Vísir - 30.10.1945, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Þriðjudaginn 30. október 1945
VISIR
DAGBLAÐ
lítgefandi:
' BLAÐAUTGÁFAN YlSIR H/F
Ritstjórar: Iíristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Alþjóðasamvinna.
WTmræður hafa að undanförnu farið fram í
” brezka þinginu varðandi ástandið á megin-
landi Evrópu, og þá einkum í Þýzkalandi. Á
meginlándinu eru tugmilljónir manna á ver-
gangi og eiga hvergi höfði sínu að halla.
Fólk ])etta býr við algjöran skort á flestum
Tsviðum, en þótt litlar spurnir bcrist frá
Evrópu austanverðri, er þó vitað að ástandið
er öllu hörmulejgra þar, en á hernámssvæðum
engilsaxnesku þjóðanna. I umræðum þeim,
sem fram hafa larið, svo og biaðaskrifum
og. útvarpserindum, sem víða
fhitt um þctta vandamál, er annarsvcgar
aúðsætt að menn telja að hér sé um mann-
úðarmál að ræða, sem állan heiminn varði,
æn hinsvegar virðast menn einnig hera kvíð-
hoga fyrir að vegna þessa ástands kunni
dreppsóttir að koma upp, sem ekki verði við
ráðið, svo sem raunin varð á eftir síðustu
heimsstyrjöld.
Róstur og vígalerli hafa enn ekki fjarað
út að fullu víðsvegar um heim, enda sýn-
ist svo, sem langt muni vera í land þar lil
þeim lýkur mcð með öllu. Sameinuðu þjóð-
irnar hafa gjört samþykktir sínar, scm mjða
annarsvegar að tryggingu friðarins, en hins-
vegar að því að bæta úr neyðarástandi því,
scm rikjandi er í ýmsum löndum. Þessir
samningar hafa ekki verið haklnir, eða að
Sigurður Sveinsson garð-
yrk juráðunautur:
Meíndýr í
húsum
og gréðri
Höfundur þessarar bókar er
Geir Gíg.ja kennari, sem
mörg undanfarinn ár hefir
fengizt við skordýrarann-
sóknir, en er auk þess mörg-
um að góðu kunnur fyrir
ýmsar gagnlegar ritgerðir um
grasafræðileg efni.
Bókaútgáfa
á Akureyrí
Prentsmiðja Björns Jóns-
sonar h. f. á Akureyri hefir
um þessar mundir tvær bæk-
ur í prentuli, sem vekja
munu eftirtekt og fögnuð
bókavina. Þessar bækur eru
þjóðhættir og' ævisögur frá
19. öld, eftir Finn Jónsson
hafa verið frá ^örseyri og ritgerðir
um skald og nstamenn, eftir
Sigurð Guðmundsson skóla-
meistara. Báðar þessar bæk-
ur munu vera væntanlegar á
markaðinn fyrir jól.
Bók Finns frá Kjörseyri,
ihins alkunna fræðimanns,
ber heitið „Þjóðhættir og
ævisögur frá 19. öld“. Jafn-
framt þessu er hún endur-
minningar höfundarins og
sjálfsævisaga.
Ritinu er skipt í nokkra
meginþætti, svo sem þjóð-
sögur, .þjóðhætli á 19. öld,
sjálfsævisögu Finns, þælti
af ýmsum mönnum o. fl. í
hókinni er allmargt teikn-
inga eftir Finn sjálfan, þar
á meðal eina myndin sem til
er af Þuríði formanni og
minsta kosti verið túlkaðir á gerólíkan liátt myndir af fleiru sérstæðti
af ráðstjórnarríkjunum, og hinum vestrænu
þjóðum. Getur þetta leitt til alvariegustu
árekstra. Vestrænu þjóðirnar vilja tryggja
friðinn og bæta úr neyðarástandinu. Til þess
að hinu fyrrncfnda marki verði náð, tclja
þær nauðsyn að tryggja aðstöðu sína víða
um heim, þannig að hverri þjóð megi Ijóst
vcra, að tilgangslaust sé að skera úr deilu-
málunum með vopnavaldi, heldur verði
friðsamlegir samningar að leysa úr vandan-
um, en þeir samningar myndu jafnframt ráða
bót á neyðarástandi því, sem nú er ríkjandi
í Evrópu. Slíkt öryggi má skapa annað hvort
með beinni íhlutun Vesturveldanna eða Þjóða-
handalagsins, eftir því, sem henta þykir.
