Vísir - 26.02.1946, Blaðsíða 4

V I S I R
' Þriðjudaginn 26. febrúar .1946
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐADTGAFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Vérð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Austan hafs og vestan.
Þjóðræknisfélagið hefur ákveðið að bjóða
hingað til lands á sumri komanda nokkr-
um merkum Vestur-lsiendingum. Hafa rit-
stjórar vestur-íslenzku blaðanna orðið fyrir
valinu að þessu sinni og ræðismaður Islands
i Winuipeg. Er þetta mjög vel til fallið, enda
hefur vej'ið of lítið að því gert, að auka á
kynni milli þjóðarbrotsins vestra og heima-
þjóðtuinuar. Virðist svo sem vaxandi skiln-
ingur sé á seinni árum fyrir slíkri starfsemi
og er það vel farið. Mætti undarlegt virðast,
uð hér starfa margskonar félög, sem vilja
auka á kynni milh Islendinga og erlendra
þjóða, en hinsvegar hefur öll starfsemi verið
frekar dauf, sem miðað hefur að atikinni kynn-
ingu xriilli Islendinga vestan hafs og austan.
Slíka starfsemi ber þó að efla á allan hátt og
styrkja annarri starfsemi frekar. Ætti heima-
Jijóðin ekki að gleyma, að einn þriðji hluti
þjóðarinnar dvelur í Vesturheimi og að gagn-
vart því þjóðarbroti er ýmsum skyldum að
gegna.
Islendingar vestan hafs hafa um tugi ára
leitazt við að efla þjóðræknisstarfsemi sín á
milli og viðhalda tungu sinni og þjóðmenn-
ingu. Þrátt fyrir erfið skilyrðj á ýmsan hátt
hefur ára-ngur af slíkri starfsemi reynzt furðu
rnikill. Eiga blöðin og kirkjan mestan ])útt í
þessu starí i og verður það aldrei ofþakkað.
Væri vel athugandi, að hið opinbera ynni
að aukinni kynuingu milli Islendinga vestan
bafs og aus.tan frekar en gert liefur verið,
og styrkti slika starfsemi fjárhagslega. Gæti
]>ar komið til greina, að mannaskiptum yrði
. ú komið, þannig til dæmis, að kennarar og
klerkar störfuðu um skeið vestra eða hér
heima og einnig gætu aðrar stéttir komið hér
til greina. Mundi árangur af slikri starfsemi
reynast heillavænlegur fyrir báða aðila.
Vestur-Islendingar hafa fært þungar fórnb’
íyrir þjóðræknisstarfsemina og ekkert til
sparað að árangur af henni yrði sem beztur.
Er í rauninni furðulegt, hversu vel þeim hef-
nr tekizt að vernda tungu sína og Jjjóðmcnn-
ingu, ei} þeim mun lengra sem líður aukast
crfiðleikar á slíkri starfsemi. Blaðaútgáfu hef
ur stöðugt verið haldið uppi, en hún er ekki
ágóðavænleg og allra sízt, ef hún nýtur einskis
stuðnings héðan að heiman. Ætti það að
vera eitt af verkefnum þjóðræknisfélagsins
hér að stuðla að aukinni útbreiðslu vestur-
islenzku blaðanna, auk þess, sem félagið
greiðir að öðru leyti fyrir aukinni samvinnu
heimaþjóðarinnar og Islendinga í Vesturheimi.
3Jjóðræknisfélagið nýtur enn sem komið er
<‘kki fulls skilnings almennings og er of fá-
liðað. Ættu menn að styrkja það öðrum
ielögum frekar, og einnig mætti það verða
opinbers styrks aðnjótandi. Komið gæti
iil athugunar að styrkja þjóðræknisstarfsem-
ina vestra eftir .því, sem við verður komið
og við á, en slíkt verður að gerast í samráði
við Islendinga vestan hafs. Aukin kynni
milli Islendinga vestan hafs og austun er
' ÞJóðbmauðs^rn ;(jafn e^só^v^^yrir
haða aðilá.
Flokkar í erlendri þjónustu.
Yfizlýsing Bevins.
Þeir, sem lesa Þjóðviljann, þafa veltt því athygli, að
undanfarna mánuði hefur blaðið við hvert tækifæri sýnt
Bretum hinn mesta fjandskap og ásakað þá um undir-
ferii, auðvaldsþjónustu og stuðning við afturhaldsöflin
í álfunni. Mörgum mundi nú þykja, að hið íslenzka n\ál-
gagn kommúnistanna væri þess lítt umkomið, að leggja
brezka heimsveldinu lífsreglur. En svo virðist sem rúss-
neski áróðurinn telji það ómaksins vert að taka það í
þjónustu sína. Islenzka sovét-málgagnið hefur fengið leið-
beiningu um, hvernig það eigi að haga sér.
