Vísir - 16.05.1945, Blaðsíða 2

VISIR
Miðvfluuláginn 16. máí 1945
Verzlun
Útcrerð
Iðnaður
BHÝN NAUÐSYN AÐ FABA GÆTILEGA MEÐ DOLL-
ARAINNSTÆÐUB ÞJÓÐABINNAR.
Bretar hafa slakað mikið á útfiutnmgs*
hömlnm sínum.
Viðíal við Svanbjörn Frimannsson.
tyrjöldinni í Evrópu er
nú lokið. — Vafalaust
kemur til með að verSa
nokkur breyting á utan-
ríkisverzlun Islendinga viS
þaS, aS friSur hefir veriS
saminn í álfunni, þó aS enn
sé ekki unnt aS segja um
þau mál meS neinni vissu.
Mörgum mun þykja fróð-
lcgt að fá nokkra yfirsýn um
viðhorfið í ])cssum málum
nú. Vísir hefir því snúið sér
lil formanns Viðskiptáráðs,
Svanbjörns Frímannssonar
og átt viðtal við hann um
gjaldeyrishorfur, vöruú tveg-
un erlendis frá almennt og
fleira, sem snertir utanríkis-
verzlunina.
Takmörkun
á dollaraleyfum.
Frá því um áramót, segir
Svánbjörn Frímannson, liefir
Viðskiptaráð fylgt þeirri
síefnu í aðalatriðum, að
draga úr dollaranotkun eftir
því sem unnt hefir verið að
koma því við. I því sambandi
hefir verið dregið mjög úr
innflutningsleyfum á öðrum
vörutegundum en þeim, sem
beint geta talizt nauðsynleg-
ar. Ástæðan til þessara ráð-
stafana Ci fýrst og fremst sú,
að ekki hefir tekizt að koma
þannig ár þjóðarinnar fyrir
borð, hvað snertir utanrikis-
verzlúnina, að líkur séu til
ao dollarainnstæður hennar
rýrni ekki, ef notkun þeirra
verður ekki takmörkuð svo
sem unnt er.
“ Þjóðinni er hinsvegar mik-
il nauðsyn á, að dollarainn-
eignir hennar verði ekki rýrð-
ar verulega á næstunni,
vegna innflutnings á öðru en
því, sem verður að teljast
brýn nauðsyn. I því sambandi
nægir meðal annars að benda
á það, að vitað er að þjóðin
þarf á miklum frjálsum
gjaldeyri að halda í sam-
bandi við þau nýsköpunar-
áíorm, sem nú eru efst á
baugi, en énn hefir engin sér-
stök upphæð verið ákveðin
til þeirra hluta í dollurum.
Vilað er að geriðslur fyrir
útflutningsvörur landsmanna
í ár, i dollurum, verða einnig
miklu minni en undanfarið. í
þeim efnum er ekki vitað um
annað en þær tíu milljónir,
sem Brelar hafa lofað að
greiða með hraðfrystán fisk
og samninganefnd sú, er fyr-
ir skömmu var í Bretlandi,
tókst að ná samkomulagi uin.
Þar að auki mun þorskalýsi
verða selt tií Bandaríkjanna
og greiðist væntanlega i doll-
urum og auk ])ess eitllivað af
gærum. Til mála hefir komið
áð ’UNRRA keýpti’ eilthvað
af saltsíld, en um það mun
ekki vera néitt ákveðið enn.
Stafar sú óvissa, sem rikir um
það mál meðal annars af því,
að ekkl mun enn vera Ixúið
að fá tunnur undir síldina.
Þrátt fyrir þessa sölu til
Bandarikjanna fá fslendingar
miklu minna greitt í dollur-
um í ár en að undanförnu.
Síðastliðin ár hefir verulegur
liluti af fiskinum verið
greiddur í dollurum og all-
miklar dollaragreiðslur hafa
einnig fengizt vegna dyalar
ameríska setuliðsins hér.
Þegar þetta hvor tveggja
minnkar eða hverfur jafnvel
alveg en þjóðin þarf hins-
vegar að greiða mikinn hluta
af innflutningi sínum í doll-
urum hefir Viðskiptaráð tal-
ið nauðsynlegt að takmarka
notkun dollarainnslæðnanna
við nauðsynjavörur ein-
göngu.
Viðskipti við Bretland.
— Jafnóðum og viðskipti
opnast við Bretland segir
íSvanbjörm má gera ráð fyrir
að ViðSviptaráð. heimili
kaup á vörum þaðanýöðrum
en óþarfavarningi 'án veru-
legra hindrana. Fra síðast
liðmun áramótum hafa Bret-
ar aflétt útflutningsbanni því,
sem verið hefir á fjöldamörg-
um vörutegundum þar í
landi, sérstaklega þrjú siðast.
liðin ár. Af þessum ástæðum
hafa viðskipti við Bretland
aukist nokkuð síðastliðna
mánuði. Ennþá er það' þó
mjög takmarkað, sem unnt er
að fá keypt af brezkum vör-
um, en það virðist vöruskorti
einum um að kenna en ekki
viljaleysi brezkra útflytjenda
til að taka upp á ný sín fvrri
viðskiptasambönd við ís.
land.
