Vísir - 07.09.1945, Side 4

4
V I S I R
Föstudaginn 7, september 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN YlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Milli nýsköpunar og
aíurðaverðs. -
Xjótt mörgum sé nú orðið ljóst, hvert stefn-
* ir í framlciðslumálum landsmanna, eru
jjeii' þó fleiri, sem litla grein gera sér fyrir
jjví, hvað framundan er. Slíkt verður þó að
teljast mjög eðlilegt, jiegar þess er gætt, að
jirír fjölmennir flokkar í landinu, sem slanda
að ríkisstjórninni, hafa um langt skeið lagt
sig alla fram til að telja þjóðinni trú um að
éngin þörf sé enn að snúa við á vcrðbólgu-
hrautinni. Þessir flokkar hafa lofað lands-
mönnum, að allir skuli hafa atvinnu við sem
arðsamastan atvinnu^ekstur, og peningavím-
unni er haldið viðúncð loforðum um nýsköp-
' un atvinnulifsins, sem muni gera fært, að all-
ir haldi þeim tekjum, er jieir hafa nú. Þegar
jijóðinni er talin trú um slíkt, er engin furða
þótt lítilli gagnrýni sé beitt af almenningi
gegn fjármálastefnu stjórnarinnar. Engum
jiykir hæfa að gagnrýna það, hvað nýsköpun-
in kostar, meðan allt leikur í lyndi.
Stjórnarflokkarnir hafa nú skuldlmndið
ríkissjóð fyrir skipakaupum, er nemur yfir
100 milljónum króna. Það jjykir ckki mikið
nú. Það cr nokkru lægra en fjárlögin og miklu
lægra en seðlaveltan. öll skipin eru keypt
fyrir mjög hátt verð, og sum fyrir gífurlegt
verð. Um togarakaupin, sem er stærsti liður-
inn, hefur lítið verið upplýst ennjiá, en ])ó hef-
ur frétzt, að skipin fullbúin verði miklu dýr-
ari en tilkynnt var, jiegar kaupin voru sam-
jiykkt, eftir jiriggja daga athugun. Mótorbáta-
kaupin verða með hverjúm mánuði sem líður
hverjum Iiugsandi manni vaxandi áhyggju-
efni, því að verðið er í engu samræmi við þá
afkomu, sem sjávarútvegurinn getur búizt við
að hafa á næsta ári.
Verðbólgu-víman er ekki enn runnin af
stjórnmálaflokkunum, en þó er mörgum
manni að verða það Ijóst, að þessi umfangs-
miklu skipakaup ríkissjóðs, á þcim tíma, sem
skipaverð cr á hámarki, geta snúizt svo í
höndum núverandi ríkisstjórnar, að ríkissjóð-
ur verði fyrir stórkostlcgu áfalli. Og cf hald-
ið er á jiessum málum eins og vitanlegt er
að kommúnistar vilja, þá geta þessi skipakaup
orðið til jiess, að alger röskun vcrði á þeim
grundvelli, sem fjármálakerfi landsins nú
hyggist á, með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Þetta kann sumum að finnast stór orð, en þau
«ru ekki staðlausir stafir.
Nýsköpunin er ekki vandalaus. Og hún get-
ur sett þjóðina í mikinn vanda, cf illa er á
henni haldið. Til þessa vcrður ekki sagt, að
vel hafi verið á haldið. Ákvarðanir hafa verið
teknar af_flokkunum, cn landsfólkið cr nú að
byrja að hugsa um það, sem gert liefur verið.
Þjóðin stendur nú á milli tveggja vandamála.
Annars vegar nýsköpunar, sem getur orðið
henni dýr, af því að framkvæmdin var tekin
ur höndúm einstaklinganna, sem stunda fram-
leiðsluna. En Iiins vegar vcrðlags innléndra af-
urða, sem ógnar nú allri framfærslu og fram-
leiðslu í landinu, af jiví að flokkarnir á síð-
astliðnu hausti töldu ekki hættulegt, ])ótt dýr-
líðaraldan risi nokkuð hærra.
Þjóðin'sfendur nú milli varhugaverðrar ný-
sköpunar og brjáláðs afurðaverðs, og er útlit
fyrir, að hvorttveggja geti orðið henni ójjægur
Jjár í j)úfu, nema betur fari en nú horfir.
