Vísir - 04.01.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 4. janúar 1946
naröld í
Eítir Frank Gervasi, frétíaritara ameríska
tímaritsins Colker’s.
í Palestinu eru tvö leynifélög — Stern-félagið og
NMO — sem fceita mánnránum, morðum og allskonar
þvingunarráðstöfunum í þeim tilgangi að reyna að
stofna til borgarastyrjaldar í landinu og vinna með því
frelsi þess. Þessi grein skýrir frá þessum félögum og
starfsemi þeirra.
Pale§tínu.
Ef Walter Edward Guin-
ness, fyrsti barón af Moyne,
hefði helgað sig bjórbruggi,
eins og fleiri úr fjölskyldu
hans, í stað þess að snúa sér
að stjórnmálum, þá mundi
bann að líkindum vera á lifi
nú. Því að þá liefði hann ekki
verið í Kairo í nóvember
1944.
Hann var myrtur af tveim-
ur ungum Palestínumönn-
um, sem játuðu fyrir rétti,
að með morðinu vildu þeir
vekja athygli heimsins á
málefnum Gyðinga og vand-
ræðum ])eirra. Piltunum
hafði verið sagt fyrirfram,
livað ])eir ættu að segja, ef
þeir næðust. Þeir skýrðu frá
því, en blaðamönnum var
bannað að síma um' það.
Þeim var meira að segja
bannað að skrifa sér til minn-
is, meðan á yfirhevrslunni
stóð.
Ritskoðunin kom í veg
fyrir að Gyðingarnir ungu
næðu þeim tilgangi, sem for-
ingjar Stern-flokksins höfðu
ætlað sér. Þeir gátu þó valc-
ið nokkra athygli á Gvðinga-
landi út um heim.
Upphaf
vandræðanna.
Það var upphaf vandræð-
ánna, að 2. nóvember 1917
ritaði Balfour, einn af mestu
áhrifamönnum Breta þá, bréf
til Rotschilds lávarðar, þar
sem brezka stjórnin lofar
hálft í livoru að beita sér fyr-
ir stofnun „þjóðheimilis“
Gyðinga í Palestínu. Brezka
stríðsstjórnin gaf þetta lof-
orð og það var tekið upp í
Þjóðabandalagssáttmálann.
Gyðingar tóku til starfa.
Þeir flykktust til Gyðinga-
lands, reistu þar stórborgir,
eins og Tel Aviv, breyttu
cyðimörkum í frjólendi,
byggðu verksmiðjur, og all-
ir í landinu, hverrar trúar
sem þeir voru, höfðu nóg að
bíta og brenna.
Árið 1922 voru Arabar í
Palestínu 589177 að tölu, en
Gyðingar 83,790. Vorið 1939
var svo komið, að Arabar
höfðu nærri tvöfaldazt, voru
orðnir milljón, en Gyðingar
liöfðu meira en sexfaldazt,
voru um 550,000 að tölu.
Bretum fannst þeir verða
að sefa Aral)a, sem var ekki
íarið að lítast á fjölgun Gyð-
inga, og þetta ár — 1939 —
var tekið fyrir innflutning
þeirra. En þá voru um sex
milljónir Gyðinga í vegi fyr-
ir herskörum Ilitlers og síð-
an hafa Gyðingar hvarvetna
barizt fyrir því, að fá þessu
breytt á ný.
Gallinn er sá á yfirlýsing-
um Balfours, að Gyðingar
segja, að hún sé skilyrðis-
laust loforð Jæirn til handa,
en Arabar segja þvert á móti.
Og þar stendur hnífurinn i
kúnni. Én deilur þessar ná
nú senn hámarki, og þær
geta verið stórhættulegar
friðinum við austanvert Mið-
jarðarhaf og einingu banda-
manna. Gyðingar hafa sagt
þráfaldlega, að þolinmæði
þeirra sé senn þrotin og þeir
grípi ef til vill þá og þegar
til orþrifaráða. Ef ekki tekst
fljótlega að komast að við-
unandi lausn í þessum mál-
um, þá getur*soðið upp úr
fyrr en varir.
Nazistar hafa drepið að
minnsta kosti fimm af seyt-
ján milljónum Gyðinga, sem
voru í Evrópu í stríðsbyrjun.
Gyðingar telja sig eiga fulla
heimtingu á að verða ein,
sjálfstæð þjóð. Þeir virðast
jafnvel fúsir til að berjast
fyrir þeim málstað. Það á við
jafnvel hina liægfara í
þeirra hópi, en æsingamenn-
irnir hafa predikað ,-,öflugar
ráðstafanir" árum samau.
Stern-
flokkurinn.
Bæði Stern-flokkurinn og
Irgun Zevai Leumi — þjóð-
legu hernáðarsamtökin —
reyna að koma af stað borg-
arastríði og síðan uppreist
gegn Bretum. Það er þeirra
„lausn“ á vandamálum Gyð-
ingalands. Zion-istar vilja fá
sjálfstæðið eftir lögleiðum,
en hinir vilja stytta sér leið-1
ina — varpa Bretum á dyr
og stofna nýtt ríki.
