Vísir - 10.01.1946, Qupperneq 4

4
V I S I R
Fimmtiidaginn 10. janúar 1946
VBSIH
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurár.
Félagsprentsmiðjan h.f. *
Lyklag Stinatílds.
Allt til þcssa h.efur ísicnzka þjóðin talið, að
hinn heilagi Pétur postuli geymdi lykla
Jiimnaríkis, cn visindadeild kominúiiisla he'fur
komizt að þeirri niðurstöðu, að þetta sé mis-
skilningur. Telja þeir, að liinn hlessaði Sigíus
Sigurhjartarson geymi Iyklana, cn gcti ckki
heitt þeim, nema því aðeins að honum vcrði
tryggður hreinn flokksmeirililuti innan bæjar-
stjórnar Reykjavíkur. Þá er heldur ekki að
sökum að spyrja. 1 stað skortsins og neyð-
arinnar, sem ríkjándi hefur verið hér í bæn-
um á stríðsarúnum, ætla kommimistar að
^,í'orfæra“ himnaríki hingað til hæjarins og
hafa gefið út einskonar liirðishréf í stefnu-
vskrárfonni, sem dreift verður í Iivert hús,
þannig að væidanlegir horgarar hins heilaga
ríkis megi vita á hverju þeir eiga von, undir
íöðurlegri handleiðslu síra Sigfúsar og með-
hjálpara hans. Það verður ekki amalegt að
lifa hér í bænum eftir kosningarnar, ef komm-
únistar fá að ráða. Ekki er hætt við úrræða-
ieysinu hjá þeim í þessu Gósenlandi, þar sem
.smjör drýpur af hverju strái.
Samkvæmt hirðishréfi konunúnista á hæj-
arstjórnin að hafa forystu í atvinnu- og lnis-
næðismálum hæjarhúa, og þá er nú litil hætta
á því, að sú virðulega stofnun verði drag-
hítur á hælum athafnamannsins. Til þess að
örfa hyggingarnar á hæjarstjórnin að kasta
■eignarhaldi á allar hyggingarlóðir og hafa á
öllum tinium tæmandi yfirlit yfir húsnæðis-
þörf hæjarhúa. Flytjist einhver hingað til bæj-
arins, á hæjarstjórnin óðara að hyggja yfir
hann. Bæjarstjórnin á að sjálfsögðu einnig
að fá frjálsan ráðstöfunarrétt á öllu hygg-
ingarefni, þannig að framkvæmdir einstak-
lingaiina í þessum málum verði með öllu ó-
þarfar og að hyggingamcnn allir gerist þann-
ig dáglaunamenn á vegum hæjarins, en leggi
■ella upp laupana. Samhliða þcssum íhúðar-
húsabyggingum á svo að byggja sjúkrahús
og skóla. el'tir fyllstu þörfum, endurbyggja
allan gamla hæinn, hefja ræktun og húskap
í stórum stíl og gera loks út 30 hotnvörp-
unga, auk alls annars, sem mcð þarf, svo sem
hafnarbyggingu o. fl. vegna afgreiðslú togar-
iiiina. Það er ekki mikil liælta á atvinnuleys-
inu hér í hænum næstu árin.
Þá sQtla kommúnistar að miðla okkur hin-
um eitthvað af menningu og tryggja okkur
’þá náðargjöf næst á eftir húsnæði og atvinnu.
Það cr von að kommúnistum hlöskri ómenn-
íhg sú, sem þcir sjá í dagfari okkar með-
hræðra sinna og félaga, og engir eru líklegri
■cn kommúnistar til þess að kenna okkur þá
umgeiignishætti, sem að gagni mega koma.
Ekki cr hætt við, að þar skorti umhurðar-
lyndið né viðsýnina, enda leggur flokkurinn
fyrst og fremst áherzlu á fræðimennsku og
visindi í uppeldi flokksfélaganna. Það er lcitt
lil þess að vita, hve ísleiizk þjóðtrú er rót-
gróin á ýmsum sviðum, alveg án tillits til
Iyklavalds Péturs postula, en lalcast af öllu
■cr ]ió hversu þjóðtrúin og þjóðtraustið bein-
ist lítið í áttina lil kommúnista. Má segja,
;:ð þeir séu hrópandans rödd í lofinu um sjálfa
sig. En hvernig stcndur á því, að síra Sigfús
hefur ekki hampað lyklunum fyrr, úr því að
hann vakir nú yfir slíkum verðmætum? Fyrr
má nú vera óeigingirnin í baráttunni fyrir
cigin hagsnlunum og Annarra.
