Vísir - 13.09.1945, Qupperneq 4

4
V 1 S I R
Fimmtudagimi 13. september 1945
VlSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIIl H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hérsteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
2 7 8.
^ísitalan liefir nú verið reiknuð út fyrir
'septembermánuð, og nemu'r liún eitt
hundrað sjötíu og átta stigum. Hefir hún
Jpannig hækkað um þrjú stig frá því, sem
var í fyrra mánuði, en til þess liggja m. a.
þau rök, að lítið eitt af molasykri hefir flutzt
til landsins, í dýrum umbúðum, en þessi svk-
nrslatti hækar visitöluna um einn og einn
fimmta úr stigi, að því er talið er. Slík hækk-
ún stafar af mistökum einum, en orsakir
til annarrar liækkunar vísitölunnar munu
vera eðlílegar, miðað við allar aðstæður. Þeg-
ar þess er g'ætt, að álcveðið liefir verið með
lögum, að verðlag á kjöti og garðávöxtum
skuli ekki hafa álirif á vísitöluna, er sýni-
legt, að hún væri ískyggilega há, ef liún væri
reiknuð á réttum grundvelli, en til þess kem-
iir væntanlega fljótlega, með þvi að ekki er
unnt að taka aðalneyðzluvörur landsmanna út
úr grundvelli vísitölunnar til langframa, enda
eins gótt að endurskoða grundvöllinn fyrir
vísitöluútreikningnum í heild eða ákveða
vísitöluna af handahófi. Þegar svo er kom-
ið, að ekki er reiknað með aðaíneyzluvör-
nnum til þess eins að lialda vísitölunni niðri,
ætti að skýrast fyrir mönnum, hyílík'íiöfuð-
nauðsyn er að ráðast gegn verðþenlunni, —
ekki með slíkum ráðstöfunúm, sém að ofan
greinir, lieldur með lieildarsamræmingu til
lækkunar á framleiðslukostnaði og verðlagi.
Framleiðslukostnað á ákveðið magn má
lækka á þrennan hátt. í fyrsta lagi með hætt-
um tækjum, í öðru Iagi með auknum afköst-
um þeirra, sem að framleiðslunni vinna, en
öllu öðru frekar með niðurfærzlu á vísitölu,
þar sem lækkun á kaupgjaldi og verðlagi
Iialdast í hendur, og verður því á engan hátt
tilfinnanleg. Lögð hefir verið áherzla á að
kaupa ný framleiðslutælci til landsins, og má
vafalaust draga nokkuð úr framleiðslukostn-
aðinum á þann hátt. Vilað er, að sökum setu-
liðsvinnúnnar og þeirra vinnuaðferða, sem
þar haía verið við hafðar, hefir verulega
dregið úr vinnuafköstum, en það gildir þó
ekki óskipt um alla verkamenn og stendur
einnig tiHbóta. En þótt verulegum árangri
yrði náð í þessu tvennu, eru engar líkur til
að framleiðsla landsins verði seld á erlend-
iim markaði fyrir það verð, sem fyrir hana
þárf að fást.
úrði skvndilega verðfall á erlendum mark-
aði, liefði það ófyrirsjáanlegar afleiðingar
fyrir islenzka framleiðslu, og myndi valda
hruni að meira eða minna leyti, þrátt fvrir
iiý og bælt framleiðslutæki og, stórlega auk-
in vinnuafköst. Eina leiðin til að tryggja at-
vinnu í landinu, og þar með líf og eignir
alls þorra manna, er að færa l'ramleiðslu-
kqstnaðinn niður, þannig, að við stöndumst
við að selja framleiðsluna á svipuðu verði
og aðrar þjóðir selja sambærilega vöru. Sem
hetur fer, virðist verðlag ekki munu lækka
injög snöggt erlendis, en hitt er vist, að það
i'er Iækkandi, jafnt og þétt, þar til fullt sam-
xæmi er komið á, en sennilegt má telja, að
framleiðslukostnaðurinn verði ávallt nokkru
ineiri í öllum löndum, en hann var fyrir
stríð, þótt ekkert verði um það fullyrt. Yerði
ekki skyndilega markaðshrun, gefst okkur
íhna til að klifra niður stigann.
