Vísir - 10.04.1945, Blaðsíða 4

'4
VISIR
Þriðjudaginn 10. apríl 1945.
VlSIB
DAGBLAÐ
Utgeíandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan Ii/f.
Átök m stjém Raiiðku í bæjarstjórn
Úrskurður biseta hæjazsijómar.
fltvinnumálín.
^llar jjjóðir munu að styrjöldinni lokinni
leitast við að efia atvinn’ulíf sitt og tryggja
Lorgurunum viðunandi lifskjör. Nú þegar
Jiafa þjóðir J)ær, sem í styrjöldinni eiga, haf-
ið viðtækan undirbúriing að því að greiða
íyrir iiermönnum þeim, sem leystir verða úr
Iierþjónustu, þótt likur séu til að enn geti
styrjöldin, og þá Asíustýrjöldin sérstaklega,
•— dregist nokkuð á langinn. Verðþennsla
gerir nú vart við sig í flestum löndum heims,
og liefir hún óhjákvæmilega óheppileg álirif
á atvinnulifið, en þeirra áhrifa mun gæta á
íyrslu árunum eftir slríðslokin. Dýrtið vei'ð-
'ur vafalaust tilfinnanleg fyrsta kastið, en
launagreiðslur hljóta einnig að verða í sam-
ræmi við Iiana. Vérður því að gera ráð fyrir
að kauplag eftir slríð verði mun hærra en
það var fyrir stríðið og allur framleiðslu-
kostnaður mun hærri en þá. Þó gela aukin
vélaafköst dregið nokkuð úr dýrtiðinni, en
svo sem kunnugt er fleygir tæknínni fram
á styrjáldartímum, með því að þjóðfrnar
verða þá að leggja sig allar fram til þess
að standa undir styrjaldarrekstrinum og sjá
Iierjum sinum fyrir öllum nauðsynjum.
Uið háa verðlag sem vafalaust verður
ríkjandi i heiminum á árunum næstu éftir
stríðslokin, hefir óhjákvæmiléga í för með
sér að kauplag hér á landi verður hærra en
það var fyrr, e» til þess að atvinnuvegirn-
ir geti staðist það verðum við að fara að
dæmi annarra þjóða og taka alla þá tækni
i þjónustu okkar, sem við erum menn til. Ber
nuuðsyn til að framléiðslutækin verði þau
Jiagkvæmustu sem völ er á, en það þýðir að
við verðum að endurnýja þau svo fljótt sem
kostur er. Það verður tæplega auðvelt, méð
því að hver þjóð rirtin fyrsL og fremst lita á
eigin hag og framleiða slík tæki fyrst fyrir
sjálfa sig. Auk þess her hins að gæta að eng-
in styrjöld mun liafa eytt slíkum veraldleg-
um verðmætum og einmilt þessi, enda má
segja að allt meginland Evrópu verði i rúst-
um og raunar Asia einnig, en er uppbvgg-
ingin hefst verður hún frek á efni og ails-
endis óvíst liversu greiðlega gengur að afla
margskonar byggingarefna.
Fáar þjóðir liafa sloppið við hörmungar
styrjaldarinnar, en það hafa þó Svíar gert
allt til þessa. Eru allar líkur á að þangáð
verðum við fyrst og fremst að beina við-
skiptum okkar, enda eru viðskijjli við Svía
okkur hagkvæm á ýmsa lund. Líklegt er að
heþpilegum vöruskiptum megi koma á juilli
Jandana, þannig að Svíar getT selt okkur vél-
ar'og framleiðslutæki, en við selt þeim aftur
framleiðsluna að verulegu leyli og þá ekki
sízl síldarafurðir. Sú atvinnugrein á vafa-
laust mikla framtíð fyrir Iiöndum og senni-
lega á sildin enn eflir að bjarga þjóðinni er
jnest reynir á, en það verður á fyrsta ára-
tugnum eftir styrjaldarlokin, meðan atvinnu-
lil'ið verður ótryggt og verið er að klifra nið-
ur himnastiga verðbólgunnar, bæði hér og
'annars staðar. Aðstaða okkar er óhæg með
þvi að matvörur falla fyrstar í verði, en af
þcim flokki er svo að segja öll útflutnings-
vara okkar. Verðlag útflutningsvörunnar á-
kveður hins vegar kauplagvð.
Fj-á fréttaritara Yísis.
Siglufirði.