Fyrsta söngskemmtun
Sunnukórsins.
Sunnukórihn ísfirzki gist-
ir nú höfuðS'taðinn á söngför
sinni til Suðurlandsins. Hann
liélt fyrstu söngskemmtun
sina í gær í Gamla Bíó fyrir
fullu húsi og við ágætar við-
tökur. Var hátíðarblær yfir
söngskemmtuninni og meðal
gesla voru ýms stórmenni
þessa lands, svo sem ríkis-
forseti, borgarstjóri og bisk-
up. Samkór Reykjavikur
fagnaði hinum ísfirzku söng-
bræðrum og söngsystrum
með J)ví að syngja lagið
„Syngdu gleðinnar óð“ eftir
K.arl Runólfsson, af veitinga-
svölúnun), jiá bauð formaður
Landssambands islenzkra
hlandaðra köra Sunnukórinn
velkominn, en fararstjóri
þakkaði fvrir kórsins hönd.
Síðan hófst söngurinn sam-
kvæmt söngskránni. _
* Ilér verður ekki rakin saga
kórsins, })Ví að hún liefir ver-
ið sögð Undanfarna daga í
dagblöðunum og vikublöð-
unum. En j)að má heita ný-
lunda að blandaðir kórar eru
miklar né nógu jningar. Kór-
blærinn er íagur í veikum
söng sérstaklega, en i sterk-
um söng er frískleiki karl-
mannaraddanna minni en
æskilegt væri. Innan tak-
marka j)ess sviðs, sem lcór-
inn sérstaklega er heima á,
sungust lögin vel, en jiau
voru flest valin með hliðsjón
af getu hans. Þessi takmörk
kórsins komu einna skýrast
í ljós í Pílagrímssöngnum
eftir Wagner. Hann hefði eg
fremur kosið sunginn með
meiri breidd og alvörujninga,
svo að sú tign, sem í tónun-
um býr, hiefði komið fram.
En smálögin aftur á móti
voru mörg laglega sungin,
eins og óður er tekið fram.
Einsöngvarar voru í þetta
Sinn })au Margrét Finnbjarn-
ard., Tryggvi Fr. Tryggva-
son, Jón Hjörtur Finnbjarn-
arson og Jóhanna Johnsen.
Frú Jóhanna er lærð söng-
kona og gerði sínu hlutverki
góð skQ, sem var allerfitt.
Um hin er það að segja, að
Berjaferðir. Nú er kominn fyrir nokkuru timi
berjaferðanna. Heiiar fjölskyld-
uur taka sig upp um helgar og fara i berjaheiði
eöa berjamó, safna íorða fyrir veturinn eða
tina bara upp í sig, allt eftir því.hvort menn
vilja teljast fornbýlir eða ekki. En livort sem
menn gera, þá eru berjaferðir hin prýðileg-
asta upplyfting fyrir hvern sem er, jafnt unga
sem gamla og það mun vera flestum tilhlökk-
unarefni, þegar líða fer að þeim tíma árs, þeg-
ar ber fara að verða þroskuð.
*
Mikið af berjum Eg kom fyrir nokkuru á
í sumar. stað, sem hefir verið injög
fjölsóttur i sumar, eins og
endranær. Jlér var sagt, meðan eg slóð þar við,
að daglega hefði koniið þangað eitthvað slang-
ur af fédki, en mikill fjöldi um hverja helgi og
flestir hefði tínt ber þarna. En þó sá ekki högg
á vatni. Þarna var fullt af bláberjum og kræki-
, berjum og svo mikið af hvorutveggja, að það
var eins og þarna hefði enginn maður komið i
allt sumar. Og eg hefi heyrt það úr öðrum átt-
um einnig, að i sumar muni viða vera miklu
meira af berjum en á undanförnum árum.