Þetta viðhorf vestrænu þjóðanna mótast
af öryggisráðstöfunum einum, jafnt á tímum
friðar sem ófriðar. Allar þjóðir hljóta að
láta sig málið miklu skipta og skipa sér þar
í sveit, sem þær telja að vilji sé fyrir hendi
til að vernda friðinn og bæta
ástandinu, en ekki sé rekin einvörðungu
■óvægileg hefndarpólitík. Smáþjóðirnar verða
að hyggja að eigin öryggi fyrst og fremst,
með þvi að hver er sjálfum sér næstur, en
jafnframt verða ]>ær svo að leggja lóð sin
á metaskálarnar í alþjóðamálum sé þess æskt
til öryggis en ekki til árása. Þetta er í raun-
fnni mergurinn málsins. Samstarfi þjóðanna
<jr ekki lokið, þótt lægt hafi liæstu öldur
ófriðarins, heldur verða þær einnig að vinna
að friði og öryggi í heiminum, hver eftir sinni
eða merJdlegu fólki, sem
Finnur hafði kynni af.
Þarf ekki að efa að hér
er .um stórmerkilegt rit að
ræða, sem verður lesið af
öllum þeim, sem þjóðlegum
fræðum unna. Steindór
Steindórsson frá Hlöðum hef-
ir búið bókina undir prent-
un og skrifað forniála að
henni. Hún verður um 35
arkir í stórú broti og útgef-
andi er Prentsmiðja Björns
Jónssónar h. f.
Tónlistarf élag Akureyrar
sér um útgáfu á ritgerða-
safni eftir Sigurð Guðmunds-
son skólameistara. Þetta eru
gamlar og nýjar ritgerðir,
aðallega um,skáld og lista-
menn, en eina ritgerðina
kallar höfundurinn þó „Nem-
endur sem eg hefi kynnzt“.
I ritgerðum þessum tekur
ur neyðar-jSigurður til meðferðar menn
eins og Bjarna Thorarensen,
Matthías Jochumsson, —-
Stephan G. og marga fleiri.
Sigurður skólameistari er
óumdeilanlega einn af snjöll-
ustu og gáfuðustu bók-
menntafræðingum þessa
lands, sem skipa verður á
bekk með prófessorunum
Sigurði Nordal og Einari Öl.
Svcinssyni. Ritsmiðar og er-
indi Sigurðar má tcliast með
því snjallasta sem hugsað er
Við lestur þessarar bókar
hcfi eg komizt að þeirri nið-
urstöðu að höfundinum hef-
ir tekizt að semja bók sem
sameipar í senn það tvennt
að vera góð námsbók fyrir
garðyrkju- og búnaðarskóla
og jafnvel liúsmæðraskóla,
en auk þess nauðsynleg
handbók öllum almenningi.
Útgreiðsla ýmsra skaðlegra
skorkvilunda fer ört vax-
andi og er þó öllum ljóst
að þörf er að vera á varð-
befgi og útrýma þéim cftir
því sem auðið er.
Við sem yinnum að garð-
yrkjustörfum verðum að
sameinast um það að gera
allt sem í ókkar valdi stend-
ur til þess að uppskeran geti
orðið sem árvísust. Einn
þátturinn í þeirri haráttu er
að stemma stigu við út-
breiðslu skaðlegra skordýra,
eft-ir því sem auðið er. Allir
vita hversu miklu tjóni kál-
flugan hefir valdið hér á
landi, síðastliðinn áratug, og
gera má ráð lyrir með aukn-
um samgöngum yið útlönd
og innflutningi, einkum á
matvöru, að ekki verði langt
að bíða þar lil flciri álíka
1 gestir bætist í hópinn. Við
getum t. d. búizt við því að
j kartöflubjallan flytjist hing-
| að til landsins, en hún er
hin vesti vágestur öllum
kartöflugróðri.