Eriedman-Yellin, sem er
núverandi foringi Stern-
llokksins, er breiðleitur, blá-
eygur ofstækismaður, sem
kennt hefir flokki sínum all-
ar nýjustu bardagaaðferðir
amerískra glæpamanna. Þó
er varla hægt að kalla liann
eða Menchim Begin, hinn
magra fyrrverandi laganema,
sem er foringi I.Z.L., blóð-
])yrsta glæpahunda. Ef til viíl
eru þeir það og ýmsir
fylgismenn þeirra, en flestir
xnanna þeirra eru heitir föð-
urlandsvnir, sem eru undir
slæmum áhrifum. Menn
verða líka að hafa það hug-
fast, að þessir menn hafa
orðið að sitja auðum hönd-
um, meðan Hitler hefir látið
drepa ættingja þeirra og vini
í milljónatali í Evrópú.
Sternflokkurinn var stofn-
aður fyrir fáeinum árum -—
enginn vcit með vissu hve-
nær — af pólskum Gyðingi,
sem hét Abraham Ben Mor-
dechai Stern. Varð hann til
úr leynifélagi, sem nefndi sig
„baráttumenn fyrir lrelsi Is-
raels“, en í því voru illvirkj-
ar og fyrrverandi fangar, er
frömdu allskonar glæpi, en
þó ekki ó skipulagsbundinn
hátt. En eftir breytinguna
urðu morð sérgreinin. For-
inginn hafði gengið í harðan
skóla — hann hafði lært í
Póllandi fjTrir stríð og Italíu
fasismans.
Aðdáandi
n Duce.
Stern var sagður duglegur
maður, en einrænn og þrár
með afbrigðum. Hann kom
til Gyðingalands ‘ frá Rúss-
landi 15 ára gamall, gekk
þar í mennta- og háskóla, en
fór þá til Póllands og síðan
til Italíu, og varð þá mikill
aðdáandi Mussolinis.
„Bretar eru fjendur okkar
ekki síður cn Þjóðverjar",
var viðkvæðið bjó honum.
„Þjóðverjar drepa Gyðinga,
og Bretar reyna ekki að
hindra það.“ Og í þessum
anda lifði hann og æfði flokk
sinn.
I Sternflokkinum var mest
áherzla lögð á leynd. Enginn
meðlimur ])ekkti fleiri en tvo
eða þrjá félaga sinna. Ekki
10. hver maður var fæddur
i Gyðingalandi og flestir
voru pólskir að uppruna.
Ilöfðu margir þeirra verið í
pólska hernum, er Þjóðverj-
ar og Rússar réðust á Pól-
land, komizt til Rússlands og
síðan þaðan til Gyðingalands.
Hölðu menn þessir verið i
leynilegu byltingarfélagi, er
Stern hafði stofnað meðan
hann var í Póllandi.
Stern var drepinn í Tel
Aviv, 35 ára að aldri. 1 aug-
um manna sinna er hann
píslarvottur, sem þeir verða
að hefna grimmilega. Þegar
Stern féll frá voru í flokki
lians 40—50 svonefndir
„fyrstu víglínu menn“, þ,- e.
a. s. menn, sem hægt var að
fá til að fremja morð og önn-
ur ódæði, auk 150 njósnara
og annarra hjálparmanna.
I.Z.L.
Irgun Zevai Leumi cr
miklu öflugri flokkur. I hon-
um er talið að sé eigi færri
en 3—400 „athafnamenn“,
auk að minnsta kosti 2000
hjálparmanna. Hefir I.Z.L.
sinn eigin skóla, þar sem
mönnum er kennt að vinna
skemmdarverk, svo að tjón-
ið verði sem mest og annað
því líkt.
Sá er munurinn á þeim,
sem eru í Stern-flokknum og
I.Z.L., að Stern-menn leitast
við að vinng á einstaklingum
meðal fjandmanna sinna,
sem þeir telja. I.Z.L. beinir
binsvegar öllum kröftum sín-
um að því að eyðileggja.störf
stjórnar Breta í landinu. —
Stern-menn eru ánægðir mcð
að verða píslarvottar, en
I.Z.L. stefnir hærra. Það vill
drottna í Palestínu.
I.Z.L.-menn eru ekki eins
ofstækisfullir og Stern-menn
og leituðust við að vinna ekki
skemmdarverk, sem gátu
dregið úr hernaðarmætti
Breta. Þeir meira að segja
livöttu Gyðinga til að ganga
í brezka herinn. En þeir litu
lika á málið frá því sjónar-
miði, að ])egar hermaðurinn
kæmi aftur, múndi hann geta
orðið þeim að meira gagni
en áður vegna herþjálfunar
sinnar.
Þeir sprengja upp lög-
reglustöðvar, stjórnarskrif-
stofur og opinber mannvirki,
en ekki ef hætta er á að
brezkir menn farist i spreng-
ingunni.