*
í sein’ni tíS. farnir að sækja 1 þau fóru laglega með sin
hÖfuðstaðinn heim með söng
sínum, þvi að áhuginn lietir
til slcamms tíma verið allur
á karlakórsöng hjá lands-
mönnum. Þvi fer fjarri að eg
ælli nú að nota tækifærið til
að hnýta í karlakórana, því
að cg lít svo á, að allar lisl-
greinar eigi rétt á sér og
verðskuldi, að rækl sé lögð
við þær, og karlakórslögin
mörg eru veigamiklar og
mcrkilegar tónsmíðar, þó að
1 þær hókmenntir séu að vöxl-
um aðeins brot af J)ví, sem
samið hefir verið fyrir bland-
aða kóra. En sem sagl, j)á
hefir til skamms tíma blánd-
aður kórsöngur orðið útund-
an hjá okkur af einhverjum
ástæðum og liafa margir
slíkir kórar átt erfitt upp-
rátlar og skamma lífdaga og
þannig liefir ])að að minnsta
kosti verið hér i Reykjavik
þar til fyrir nokkrum árum,
að hver blandaði kórinn af
öðrum hefir komið fram og
dafnað vel undir h.andleiðslu
hæfileikamanna. Sunnukór-
inn mun vera einhver elzli
hlandaði kórinn á landinu og
hefir ávallt notið söngstjórn-
ar sama mannsins. Ber þetta
sönigstjóranum fagurt vitni,
því að til j)ess að kór geti lif-
að og lognist ekki út af aftur,
þarf söngstjórinn að vera á-
lrugamaður og hafa persónu,
sem sameinar menn utan um
sig.
Á söngskránni. voru is-
lenzk og erlend sönglög, sem
öll áttu það sameiginlegt aö
vera við alþýðuskap og frá
rómantísku liststefnunni
runnin, en hér hjá almenn-
ingi er jarðvegurinn ruddur
fvrir slík lög. Hér verða lögin
ekki talin, en geta vil eg jiess,
að söngstjórinn hafði húið'
nokkur þeirra í búning fyrir
biandaðan kór og gert það
með prýði, og vil eg sérstak-
lega vitna í „Gýgjuna“ eftir
Sigfús Einarsson og „Vor-
ljóð“ eftir Mendelsohn, en
það lag er upphaflega samið
fyrir píanóléik eingöngu (Úr
„Lieder ohne Worte“).
Sunnukórinn er skipaður
um 30 manns. Eru kvenradd-
irnar betri hluti kórsins, því
að þær eru bjartar, mjúkar
og sveigjanlegar, en tenór-
raddirnar eru litdaufar og
bassaraddirnar hvorki hljóm-
hlutverk, eftir jiví sem efni
stóðu til.
Jónas Tómasson tónsk. er
söngstjóri kórsins. Hann er
landskunnur fyrir sönglög
sín og fyrir J)að, að hafa ver-
ið lífið og sálin í sönglífi Isa-
l'jarðar um nokkra áratugi,
siðan Jón Laxdal hvarf það-
an á brott. Er söngstjórn
hans smekkvís og múskölsk
og oft með ágætum. Það má
segja honum j)að til lofs, að
jafnvel einnig þár, sem gætti
ýmsra takmarka i söngnum
frá kórsins hálfu, j)á var
samt ávallt söngurinn lifandi
eða líf og andi, en ekki dauð-
ur bókstafur. Þess vegna var
bragð að söngnum og jiess
vegna höfðu menn líka gam-
an rtð ])ví að hlusta á hann.
Áheyrendur létu. óspart
fögnuð sinn í Ijós og bárust
blómvendirnar hver af öðr-
um upp á söngpallinn, svo
að flygillinn stóri varð allur
jjakinn blómum. Kórinn varð
að syngja mörg aukalög.
Dr. von Urbantsehitsch lék
undir söngnum. í mörgum
lögum^af snilld.
B. A.
Arðvænlegur Eg tas það einhvern timann i
atvinnuvegur. sænsku blaði — og inig minnir,
að eg hafi líka sagt frá því tun
' þetta Ieyti í fyrra í blaðinu — að austur i
Sviaríki væri berjatinsla siðari hluta sumars
arðvænlegur atvinnuvegur. Yar sagt frá dreng-
hnokka i fregninni og hafði hann tínt ber svo að
skipti hundruðum og þúsunudum litra á einu
sumri. Er það ekki svo lítið, sem hægt er að
hafa upp úr sér hér á landi með þessu móti,
þegar ber eru ni'eð meira móti, eins og nú í
sumar. En þrátt fyrir það er það óalgent að
menn tini ber með það fyrir augum að liaftl
þau til annars en eigin nota.