Or sijórnarherbúðunum:
Jafnaðarmenn og kommúnistar undir-
búa afigu að verzlunarstétfinni.
Sfndanfarið hefir verið
hamrað á því í blaði
lcommúnista', að nauðsyn-
legt væri að koma soviet-
skipulagi, að rússneskn
fyrirmynd, á alla verzlun í
landinu.
Undir þettn hefir svo
verið tekið af Alþýðuhlaðinu,
sem í einfeldni sinni trúir
því að „landsverzlun“ sé
þrautalendingin til þess að
hægt sé að halda uppi kaup-
gjaldinu og dýrtíðinni í land-
inu.
Fyrst þarf að koma
verzlunarsíéttinni á kné.
Til þess að þetta megi
takast, er þessum flokkum
ljós't, að fara þurfi styztu
leiðina að markinú, en liún
er sú, að nota nú þá aðstöðu
sem stjórnarsamvinnan hefir
veitt þeim, til þess að greiða
verzlunarstéttinni -rothöggið
í fjárhagslegum efúum. v—
Þessu geta þcir náð með því
að nota þá aðstöðu sem
s 1 j órnarsam vin nan hefir
veitt þeim í Viðskiptaráði, til
þess að skera svo niður á-
lagningarheinúld smáverzl-
ana og innflytjenda, að fyrir-
sjáanlegt sé að tekjur þessara
stétta gcti á engan hátt
lirokkið fyrir beinum út-
gjöídum við reksturinn. Ekki
sízt á nú að rciða öxina að
öllum innflytjendum svo
ekki sé nokkur leið fyrir ])á
að halda uppi venjulegum
verzlunarrekstri. Þetta á að
koma eftir að Iagður hefir
verið stórkostlegur beinn
eignarskattur á verzlunar-
stéttina í gegnum hinn svo-
kallaða veltuskatt á síðasta
ári, sém bannað var með
lögum að draga frá tekjum,
eins' og aðra skatta. — Með
])essu ætla þessir flokkar að
þrengja svo kosti verzlunar-
stéttarinnar, að hún geti ekki
innt af liendi hlutverk sitt
eða að hún flosni upþ. Þeg-
ar svo er komið munu þeir
telja að tækifærið sé komið
lil að taka upp soviet-skipu-
lagið í verzluninni og stofna
allsherjar landsverzlup mcð
allar vörur, hverju nafni sem
nefnast.
Áhrifin á dýrtíðina.
Kommúnistar og jafnaðar-
menn, sem nú nýlega munu
liafá komizt í méirihluta í
verðlagsráðinu, munu hafa
að yfirskini, að lækkun á-
lagningarinnar gcti lækkað
dýrtíðina, sem af þeirra
völdum er nú að keyra allt
um þverbak. Að vísu vita
þeir, að þetta er ekki annað
en blekking en treysta ])ví,
að almenningur sé ekki þcss-
um linútum svo kunnugur,
að hann fái um dæmt. Jafn-
vel þótt hægt væri með slík-
um ráðstöfunum, að lækka
allar erlendar vörur sem
koma inn í vísitöluna um
5—10%, þá gæti það aldrei
lækkað vísitöluna um meira
en 3 stig, cn slík lækkun
mundi þá um leið lækka
heildarlaunin hlutfallslega.
$ést af ])cssu að þessar ráð-
stafanir geta ekki liáft' hiii
allra minnstu áhrif á dýrtíð-
ina og er að því leyti aðeins
fávíslegt fálm.
Þessir flokkar, kommún-
istar og jafnaðarmenn, reyna
við livert tækifæri að sví-
virða verzlunarstéftina með
því að lialda fram 1 ræðu og
riti að hún-okri á vörunum
og liafi pretti og ódrcng-
skap 1 frammi í hvívetna.
