Vísir - 18.08.1945, Blaðsíða 6

V I S I R
Laugardaginn 18. ágúst 1945
Við hittumst fyrsl haustið
1941, þegar eg hafði tekið
íhúð á leigu við Fimmtugustu
Götu, skammt frá Þriðju
Breiðgötu. Hann var hávax-
inn, grannur maður með hátt
enni og glaðleg, eftirtektar-
som augu bak þykkra gler-
augna. Hann var einna lík-
astur þvi, að liann væri skóla-
kennari, hugsaði eg, en ekki
veitingamaður í krá við
Þriðju Breiðgötu.
„fleyrið þér nú,“ sagði
'hann við óánægðan viðskipta-
mann, er eg kom inn, „getið
þér ekki tekið orð heiðarlegs
manns trúanleg?“
„Eg sagði bara,“ svaraði
víðskiptamaðurinn, „að
William Jameson-viskí ætti
alls -ekki að vera dýrara en
Johnny Walker. Það er engu
hetra né eldra!“
Maðurinn bak við af-
greiðsluborðið hallaði sér að
sýningarskáp, sem var fullur
af flöskum. „Það er nú heldur
skárra,“ svaraði liann stríðn-
islega.
Það var alls ekki umræðu-
efni mannanna, sem vakti at-
hygli mína, ekki heldur útlit
þeirra eða klæðahurður, nei,
það sem vakti eftirtekl mína,
var hinn írski málhreimur
veitingamannsins. Hann var
áreiðanlega ekki frá Cork
eða Galwey, ekki ölíkúr þvi,
að hann væri frá Duljlin, og
þó.------ Hann hafði talað
íágt, gamansamur og alvöru-
gefinn í senn. Mér fannst eg
kannast við málróminn. Það
var cins og þegar maður sér
->allt í einu andlit, sem maður
kannast við frá bernsku, en
gelur þó ekki munað, liver
viðkomandi maður er.
Eg lokaði augunum og rót-
aði i minniskistu minni. Þá
mundi eg allt í einu eftir því,
þegar eg var lítill snáði og
íötraði í gegnum þorpið á
markaðsdegi. Karlmennirnir
voru að skoða allskonar hú-
pening, en konurnar rifust
úm verð á kálmeti og garð-
ávöxtum. „Ileyrið j)ér nú,
getið þér ekki tekið orð
lieiðarlegs manns trúanleg?’4
Eg var einn í kránni, þegar
eg opnaði augun aftur. Eg
kunni ekki við að fara að
spyrja manninn sþjörunum
úr, báð um annan bjór og
sagði síðan veitingamannin-
um frá smávægilegu atviki,
sem gerzt hafði, jiegar eg
kom fyrst til New York. Einn
morgunn ruddist þvotlakpna
inn í herhergið mitt, til þess
að ræsta j)að.
„Guð hjálpi mer!“ liró])aði
hún upp yfir sig. „Eg hélt,
að þér væruð farinn út fyrir
löngu!“
Eg bauð henni inn og
spurði liana, hvort hún væri
kunnug i Dublin. „Dublin!“
át hún eftir. „Eg sem hefi
jaldrei komið til írlands.“
Yeitingamaðurinn hló. „Eg
get nú .ekki sagt hið sama,“
sagði hanri, „enda þótt æði
dangur tími sé liðinn, síðan
eg var hinum megin hafsins.
íSextán frá fjörutíu og eitt —
já, eg hefi ekki komið þar í
Juttugu og fimm ár.“
„Það er langur tími,“ sagði
i eg. „En eg geri ráð fyrir þvi,
að þér séuð ekki frá Dublin.“
„Eg er það heldur ekki,“
svaraði hann. „En það er
samt ekki svo langt þangað
frá æskustöðvum mínum —
aðeins þrjátíu kílómelrar.