•
Danmerkurflug. Senn leggur flugbátur Flug-
félags Islands upp i aðra ftug-
fcrð sina til Danmerkur um Skotlánd. Fyrsta
ferðin var, eins og menn muna, farin síðara
hlula ágústmánaðar og tókst hún prýðilega. Um
Sala happ-
drættismiða
S.Í.B.S. gengur
ágætlega.
„Sala happdrættismiða
Sambands íslenzkra berkla-
■sjúklinga gengur ágærlega,“
segja forráðamenn þess.
Yfirleitt tær happdrættið
góðjar móttökur hjá almenn-
ingi og virðisl svo sem al-
menningur skilji nauðsyn
þessa máls, sem er verið að
afla fjár til. En betur má ef
duga skal. — Reykvíkingar!
Látið ekki ykkar eftir liggja.
Kaupið háppdrætlismiðana
og styrkið þella Jvtrfa menn-
ingarmál.
Reykvíkingar!
Munið happdrætti Sambands
islenzkra berklasjúklingþ. Mið-
árnir fást í öllum bókabúðum
bæjarins. Látið ekki eftir ykkur
liggja að styrkja þctta þarfa
menningarmál.
miðja þessa viku átti að hefja næstu ferð, en
[ vcgna veðurs var ekki hægt að byrja hana á
þeim tima, sem til var ætlazt. Veðrið h'áir enn
[ flugferðum,. en hraði flugvélanna bætir það
upp þess á milli — þegar hægt er að léggja af
stað, tekur það örstuttan tíma, að bregða sér
langar vegalengdir.
Samanburður við Við erum svona smám sam-
aðrar þjóðir. an að sýna sjálfum okkur
og öðrum, hvers við eruiu
megnugir, þegjr við reynum okkur og höfum
eins góð tæki til að gcra lilutina með og aðrar
þjóðir. En við eigum eftir að læra margt. Það
kemur með tímanum. Við getum ekki gert okk-
ur vonir um að standa framar stórþjóðunum —
nema ef til vill í fiskveiðum og þá tiltölulega
-- en við getum vafalaust komizt svo nærri þeim
með þvi að læra af reynslu þeirra að við get-.
um vel við unað. Það er ekki aðalatriðið að
selja met, heldur að geta slaðizt þau próf, óað-
finnanlega — og betur — sem ganga verður
undir.
*
Fyrirspurn frá Það leit inn til mín i gær gam-
gömlum manni. all maður, verkamaður, sem
hafði kvartanir fram að
færa vegna þess, hvernig komið er fram við
liann al' hálfu Landssimans. Hann hefir um
tuttugu ára skeið átt lítið hús við Sölvhóls-
götu og búið þar óáreittur, þar til nú fyrir
nokkuru, að honum er sagt að hafa sig á hrott
þaðan, loftnet lians rifið niður, girðingar brotn- •
ar og önnur mannvirki eyðilögð. Maður þessi
er nú orðinn sjötugur og starSaði lengi hjá rík-
isstofnuh, slasaðist mikið við vinnu sina hjá
henni, svo að hann er nú lítt fær til þess að
vinna fyrir sér.
*
Verður þetta Nú spyr hann: „Er heimilt að
bótalaust? fara þannig með hina smæstu í
liinu nýstofnaða islenzka lýð-
veldi, án þess að skaðabætur komi til? Er
ckki rétt að ríkið reyni að grciða gotu manns,
sem misst hefir heilsuna i þjónuslu þess og er
Iítt vinnufær fyrir vikið?“ Mér finnst sjálf-
sagt þegar aðstæður eru slikar sem hér hefir
vcrið greint frá, þá verði verkamanninum
bætt það tjón, sem hann verður fyrir. Húsnæð-
isvandræðin eru nóg í þessari borg, þótt ekki sé
bætt í hóp liinna húshæðislausu að nauðsynja-
lausu o;., líklega munar ríkið ekki um það,
sem þarf lil að rétta hlut þessa manns.