
Vinur.
Mynd
frá Hrafnseyri.
Eg staðnæmdist
við sýn-
ingarglugga Haralds Arna-
sonar, eins og íleiri, á leið
lninni uin Austurstræti á
Skírdag. Mér Jivkir svo gain-
an að skoða myndjr, að eg
varð að líta á þær, sem Jiarna
var útstillt.
Eg kom fljótt auga á mynd
af kofum, sem eg kannaðist
við; það voru kofarnir áð
heiman frá Hrafnseyri. Eg
varð hissa áð sjá aðeins
myndir af kol'unum. Hafði
maðurinn, sem tók ínyndirn-
ar, ekkert séð nema kofa á
Hral'nsevri — ekki íhúðar-
húsið, — ekki kirkjuna, —
ekki Jónssteininn (Jjað er
minnisvarði Jóns Sigurðsson-
ar, forseta) — og ekki um-
hverfið? — Mér finnst Jió
umhverfið fagurt og hlýlegt
þarna. — Skeifulagaður
hvaininur, opinn mót suðri
og sól. Iðgræn hrekka í bak-
sýn. Lyngivaxið holt á aðra
hönd, með liparí tí'jöll í bak-
sýn og á hina höndina grasi
gróinn hóli með Áinunúlann,
i það er basalti’jall, og inn-
sveilarfjöllin í baksýn. 'Þann-
ig er að sjá heitn að staðn-
um. — Ekki er siður l'alleg
útsýn frá staðnum. Ef horft
er í austur, |iað er inn fjörð-
inn, blasir við augum fossing
Dynjandi, einhver fegursti
foss á landinu. I suðri her
við hreiður og skeifulagaður
dalur, sem í fornöld hefir ver-
ð alhu’ skógi vaxinn, en Jiví
niður er nú aðeins eftir kjarr
. nema fram af hæ þeiin er
Kirkjuból heitir, þar er enn-
]iá laglegur skógur. Heitir
icinn bærmn'í dalnum S.kóg-
ar cnn þann dag i dag,
j S'teudiir hann ofpriega.í dgln-
iim og er breiður mvrarflói
I vaxin.n víði og kjíjrri niilli
hans og sjávar. En fjörður-
inn breiður og fagur blasi.r
við augum, hvort sem liorft
er í austur, suður eða vestur,
og dimmblá Dalafjöllin blasa
við i suðvestri.
Hvers vegna mvndaði mað-
urinn ekki heldur eilthvað af
Jtessu, en kolajia? Anpars
hefði. þessi „ekki myndasmiö-.
ur“ - - eius og hann kallar sig
sjájfur — vel gelað tekið
mvndir af hænsnakofa og
andakofa, sem eiga að vera
utar í lúninu, og kartöflu-
geymslunni, hún getur sýnzt
vera húskoli á inynd! —
Það er holaður innan gamall
öskuhóll, — ef að hann ætlar
að sýna hvað staðurinn sé
hrörlegur. — En mér l'innst
jafnleiðinlegt að sjá myndir
af því lélegasta frá fögrum
stöðum og að lesa sögur, sem j
geta heitið myndir úr sorji-
Íiaugum mannlílsins.
Annars cru til nógar og |
góðar myndir lrá Hrafnseyri.
1. cl. er til inynd éftir Bjarua j
sál. B.jörnsson leikara, sem
nær yfir hygðina frá Ilrafns-
eyri, það er Auðkúlu, sem er
ejiki síður fallegur staður en
Hrafúseyri og Tjaldanes.
Og taka hin fögru Kúhi og
Tjaldanesfjöll sig mjög vel
út á myndinni. Eg er jafn-
Jirifin af þeirri mynd og eg er
: gröm yfir Jjessari, sem verið
r að sýna Reykvíkingum nú.
Og man eg að mér kom í lmg
ein vísa úr kvæði el tir Hann-
es Hafstein, þegar eg horfði
á inálverk Bjarna Björnsson-
ar. Það kvæði orkti skáldið í
Tiiefni af aldarafmæli Jóns
Sigurðssonar lorseta, sem
haldið var hátíðlegt á Hrafns-
jeyrx 1911. Vísan, sem eg á
! við, er. svona:
I .Arnarfjörður, fagra sveitin!
fjöllum girt, sem átt þann |
reitinn
] ar sem nafni hann var
, heitinn
hetian prúð, sem landið ann.
Heill sé þér og þínum f jöllum,
þar senx svenuiinn fremri
öllum
lærði að klifa lijalla af hjöll-
um
hátt, uijz. landið lrelsi vann.
1 Evrin Rafns! Það ljós senx
lýsti
löngu síðar við þjnn' garo,
enga lielspá í sér hýsti:
lísiauds reisnar tákn það
varð.“
Margrét Jónsdóttir.
Þjúðhátíðarmeikin
eru koniin aftpr, og verða seld
á póst.stofunni hér í Heyk.javík.
Er saina verð á þeiin, eins og
var siðastl. suinar, eða 10 kröaur.
Honum ' Það kannast vist flestir við söguna
brá fyrir. um skipstjórann, sem þótti stýrimað-
iir sinn lak;r sér helclur oft neðan
i þvi. Hann lék það einu sinni, til þess að reyná
að .hræða stýriinamúnn frá því að drekka, að
rfta í daghók skipsins svohljóðandi athuga-
semd: „Stýiámaður drukkinn i dag.‘‘
Stýrimaðurinn kunni þessu vitanlega. illa,
en gat ekld mólmælt því, að þetta, væri satt hjá
skipsljóra. En nokkuru siðar kom stýrimaður-
inn fram hefndum með þvi að rita í dagbók-
ina: „Skipstjóri ófullur i dag." Varð skipstjórinri
auðvitað ævur, en ekkert var við þessu að segja,
þvi að þetta var sannleikaiuun samkvæmt.