Slíkur málaflutningur er
þessum flokkum samboðinn
en hvergi annarsstaðar cn
hér á landi þeklejast slíkar
ofsóknir gegn verzlunar-
stéttinni. Þeir sem kunnugir
eru verzlunarháttum hér og
í öðrum löndum, fullyrða að
líklega sé ekki hægt að henda
á nokkurt nágrannaland
vort, sem hafi jafn lága á-
lagningu á vörum í heildsölu
og smásölu og hér er nú, og
verið liefir um skeið. Enn-
fremur er það viðurkennt,
að innkaup Islendinga yfir-
leitt á erlendum mörkuðum
eru sambærileg við það hezta
i því efni, sem gerist með
hinum stærri þjóðum.
Islenzka verzlunarstéttin
er dugleg og frariigjörn.
Þessvegna þarf að koma
henni á kné. Það er liægt
með því að sjá um að Iiún
fái ekki að liafa eðlilega og
sanngjarna álagningu á vör-
um þeim sem liún dreifir.
Sérstaklega getur þetta orðið
áhrifarikt í vaxandi dýrtíð,
þegar útgjöld éru hækkandi
en vörusalan þverrandi.
Hversvegna var álagningin
eklci skorin niður, eins og nú
á að gera, þegar öll viðskipii
voru i hámarki undanfarin
tvö ár? Það var vcgna þess,
að þeir menn sem þá réðu,
notuðu ekki vald Viðskipta-
ráðs til pólitískra hefndar-
ráðstafana, og töldu þá á-
lagningu. sanngjarna,. sem
ákveðin. hafði. verið. eftir
gaumgæfilega athugun.
Þarí að tjalda því
sem til er.
öllTíkindi eru til að rauðu
flokkarnir húist við að þetta
verði gott vopn handa ])eim
í lcosningunum, að ráðast
gegn þeim, „sem arðræna
vcrkalýðinn.“ En liætt er við
að það snúist í höndunum á
þeim, og að minnsta kosti
veit verzlunarstéttin hvernig
að henni mundi verða húið
cf rauðu flokkarnir fá sa.m-
eiginlega meirihlula i Jiæjar-
stjórninni.
En að því- er snertir ])essa
árás sem nú er verið að und-
irhúa á verzlunarstéttina, þá
verður því ekki trúað að ó-
rcyndu, að Sjálfstæðisflokk-
urinn þurfi í vaiimætti að
horfa á það, að samstarfs-
flokkar hans í ríkisstjórn-
inni, komi fram á hendur
vcrzlunarstéttinni þeim póli-
tísku hefndarráðstöfunum
sem nú eru í undirhúningi.
Furðu- Fyrir nokkurum árum var lalsvert
ljós. hér um furðuflugyélar, sem sáust á
sveimi .yfir bænum, eða í nágrenni
við hann. A þessu þóttu þó vera eðlilegar skýr-
inga, þegar til kom og gleymdist þetta svo fljót-
lega. En nú eru atvik þessu lik farin að gerast
alltíð hér í hænum og við hann, það er að menn
sjái einhver flykki i lofti og eldgusu aftur úr
þeim eða eldinn einan, án1 þess að séð yrði, af
hverju eða frá hverju hann stafaði. Ilafa ýmsir
séð þelta.
*
Skýr- Þeir, sem liafa séð þella og einnig — og
ingar. ef lil vill einkum — liinir sem hafa ekki
séð fyrirbrigði þcssi, rcyna skiljanlega
að finna skýringar á þeim. Ungur kunningi
minn, sem hefir hugmyndaflug i bezta lagi, þótt-
ist viss um, að þetta væru svifsprengjur eða
eldflugur frá meginlandi Evrópu, sem einhverj-
að væru að gera tilraunir ineð þar, að öllum
líkindum'Rússar. Og maður heyrir ótal margar
skýringar aðrar, ef maður leggur við hlustirnar.
*
Fyrir- Þegar eg frétti fyrst um þessar eldglær-
boðar. ingar, flaug mér í hug að þetta væri
ekki ólíkt því, sein sagt er frá i Njálu.
