Vísir - 15.05.1945, Blaðsíða 4

4
V I SI B
Þriðjudaginn 15, maí 1945
VISIR
DAGBLAÐ
ÍTtgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN YlSIR H/F
» Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
I úlfakzeppu.
Rlkunna er, að mestu glæpamenn láta sér
" manna tíðræddast um heiðarleilt og hvers
konar dyggð. Oft og einatt virðast þetta beztul
borgarar, með jtví að þeim tekst að leiða at-
liygli almennings frá misfellunum í fari þeirra,
einkum þó mcð því að beina athyglinni að
lítilfjörlegum ávirðingum náungans, eða með
hinu, að búa til úlf, þar scm enginn úlfur er.
Athyglisvert er, að hér á landi hefir einn
stjórnmálaflokkur upp tekið aðferð ofan-
greindrar manntegundár. Verði málgagni
l'Iokksins. eitthvað á, er æpt hátt um ávirð-
ingar annarra, algerlega að tilefnislausu.
Þjóðviljinn dæmdi Guðmund skáld Kamban
til dauða, sem leiguliða nazista, þótt ckkert
sé vitað um stjórnmálaafstöðu hans annað cn
það, sem fram kemur í leikritum hans, en ef
. dæma má eftir þeim, virðist hann „sósíalisti“
og annað ekki. Lyndiseinkunn Kamhans var
að öðrujeyti þannig, að óliklegt má telja, að
hann hafi kunnað að beygja sig fyrir öl'ga-
stefnum, hvað þá að ganga þeim á liönd, enda
brást hann þannig við á banaslund sinni, að
hann kaus heldur að ögra og falla, en að
hlýðnast aðvífandi ofurefli. Vitað er, að Kamb-
an skrifaði í „Frón“, tímarit Hafnarstúdenta,
en stjórnendur þess munu engin mök hafa vilj-
að eiga við nazista, af hvaða þjoðerni scm
þeir voru. Loks skýrir útvarpið frá einka-
skeyti, er því barst í fyrradag, cr greinir frá
að danskur áhrifamaður Iiafi lýst yi'ir því við
líkbörur Kambans, að honum yrði reistur
minnisvarði í Danmörku, en varla mundi það
gert, hcfði hann verið grunaður um nazisma
þar í landi. Allt eru þctta líkur fyrir því, að
Kamban hafi orðið fórn upprennnadi friðar,
en meðan rannsókn málsins liggur ekki fyr-
ir, brestur á sannanirnar, hvérjar sem þær
værða, er öll kurl koma til grafar. Afstaða ís-
lenzku þjóðarinnar til málsins hlýtur að verða
sú og sú ein, að þegnar ríkisins njóti réttar-
verndar, hvar í heimi, sem þeir eru staddir,
en ofbeldismenn hljóti réttmæta refsingu,
hverrar þjóðar sem þeir eru. Kommúnistar
vilja svipta íslenzka þegna þessari réttar-
vernd, sem ein getur tryggt öryggi þeirra,
sem nauðugir viljugir hafa orðið að dvelja á
erlendum slóðum, en ekkert hafa unnið til
saka.
„Vini barnamorðingjanna, aðdáendur níð-
3ngsverkanna“ nefnir Þjóðvrljinn þá, sem vilja
vernda líf íslerizkra þegna á erlendri grund.
Jafnframt ræðir blaðið um „nazistaofsóknir“
og skýrir orðið öfugt við ])að, sem á að yera,
þannig að þcir séu þolendur, en eigi gjörend-
ur. Að slíkum þvættingi er ekki orðum eyð-
öndi. Réttarvernd tryggir líf þegnarina, en
réttarframkvæmd tryggir réttmætar refsingar,
bvort scm nazistar eiga í hlut cða ekki, og á
Slíkri framkvæmd refsilaga liyggja banda-
Jnenn refsiaðgerðir sínar, jafnvel gegn æðstu
mönnum nazistaflokksins, — þ. c. a. s. i þeiín
landssvæðum, sem fréttir berast frá.
Hin skammarlegu skrif Þjóðviljans í máli
þessu verðskulda óskipta fyrirlitningu, enda
Biun þeim ekki sinnt frekar hér í blaðinu.
Danir munu afgreiða málið svo sem merin-
ingarþjóð sæmir, þrátt fyrir baráttu Þjóð-
yiljans gegn íslenzkum hagsmunum og sóma.
Minmngarorð
um
Astríði Guðmunds-
dóttuz.
Hún var fædd 17. júlí 1864,
dáin 1. maí 1945. Því miður
eru mér ekki kunnar ættir
hennar og get því ekki rak-
ið þær, en það veit ég, að hún
var góðum kostum búin og
glæsileg kona. Ástríður var
gift Sveinbirni Stefánssyni.