I þessu sambandi er rétt að athuga, hvað Bevin, utan-
ríkisi’áðherra Breta, sagði við Vishinsky, utanríkisráðherra
Rússa, í ræðu á þingi sanieinuðu þjóðanna. Hann sagði:
„Hættan fyrir friðinn í heiminum hefur verið hinn ó-
þrjótaudi áróður frá Moskva gegn brezka heimsveldinu
og hin stöðuga notkun á kommúnistaflokkum um allan
heim til árásar á brezku þjóðma og brezku stjórnina ...“
Þessi merkilega yfirlýsing þarf engrar skýringar við.
Hefur íslenzka kommbúnista-málgagnið tekið við fyrir-
skipunum frá Moskva um það, að ráðast á Breta og rista
þeim njð á ýmsan hátt? Þeir, sem eru í vafa um slikt, ættu
að lesa blaðið undanfarna mánuði. Blaðið er ekkr að láta
það á sig fá, þótt Bretar séu beztu viðskiptavinir Islend-
inga og við eigum þeim margt að þakka. Hagsmnnir ls-
lands verða að víkja þegar annars vegar eru útlendh- hags-
munir, sem settir eru hærra. Hver getur trúað slíkum
flokki fju’h’ hagsmunamáhun þjóðarinnar?
Samkvæmt iyriiskipun.
Ekki er óliklegt, að kommúnistar hafi fengið fyrir-
skipun frá hærri stöðum um að nota aðstöðu sína í stjórn-
arsamvinnunni til að leggja undir sig barnafræðsluna í
tveimur stærstu bæjum landsins, Reykjavík og Hafnar-
firði. Fyrir nokkrum dögum voru skipaðir formenn allra
skólanefnda á þessum stöðum og voru eingöngu skipaðir
kommúnistar. Er hér um að ræða fimm stærstu barua-
skóla landsins og tvo stærstu gágnfræðaskólana. — Það
er ekki af tilviljun einni, að kommúnistar hafa verið
skipaðir í þessar stöður. Þetta hefur verið gert samkvæmt
vandlega hugsaðri áætlun, sem stefnir að því að sýra alla
barnafræðsluna í landinu með keriningum kommúnismans.
Belnasta leiðin til að gera landsfólkið að kommúnistum,
er að móta barnssálirnar í ánda lrins austræaa ,„Iýðræðis‘‘.
Dæmin eru deginum ljósari. A tiu árum tókst Hitler að
gera æsku Þýzkalands, að, róttækum nazistum. Það mun
á tvítugsaldri var orðinn að róttækum nazistum. Það mun
taka mörg ár að breyta hugarfari hennar.
Bevin segir, að Moskva noti kommúnistaflokka um
allan heim. Þessir flokkar taka því við fyrirskipunum.
De Gaulle neitaði að láta franska kommúnista fá nokkuð
af ábyrgðarmestu ráðherraembættunum j stjórn sinni,
vegna Jiess, að hann taldi þá undir svo sterkum áhrifum
frá Moskva, að þeim væri ekki trúandi til þess að vernda
hagsmuni Frakklands. Islenzkir kommúnistar hafa aldrei
borið af sér og aldrei sannað, að Jieir taki ekki við fyrir-
skipunum frá erlendu valdi. Meðan þeir gera það ekki,
er ekki hægt að lita á þá öðruvisi en sem flokk í erlendri
þjónustu, er lætur nota sig til árása á stórveldi, sem er;
bezti viðskiptavinur Islands. Má af því sjá, hverra hags-
muni slíkur flokkur ber fyrir brjósti.
Flugumennska og skemmdaistarL
Á söguöldinni voru þeir kallaðir flugumenn, sem keypt-
ir voru á einn eða annan liátt og sendir til liöfuðs mönn-
um. Kommúnistarnir eru flugumenn hins austræna ein-
ræðis og sendir til höfuðs vestrænu frelsbog lýðræði. Allt
starf þeirra stefnir að þvi, að sundra hinu borgaralega
þjóðfélagi, með því að grafa undan þeim máttarviðum,
sem halda því uppi. Þess vegna sækja þeir fastast að því,
að koma sem mestri óreiðu á alla fjármálaskipun þjóð-
félagsins. Það gæti leitt af sér þjóðargjaldþrot og upp-
lausn í þjóðfélaginu. Það er ástæðan fyrir hinum hatrömu
árásum ísjenzkra kommúnista á þjóðbankann og alla, sem
sporna gegn upplausnaráformum þeirra á opinberum fjár-
málum. Þeir sögðu, þegar þeir gengu í stjórnina, að þeir
skyldu ausa fénu á báðar hendur út úr bönkunum. Þeir
hafa reynt það, en ennþá hefur það strandað á því, að
ennþá er talsvcrt af heilbrigðri skynsemi í landinu og enn
fást menn við opiuber mál, sem meira meta fjárhag þjóð-
arinnar en vinfengi við kommúnista. Þó eru þeir sorglega
margir, sem fórnað hafa bæði sjón og heym fyrir vinfengi
kommúnista og hafa talið sér trú um, að hægt væri til
lengdar að njót;j með þeim sætleilc-a valdsins í* trássi við
allt lögmál atvinnu og efnahags.
