Vísir - 19.12.1945, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 19. desember 1945
V I S I R
7
ÍSLENZKIR ÞJÓÐHÆTTIR
er sú bók íslenzk, sem tvímælalaust hefir hlotfö
bezta dóma. Hér fer á eftir örlítiS sýnishorn af
umsögnum nokkurra merkra manna.
GuSm. Finnbogason, landsbókavörður,
segir í MorgunblaíSinu 12. des. 1934 m. a.:
„Þetta er mesta merkisrit. Jafnskjótt og ég
fékk það í hendur, fleygtSi ég frá mér því, sem
ég var a?S vinna, og settist viÖ aÖ lesa. . . . Eg
las bókina frá upphafi til enda og þótti hún stór-
um skemmtilegri og hollari lestur en sumar, skáld-
sögur, sem mikicS er guraaíS af. Síra Jónas, sá
ágæti maður, sem enginn gleymir, sem kynntist
honum, segir svo skemmtilega og látlaust frá. Hér
er í fyrsta skipti heiidaryfirlit um þjóíSháttu, siÖu
og þjóÖtrú Islendinga á síÖari öldum, ritaS af
manni, sem var óvanalega fjölfróSur, en mundi
sjálfur marga þá hluti, sem hann er aíS lýsa. . . .
EfniÖ kemur því vi'ð hverjum Islendingi, sem ekki
þykist upp úr því vaxinn a<S vita eitthvatS í dag
um þaS, sem gercSist í gær. Nú er allt á hverfanda
hveli, líf þjóíSarinnar breytist ótSfluga, fornir
hættir, siÖir, vinnuhrögíS og tæki falla í gleymsku
óíSar en varir, meS þeim mönnum, sem þekktu
þatS allt af sjón og raun, og því er ekki seinna
vænna atS halda því til haga, sáfna því í heild og
fá yfirlit yfir þaÖ“.
Óiafur Lárusson, prófessor,
segir í Vísi 15. des. 1934 m. a.:
,,I bók þessari fá menn mynd af lffi forfetSra
sinna, eins og þacS var á 18. og fram yfir micSja
19. öld, mynd af lífskjörum þeirra og hugsunar-
hætli. Hvorttveggja þetta er nú gerbreytt frá því
sem ácSur var. Flest af því, sem bókin segir frá,
mun koma unga fólkinu ókunnuglega fyrir sjónir.
En ekki trúi ég ötSru en aÖ þatS lesi bókina metS
athygli, og þá gefur hún því betri skilning á litSn-
um tímum, en þatS haftSi átSur. Fyrir þeim, sem
eldri eru, rif jar bókin upp margt, er þeir þekktu
í æsku sinni, en hafa nu gleymt“.
,,ÞatS er merkisatburtSur í þjótSlegum frætSum
íslenzkum, atS bók þessi skuli vera komin út. Þar
er bók, sem lengi mun vertSa í gótSu gildi, bók,
sem á þatS skilit) atS vera mikitS keypt og mikitS
lesin, bók, sem á atS skipa virÖingarsæti hjá ís-
lenzkum bókamönnum, vitS hlitSina á ÞjótSsögum
Jóns Arnasonar“.
Pálmi Hannesson, rektor Menntaskólans,
segir í AlþýSublaSinu 17. des. 1934 m. a.:
„Islcnzkir þjóShœttir er óvenjulega eiguleg
bók, og veldur því jöfnum höndum efni og frá-
gangur. Eins og ráSa má af nafninu, segir bókin
frá lífi manna á landi hér, og má kalla aS hún
taki yfir tvœr aldir, þá 18. og 19. En auSséS er,
aS höfundurinn Ieggur mesta rœkt viS síSari
hluta 19. aldar, enda fer þaS saman, aS hann
man til hans sjálfur og hefir þaSan flestar heim-
ISLEIMZKIR
JÓÐHÆTTIR
eru nú komnir í bókaversBanir
í SJómandi fallegu skinnbandi.
BÓKAVERSLUN ÍSAFOLDAR
ildir, munnlegar og skráSar. . . . Frágangur allur
og útlit er einnig meS ágœtum, og lýsir bókin
óvenjulegri vandvirkni af hálfu útgefenda. Þetta
má virSast því merkilegra, þegar vitaS er, aS
höfundinum sjálfum auSnaSist ekki aS búa hana
undir prentun. ... Hókin er veglegur varSi yfir
hinn ágæta og f jölfróSa mann. En bókin er meira.
Hún er merkilegt heimildarrit um menningu og^
atvinnuhætti þjóSarinnar, og hygg ég fyrir víst,
aS margir muni leita þangaS fróSleiks um liSna
tíma“.