Viðskiptin við Bandaríkin.
— Frá og með árinu 1942
hefir mestur hluti innflutn-
ings okkar verið frá Banda-
rikjunum, að undanskildum
nokkrum vöruflokkum, sem
Bretar tóku að sér að sjá ís-
lendingum fyrir. Meðal þeirra
vöruflokka eru kol, steinlim,
salt og veiðarfæri. Enn má
segja að aðalinnflutningur-
inn sé frá Ameríku. Seinni
hluta síðastliðins árs fór
nokkuð að bera'á erfiðleikum
á útvegum ýmsra nauðsynja-
vara frá Ameriku, og hefir á-
standið heldur farið versn-
andi í þeim efnum, þvi lengra
sem hefir liðið. Á þessu ári
hafa hæði Bandaríkin og
Ivanada neyðst til að tak-
marka útflutning sinn mjög
niikið á allskonar tegundum
trjáviðar. Hefir verið sérstak-
lega erfitt að fá útflutnings-
leyfi fyrir krossvið, en skort.
ur á krossvið hefir verið mjög
hagalegur þar sem sú viðar-
tegund er orðin mjög mikil
nauðsynjavara hér. Fyrir
milligöngu sendiráðsj íslands
i Washington hefir þó tekist
að ráða fram úr þessum mál-
um svo að líklegt má telja að
takast muni að fá á þessu ári
það sem þarf til nauðsynleg-
ustu framkvæma og við-
halds.
Vörutegundir
sem erfitt er að fá.
Mjög hefir reynzt erfitt að
fá ýmsar tegundir véla og á-
halda frá Ameríku, sérstak-
lega díeselvélar, stærri land-
búnaðarvéla og vegagerðar.
vélar. Er það ekki óeðlilegt
þar sem styrjaldarreksturinn
er yfirleitt látinn sitja fyrir
öllu öðru. Á síðastliðnu ári
tókst að fá útflutningsleyfi
fyrir um 100 vörubifreiðum.
Komu þær til landsins á síð-
astliðnu sumri og var varið
til að bæta úr brýnni þörf sér-
levfishafa um land allt og
flutningsþörf landbúnaðarins
og sjávarútvegsins eftir því
sem við var komið. Eins og
sakir standa er ekki litlit fyr-
ir að takast muni að fá út-
flutningsleyfi fyrir ncinar
vörubifreiðar á þessu ári. Bif-
reiðavarahlutir hafa fengizt
af mjög skornum skammti
og nægja eigi til að fullnægja
eftirsþurninni hér. Meðan
ástandið er slíkt er nauðsyn-
legl að bifreiðarstjórar gæti
allrar varfærni í meðferð
bifreiða sinna og kaupi eigi
várahluti nepia þeirra sé
hi^n þörf. Ef þessa er- gætt
mun eigi ástæða til að óttast
vapdræði i þessum efnum
enda líklegt að eigi verði þess
langl að bíða.að úr rætist.
Hvað snertir útvegun al-
mennra matvörutegunda hcf.
ir ekki verið um neinn skort
að ræða á þeim, öðrum en
sykri. Sykurskammtur sá,
sem íslendingum var úthlut-
að í ár er mun minni en i
fyrra, eða 3600 smálestir á
móti 5400 smálestum síðast-
liðið ár. Gerðar hafa verið
ítrekaðar tilraunir til að fá
meira magn af þessari vöru-
tegund en árangurslaust. Hef.
ir verið bent á það af ame-
rískum stjórnarvöldum, að
magn það af þessari vöru,
sem íslendingar fá nú sé
helmingi rneira á livern ein-
stakling miðað við fólks-
fjölda, en Bandarikjaþcgnar
sjálfir eiga kost á að fá. Nú
siðustu daga hafi borizt
áreiðanlegar fregnir um að
sykurskammtur Bauda-
ríkjamanna hafi enn verið
minnkaður að mun.
Vegna skorts á þessari vöru
lítur út fyrir að nauðsynlegt
verði að minnka allmikið
sykurskammt almennings
við næstu úthlutun. Sykur
úthlutun til iðnaðarfyrir.
lækja liefir ])egar verið
minnkuð um helming.
Mikil vöntun hefir verið á
sólaleðri að undanförnu og
slafar það af erfiðleikum við
útvegun vörunnar vestan
hafs, því að ísland hefir fram
að þessii liaft . útflutiiings-
heimild frá Bandarikjunum
fyrir nægilega miklu magni
af þessari vöru, til að full-
nægja þörfum. Stafar þetta
af skorli á þessari vöru í
landinu sjálfu en leður er
mjög mikið notað i þarfir
hersins. Samt er von um að
úr þessum skorti rætist á
næstunni, þv.i von er nokk-
urra birgða liingað áður én
langf um Mður.
