Vísir - 27.02.1946, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Miðvikudaginn 27. febrúar 1946
Hvað veiztu um bæinn þinn?
Tmiidi hver Reykvíklngur
býr við Hríngbraut eða
Laugaveg.
i m sex eföieMB* bt'sea síssm**
ieals 10.033 ffseaaseffas.
Einhver fróðlegasta bók milli Laugavegs og Vestur-
um Reykjavík, sem út hefur
komið upp á síðkastið.
Þegar blaðað er í henni,
komast inenn fljótlega að
j)ví, hvað þeir eru fáfróðir
um mörg atriði, sem bæinn
varða. Hvað skyldu það til
dæmis vera margir menn —
fyrir utan liagfræðing bæjar-
ins, dr. Björn Björnsson, sem
samið hefur árbókina —, sem
vita, að meira. en tveir af
hverjum fimm ílniuin bæjar-
ins árið 1944 bjuggu við tutt-
ugu og eina þéttbýlustu göt-
una í bænum, cn götur bæj-
arins, sem búið var við, það
ár, yoru samtals 212 ?
Þessar tuttugu götur, sem
getið er hér að ofan að hali
haft meira en tvo finuntu
allra íbúanna, eru:
Hringbraut 2327 íb.
Laugavegur .on.. ..■2297 .t-
Hverfisgata ..... 1547 —
Njálsgata 1.386 -
Grettisgata 1278 -
Bergsstaðastræti . 1226 -
Laufásvegur 902 —
Vesturgata 889 —
Ásvallagata 810 —
Sólvallagata 690 —
Bergþórugata .... 678 —
Lindargata 662 —
Ránargata . 661 —
Framnesvegur . . . 578 —
öldugata 575 —
Skólavörðustígur . 549 —
Höfðaborg 546 —
Oðinsgata 534
Leifsgata 522 --
Yíðimelur ....... 512
Kleppsvegur 504
Við þessa 21 götu búa sam-
tals 19.673 menn eða méirá
en tveir af liverjum fimm,
sem skrásettir eru við mann-
talið í árslok 1944.
Vaíalaust hafa menn einn-
ig gaman af að vita, að við
sex fyrstnefndu göturnar,
sem eru einu göturnar, sem
liöfðu yfir þúsund íbúa í árs-
lok 1944, bjuggu samtals
10,063 mánns, eða meira en
fimmtungur allra borgarbúa.
En við'tvær götur, Hring-
brant 'og Láiigaveg, býr
fíniinti hvhr bæjarmáður.
En við hváða götu búa
fæstjr? Það er Vallarstrætið.
Þar var aðeins einn níaður
skráðúr við manntaiið 1944
segi og skrifa éinn.
’ Sé'farið’ fram í tímann, til
dæmis allt fram að aldamót-
um, kemur það upp úr dúrn-
um’,' að áríð 1904 eru aðeins
taldar, samkv. Árbókinni, 50
götur. Þá cr börð kepphi
'^ual iui utj cAA') irw?. ,svAfíííi\
götu, en þó er Laugavegur-
inn hlutskarpari, þvi að við
hann eru þá skráðir 717
menn, en 714 við Vesturgötu.
Næst þeim kemur svo Lind-
argatan með 290 manns, þá
Skólavörðustígur með 252
manns, og þar næst Þing-
holtsstrætið með 251 íbúa.
Við þessar fimm götur bjó
£
:U-
þá sem næst þriðji hver
Beykvíkingur, því að . þeir
voru þá taldir 6682.
Fætum við ökkur
tímanum, þá kémur í ljös,
að Laugayegurinn er fyrsta
gátan í bænum, sem* kemst
yfir 1000 íbúa. Árið 1910 eru
íbúarnir við hann orðnir
1211, en Vesturgatan hefur
ekki fylgzt með honung því
að á þessum tíma hefur þar
fækkað um 13 manns, íbú-
arnir orðnir 701 samtals.
Hinsvegar hafa aðrar göt-
ur tekið stór stökk, eins og
til dæmis Grettisgatan, sem
hafði aðeins 99 ílnia árið
1901, en 666 árið 1910. Á
sama tímabili hefur fjölgað
við Hverfisgötuna úr 198 i
849, eg er hún þá orðin önn-
ur mannflesta gatan, en
Grettisgatan fjörða, næst
Vesturgötunni.