Samband er milli I.Z.L. og
Pólverja, eins og Stern-
llokksins og Pólverja. Meira
að segja var samband fyrir
stríð milli I.Z.L. og Gyðinga-
batara í Póllandi, því að þeim
mun mcira sem hlut Gyð-
inga var þrengt í Póllandi,
þeim mun fleiri fluttust það-
an til Gyðingalands. En svo
fóru Pólverjar blátt áfram
að stofna til Gyðingaofsókna
og þá var bandamönnum
þeirra í Gyðingalandi nóg
boðið, jafnvel þótt l'jölda-
morðin væru góð til ároðurs
fyrir mólstað þeirra — al-
gera opnun Gyðingalands
Gyðinga.
Samstarfið
endurnýjað.
Þegar pólskar bersveitir
voru fluttar til landanna við
austanvert Miðjarðarhaf frá
Rússlandi 1941—42 var sam-
bandið tekið upp aftur, því
að það hafði rofnað vegna
hernáms Póllands. Herinn
var andvígur öllu, sem rúss-
neskt var, ög leyniþjóiiusta
hans fékk I.Z.L. til þess að
hjálpa sér til að hafa uppi á
Rússa-sinnum innan hersins.
Hann hjálpaði aftur á móti
I.Z.L. til að koma áróðri sín-
um til Bretlands og Banda-
ríkjanna.
Góðar heimildir halda því
fram, að pólski herinn haíi
hjálpað I.Z.L. um kennara í
meðferð sprengiefna, vopn
og fleira, og jafnvel skótið
yfir menn skjólshúsi, er þeir
höfðu framið einhver ódæð-
isverk. Bretar komust þó
brátt að þessu og fundu að
því við Pólverja, en þeir
svöruðu því til, að þeir væru
reiðir vegna þess, að Bretar
hefðu fórnað þeim á altarp
vinfengis síns við Rússa. Þá
var samband þetta búið að
gera svo mikið illt af sér, að
erfitt var að bæta úr tjón-
inu.
Illvirkin
aukast.
Eftir að pólsku flótta-
mennirnir fóru að koma til
Gyðingalands, fór skemmd-
arverkum mjög fjölgandi.
Þann 18. maí 1944 ruddust
til dæmis bópar skemmdar-
várga inn í útvarpsstöðina í
Ramallah fyrir utan Jerú-
salem. Það er aðeins eitt
dæmi um fjölda ódæðisverka.
Menn hafa verið myrtir, hús
sprengd í loft upp og lands-
húar hvattir til uppreistar og
hlóðsúthellinga.
Meðal hinna hægfara Gyð-
inga hafa heyrzt raddir um
það, að þeir verði að grípa
fram fyrir hendurnar á
Stern- og I.Z.L.-mönnum. En
það er erfitt, því að þeir vita,
að þessir harðskeyttu flokk-
ar erii i rauninni að berjasK
fyrir málstað þeirra, þó að
þeir geti ekld ’fallizt á að-
ferðirnar.
Það er að vísu til lögregla
í landinu, en hún fer sér
hægt í skyldustörfum sínum,
svo að sumir vilja kenna
henni um hversu óvænlega
horfir. Hún hefir hvað eftir
annað látið skemmdarvarga
sleppa úr farigelsum sínum,
þótt hægðarleikur hefði átt
að vera að halda þeim innan
múranna. 1 raun og vem
virðist benni aldrei hafa tek-
izt að halda þeim í skefjum.
Eftir morð Moynes lávarðs
var hafin ný og öflug sókn
gegn óaldarseggjunum.
Helztu foringjar Gyðinga
sögðu ])eim stríð á hendur,
enda þótt margir hafi verið
kunnugir þeim um langan
aldur. Baráttan, sem þar með
er hafin, getur leitt til borg-
arastyrjaldar þá og þegar.
Það er ekki lengur fjarlæg-
ur möguleiki, að Gyðingar
geri vopnaða uppreist. Lið
2—3000 vel vopnaðra, óðra
manna getur komið henni af
stað. En hún verður ekki,
nema öll önnur meðul til
samkomulags reynist hald-
laus. Um 40,000 Gyðingar .
gengu í brezka herinn í stríð-
inu og fengu ágæta æfingu.
Það er fyrirsjáanlegt, að
stefna „athafnamannanna11
mun verða sterkari en sjón-
armið hinna hægfara. Bret-
ar gera sér ljósar hætturnar,
sem þarna leynast. Þeir lentu
í slæmu ævintýri í Grikk-
landi, en samskonar atvik í
Gyðingalandi uæti orðið enn
hættulegra.
I iIm ynnmj
tfra SajarMma féeifkjaOskur
Vegna stækkunar sjálfvirkustöðvarinnar i Reykjavík
vantar bæjarsímann nú þegar rafvirkja.
Reykjavík, 3. janúar 1946.
Bæjarsímastjórinn.
Tilkynning
jjrá SœjarAím tZeijkjaúíkur
Ungur efnilegur maður með gagnfræðamenntun eða
fullkomnari menntun getur komist að sem nemi við
símvirkjun hjá Bæjarsíma Reykjavíkur. — Æskilegt
er að umsækjandi liafi áður unnið við verkleg störl'.
Eiginhandar umsókn sendist bæjarsímstjóranum í
Reykjavík innan 11. janúar 1946.