Framh. á 6. síðu
Útflutnmgur Ijóra
fyrstu mánuði
ársins.
í aprílmánuði var vöru-
skiptajöfnuðurinn hacjstæð-
ur um 1,7 milljón króna.
. Verðmæti innfluttrar vöru
nam á því tímabili 21,3 mill-
jónum, en útflutningur var
23 milljónir_krónur á sama
tínia. Helztu útflutningslið-
ir í apríl eru þessir:
ísfiskur .....15,5 millj. kr.
Freðfiskur .... 1,5 —■—
Söltuð síld .... 1,6 ---
Þorskalýsi .... 1,9 ——
Freðkjöt ..... 1,5 ----
Saltfískur .... 0,5 ----
Fiskimjöl .... 0,38 ----
Á tímabilinu jan.—-apríl
1945 var vöruskiptajöfnuð-
urinn hagstæður um 10,6
milljónir. Verðmæti útfluttr-
ar vöru á þessu tímahili nam
89,9 millj. kr., en verðmæli
innfluttrar 79,3 millj. Ilelztu
útflutningsliðir á þessu tíma.
bili eru sem hér segir:
ísfiskur .....54,0 millj. kr.
Freðfiskm; ....19,4 -——
Söltuð síld .... 4,5 ---
Þorskalýsi ....6,6 ---
Freðkjöt ..... 1,5 ---
Síldarmjöl .... 0,7 ---
Gærur......... 1,5 ---
Niðursuðuvörur 0,37 ----
FiskimjöL .... 0,38 -----
Æðardúnn ..... 36 þús. kr.
Sútuð gæruskinn 104 ----
Minkaskinn .... 65 -----
Eftirfarandi skýrsla sýnir
viðskiptin við einstök lönd
!á timabilinu janúar—apríl
1945:
Bretland ...... 77 millj. kr.
Bandaríkin .... 7,6 ——-.
Frakkland .... 5 ---
Noregur ....... 398 þús. kr.
Færeyjar ...... 104 -
írland ......... 65 ——
ifiiieikar sænsks
iinaiar.
Tvær greinar að stöðvast.
. Samkv. frásögnum sænskra
bíaða er hætt við að gerfi-
silkiframleiðsla í Svíþjóð
stöðvist vegna skorts á salti
írá öðrum löndum.
Skammtur silkiverksmiðj-
anna 'liefir verið minnkaður
vcgha minnkandi birgða af
salti í landinu og eru miklir
erfiðleikar fyrir dyrum, cf
cklci fæst úr þessu bæft.
Horfur eru einnig slæmar
hjá ýmsum glcrverksmiðjum
vegna sódaskorts. Enda þótt
eftirspurn eftir rúðugleri sé
mikil, liggur vinna niðri í
stærstu glerverksmiðju Sví-
þjóðár, Oxelösunds-smiðjun-
um, sem l'ramleiddu um þrjá
fimmtu hluta af því glcri,
sem notað var í Svíþjóð. ■—
Skortur á kolum og koksi
stendur þessum iðnaði
Svía einnig fyrir þrifum, en
sódaskorturinn er þó enn til*
finnanlegri. (SIP).
Kristján Guðlaugsson
hæstaréttarlögmaður
Skrifstofutími 10-12 og 1-6
Hafnarhúsið. — Sími 3400.
Svíax fzamleiða
mókoL
Svíar eru um það bil að
byrja framleiðslu nýrrar teg-
undar af eldsneyti.
Nefna þeir hana „mókol“,
en hún er framleidd með þvi
að vcnjulegur mór er liitaður
upp i nokkur hundruð stig í
sérstökum ofnum. Þá liveifur
allur raki, en mórinn verður
harður og þéttur.
Gasstöðvarnar . í Stokk-
hólmi, Gautaborg og Málm-
haugum hafa myndað félag
til þessarrar framleiðslu, þvi
að liægt er að vinna gott gas
úr mókolunum. Þó getur
framleiðsla mókolanna alls
ekki fullnægt þörfum gas-
stöðvanna. (SIP).
STÚLKU
vantar nú þcgar á
Elli- og hjúkrunar-
heimilið Grund.
Uppl. gcfur yfirhjúkr-
unarkonan.
Gaxðslöngur
fyrirliggjandi.
I. Þorláksson
& Norðmann
Sími 1280. Bankastr. 11.
Verndið heilsuna.
MAGNI H.F.
Sími 1707.
BarnaíæSa:
CLAPP'S
AVEXTIR.
Klapparstíg 30.
Sími 1884.
Beztu úxin
frá
BARTELS, Veltusundi.