Lýðveldishátíðarnefnd og
Ijósmyndararnir.
Niðurl.
IV.
Það mun hverjum manni
ofraun, að geta sér til, hvað
hafi komið hátiðarnefnd til
þess að fyrirmuna okkur ljós-
’myndurum að taka myndir
af hátíðahöldunum. Hitt er
ennþá óskiljanlegra, livað
kom henni til að velja prent-
árann Kjartan 0. Bjarnason
til að gegna því mikilvæga
hlutverki, að sjá um mynda-
tökur allar lyrir nefúdina og
veita honum sérréttindi til
þess á kostnað okkar ljós-
myndaranna. Ef til vill hefur
nefndin óttast, er hún var að
skipuléggja þessa hluti, að ef
liún veitti okkur ljósmyndur-
um einnig rétt til myndatöku
þessa hátíðardaga, þá mynd-
um við skyggja á sjónglerin
hans Kjartans. Það átti óefað
að skapa.honum öll þau beztu
skilyrði til myndatöku, er í
valdi nefndarinnar stæði
jafnveí þótt það yrði að beita
okkur ljósmyndarana mís-
rétti. (>g þegaf nefndin var
að bollaleggja í „alvizku“
sinni myndatökuna af
hátíðahöldum, Jiefur lnin
sjálfsagt kynnt sér rækilega
afrek Kjartans í lcvikmynda-
gerð og annarri myndatöku
áður en hún tók liann i þjón-
ustu sína og veiiti honúm
einræðisvald um allt það er
að myndatöku laut. Það var
að vísu á allra vilorði, að
Kjaftan liafði fcngizt við
kvikniyndatökur undanfánh
ár fyrir 'sjálfan sig, fræðslu-
málastjórnina og íþróttafé-
lögin af lofsverðum dugnaði
en minni getu. Nokkru áður
en þéssi maður var kjörinn
„Iýðveldislegur“ Ijósmyndari
hátíðarnefndar, hafði hann
lekið íþróltakvikmynd Ár-
manns. Mynd þessi var tækn-
islega svo illa gerð, bæði livað
lýsingu snertir og fleira, að
augljóst var, að maðurinn
.'iísni/'HGgíjýi fj lagagíu!
sem tók hana, var ekki að
vaxa i starfi sínu og hafði
sáralítið lært af margra ára
reynslu sinni sem kvik-
myndatökumaður. Af öllu
því, sem maður l>essi hefur
tekið, hefur fátt eitt sézt og
er því ekki vitað, hve mikið
hefur farið í súginn al' öllum
þeim kvikmyndafilmum, sem
hann hefur haft á milli hand-
annli. . .
Það er, ekki hægt að ræða
um gerðir hátíðarnelndar og
hina óvinsamlegu afstöðu
hennar til okkar ljósmyndar-
anna, án þess að minnzt sé
mcð fáum orðum á árangur-
inn af gerðum hennar,
„meistarastykki" nefndarinn-
ar, hátíðarkvikmyud Kjart-
ans 0. Bjarnasonar. Það er
talinn hafa verið allt að því
sögulegur atburður þegar
fQrmaður hátíðarnefndinu
lýsti því yfir, með tilhíýðileg-
um fjálgleik, við frumsýn-
ingu á kvikmynd þessari fyr-
ir lielztu leiðtogum þjóðar-
innar, . er tóku merkan og
virkan þátt í hátíðarhöld-
unyl7. og 18. júní, að þessi
„merkilega“ kvikm. mundi
tendra og viðhídda glóð ætt-
jarðaráslar í lijörtúm óbor-
inha kynsíöðá. Miíina gát
það ekki heitið. Eg var ekki
viðstaddur þessa athyglis-
verða athöfn, sem ekki var
von. En eg sá kvikmynd
þessa síðar og geri eg ekki
ráð fyrir að hún hafi verið
ven' sýnd þá en í fyrsta sinn.
Eg hef heyrt, að þegar boðs-
gestirnir komu út úr Tjarn-
arbíó að frumsýningu lok-
inni, hafi einn mætur maður
sagt við kunningja sinn:
„Eg samhryggist þér.“ Mér
finnst þetta skemmtilega vel
að orði komist og hitta nagl-
ann á höfuðið. Er eg hafði
séð myndina, blöskraði mér
hin takmarkalausa blindni
hátíðarnéfndar á hina stór-
kostlegu gídla ■ myncfarinnar.