Það er ósennilegt, að þér haf-
ið nokkuru sinni heyrt þann
afkima nefndari. Þorpið heit-
ir Kilmessan.“
Eg kannaðist strax við
þorpið, því að eg átti lieima
skammt þar hjá, aðeins ein
járnbrautarstöð var milli
æskuheimila okkar, sem voru
hæði við litla aukabraut frá
Duhlin um Meath til hinnar
fornu borgar Ivells. Eg sagði
honum, hvaðan eg væri upp
runninn.
„Eg vil drekka skál manns
frá Meath!“ sagði hann,
hellti bjórnuni mínum í
vaskinn og viskí í tvö glös.
„Slaintté!“ sagði hann, við
lyftum glösum og drukkum
lil hotns.
„IJvað er að frétta úr
gamla landinu?“ spurði
hann og þurrkaði sér um
munninn með öðru handar-
bakinu. „Hvenær varstu þar
seinast?“ bætti hann við og
var nú farinn að þúa mig,
eins og gamlan kunningja.
„Eg fór úr landi 1922 og
hcfi ekki komið j)angað síð-
an.“ _ .
Hann leit á mig stórum
augum. „Þú hefir verið þar,.
þegar sem mest gekk á?“
„Já og nei — þvi að eg var
um tíma í skóla í Englandi.
En eg heýrði og sá alveg
nógu mikið.“
„Sama segi eg.“
„Þú,“ tagði eg. „Mér skild-
ist, að þú hefðir farið að
heiman 1916.“
„Að vísu. En — margt
getur gcrzt á einni viku.“
„Satt er það,“ sagði eg.
„Það var ekki alveg tíðinda-
laust páskavikuna.“
„Ekki alveg.“
„Jafnvel eg ber jnenjar
um annan páskadag,’’ sagði
eg og bretti upp ermiiía. Þá
kom í ljós ör, sem náði frá
úlnlið og hálfa leið upp að
olnboga.
„Þetta \4rðist fremur vera
eftir liníf en kúlu,“ sagði
Iiann.
„Hvorugt á sökina. Eg var
ekívi nema tólf ára, þegnr
jíelta gerðist og sá eklci ann-
að af bardögunum en eitt
húS brcnna, heyrði skotið á
Dublin og menn tala um
morð. Þetta vildi þannig til,
að annan páskadag var
nokkurt frost, þegar eg var
að' reyna nýll reiðhjól, sem
mér hafði áskotnazt, á garð-
stigumun lieima. Þegar eg
fór fyrir krappt liorn, rann
afturhjólið til og eg datt á
glcrrúðu í vermireit, sem
mamma liafði fyrir utan
liúsið. Til Jiess að forða
höfði mínu, bar eg höndina
fyrir mig og glerið reif stói,j*
an fli])a úr handleggnum. ..“
„Það hlýtur að hafa verið
fjári ljótt sár,“ sagði hann.
„Örið er svona stórt, af því
að sárið var aldrei saumað
saman,“ svaraði eg. „Þegar
mamma reyndi að liringja
eftir lækni, komst hún að
raun um það, að síminn var
slitinn. Við vissum j)á ekk-
ert um byltingartilraunina.
Ilún reyndi j)ví að gera að
sárinu eftir beztu getu, selti
mig upp í bílinn og ók af
stað til næsta læknis, sem
hjó í átta kílómetra fjarlægð.
Húsið okkar stóð kippkorn
frá götu og var akbraut upp
að því. Þegar við komum að
enda akbrautarinnar, var
liliðið læst og auk þess liafði
sterklegur staur verið lagður
])vert yfir það að utanverðu.
Hinum megin við liliðið
stóðu fimm ókunnugir
menn, einn miklu yngri og
hærri en hinir. Þeir voru all-
ir vopnaðir byssum.........“
Eg steinþagnaði allt í einu,
því að veitingamaðurinn
liafði allt í einu stigið skref
aftur á bak. Hann har aðra
höndina upp að munninum
og starði á mig með galopn-
um augum, sem lýstu ótrú-
legri undrun.