Þau áttu átta börn, og eru
fjögur þeirra á lífi, Ágústa,
gift Einari Hróbjartssyni
póstfulltrúa, Guðmundur,
búsettur í Rvik, Iíristín og
Sigurjóna ógiftar, sem allt-
af hafa búið með foreldrum
sínum. Þrjú börn misstu þau
ung og eina dóttur upp-
komna, Mörtu, sem var fyrri
kona mannsins míns, Ólafs
Jóhannessonar. Iiún lét eft-
ir sig tveggja ára dóttur, sem
har nafn ömmu sínnar, Ást-
ríðar, og var mikið ástríki á
milli þcirra langmæðgna.
i Þau Ástriður og Svein-
björn lifðu í ástúðlegu
hjónabandi í 61 ^ár. Bæði
kunnu þau svo vel að meta
hvorl annað og virða, að eg
veit, að hann á fagrar og
bjartar minningar, sem ylja
honum þar til þau sjást aft-
ur. Heimili sinu lielgaði Ást-
ríður alla krafta sína. Það
heimili, sem hún bjó manni
sinum og börnum, var þeim
báðum helgur unaðsreitur.
Mér dettur í liug það, sem
Jóhan Rojer lætur einn elsk-
huga segja, þegar liann
minntist unnustu sinnar:
„Hún varð falleg af því að
hún var elskuð". Eins var
um heimili Ástríðar; það
varð fallegt og yndislegt af
ástúðinni og myndarskapn-
um, sem ríkti þar, enda hef-
ir þar alltaf gestkvæmt ver-
ið og öllum ])ólt þar golt að
koma. En ríkasti þátturinn
í fari Ástríðar var þó móður-
eðlið; hún sá allt jneð aug-
um manrigæzku, og mildi,
finnst jnér, að börn hennar
gætu tekið undir með Einari
Benediktssyni, þar sem hann
orlil til móður sinnar:
„En bæri eg heim mín brot
og minn liarm,
þú brostir af djúpum sefa. —
Þú vógst upp björg á þinn
veika arm;
þú vissir ei hik eða efa.
í alheim eg þekkti einn
einasta barm,
sem allt kunni að fyrirgefa.“
Eg, sem þessar línur rita,
fór heldur ekki varhluta af
inóðureðli Áslríðar. öll þau
ár, sem eg hafði kvnni af
henni, var hún mér óviðjafn-
anlega góð; reyndist mér
eins og sönn móðir. Og fjuúr
það bið eg guð að launa
henni og blessa hana í henn-
ar nýju heimkynnum.
Guðrún Sigurðardóltir.
NOKKUR KVEÐJUORÐ
til fyrrv. tengdamóður minnar,
Ástríðar Guðmundsdóttur.
Þegar að því er kornið, að
fvlgja þér til þins hinzta
hvílustaðar, koma upp í hug
minn minningarnar um svo
margt gott, er eg, kona min
og dóttir höfuni oi’ðið að-
njótandi hjá þér, að mér
verður „tregt tungu að
hræra“. Eg veit, að þá þakk-
arskuld, sem eg stend i við
þig, get eg aldrei goldið. En
þú óskaðir heldur aldrei eft-
ir öðrum launum en þeim,
sem hvert þitt góðverk bar
í sér sjálft.
Ást þín og góðvild til allra
var svo rík og svo vermandi,
á þessum timum mannhat-
urs, að eg vildi óska þess, að
þjóð vor mætti eignast sem
llestar konur með þínu
hjartalagi.
Eg þakka þér liin miklu
gæði þín til okkar allra, sain-
vistannanna þinna, og þó
sérstaklega fyrir dóttifif
mína, er þú ávallt reyndist
sem bezta móðir. Guð launi
þér öll þín velgerðarverk.
Ólafur Jóhannesson.
Þuríður Jónsdóftír
frá Loftstöðum.
Fædd 25. sept. 1864.
Dáin 1. marz 1945.
IN MEMORIÁM.
Þú varst kyrrlát kona, —
kunnir ekki að státa
eða annars mikið
yfir þér að láta.
Ljósi vígðu lífi
lifðir þú og hreinu,
því að vamm ])itt vita
vildirðu ekki í neinu.
Bæi’ðist þér í harmi
bljúgt og viðkvæmt hjarta.
Þar sér óðal átti
allt hið fagra og bjarta.
Tónlist einkum unnir, —
iðkaðir hana í leyni.
I blóm með fiðluboga
bi’cyttirðu mörgum steini, —-
sóttir í sýngva heima
sólskin dýrra vona.
Þó að vökul værir,
varstu draumakona.
Nú cr þessum þætti
þinnar sögu lokið,
hljótt í hinzta sinni
hönd um boga strokið,
en í endurminning
ómurinn geymist lengi,
þegar af list og leikni
leikið var á strengi.
urinn“.
Þakkir þér skal færa.
Þó að oi’ð eg spari,
mun ég lcngi muna
margt í þínu fari, —
barnslund þína blíða,
brosin mildu, lilýju. —
Vei’ði þér allt til vaxtar
í veröldinni nýju.
Gretar Fells.
Nýir vatnsbílar. Eg sá um daginn nýja gerð
af vatnsbíl á ferð í bænum.