Hauksslysið og Ný-
byggingarráð.
Ut af árásum á Nýbygg-
ingarráð i „Tímanum“, blaði
Framsóknarflokksins, þann
7. og 11. september s.l., í
sambandi við veitingu ráðs-
ins á gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfi fyrir vélskipinu
Haukur, sem sökk á leið til
Islands frá Bretlandi þann
31. ágúst s.L, vill Nýbygg-
ingaráð taka fram það, sem
bér fer á eftir:
Þegar kaupendur Hauks
leituðu til Nýbyggingarráðs
vegna fyrirgreiðslu til skipa-
káupanna vaj’ þeim þegar
sagt, að tryggt yrði að vera,
að skipið væri byggt eftir
reglum og.undir eftirliti við-
urkennds skipaflokkunarfé-
lags. Þeir lögðu og siðar
fram símskeyti frá umboðs-
manni Bureau Veritas í Hali-
fax, er staðfesti, að skipið
væri byggt eftir reglum og
pndir eftirliti Bureau Veri-
tas.
I bréfi sínu 12. marz þ. á.
til Viðskiptaráðs, er hefir
með höndum útgáfu gjald-
eyris- og innflutningsleyf-
anna eftir meðmælum Ný-
byggingaráðs, tók Nýbýgg-
ingarráð það frarn, ásamt
öðrum skilyrðum fyrir út-
gáfu leyfisins, að skipið yrði
að vera byggt eftir reglum
Bureau Veritas.
Vottorð frá trúnaðarmanni
Bureau Veritas, dags. í Hali-
fax 17. maí þ. ár.,-er stað-
festir að skipið liali verið
byggt eftir reglum og undir
eftirliti Bureau Veritas, var
afhent skipaskoðunarstjófa
ríkisins, þegar skipið kom
! hingað til lands, óg i haffær-
isskirteini skipsins, útgefnu
|í Reykjavik 6. júlí þ. á., seg-
iri, að skipið fullnægi ákvæð-
um laga nr. 93 i'rá 3. maí
1935 urn eftirlit með skipum.
Telur Nýbyggingarráð, að
framanritað ætti að nægja
til þess að sýna það, að á-
sakanir Tímans á hendur
ráðinu vegna leyfisveitingar
Skrif Tírnans urn það, að
Nýbyggingarráð „virðist láta
algerlega eftirlitslaust hvers-
konar skip séu flutt til lands-
ins, lieldur láti hvern sem
vill fá gjaldeyri til skipa-
kaupa“ og „að þingað séu
keypt gömul skip, sem aðr-
ar þjóðir vilji ekki nota leng-
ur“ munu eiga við nokkur
sænsk fiskiskip, sem Ný-
byggingarráð hefir samþykkt
að veita gjaldeyri fyrir.
Ut af þessu skal það lekið
fram, að Nýbyggingarráð
hefir við allar slíkar leyfis-
veitingar gert það að skil-
yrði, að styrkleiki og gerð
skipanna fullnægði kröfum
þeim, sem gerðar eru af
skipaeftirliti rikisins.
Einnig hvað þetta snertr
eru því ásakanir Tímans úr
lausu lofti gripnar.
Reykjavík, 12. setp. ’45.
Jóhann Þ. Jósefsson
(sign.)
Lúðvík Jósefsson
(sign.)
Steingrímur Steinþórsson
(sign.)
Óskar Jónsson
(sign.)
fyrir þessu skipi eru á eng-
um rökum reistar.
Innhöllun
nnrskrti pen-
ingagreiösin.
Landsbanka Islands hefir
borizt tilkynning frá Noregs-
banka um, að allir norskir
I peningaseðlar, nema eins og
Itveggja króna skiptimynt-
i seðiar, séu kallaðir úr um-
ferð 9. september 1945, og
eru öll viðskipti með seðlana
bönnuð frá og með þeim degi.
Bankar og , sparisjóðir
geta sent Landsbankanum
þá norska peningaseðla, sem
þeir hafa eignazt fyrir 9.
september 1945, og skal það
gert sem fyrst og í siðasta
íagi 6. október 1945.