,vHvað gengur á?“ spurði
eg-
Harin liikaði andartak og
sagði síðan: „0 — ekkert, alls
ekkert. Eg var hara að hugsa.
Áfram með smjörið.“
„Nú,“ hélt eg áfram, „móð-
ir mín karinaðist ekkert við
mennina, en þeir neituðu að
lileyj)a okkur út. Það er stríð
í landinu, sögðu J)eir, og
þeim liafði verið skipað að
liafa slrangar gætur á húsinu
okkar. Manuna lét mig j>á
stiga út úr bílnum, sýndi
Jieim hlóðugar umhúðirnar á
handlegg mínum og sagði, að
mér mundi hlæða til ólífis,
ef eg kæmist ekki undir
læknis hendi. Einn mann-
anna geklc J)á fast að hliðinu
og sagði: „Frú mín góð, við
höfum ekkert horn í síðu yð-
ar, en það vill svo til, að við
vitum, að maður yðar er
liðsforingi i hrezka liernum í
Frakklandi. Við vitum líka,
að sonur fjósamannsins yðar
er í konunglegu lögreglunni.
Ilann gerði tilraun til að
komast undan í morgun, en
við náðum lionum — liann
liggur þarna bak við liúsið.
. . . .“ Mamma rak upp lágt
óp, við stigum aftur upp i
bílinn og ólcum lieim. í hest-
liúsinu okkar vann maður,
sem verið liafði aðstoðar-
maður liundalæknis og liann
hjó um sárið með einhverj-
um plástri. í vikulókin, þeg-
ar - byltingartilaunin ' hafði
verið harin niður, var hand-
leggurinn orðinn grænn á lit
og læknir í Derry var þá
fenginn til að gera við liann.
.... Jæ.ta,“ sagði eg að lok-
um, „þetta er allt og sumt, •
en annar páskadagur mun
aldrei líða mér úr minni.“
„Eg hugsa, að fleiri geli
sagt hið sama,“ sagði hann.
Eg leil á liann. Ilann liafði
krosslagt handleggina á
hrjóstinu og J)að var skrítinri
svipur á honum. Hann leit
fast á mig stutta stund og
sagði síðan: „Eg man eftir
því, að eg fann mjög til með
móður þinni þenna dag. Hún
var mjög góðleg og falleg
kona.“
Eg sfarði á hann þögull og
undrandi í nærri hálfa,mín-
útu. Þá téygði hann sig eftir
flöskunni og fyllti glökin aft-
ur. Flann lyfti sinu glasi og
fór um leið að brosa. En eg
hreyfði mig ekki. Mér varð
hugsað: Hvers koriar íri er
liann eiginlega?
Svo sagði hann: „En segðu
mér nú eitt. Hvernig ósköp-
unum eigum.við að geta sigr-
að nazistana, ef Jiessir djöfl-
ar Jiarna lieima vilja ekki
lána okkur hafnirnar sínar?“
„Þú ert að hæðast að
mér,“ sagði eg.
„Ilvers vegna ælti eg að
vera að J)ví?“ spurði hann.
„Annars datt mér i hug, að
þú hlytir að vera mjög minn-
isgóður.“
„Þú notaðir ekki gleraugu
hér um árið.“
„Rétt hjá þér. Og liklega
er hár móður þinnar ekki
rautt framar!“
„Það er rétt til getið,“ sagði
eg, við tókumst í liendur og
skáluðum.
Við liöfum oft fengið okk-
ur glas síðan og nú síðast
fyrir fáeinum vikum. Eg
liafði verið á gangi stutt frá
heimili mínu og numið stað-
ar fyrir utan fornbókaverzl-
un. Þar tók eg eftir mörgum
gömlum kortum, sem seld
voru svo sem fyrir ekkerl.
Landabréfin voru af löndum
í Evrópu, sum af hlutuin
Þýzkalands og næstum öll
voru búin til i Þýzkalandi.