Arni Páisson, prófessor,
segir í MorgunblaSinu 18. des. 1934 m. a.:
„Því er miSur, aS ókleift er í stuttri blaSagrein
aS gefa almenningi nokkra hugmynd um hiS fjöl-
breytta efni þessa rits. ÞaS er eins og kveSja frá
dauSri eSa deyjandi kynslóS, sem lifSi fábreyttu
lífi viS fátækleg efni og var fáskorSuS af æva-
gömlum venjcai á öllum sviSum. ÞaS er ekki auS-
velt aS hugsa sér kyrrstæSara líf heldur en þjóS-
líf Islcndinga á einokunaröldinni. Allt virtist óum-
breytanlegt öldum saman, — búskaparhættir til
sjávar og sveita, daglega lífiS húsakynnin,
skemmtanirnar, verzlunarkúgunin, guSsorSiS og
hjátrúin.
Dr. Einar OI. Sveinsson var fenginn til þess aS
sjá um útgáfuna. Einar er góSvirkur maSur og
vandvirkur, og hefir verk síra Jónasar vissulega
ekki spillzt í höndum hans, þótt lítt haldi hann
því á loft sjálfur“.
Dr. IJorkelI Jóhannesson
segir í Nýja DagblaSinu 20. des. 1934 m. a.:
„A þessu ári hafa komiS út margar merkar
bækur. En ég hika ekki viS ao segja þaS, aS
þetta er langmerkasta bók ársins, og munu marg-
ir sanna þaS meS mér. Hér er grundvallarrit um
íslenzka þjóSháttu á liSnum öldum. Hver sá maS-
ur innlendur eSa útlendur, sem kanna vill slík
efni, hlýtur fyrst og fremst aS byggja á þessu
riti. Hér er bók, sem í sinni röS er viSIíka merki-
leg og ÞjóSsögur Jóns Arnasonar hafa veriS og
verSa fyrir þjóStrú og þjóSsagnir, verk þeirra
feSga, Jóns Halldórssonar, Finns biskups Jóns-
sonar og Hannesar biskups Finnssonar, fyrir sögu
þjóSarinnar og rannsóknir, og rit Þorvalds Thor-
oddsen fyrir náttúrufræSi landsins. ÞaS er vafa-
laust, aS um ýms atriSi þessarar bókar verSur
síSar ritaS fyllra mál og kannaS nánar og dýpra.
En hingaS verSur uppistaSan sótt“.
Sigurður GuSmundsson, skólameistari
á Akureyri,
segir m. a. í Degi 3. jan. 1935:
„Bókin er í því ólík ýmsum fræSibókum vor-
um, aS hún er víSa skemmtileg. Höf. hefir veriS
skopvis, scm ráSa má af sögum hans. Kryddar
hann einatt lýsingar sínar gamansögum og kimni.
Málfar hans er lipurt og lifandi, sundurgerSar-
og tildurslaust, yfirleitt vel islenzkt“.
/ 'Á Æ JÉp -i,4]iT 1 ^»***:«: y-$0&k 'ut \ ,*;,ZzÆ V jpt SNOT er komin í Snót eru 390 kvæði. Af höfundum eru 80 nafngrcindir, auk þess sem í \ l J
bókinni er fjöldi kvæða og vísna eftir
ókunna höfunda. Snót tckur yfir alt Jmí
tímabil íslenskra bókmenta til 1874, alt
Björn Halldórsson

Sigurður Breiðfjörð
frá fyrstu tímum, og er í senn stærsta
og frægasta ljóðasafn (autólógía) ís-
lendinga. í þrjár fyrri útgáfur Snótar
völdu kvæðin þeir Gísli Magnússon og Jón Thoroddsen, tveir
liinna gáfuðustu manna 19. aldarinnar. Við þessa fjórðu útgáfu
hefir sjera Einar Thorlacius prófastur lagt hina sterkustu alúð,
svo að um sumt markar hún nýtt spor í útgáfu íslenskra ljóða-
bóka. Ekkert hefir verið felt úr hinum fyrri útgáfum, svo að
i þessari birtist alt sem kom í hinum þremur.
I bókinni eru 24 myndir og hún er bundin í 2 bindi. í rexín-
bandi kostar hún aðcins 50 krónur, og geta menn borið það
verð saman við verðið á hverri sem helst annari bók, sem nú
er á markaðinum.
Sjera Magnús Grím'sson
Valdimar Ásmundsson
urimur Thomsen
'oteauerólLm
Ivm ^dóa^otdar
Sveinbjörn Egilsson