Vísir - 09.02.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
/ .. .... ..... M. ■! ....—-
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
blaðaútgafan vism h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagspréntsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Dauða geitin og vesturieiiin.
Geitur þóttu fyrr á öldum mestu nytjadýr
og í fornum fræðum er 'talið viðunandi
hú, þótt menn eigi aðeins „tvær geitur og taug-
reptan sal“, eða að minnsta lcosti sé það betra
cn ekki. Geitahald hefur víðast lagzt niður
hér á landi, nema á heimastöðvum Gríms -á
Fjöllunum, og m«n ættræknum eða þjóðrækn
nm mönnum þykja slíkt miður farið. En hvað
sem því líður verður ekki af geitinni haft,
að hún er nytjaskepna, enda fornt dæmi um
það, sem hezt er í búi. Það er því milcill mis-
sltilningur lijá Þjóðviljanum, að smekldeysa
sé að líkja sjálfstæði Islands við geit. Sjálf-
stæðið hefur álíka þýðingu fyrir íslenzku þjóð-
ina og geitur höfðu fyrir snauða menn til
forna, Hvorttveggja mótaði og mótar afkomu
og lif þessara aðila.
Iiitt er miklu verra, ef snauðum manni, sem
a ekki nema eina geit, dytti í hug að dcyða
geitina, en láta síðan þremenna á lienni, svo
sem Jónas Hallgrímsson kvað. Þjóðviljanum
finnst þetta ósmekklega sagt af Jónasi, með
því að dæmið sé deginum ljósara, er afstaða
hlaðsins og flokks þess til utanríkismálanna
cr rædd. Þjóðviljinn er eina blaðið, sem har-
izt liefur fyrir erlendum afnotum af landinu
<lg viljað fela það með öllu umsjá öi’yggis-
ráðs hinna sameinuðu þjóða og liafa hér sétu-
lið frá Rússum og þá væntanlega einnig frá
Bretum og Bandaríkjamönnum. Hér í blað-
inu hefur verið varað við slíku, með því að
sjálfstæði þjóðarinnar stafaði hætta af og. al-
gert öryggisleysi. Fyrsti fundur öryggisráðs-
ins stendur nú yfir í London. Þar cr ckki frið-
samlegt, en hvað höfðingjarnír hafast að, hin-
ir ætla að sér leyfist það, enda kynni svo
ein'nig að fara í sambúðinni hér á landi, er
Þjóðviljinn liefði selt það á leigu.
öll ummæli Vísis, þau er Þjóðviljinn birti,
styðjast við heilbrigða og almcnna skynsemi
þjóðarinnar og eðlilegt raunsæi, enda til þcss
eins hvatt, að þjóðin tryggi sjálfstæði sitt og
skapi sér öryggi. Reynir Þjóðviljinn að vísu
íið gera sér mat úr þeim ummælum, sem í
fyrstu birtust í Eimreiðinni, en síðar í Vísi,
„að við séum á vesturleið“. Þau ummæli voru
þending til sænskra og danskra blaða, vegna
fjandsamlegrar afstöðu til sjálfstæðisiháls ís-
lenzku þjóðarinnar. Ummælin urðu á engan
hátt til skammar. Bandaríkin björguðu sjáll-
stæðisbaráttu okltar og veittu okkur fyrstu
og beztu viðurkcnninguna, en í skjóli þeirra
og Bretlands njótum við nú þess sjálfstæðis,
sem Svíar og Danir töldu okkur ekki eiga
rétt á, cn Þjóðviljinn og ættingjar þess blaðs
lágu hundflatir fyrir danska málstaðnum, þó
að þessir aðilar sæju að sér að nokkru leyti
síðar. Hver einasti Islendingur skilur nú, að
við þurfum ekki á milligöngu smáþjóða að
halda, lil þess að kynnast menningu stórþjóð-
anna og notfæra okkur hana eftir því sem
við á. I sjálfstæðisbarátlunni vorum við á
heimleið til vesturs. Við erum komnir heim,
•— fyrir atbeina Bandarikjanna —, en nú er
okkar sjálfra að tryggja sjálfstæði okkar og
öryggi.