MÁi' datf þetta í hug í gær, þegar eg var að
lesa Vesturland. Þar stóð eftirfarandi „frélt
lrá gagnfræöaskólanum: Skólastjórinn cr í hæn-
uin og hefir sézt í skólanum."
*
Gamansemi. Það -hefir oft verið kvartað yfir
þvi, að islenzk blöð sé að jafnaði
ekki nógu gamansöm. Þau sé alltaf svo hátíðleg
— rélt eins og starfsmönniun þeirra hafi aldrei
stokkið bros á ævinni og finnist það goðgá að
gera að gamni sínu. Ep þarna er kollega minn
við Vesturland að reyna gð sanjcina það að v.eru
gamansamur og gera gagn. Og eins og allir
sjá, á gagnsemin að vera fólgin í þvi, að
r. eyna að v.enja skólastjórann á að venja kom-
ur sínar í skólann, sem hann á að stjórna. Von-
andi a- ðþað takist. En hver v.eit neina skólii-
stjórinn taki þessu gamansemi illa upp, þyki það
öllum óviðkoniandi, þótt liann koini í skólann.
*
Mismæli. Mismæli eða misrritanir geta lika ver-
ið til gumans. 1 gærmorgun heyrði
eg einn litvarpsþulimi okkar mismæla sig heldur
en ekki. Það var sá nýi, sem nú les ínorgnnfrétt-
irnar. ilann var að tata uni nefnd Jiá, seni fjalj-
ar um stríðsglæpi möndulveldanna. Kallaði hann
hana að minnsta kosti einu sinni stríðsglæpa-
mannanefnd — eða með öðruni orðum nefnd,
sem skipuð væri striðsglæpamönnum. Banda-
menn ættu þá að géta byrjað handtökurnar
slrax.
*
Gistjhúsa- Þaö vii ðist i rauninni vern að héra
þöi'íin. i naKKauillan lækinn að minnast á
gistihúsajxörfina hér í Reykjavik, en
Jió vei'Öur varla úr framkvæmdum i þvi m.áli,
nema drepið sé á það við og við. Það er kuun-
ara en frá þurfi að segja, að nauðsynlegt er að
sjá þeim mönmun fyrir húsnæði, sem koina i
einverjum érindum í hæinn. Ekki geta þeir all.tr
leitað á náðir ættingja og vina, enda ekki visl,
að þeir búi svo vel, sem lcitað er til, að Jjeir geti
skotið .skjólshúsi yfir komumann. Að minnsta
kosti henda húsnæðisvandræðin ekki t(l Jjess.
Margir ferðamanna þeirra, sem koma til bæjar-
ins, eru í allskonar viðskiptaerindum. en ekki
skemmliierðamenn, sem eiga ekki eins hiýn er-
iridi.
*
Röng Jýg hefi rekið inig á það hjá ýnisuin
afstaða. inönmnn, að'ljeir eru Jjeirrar skoðunar,
að Jjað mundi bara auka spillinguna i
bæjium, ef farið væri a'ð reisa eitt gistihúsið enn
með sainkomusölum og þess háttar. Eg held, að
þetta sé röng afstaða, þvi að það sem koina þarf
upp er raunverulegt gistilnis en ekki gildaskáli
og sé húsið rekjð með' það fyi'ir augum, ]jú er
engin hætta á því, að þao verði „húla“, eins og
slikir miður heppilegir samkomustaðir munu
heita á hinu ágæta nj.áli „reykviskunni".-Veldur
hver á heldur,,eins og ]jar stendur, í þessu efni
sem.öðru. Iiér er nóg til af skemmtistöðum fyrir
dansleiki og slíkar'samkoniur, en minna hefir
verið.gætt að bæta úr þörfipni á gistihúsum.
*
Málmey — „Sviavinur" skrifar mór brél'korn
Málmhaugar. þelta: „Fyrir nqkkurum dögmn
var rætl uni það í einu biaðanna,
hvað jjýzka orðið „Haff" þýddi og komust menn
að niðtirstöðu um síð:r. Mér finnst rétt, að við
höfum sem .íslenzkust orð um erlenda slaði, ef
hægt er og af því skrifa.eg Jjeíta. ðler yar sagt
endur fyrir löngu, að hið rétfa íslenzka nafn
s. ænsku horgarinnar Mahnö væri Málmhaugar, en
ekki Málniey. Þetta sagöi mér fróðlir ríiaöur og
véfengi eg eklci orð hans. Ýmis Heiri nöfn mætti
nefna, sem látin eru halda sér 'þótt til scu á
íslenzku, en titgangur minn með skrifi þessn ér
að beina því lil blaðanipi.. að þau samræini rit-
liátt sinn að ljessu leyti og noti jafnan það, sem
er islenzkt, ef völ er á.“
Eg get glatt SVíavin íneð Jjví, að Blaðamanna-
félag íslands hefir í hyggju að talca þetta sum-
ræmingarmá! að' sér, ekki fyrst og frernst nöfn
úr landafræði? en vafalaust fá þau að ftjóta með.