Bók þessi lýsir mjög ná-
kvæmilega byggingu og lifi
skaðlegustu skorkvikinda og
meindýra hæði í liúsum og
gróðri. Höfundur gerir góða
grein fyrir hvernig fólk eigi
að verjast þessum meindýr-
um og útrýma þeim, Enn-
fremur er i hókinni skrá vfir
nauðsynlegustu lyf er notað
eru við útrýmingu meindýra.
Lesköflum bókarinnar er
þannig niðurraðað að í
fljótu bragði er hægt að fá
vitneskju um allt það er
í stuttu máli, er liægt
að segja um hverja tegund
meindýra fyrir sig, og
hvernig auðveldast sé að
verjast tjóni af völdum
þeirra.
Auk þess er nafnaskrá yfir
þa.u meiftdýr er bókin fjallar
um, bæði latnesku og ís-
lenzku nöfn þeirra.
Pappír bókarinnar er á-
gætur og frágangur allur
liinn prýðilegasti, og er fjöldi
ágætra mynda . efninu til
skvringar.
Eg vil eindregið ráðleggja
fólki er fæst við garðyrkju
að lesa þessa bók. Bókin er
235 blaðsíður að stærð, og
fæst i flestum bókaverzlun-
Sléttar „úttlagi" hefir sent mér nokkrar IÍ117
götur. ur uin göturnar í bænum og virðist
augljóst af bréfi hans, að hann hafi
verið erlendis um nokkurt gkeið. Hann segir
ineðal annars: „....Með blöðum, sem héðan
Iiárust út til okkar í vor, lásum við oft unv
]iað, lívérsu miklum framförum göturnar í
P.eykjavík ttgkju um pessar mundir og einlivers
staðar las eg, að farið væri að nota nýja að-
fc-rð við malbikun gatna, sem væri miklu fljót-
legri en eldri aðferðir, sem notazt hefði verið
við áður. (Þessa var getið fyrst í Vísi). En
pegar eg kom lieim, fannst mér göturnar þó ekki
eins sléttar og menn eiga að venjast erlendis.
*
Smá-ójöfnur. Þegar ekið er um götur Reykja-
vikur, finnur rnaður alltaf að fullt
er af ójöfnum í þeim. Billinn hossast alltaf eitt-
hvað, mismunandi mikið að visu, en þó má segja,
*að varla sé til su gata hér í bænum, sem er
ekki full af smá-mishæðum, sem veldur því, að
bíllinn „Iiggur“ aldrei kyrr. Eg skal ekki segja,
i liverju þetta er fólgið eða öllu heldur, hver
sé orsökin til þessa, en næst virðist að halda,
að þeir, sem leggi götm-nar, sé ekki nægilega
vandvirkir, en vandvirknin ætti að aukast með
æfingunni.
•
Bezti Sá vegarspotti, sem er tvíniælalaust
spottinn, beztur hér í Reykjavík er vegurinn
fyrir innan „Árna póst“ og að Há-
logalandi, enda er hann steyptur. Steyptur götu-
kafli er líka til í Hafnarfirði, en þar með eru
Iika upp taldar góðar götur þar. Eg geri ráð
fyrir, að það yrði mjög dýrt að, steypa allar
götur í Reykjavík, enda dytti engum í hug, að
fara að breyta gömlu götunum þannig, þótt gott
væri að geta steypt hinar nýju. En svo mikið
er víst, að það verður að taka vélarnar meira í
þágd gatnagerðarinnar en gert hefir verið. Þeg-
ar það verður, verða göturnar óaðfinnaalegar.“
*
nm.
S. Sv.
£etu. Mikilmennskubrjálæði stórra þjóða eða a ^sfci!záu, og útgáfa bókar
. „. eftir hann ma þvi teliast
smarra a engan rett a ser 1 shku samstarfi, - * J
heldur verður hver þjóð áð reyna fyrir sitt
Jeyti að bægja neyð frá eigin dyrum og ann-
arra, eftir fyllstu getu. Hörmungarnar eru
nægar fyrir þótt reynt sé að skapa nokkurt
framtíðar öryggi, með samvinnu þjóðanna
innbyrðis.
viðhurður í islcnzkttm bók
menntum.