Mér til mikillar undrunar
rakst eg þarna á lítið kort af
írlandi, þar sem sýnd voru
Dublin and DubFn Hafen og
die Seen von Killarney utan
við aðalkortið og með mun
stærri mælikvarða. Jólin
vorn að nálgast, svo að eg af-
réð að kaupa kortið, til að
gefa einhverjum vina minna
eða eiga það sjálfur. Eg lét
vefja það innan í brúnan
umbúðapappír og binda
spotta utan um og síðan liélt
eg upp eftir Þriðju hreiðgölu.
Á leiðinni kom eg við í mat-
vöruverzlun, keypti græn-
meti og ákvað að koma við í
knæpunni ’ lijá . kunningja
ininum á leiðinni heini, lil
þess að fá mér bjór og sýna
honum ef til viíl kortið af
fósturjörð okkar. En liann
liafði tekið sér frí frá störf-
um þenna dag, svo að liann
var ekki viðstaddur og eg
fór J)ess vegna strax heim.
En eg var varla kominn
þangað, þegar eg veilti því
Framh. á 8. síðu.
Sœjarþéttir
Næturlaeknir
er i Læknavarðstofunni, simi
5030.
Næturvörður
er í Laugavegs Apóleki.
Messur á morgun.
Nesprestakall: Þakkirguðs-
þjónusta í kapellu Háskólans kl.
11 árdegis á morgun. Síra Jón
Thoraensen.
I kaþólsku kirkjunni í Reykja-
vk, biskupsmessa kl. 10, í til-
efni af friðinum. Engin messa.
kl. 9 og 11.
f kaþólsku kirkjunni í Hafnar-
firði, hámessa kl. 9.
Næturakstur
i kvöld annast Hreyfill, sími
1633 og annað kvöld Bifröst,
simi 1508.
Aheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 15 kr. frá J. J.
Aheit á Hallgrímskirkju í Saurbæ*
afh. Vísi: 20 kr. frá K. S. ’
Útvarpið í kvöld.
19.25 HljómplötUr: Samsöngur.
120.30 Útvarpstróið: Einleikur og
tríó. 20.45 Upplestur og tónleik-
ar: a) Upplestur: Soffía Guð-
laugsdóftir leikkona. Alfreð And-
résson leikari. b) Tónleikar:: Vms
lög. 21.45 Hljómplötur: Þjóð-
dansar. 22.00 Fréttir. 22.05 Dans-t
lög til kl. 24.00.
Útvarpið á morgun.
8.30 Morgunfréttir. 11.00 Messa,
á Dónikirkjunni (síra Friðrik
Hallgrínisson dómprófastur).
12.10—13.00 Hádcgisútvarp. 15.00
Miðdegistónleikar (plötur): a)
15.00 „Haugíussa“ eftir Grieg. h)
Úr lífi barns eftir Debussy; c)
Lög frá Ivákasus eftir Ippolito
Iwanow. 18.30 Barnatimi (Pétur
Pétursson o. fl.). 19.25 Tón'verk
eftir Cesar Franck. 20.20 Illjóm-
plötur: Cassado leikur á celló.
20.35 Erindi: Leipzig í sprengju-
hríð (Magnús Sigurðsson hag-
fræðingur frá Veðramóti). 21.00
Takið undir! — Þjóðkórinn
(Páll Isólfsson stjórnar). 21.45
Hljómplötur: Lög leikin á ýnis
hljóðfæri. 22.00 Fréttir. 22.05
Danslög til kl. 23.00.
LITLA
FERÐAFÉLAGIÐ
fer skemmtiferð í
Fljótshlíðina 25.—26.
ágúst. Laugardag ek—
ið að Múlakoti og skemmt sér í
upplýstum garðinum. Sunnu-
dag verðui: farið inn að Bleiks-
árgljúfri og víðar. Farmiðar
sækist sem allra fyrst í Hann-
yrðaverzlun Þúrí'ðar Sigurjóns-
dóttur, Bankastræti 6. — Sími
4082. — Nefndin. (255