Fundur vár haldinn í bæj-
arstjörn Siglufjarðar á mið-
vikudaginn var. Kosið var í
allar fastanefndir bæjar-
stjórnarinnar. Ennfremur
var forseti hennai-, Þormóð-
ura Eyjólfsson, endurkosinn.
Einnig var kosið í stjórn
Rauðku, síldarverksmiðju
Siglufjarðarbæjar. Eftirtald-
ir inenn voru kosnir: Aage
Schiöth, Gunnar Jóhannsson,
Ottó .Törgensen, Ragnar Guð-
jónsson og Sveinn Þorsteins-
son.
Áður en kosning í stjórn-
iria fór fram kvað forseti
bæjarstjórnar upp eítirfai’-
andi úrskurð:
Úrskurður forssta.
Þ. (5. júli 1914 var staðfest
af -Félagsmálaráðuneylinu
„Reglugerð um rekstur síld-
ai’verksmiðjunnar Rauðku,
eign Sigl u f j a rða rkauip s t a ð-
ar“. f reglugerðimii er svo
kveðið á í 1. gr., að sljórn
verksmiðjunnar sé skipuð 5
mönnum árlega, tilnefndum
af fulltrúai’áði hyers flokks í
bænum, sem komið hefir að
manni i bæjarstjórn, þannig
að fulltrúaráð hvei’s flokks
tilnefni éinn mann og annan
til vara.
Þegar ríkisábvrgð fyrir
bj’ggingarláni lil Rauðku var
samþykkt á Alþingi — haust-
þinginu 1941 — var það gert
að skilyrði fyrir ábyrgðinni,
áð stjórn síldarverksmiðj-
unnar skuli kosin hlutfalls-
kosningu af bæjarstjórn. A
frindi bæjarstjórnar þ. 3.
janúar s. 1. var rætt um að
breýta reglugerð Rauðku til
samræmis við áðurnefnt skil-
yrði Alþingis fyi’ir ríkis-
ábyrgðinni á byggingarlán-
inu. Á fundinúm var mættur
formaður Rauðkustjórnar,
Guðmúndur Hannesson og
mællist til þess eftir nokkur-
ar umræður, að reglugerð-
inni yrði ekki brevtt á þeim
fundi, en stjórn Rairðku yrði
gefinn kostur á að gera um
það tillqgur. Undir umræð-
Ununi um málið kom það
skýr.t fram, að allir bæjar-
fulltrúarnir voru . ánægðir
með það ákvæði reglugerð-
arinnar, að fjármálaráðu-
néytinu sé heimilt livenær,
sem því lcynni að þykja
ástæða til, að skipa einn
mann i stjórn Rauðku, meðan
rikissjóður ér í ábyrgð fyrir
verulegum fjárhæðum vegna
Siglufjarðarkaupstaðar.
Þar sem svo stóð á, að 3
bæjarfulltrúár (einn úr
hverjum flokki) voru á föv-
um til Reykjavíkur, og
fjórði fulltrúinn (úr 4.
flokknum) var þegar koin-
inn íil Reykjavikui’, varð það
að samkomulagi mcðal allra
baejarfulttrúánna, að fela áð-
urnefndum bæjarfulltrúrim.
sem fóru lil Reykjavíkur, að
ræða við rikisstjórnina, hvort
hún gæti ekk'i fállizt á, að
framangreint ákvæði yrði
niður fellt, og jafnframt varð
samkomulag um það að
fresta öllum breytingum á
reglugerðinni, þar lil vitað
væri um afstöðu ríkisstjórn-
arinnar um þe'tta atriði, og
þá að brevtingarnar, seru
kynnu að vcrða gérðar, gætu
farið fram samtímis, enda
gæ'fist þá Rauðkustjórn - -
eins og formaður óskaði cfl.
ir tími li! þéss að koma
fram með lillögiir lil bæjar-
stjórnar um bréytiiigar a
reglugerðinni.
Þ.. 13. janúar s. 1. liélt
j Rauðkustjórn fund, þar sem
gerð var svohljóðandi tillaga
til bæjarstjórnar:
„5 fvrstú málsgréinar 1.
greinar falli niður, en í slað
þeirra komi svohljóðandi
málsgrein: „Stjórn síldár-
verksmiðjunnar Rauðlui skal
ski])uð 5 möniium árlega.
kosnum blutfallskosningu af
bæjarstjórn“.“
Svo flanstursléga var frá
þessari tillögu gengið, að
láðst hefir að ákveða um
kosningu á varamönnum.