Laugardaginn 9. febrúar 1946
Stjórnmálin á vegamótum:
Óttinn við einangran,
Siðan kosningarnar fóru fram hafa kommúnistar lifað
í stöðugum ótta, — ótta við framtíðina, ótta við skriðuna,
sem rann af stað 27. janúar. Kosningarnár sýndu þeim
flokkum, sem með þcim starfa enn, að kjósendur þeirra
eru harðsnúnir andstæðingar kommúnista og vilja enga
samleið með þeim. Ef borgaraflokkarnir ætla sér ekki að
ganga LberhÖgg við vilja og álit kjósendanna, verða þeir
að hætta að hlaða undir kommúnistana og losa sig úr
öllum tengslum og allri samvinnu við þá.
Kommúnistum er ljóst, að hér er hætta á ferðum fyr-
ir þaú fríðindi og völd, sem þeir hafa náð undir sig með
stjórnarsamvinnunni. Þeir vita, að einangrun er þeim vís,
ef borgaraflokkarnir öðlast hugrekki til að gera það, sem
þeir óska helzt, að þvo liendur sínar af öllu samneyti
við þá. En ekkert skelfir þá nú meira en hugsunin um
pólitíska einangrun. Þeir vita, að eftir það verður ekki
[ skriðan stöðvuð. Eftir það mundu þeir hrópa hótanir sín-
ar og köpuryrði fyrir daufum eyrum. Þess vegna kalla
þeir nú i angist til borgaraflokkanna, sem þeir hafa ofsótt
og svivirt frá upphafi vega, og biðja þá að hlusta elcki
á þær raddir, sem vilja sundra stjórnarsamvinnunni, því
: að síikar raddir vilji nýsköpunina feiga. Síðásta hálmstrá
I þessara útsendu flugumanna er það, að án þeirra geti
engin nýsköpun orðið.
I stjórnmálunum hefur loftið verið lævi blandið vegna
áhrifa kommúnista siðan 1942. Bæjarstjórnarkosningarnar
voru eins og sterkur gustuij sem lireinsaði Joftið. Þær
syndu, að kommúnistarnir voru ekki ósigrandi. Þær sýndu
borgaraflokkunum, að cngin ástæða cr til að óttast þá
lengur. Það voru kjósendurnir sjálfir, sem hreinsuðu loft-
ið, vegna þess að almenningsálitið er á réttri leið. Hvorki
Sjálfstæðisflokkurinn né Alþýðuflokkurinn gétur gengið í
berhögg við almenningsálitið til lengdar, og þess vegna
verður samvinnan við kommúnista erfiðari með degi hverj-
um fyrir þessa flokka.
Ivommúnistarnir ganga drjúgt fram i dul, ef þeir hyggja
að hægt sé að telja kjósendum landsins trú um, að engin
nýsköpun geti orðið nema þeir verði áfram við völd. Nú
tefla þeir öllu fram í' örvæntingu sinni, jal'nvel þvi frá-
leitasta. Má segja, að lítið dregur vesælan. Sannleikurinn
er sá, að meðan kommúnistar fá að ráða, verður engin
nýsköpun. Allar þeirra ráðagerðir háfa það markntið, að
sundra fjárhagsgrundvelli hins núverandi borgaralega
þjóðfélags, Þess vegna ganga áform þeirra og tillögur út
á það, að allt verði sem dýrast og óviðráðanlegt fyrir ein-
staklingana. Og með því að gera ríkissjóð beint eða óbeint
ábyrgan fyrir allri nýsköpuninni, þá er liklegt að l'ram-
leiðslutækin komist áður en langt um líður í ríkisrekstur.