Svar úr SigurÖur Jónasson, forstjóri Tóbaks-
tóbaki. einkasölu ríkisins hefir sent mér
nokkrar línur í tilefni af þvi, að ,eg
birti fyrir heigina bréf frá „ungum sjómanni“.
SigurtSur Jónasson segir í svari sími: „í bjfaði
yðar stendur í gær (21. febrúar) nndir fyr.ir-
sögninni Bergmál (undirfyrirsogn ,,samskot“),
svo hljóSandi klaust." Siðan er tekinn upp kafli
úr ofannefndu bréfi sjómannsins, sem talar um,
gð liann hafi ekki séð birtar tilkynningar um
að „tóbakið" og „rikið“ hafi látið neitt af hendi
rakna í Jýsissöfnunina.
*
Alþingi í Vegna þess aðþessi ummæli gætu mis-
spiJinn. skilizt, vil eg hér með skýra. yður
frá, að samkvæmt fyrirmælum frá
fjárveitinganefnd Alþingis á sinum tima, cr Tó-
hakseinkasölu ríkisins að minnsta _kosti og eg,
geri ráð fyrir að hið sama eigi að gijda uin
Áfengisverzhm—ríkisins, bannað að gefa fé til
samskota. Svo mun vera litið á, að þar sem um
fé rrkissjóðs er að fæða, þá hvíli fjárveitinga-
valdið hjá Alþingi.
*
Fyrirmæli Það kann að vera, að einhverjar
brotin. ríkisstofnanir hafi nú nýlega eða
áður brotið fyrirmæli Alþingis með
því að leggja fram fé til samskota eða gefa gjaf-
ir án þess að hafa til þess heimild Alþingis, en
mér hefir eigi sýnzt að það réttlætti á nokkun
hátt, að Tóhakseinkasala rikisins bryti i bág við
þau fyrirmæli, senr gefin voru á sínum tima af'
Alþingi og fjámálaráðherra. Biðjuin vér yður
að birta þessa skýringu vora í blaði yðar.“ Og
er það hér mcð gert, svo að allir megi sjá sak-
leysi fprstjóranna. i niáli þes&u.
*
Uppboð. Það var óvenjulega fjölsó.tt uppboð,
sem haldið var i Túngötii 18 á laUg-
hrdagsmörguninn. Þrátt fyrir kulda stóð fólk
tímunjam saman.og hauð og bauð. Sitt af liverju
var þarna á boðslójum, allt frá bíl .og niður i —
eg veit ekki hvað — borð, stólai og annað af þyí
tagi. En það er sagl, að þeir hlutir, sem verð-
mætastir voru, hafi ekki verið boðnir þarna
upp, heldur hafi .þeir .verið seldir áður cn upp-
boðið fór fram og hafi menn fengið að vejja, úr
þeim. Er talsverð grerpja i sumum út af þessu.
■*
Fékk að I bréfi, sem mér hefir borizt um þetta,
skoða. segir ni. a. á þessa leið:.„.... Egkomst
að visu ekki upp eftir, fyrr en talsvert
var liðið á uppboðið, en þar sem eg stóð í
hópnum, heyrði cg minnzt á þetta. Sagði maður
nokkur, að sór hefði gefizt tækifæri til að skoða
það, sem hjóða átti upp og hefði hann þá þótzt
sjá í hendi sór, að einhverju hefði verið stungið
undan. í bústað seiulimanns erlends rikis, þótt
hann yæri ekki nema ræðismaður, hlytu að hafa
verið einhverjir munir, sem fallegir gætu kall-
azt, því að það sem væri á hoðstólum, væri margt
þannig, að það gæti ekki kallazt neinu öðru
orði en skran. Mér þykir t. d. óscnnilegt, að
ekki hafi verið þarna til eitt einasta málverk,
en rödd lieyrði eg um, að slikir munir liefðu
ekki verið hoðnir upp.
*
Hvar En hvað varð þá af þvfe sem telja má
er það? yíst, að hafi verið til í húsinu, en al-
menningur niátti ekki kaupa? Það
væri fróðlegt að fá að vita það. Ekki af þvi, að
mig langi lil að cignast neitt af þvi, heldur til
þess að almenningur fái að vita, hvort þarna
hafi verið hafðar uppboðsaðferðir, sem eiga
ékki að liðast. Og hafi þannig vcrið farið að,
þá á að sjá um þaðj að slikt eigi sér ckki' stað
oftar.“ Eg hcfi heyrt um þessa óánægju víðar,
þótt eg hafi ekki fengið nema eitt bréf enn,‘
enda stntt siðan nppboðið var haldið. En vilji
éiúlii’ferjir ktíma inþheðnurtí‘skýringum á fram-
færi, þá er eg til í að birta þær.