Þ. 17. janúar s. 1. tók bæj-
arstjórn á fundi sínum fyrir
þéssá tillögú og samþykkti
liana óbréýttá.
Á þeiin sama fundi var svo
kosjn 5 riiánna stjórn i síld-
arverksmiðjuna Rauðku og
5 íiiénn til vara, þó að þau
ákvæði vantáði í reglugcrð-
ina, að varamcnn skuli kosn-
ir.
Nú béi’ þess að gæla, að þó
breyting liafi verið gerð af
bæjarstjórn á reglugerðinni,
þá liefir hún elvki öðlazt lög-
legl gildi fyrr en bún hefir
verið staðfest af stjórnrráð-
inu.
Á fundinum (17. jan.) bar
fórseta skylda til að upplýsa
bæjarfulltrúana um þetta og
að fresta kosningu í stjórn
Ráuðlui. þar lil reglugerðin
liefði öðlazl gildi. En úr því
að forseta láðist að gera
þetta, þá bar bæjarsljóra, sem
ber ábyrgð á, að bæjarstjórn-
in fari að lögum og réttum
reglum, að sjá um, að ekki
yrði kosið ncma á löglegan
hátt.
ITvorki forseti bæjarstjórn-
ar né bæjarsljóri gætti þessa,
og fór kosningin fram ólög-
Icga.
Svo virðist sem formaður
Rauðkustjórnar bafi færi þá
röksemd fyrir því, að stjórn-
ina yrði að kjósa strax, að
umboð Rauðkusljórnar væri
útrunnið þ. 15. janúar og að
af þeirri ástæðu bæri að
kjósa strax, því eíla hefði
fyrirtækið enga stjórn.
í Jiessari röksemd er þó
ekkert hald, því auðvitað var
hin gamla s.tjórn lögleg
stjórn fyrirtækisins, þar til
bæjarstjórn hafði kosið aðra
'og gildir það sama um allar
nefndir bæjarstjórnár.
Ef hinsvegar væri lalið, að
nauðsyn bæri til að kjósa
Rauðkusljórn þá þegar, bar
tvímælalaust skylda lil að
skipa liana sgmkvæmt rcglu-
gerð þeirri, sem þá var i
gildi.
Fyrir bví úrskurðast:
Þar sem kosning í stjórn
r. íldarverkgm. Rauðku á
bæjarstjórnarfurdi þ. 17. jan.
s. 1. fór ekki l'ram samkvæmt
þágildandi regluoerð. ber að
kjósa á þessum fundi 5 að-
almenn og 5 til vara í stjórn!
síldarverksmiðunnar Rauðku
samkvæmt reglugerð um
rek.’tur verksmiojunnar s4að-
feslum af Félagsmálaráðu-
neytinu, dags. 7. febr. 1945.
Er hinn umræddi fundur í
var haldinn þ. 17. jan. s. 1., j
var hvorki forseti baejar-
stjórnar, Þormóður Eyjóll's-
Framh. á 6. síðu
Þórður gamli Ékki hann Þórðnr Malakoff,
praukar enn ... lieldur hann Þórður trésniið-
ur, sem hefir iiokkurum sinn-
um sent mér línu. Má nú brátt ekki á milli
s.já, hvor þeirra nafna er þekktari, Malakoff
vegria vísnanna lirii hann eða tinlburmaðurinn
vegna rifstarfanna. En það er með trésmiðinn,
eins og svo m'árgar vörur, seni hér fást i búð-
um, að hánn niselir með sér sjálfur, og er þvi
bézt að gefa honum orðið í snarheitum:
„Mér þykir vænt um allar hátiðir, þvi að
þá daga er maður að minnsla kosti laus við
glymjandann í vekjaraklukkunni og getur sof-
ið TÓiegtir — jafnvel drukkið morgunkaffið i
rúminu, ef vel liggur á þeirri gömlu. Svo fær
niaður hátíðamat og þetta allt gerir það að
verkum, að jafnvel geðverstu nienn, eins og t.
d. eg, verða blíðir eins og iöirib.
v
Farið í Þegar friið um bænadagana hyrj-
bókahlaðann. aði, lá úti í einu herbergishorn-
inu hjá mér stór hlaði af bók-
tim og tímaritum og van eg ekki búinn áð skera
upp úr megninu af þvi dóti. Maöur verður jú
að ná í eitthvað af þessum „síðustu eiritök-
um“, sern alltaf er verið að auglýsa, en það
er enginn timi til að líta í þessa gullnámu
nema um hátíðir.