Hinar fúlmannlegu árásir kommúnistanna á þjóðhankann
eru af sömu rótum runnar. Af því að bankinn hefur stað-
ið á móti því, að hundruð milljóna króna af sparifé al-
mennings væri með einfaldri lagasetningu tekið úr bank-
aniun og gert að áhættufé annarrar lánsstofnunar, heftir
málgagn kommúnisla helt slíkum svívirðingum yfir bank-
ann og stjórnendur hans, að slíkt hefur hvergi Jiekkzt í
neinu menningarlandi. — Til þess að liér gcti orðið heil-
brigð nýsköpun til lands og sjávar, verður ríkisvaldið að
losna undan áhrifum kommúnista. Almenningsálitið er á
réttri leið og fleira mun á cftir í'ara.
lltaS á vegginn.
Ilin sáru vonbrigði kosninganna hafa síðustu vikuna
orðið að máttvana ofstæki, hatursfidlum ofsóknum og við-
bjóðslegum rithætti í málgagni kommúnista. Þeir finna,
að borgaraflokkarnir eru að renna úr greipum þeirra eins
og þurr sandur. Þessir flokkar sjá nú, að þeir þurfa ékki
að óttast Jiá lengur. Hönd kjósandans hcfur ritað á vegg-
inn. Það er sú eina hönd, sem borgaraflokkarnir nú eru
líklegir að taka * tillit til. Þetta vita kommúnistar líka.
Þess vegna verður nú af þeirra hcndi allt gert til þess að
ná faslari samvinnu við liina flokkana. Daglega bjóða
þeir Alþýðuflokknum samvinnu, því nú [>urfa þeir hennar
með. En Jiótt sá flokkur hafi undanfarið verið nokkuð
tvístígandi í öllum viðskiptum sínum við sovjetpostulana,
þá er honum nú ljóst orðið, að framtíð lians er undir þvi
komin, að hann*losni undan áhrifum þeirra. Eftir bæjar-
stjórnarkosningarnar er Sjálfstæðisflokknum ljóst, að gcngi
hans við næstu kosningar er undir því lcomið, að unnið
sé af alefli gegn kþrnmúnistum, en ekki með þeim. Flokk-
arnir og þjóðin eru á vega/nótum í stjórnmálunum.
Áætlanir. Undanfarið hefi eg fengið margar
fyrirspurnir, bæði i siina og bréf-
um, um hvernig standi á því, að ekki sé enn far-
ið að gefa út ferðaáætlanir skipa, sem sigla til
og frá Reykjavík. Eitt þeirra — frá „M. J.“ er
Svohljóðandi: „Mig — og vafalaust marga fleiri
— er farið að lengja eftir því, að aftur verði far-
ið að gefa liér út skipaáætlanir, svo að unnt sé
að fylgjast með póstferðum frá bænum. Þær
hafa nú ekki komið út i mörg ár.
*
Stríðs- Það var striðið, sem átti sökina á
ráðstÖfun. þvi, að hætta varð við að auglýsa
skipaferðir, til þess að auka öryggi
sjófarendanna. Til útlanda féllu ferðir einnig
miklu óreglulegar en áður, svo að það varð til
mikilla óþæginda, en menn sættu sig við það,
því að hjá þessu varð ekki komizt af völdum
ófriðarins. En nú er þetla breytt. Nú eru um
9 mánuðir, síðan hætt var að berjast á megin-
landi Evrppu og öllum hömlum, sem seftar voru
vegna stríðsins, liefir viðast verið aflétt.