Gert er ráð fyrir að þetta
erindasafn verði 15—-18 arka
bók, og eins og að framan
getur, er það Tónlistarfélag
Akureyrar sem gefur hókina
út.
ísland hefir
ekki fjarlægzf
Norðurlönd.
Hinn 27. septembcr flutti
Sigurður alþingismaður
Bjarnason frá Vigur erindi i
danska útvarpstimanum frá
brezka útvarpinu og ræddi
meðal annars um breytingar
þær, sem orðið hefðu á is-
lenzkum liögum á striðsár-
unum. Kvað hann marga hafa
spurt þeirrar spnrningar,
livort ísland hefði eigi fjar-
lægzt Norðurlönd á undan-
förnum styrjaldarárum. En
hann kvað þetta á missiciln-
ingi byggt, og hefðu nú skap-
azt betri skilyrði til mcnn-
ingarlegrar tamvinnu íslands
og annara Norðurlanda en
hefðu nokkr a sinni áður verið
fyrir liendi.
Margt kenuir Það er margt, sem kemur til
til grcina. greina, þegar rætt er um göt-
urnar i bænum. Það er ekki
lengur liægt að kenna hitaveitunni um að þær
sé ekki góðar, en hitt er líka augljóst, að marg-
ar hinna élztii gatna i bænum voru gerðar fyr-
ir margfalt léttari umferð en nú fer um þær,
syo að segja má, að þær hafi reynzt furðanlega.
Margar hinna nýju gatna eru alveg prýðilegar
og þarf til dæmis ekki að benda á aðrar cn vest-
ari hluta Skothúsvegar og Sótcyjargötuna. Eg
hygg að þær götur geti staðizl hvaða sáman-
burð sem er..
*
Vél- Galnagerðin hér í bænum hefir not-
tæknin. azt við vélar nm langt skeið en cftir
að farið var að malbika göturnar með
þeirri nýju aðferð, sem getið er i hréfi „út-
laga“, hefir verið hægt að nota vélar, sem liafa
ckki komfo áð notum áður. Er óhætt um það,
að vélar munú vcrða notaðar æ ineira, er fram
liða stundir og hægara verður að fá þær, sem
hentugastar eru.
*
^ Neyð í Út af viðtali því, sem birtist í
Finnlandi. kvennasiðunni í gær, hcfir mér
borizt bréf frá „móður“, sem scgir:
„Eg held, að íslenzkar stúlkur, að iyinnsta kosti
þær, sem búscttar eru i helztu bæjunum, gætu
veitt mikla hjálp við sendingu fatnaðarböggl-
anna, sem Húsmæðraskóli ísltflíds er nú að
undirbúa. Það er segin saga, að hvar sein mað-
ur keniur eða er á ferð — að minnsta kosti liér
í bænum, — eru stúlkur prýðilega búnar og
margar eiga miklu fleiri flíkur en þær þurfa
í rauninni til að geta kallazt vel búnar.
*
Sendið kjól. Ekki mundi þær niuna mikið 11111
að senda Húsmæðrakennaraskól-
anum einn kjól eða einhverja aðra flík, sem
íiann komi svo áleiðis til stúlkna í Finnlandi,
svo að þær geti hulið nekt sina og klætt af
sér mesta kuldann. Og þær þurfa að verja sig
miklu meiri kulda en við eiguni að venjast,
svo að af þeim sökum er ekki minni þörf cn
ella á að þeim sé rétt hjálparhönd.
Lítil viðbót. Mér finnst eg ekki þurfa hér
íniklu víð að bæta. Það hefir þrá-
faldlega komið i ljós af fréttum, að Finnland
er verr stall en nokkurt annað Norðurland-
anna, hvað snertir mat og fatnað. Frcgnirnar
um það eru ekki neinn Finnagaldur, þótt sumir
viiji ekki gera mikið úr neyð landsmanna. En
þeir, sem hafa verið þar, vita hversu hörmu-
legt ástandið cr og það er vist, að hjálp okk-
ar kæmi sér betur þar en víða annars staðarl”