Mér fanUSt það 'gangá'-háð-
ung næs\V''að nefmliniskyldi
leyfa sér að bjóða forustu-
mönnum þjoðarinnar upp á
það í nafni ættjarðarástar,
að horfá á sjálfa sig gerða að
upptrckktum sprellukörlum.
Það var næstum grátbroslegt,
áð framkoma og málfar mæt-
ustu manna þjóðarinnar, sem
í veruleikanum var í fullu
samræmi við helgi augna-
bliksins, skyldi vera af-
skræmt á hinn herfilega hátt.
Astæðan var augljós. „Hirð-
ljósmyndari“ nefndarinnar
háfði ckki tekið myndina á
talmyndáhraða heldur á
„normal" hraða, sem' er 16
myndir á sekúndu í stað 24.
Það var því algerlega óhugs-
andi að takast nlætti að sam-
stilla tal og varahreyfingar.
Það er einnig með öllu óverj-
andi, að til tónupptökunnar
á filmuna skyldu vera not-
aðar hljómplötur, er starfs-
menn útvarpsins höfðu tck-
ið við slæm skilyrði. Hví
voru ræðumenn hátíðahald-
anna ekki fengnir til að tala
ræður sínar inn á hljómplöt-
ur undir góðum skilyrðum að
hátíðahöldunum loknum ?
Þetta var í ’sjálfu sér alveg
sjálfsagður hlutur, sem ekki
hefði kostað mikið fé. Sam-
setning myndarinnar er áuk
þessa frámunalega klaufaleg.
Hinar líflausu landslags-
mýndir, sem þessi hátíðar-
mynd er látín byrja og enda
á, koma henni í raun og veru
ckkert við og eiga þar ekki
heima. Islendingar öðluðust
ckki sjálfstæði sitt vegna
þess, að þeir búa í landi með
fögru landslagi. Hér hefði
verið tækifæri fil þess að
sýna í lifandi myndum þætti
úr striti og starfi þjóðarinu-
ar fvrir lífi slnu og afkom-
enda sinna um ókomnar ald-
ir. Það virðist hafa verið
heldur lágsiglt hugmynda-
flugið hjá kvikmyndastjór-
anum og nefndarmönnum.
Megnið af myndinni er enn-
fremur undirlýst og svo ó-
skarpt, að maður fær verk
í augiin af að horl'a á hana.
Harla áberandi er einnig
smekkleysið i „motivá“-vali.
Margt anháð mætti benda á,
bæði það, sem vantar í mynd-
ina af söguíegum atburðum
og ýmsum merkismönnum,
cr koma við sögu. Þetta skal
samt látið nægja. öll þessi
atriði eru tæknislegir gallar,
sem kvikmyndastjóranum er
um að kenna og hann
ber ábyrgð á. llann getur
ekki afsakað sig með veðr-
inu né þeirri aðstöðu, sem
hann hafði til myndatöku.
Honum var aldrei sparkað út
af hinum afgirtu svæðum.
Þessi svokallaða lýðveldishá-
tíðarkvikmynd Kjartans Ó.
Bjarnasonar cr í fáum orð-
um sagt sundiirlaust og illa
tekið hrafl af því, sem fram
fór þessa tvo hátíðisdaga.
Hún er ekki einu sinni boð-
leg scm fréttakvikmynd. Það
er ennfremur vitað, að Kjart-
an tók einnig kvikmynd af
hátíðahöldunum á svarta og-
hvíta filmu, með aðstoð ráðu-
naúts síns og leiðbeinanda,
Jóns Sen! Þetta mun hafa
vcrið mc'irg þúsund fet. Þeir
ætluðu að auglýsa snilli sína
með því að l'ramkalla kvik-
mynd þessa sjálfir. Eullyrt
ei', að þeir liafi eyðilagt
Frh. á 6. síðu.
go
Japanskir
yi’UÍ ./ Í
hennenn fara upp
gif ioi ■ piufií
í járnbrautarlest til að .byrja heimförina.
'Ui1')í: o*.*/„ n . ! "ö.-jíu rúIöM i-.fnmáM ■■u
ll.t It ‘i.