Hann var ekki eins fullkominn og sá, sem
bæjarbúar þekkja frá undanförnum árum, ekki
daelur á honum fil að sprauta vatninu í all-
ar áttir, heldur var vatnið aðeins látið renna
úr geyminum, sem komið hafði verið fyrir
á vörupallinum. Og billinn virtist ná tilgangi
sínum, þótt hann væri bara heimatilbúinn og
ekki útlendur riema að nokkur leyti. Þetta sýn-
r, að það er hægt að notast við sitthvað ileira
en það, sem fengið er frá „útlandinu", þótt
það sé auðvitað fínna og eigi betur við i slík-
um menningarbæ sem Reykjavík.
*
Pleiri af Eg held, að það væri ekki úr vegi
þessu tagi. að við fengjum fleiri bila af slíku
tagi. Þeir eru vonandi ekki mjög
dýrir, því að eini munurinn á þeim og venju-
legum vöruflutningabílum er sá, að settur hef-
ir verið vatnsgeymir aftan á vörubil, og svo
er þyngdarlögmálið látið koma til skjalanna.
Borgararnir inunu vafalaust fylgja því, að hægt
sé að útbúa sem flesla bíla með þessum geym-
um, þegar þörf þykir, því að ryk og sandfok
geta gert alla útivist í góðu veðri ófæra. Og
eina ráðið til úrbóta. virðist vera að sprauta
vatni á göturnar, þegar þurrviðri ganga og vind
hreyfir.
Nokkur orð „Slúlka" mín, eg er ekki i nein-
til „stúlku“. um vafa um það, að margir eru
á sömu skoðun og þú um það,
sem þú skrifar, þótt þeir, sem eru á öndverð-
um meiði, liafi látið ljós sitt skína með því
að senda mér. linu. Þér hefði verið innan hand-
ar að fá þessar línur birtar hjá mér, en það
er því miður eilt ófrávíkjanlegt skilyrði, sem
því fylgir. Það er, að þótt þú viljir rita undir
dulnefni, þá verð eg að vita, hver höfundur-
inn er i raun og veru. Það hefir oft verið tek-
ið fram undir líkum kringumstæðum, að ekki
sé hægt að taka til birlingar bréf frá aðilum,
sem vilja ekki koma fram í dagsljósið. í þessu
tilfelli fæ eg ekki séð, hvað því veldur, að
svo er um þig.
*
Prianrtfall. Aliklar sögur hafa gengið um bæinn
um það, að mannfall liafi talsvert
orðiö meðal útlendinga hér i Reykjavik, i
tilefni af sigrinum yfir Þjóðverjum, menn hafi
lagt sér banvæna drykki til munns og afleið-
ingarnar ekki látið standa á sér. Eitthvað mun
vera satt i þessu, en eins og sögurnar eru
nú orðnar, eftir að hafa gengið dögum saman
manna i milli, eru þær mjög orðum auknar
og manntjónið stórum ýkt. Ætlu menn að ycra
farnir að þekkja það, að ekki er rétt að trúa
hverju þvi, sem sagl er, né heldur að bæta við,
jiótt það kunni að gera frásögnina meira æs-
andi eða spennandi.
* .
Landssöfnunin. Ríkisstjórnin hefir nú gengizt
fyrir því, að liafin sé söfnun
um land allt handa bágstöddu fólki í Danmörku
og Norcgi. Hefir söfnunin þegar borið talsverð-
an árangur og sennilegt, að hún muni bera mjög
niikinn árangur áður en henni lýkur, en henni
er ætlað að standa aðeins tvær vikur, cða til
annarrar helgar. Skal engu um það spáð, hversu
miklu verður safnaö eða hvaða marki söfn-
unarnefndin ætlar sér að ná, ef hún héfir sett
sér eitthvert mark, en liitt er vist, að allt, sem
fram verður rétt, mun verða þegið með þökk-
um og koma að miklu gagni, þvi að mörgum
er nú þörf á aðstoð.
*
Matvæli og Það eru einkum matvæli og fatn-
fatnaður. aður, sem nauðsynlegt er að koma
til hinna hrjáðu þjóða. Danir eru
klæðlillir, en hafa hinsvegar nóg af matvæl-
um, eiida var allskonar matvælaframleiðsla þar
á mjög háu stigi fyrir stríð. Hinsvegar er mat-
vælaskorturinn tilfinnanlegastur í Noregi, þvi
að Þjóðverjar tóku liltölulega miklu mcira af
vistaframleiðslu landsins til Sinna þarfa en
í Danmörku. Þessu tvennu þarf að koma til
hinna þurfandi. Þótt menn geti ekki gefið nema
litið, þá lcemur það þó að gagni.
*
Veðrið. Suiiíarið virðist ætla að vera talsvert
lengi að hugsa sig um að þessu sinni,
og ráða það við sig, hvort það eigi nú að taka.
sér bólfestu hér strax, eða fresta komu sinni
um sinn. En það er vonandi, að það láti slydd-
una í dag verða þá síðasta á þessu vori. Ann-
ars liafa nú allar veðurfregnir verið gefnar
Jausar eftir rúmlega fimni ára þögn um þau
efni.