Noregsbanki innleysir hina
innkölluðu seðla eftir regl-
um, sem upplýsingar verða
gefnar um síðar, en jió þvi
aðeins, að seðlárnir hafi að
áliti bankans verið fluttir út
og orðð eign hlutaðeigenda
á löglegan hátt. Verður þess
vegna, um leið og seðlar eru
afhentir norska sendiráðinu
eða Landsbankanum til fyr-
irgreiðslu, að gera skriflega
grein fyrir því, á hvern hátt
þeir hafa orðið eign hlutað-
eigenda. — (Férttatilkynning
frá Landsbanka íslands). —
Sréfi
Póstsamgöngurnar við
Bretlandi.
Mér þótti vænt um að sjá.
að minnzt var í leiðara Vísis
fyrir nokkrum dögum á póst-
sam'göngurnar við Bretland.
AÍlir sem viðskipti hafa við
Bretland liafa fundið sárt til
þess nú upp á síðkastið
hversu samgöngurnar eru
óreglulegar og að bréf ber-
ast mjög seint, svo að oft
j tekur 4-6 vikur að fá bi’éf
ifrá Englandi. Eg og margir
I aðrir kaupsýslumenn liafa
sömu sögu að segja. Eg fékk
til. dæmis i gær bréf frá
Englandi, sem dagsett var 2.
ágúst. Það hefir verið rúman
mánuð á leiðinni. Þó liafa
skip verið að koma hingað
frá Englandi svo að segja
á hverjum degi og furðar
mig og marga aðra á því
hversvegna ferðir togaranna
eru ekki notaðar til að flytja
póst frá Englandi.
Það hlýtur að vera hlut-
yerk íslenzku póststjórnar-
innar, að athuga þetta mál
og sjá hvort ekki er hægt að
kippa þcssu í lag. Ekki get-
ur verið eðlilegt nú þegar
stríðinu er lokið og allri
bréfaskoðun er létt af, að það
þurfi að taka 4-6 vikur frá
því bréf er lagt í póst í Eng-
landi þar til það kemur í
hendur viðtakanda hér á
landi.
Er þess vænzt að jafn
röggsamur rnaður og póst- og
símamálastjóri er, látl nú
mál þetta til sín taka og kippi
því strax í lag, ef íslenzkum
stjórnarvöldum er um að
kenna. En að öðrum kosti
snúi hann sér lil ensku póst-
stjórnarinnar, ef hún getur
úr þessu bætt.
. Kaupsýslumaður.
Bréfdúfa flaug nýlega
milli borganna Alberta og
Winnipeg í Kanada, tæplega
1200 km. leið — á 13 klst.
45 min.
Fimm ára Fyrir firiim áruni stóð orustan um
afmæli. Bretland sem hæst. ÞjóSverjar
sendu flugvélaskara sína inn yfir
Bretland, til þess að koma þjóðinni i skilning
um, að hún hefði verið sigruð og frekari vorn
væri raunverlega ekki til neins. plugher Breta
var lítill, en hann hafði góðum flugvélum á að
skipa og hugdjörfum, ungum mönnym, sem
kunnu til hlítar að fara með þau fáu tæki, sem
þeir höfðu — og þá daga gerðist það, að aldrei
hafa „eins margir átt jafnfáúm eins mikið að
þakka“.
*
líámarkið. Orustan um Bretland, ,sem varð af-
drifaríkasta viðureign striðsins, sem
nú er fyrir skemmstu Iokið, náði hámarki 15.
september, þegar brezki flugherinn skaut niður
nærri því tvö hundruð þýzkar flugvélar. Eftir
það tók að draga úr árásunum að degi til, því að
Göring sannfærðist um það, að flugher Breta
yrði ekki sigraður í orustum, meðan dagur væri
á lofti og' i stað árása í bjö’rtú, byrjuðú nú árásir
að næturþeli. Þær gerðu mikið tjón, en eftir
fimmtánda september var þó sýnt, að Bretar
höfðu orðið ofan á i fyrstu verulegu viðureign-
inni, sem þeir höfðu átt i við Þjóðverja.