Þarna ægir öllu samari og tekúr ekki að télja
það allt upp“ — (ertda mundi eg ekki birta ])á
upptalriingu—) „en Meindýr, vil eg nel'na. Góð
bók sú og ættu trtenn ekki að lesa hana siður
en biblíiina — ekki Sizt þeir, sent enu Iúsugir.“
(Þú gazl riú farið fírina í þetta, Þórður, en þú
um það!).
*
Ljóðmæli. ..Eg, tek uþp Vinnuna, og þegar cg
hefi blaðað nógtt lengi, rekst eg þár
3 á kvæði eftir Stein Steinarr. Ég les þau,
en hefði ék-ki, átt að gera það, þvi að þau komu
mér í hábölvað Skap. Viltu heyra siðasta vers-
ið, lesari minn? Það hljöðar svo: „Og í hréin-
skilni sagt eru allir óvínir ríkisins, | sem ekki
hlusta á Negus Negusi tala. | Eg Né'gus Negusi,
segir Negus Negusi, | — Eg er Negtts Negusi
-----Bululala.“ Væri ekki þjóðráð, að rikið
borgaði þessu „skáidi“ fýrir að yrkja ekki!
En þnð hefir víst gléymzt að taka það fratn,
er hann fékk skáldálaúriin í vetur!
Eg fleygði þessu héfti, en greip það næsta.
Þar var kvæði, setn kom ntér áltur í jafnvægi.
Það var eftir Rarl Isfeld, heitir „Skútrikarl“.
Eg ætla að taka upp síðustu líriurnar, sem eru
svona: „Gleymast mér tekur bárublak | og
brimhaf af Stormi skékið, | því nú er eg eins
og fúið flak | á fjörur af hafi rekið.“
*
Versnar enn. Nú bjóst eg við að sjá eitthvað
meira af svo góðum kvæðurn og
hóf því snarpa árás á heftið, í því augnamiði
að finna þáu óg lesa. Og >eg fann annað kvæði
eftir skamma leit — svo dænialaust fallega inn-
rammað, með fyrirsögninni HJjómleikur — og
hvílíkur hljóirileikur! Eg verð að sýna lituta af
perlunni. Svona eru niðurlagsorðin: „Talandi
mynd | i hinu tæra vatni, | talandi mynd | í
tæruni liyl. | Augu tnin, hár nirtt, | hönd min,
nef mitt. vj 'Spyrjandi augu. | Spottandi nef. |
Speglun. | Vertu ekki að ljúga | að vatninu,
spegli þinum. | Þú eiskar þau ekki — — |
ekki. | Hvár eru hlórnin? | Hvar eru augun, j
atigii þin? | Búið.“ Þegar hér var komið, var
mér nóg boðið og lagði niður virinu.
Við eigum svo mikið og höfum átt svo mik-
ið til af góðskáldum, að engiim ætti áð leyfast
að yrkja „upphátt", seni er ekki skáld."
Þórður fer nú út á heldtir hálan is, þegar ltann
nefnir góðskáldin, því að höfundttr fyrsta kvæð-
isins, sem hann nef'iir, er éínmitt i hópi þeirra
útvöldu, seni fengið hafa styrk af opinberu fé
í viðurkenningarskyni fyrir list shta. Eins og
sjá má á „prúdúktimi” þarf nú ckki niikið til að
komast á opinbert framfæri og eru víst margir
eins verðugir og sá, seni hér hefir verið nefndur.
*
Ilaílveigar- Það er gúð hugmynd, seni l'jársöfn-
staðakaffi. tmarnefnd Hallveigarstaða hefir
fengið og hrundið var í framkvæmd
á sunnudaginn, — það er að hafa á Loðstól-
um Um heigar Hallvoiðarstaðakaffi. Það er
húið til á bezta íslenzkan hátt og með því fáan-
legt ullt hið bézta, s’Dm hægt er að borða með
ltáffi. Eg veit ekki hversu mikil aðsöknin var,
en gei’i ráð fyrir því, að hún hafi verið mikil,
enda verðsktildar málefnið það. Hinsvegar var
mér í gær sagt frá verkamanni, sem kom þang-
að og keypti k'affi á brúsa. Ifann greiddi 100
kr. fyrir veitinganií i.