’Bróðir víkingur hefir heitið Sigtryggi kon-
ungi liðveizlu gegn Brjáni. Nótt eina eftir það
vakna menn hans við.gný mikinn og rignir þá
á þá blóði. Næstu nótt vakna þeir við að sverð
rcnna úr slíðrum en axir og spjót lakast á loft
og berjast. Enn vakna þeir þriðju nóttina og
þykir þá, sem að þeini sæki hrafnar, og sé nef
þeirra og klær úr járni, Þetta voru fyrirböðar
þeirra tima, en auðvitað eru þeir 'ekki-„gjald-
gengir“ á vorum ddgum.
• *
Morðið. Það er nú liðinn um hálfur mánuður
síðan morðið var framið niður við
höfnina. í fyrstu voru menn vongóðir um, að
það mundi upplýsast fljótlega, en þær vonir
hafa orðið að engu. Einhverjar handtökur fóru
fram skömmu á eftir, en þær leiddu ekki til
neins, því að hinir handteknu, tveir erlendir sjó-
nienn, voru fljóllega látnir lausir áftur — eða
| sarna daginn og þeir voru teknir. Síðan hefir
i verið tiðindalaust í þessu máli og hlöðin ekki
^ hreyft þvi i marga daga, enda frá engum nýj-
ungum í því að segjá.
*
Áhugi al- En þótt lítið' hafi gérzt i málinu,
almennings. er þó ékki þar með ságt, að áhugi
alménnings hafi dofn'að. Um það
geta hlaðamenn dæmt. þvi að svo liður enginn
dagur, að þeir sé ekki spurðir svo túgum sinn-
uni skiptir hyort ekki sé búið að finna morðingj'-
ann. Menn liafa jafnvel farið á stúfana og þótzt
hafa grafið upp, hver morðinginn væri. Veit eg
til þess, að það hefir gengið' staflaust, að maður
sem fór af landi brott um jólaleytið liefir verið
talinn mofðin'ginn, þótt hann hafi hvérgi verið
nálægt, þegár morðið vár : framið, ineira áíi
segja farin'n af landinu, é'r pCSg!*hryllií5§rglsép-
ur var framinn.
*
Bréf um Það má líka sjá á hréfum þeim, sem
málið. mér hafá horizt undanfarið, a'ð al-
menningur hefir áhuga fyrir þessu
máli. Flest þeirra eru þó þannig, að þau hafa
farið beina Jeið í bréfakörfuna, m. a. vegna
þess, að höfundarnir hafa ekki látið nöfn sín
fylgja,,en önnur af þeim sökum, að þau voru
í rauninni ekki birtingahæf, cnda var höfundum
þeirra 'ekki gefin niikil von um birtingu, jiegar
þeir komu með skrif sín. En ]ió er eitt hréf
þanúig, a'ð eg er að hugsa um að birta kafla úr
því. Vera kann, að það hafi verið gert þegar, sem
þar er á minnzt. En mér sýnist verá einhver
ieynilögreglútaúg í höfundinum.
*
V ' ^
Rannsókn Bréfið er frá „amatör“, sem segir
erlendis. m. a.: „Eg les allár leynilögreglusög-
ur, sem eg kemst yfir og sc hverja
slíka mynd i bíó. Eg velti fyrir mér. hverju
gíæpamáii, scm hér kemur upp .... Það er sagt
í bænúih, að lögreglan h'afi einkuin grunáð er-
lendan sjómenn eða menn (um morðið). Nú cru
ýmis skip farin héðan siðan það gcrðist. Þau
Jfóma aftur og eg mundi þá athuga, hvort cin-
hver skipverji liefði gengið af þeim. Ef það
væri, þyrfti að fá erlenda lðgreglu til að rann-
saka, af liverju hann hefði farið af skipinu, ef
til vill út í atvinnuleýsi. Slikt mundi vekja grun-
semdir.,..“ Eg hefi ekki fylgzt svo nákvæm-
lega með rannsókn málsins, að eg geti sagt af
eða á um, hvort þetta liafi komið ti! tals hjá
lögreglunni, cn geri áð fyrir, að hún hafi kom-
ið auga á þann niöguleikú, eing. og marga aðra.