*
Flugsýning Brezki flugherinn ætlar að halda
í Reykjavík. fimm ára afmæli orustunnar um
Bretland hátíðlegt hér í Reykja-
vík á laugardaginn — 15. september. Verður þá
haldin hér flugsýriing og jafnframt verður flug-
völlurinn opnaður svo að almenningi gefst kost-
ur á að koma inn á hann, á tiltekið svæði. Mun
fólk fá að sjá allskonar útbúnað flughersins
brgzka og flugvélar munu sýna hvernig malvæl-
um er varpað niður til einangraðra staða og
sitlhvað fleira. Auk þess munu orustuflugvélar
sýna ýmsikonar herbrögð í lofti.
*
Hringflug. Þfeir, sem vilja, geta líka fengið sér
flugferð, því að Flugfélag Isíands
^ hefir ákveðið að gefa mönnum kost á að fara í
sfútt hi'ingflug yfir bænum og nágrenni hans.
| F.f dæma má af því, hvað slik flug hafa verið
, viiisæl áour fyrr, þegar hægl hefir verið að
igeía mönnum kpst á þeim, þá má gera ráð fyr-
i ir því, að margir fái „flugskírnina“ þenna dag.
— Hér hefir ekki farið fram raunveruleg flug-
sýning, síðan hollenzku flugmennirnir voru hér
um árið og sýndu bæjarbúum listir sínar einn
daginri. Þótti mönrium mjög gaman að því, en nú
er allt undir veðrinu komið.
*
Mænu- Fólk talar minna um mænuveikina nú,
veikin. en fyrst þegar fréttist að hún væri að
stinga sér niður. Ilún er líka i rénun,
því að um helgina hafði ekkert lilfelli bælzt við
i nærri viku. Meún eru rólegri fyrir bragðið,
því að niiklum óhug sló á bæjarbúa og' raunar
fleiri, þegar veikin stóð sem hæst og nærri dag-
lega fréttist um ný tilfelli. Það bætti heldur
ekki úr skák, að lítið sem ekkert er liægt að gera
til þess að verjast þessum vágesti eða hefta út-
breiðslu hans. Nú er vonandi mesta hættan lið-
in hjá, þótt sjálfsagt sé fyrir fólk, að fara seni
varlegast.
*
Heimsókn í Eg hefi oft rifizt og skammazt út
Tjarnarcafé. af veitingum og greiðasölu i sumar.
Nú ætla eg að gera þvert á móti,
fara nokkururn lofsamlegum orðum um veilinga-
sfað, sem eg heimsótti i fyrradag. Það var Tjarn-
arcafé, sem ópnað hefir verið aftúr eftir að
búið er að setja þar nýtt dansgólf og gera ýms-
ar endurbælúr aðrar. Eg bragðaði þar á réttun-
um, köldu borði og heitum réttum, Ijúffengum
og snyrtilega framreiddum, svo að enginn þyrfti
að bera kinnroða fyrir að bera slíkt á borð, jafn-
vel fýrir hina vandlátustu útlendinga, sem víða
hafa farið og kynnzt hinu bezta á þessi sviði.
*
Athvarf hinna Þa'ð barst' í tal milli blaða-
fullorðnu. íiianna, sem þarna voru, og
líjónanna Margrétar og Egils^í
Oddfellovv", scm hafa hafl veitingar og mat-
sölu ó þessum slað í senn tíu ár, "að Tjarnarcafé
ætíi að verða athvarf hinna fullorðnu hæjar-
húa, sem langar lil að komast að heiman kveld-
stund frá heirnilisstörfum, en geta ejtki staðið
í því að keppa við ungviðið, sem „stormar“
Borgina og aðra skemmtistaði bæjarins. Og
þetta er einmitt hugmyndin hjá þejrn — gera
Tjarnarcafé að stað, þar sem fólk getur fengið
bezta mat, sem völ er á, setið í ró og næði í
vistlegum húsakynnum og — síðar mcir —
hlýtt á klassiska músík og dansmúsik. Eg held,
að það sé þörf fyrir slikan stað.