*
Eitt er Eitt er þó eftir að gcra hér heima og
eftir. það er að hyrja á nýjan leik að gefa
út ferðaáætianir. Eg skal að vísu játa,
'að til mun jafnan vera áætlun fyrir ferðir Lax-
foss, en þótt það sé gott og blessað fyrir þá,
sem þurfa að fara upp í Borgarfjörð eða á Akra-
nes, eða þurfa a'ð koma sendlngum þanga'ð, þá
gerir þa'ð ekki annað en að „auka matarlyst-
ina“ hjá hinum, sem nota þurfa skipaferðir til
annara staða, sem þeir vita ekkert um samgöng-
ur til, fyrr en á siðustu stundu. En ástandið er
lítt við unandi, eins og það er.“
*
Skrítið Mér barst í gær einkennilegt. hréf vest-
bréf. an um haf. Nú skuluð þið fá að lieyra:
„Heiðraði herra! Viljið þér gera mér
þann greiða að birta héf það, sem hér fer á
eftir, í blaði yðar: Eg vil kynna mig sem þrjá-
tíu og eins árs .gamlan menntamann og blaða-
mamf á lítinn mælikvarða, sem langar til að
snúa sér að bókmenntum og hefir kynnt sér
land yðar og fyllzl mikilli aðdáun á því. Stríðs-
árin öll hefi eg unnið í liergagnaverksmiðju og
var leystur undan lierskyldu fyrir þá sök, hvað
störf mín voru mikilvæg.
•
Langar Mig langar nú tij, að snúa mér að því
hingað. hugðarefni, sem mér er hjarta næst —
ritstörfum. En áður en eg sný mér að
I þvíj langar mig til að láta einn draum minn
| rætast, sem mig hefir dreymt síðan eg var lít-
ill snáði — nefnilega að heimsækja og sjá land'
yðar. Eg -er ekki auðitgur maður og get ekki ferð-
ast með neinu óhófi, eins og margir gera. En þar
sem eg hefi ráðgert að verða nokkrá daga um
kyrrt í horg. yðar, hefði eg liugsað mér að
reyna að verða gestur meðán eg dvelst þar.
*
Bók í Mér mundi þykja gaman að, ef mér
vændum. væru sýndir þeir staðir í borg ykkar,
sem liafa, sögulega þýðingu, bók*
menntalegt gildi eða eru sérkennilegir frá nált-
úrunnar hendi. Mér mundi þykja mjög vænt um,
ef mér yrði boöin gisting og veittur góður beini.
— Þegar eg kem heim aftur, mun eg skrifa bók
um það, sem fyrir mig kann að koma og von-
ast til þess að auka með því vináttu og skiln-
ing milli þjóða okkar. Virðingarfyllst, J. Manka,
5033 W. 25th Place, Cicero 50, Illinois, U. S. A.“
Lengra er hréfið ekki, en þess vil eg geta að
endingu, að það er fjölritað, svo að vera kann,
að höfundinn hafi dreymt um í æsku a'ð sjá
fieiri lönd en ísland.
*
Farið Það verðUr seint brýnt um of fyrir
verlega. mönnum, sem ökutækjum stjórna,
að fara varlega, þegar jafn-hált hefir
verið á götum bæjarins og síðustu dagana, en þó
einkanlega um miðja vikuna. Göturnar voru þá
alveg flughálar og er mesta furða, að ekki
skuli hafa orðið fjölmörg slys, því að þótt oft
sé bíýnt fyrir mönnum, að fara varlega, þegar
svona stendur á, þá vill það oft hregðast að
menn fari að slíkum ráðum — fyrr en um seipan.
seinan.
sk
Ein saga. í þessu sambandi ælla eg að segja
stutta sögu, sem gerðist í fyrradag
og hefði getað haft annan endi. Dráttarvagn með
„trillu“ í eftirdragi ók upp Ilofsvallagötu. Á
eftir henni kom, „Jeppi“ og lét Ökumaður hans
sér a'ð því að ýta á trilluna. Þegar komið var
upp á Túngöluhornið, missti sá sem á undan
fór, stjórnina á trillunni, hún slagaði sitt á
hvaiý ,á götunni og lenti loks utan í bil, sem þar
slóð ög skemmdi liann. Þetta hefði vel getað
endað með stórslysi, l>ótt það ætti að vera leikur.