Vísir - 16.04.1946, Blaðsíða 4

V I S I R
Þriðjudáginn 16. apríl 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f. _
LeiS út úi ógöngnnum.
€reinarflokkar þeir sem Björn Ólafsson rit-
aði fyrir nokkru hér í blaðið um nýja
vísitölu, hafa vakið mai-ga til hugsunar um
það öngþveiti, sem allt verðlag er nú komið
í, og um þann möguleika að fá vandann
leystan á skynsamlegan hátt.
Vegna þess að mál þetta stefnir inn á nýjar
leiðir og er að ýmsu leyti torvelt öllum al-
menningi við að fást, hefir hlaðið snúið sér
til nokkurra þjóðkunnra manna og óskað þess
að þeir vildu láta álit sitt í ljós í stuttu máli,
svo að nokkuð mætti marka hverjar undir-
tektir væru um þetta mál. Fyrstu svörin birl-
ast í blaðinu í dag og munu margir lesa þau
með athygli. Hér er um að x’æða mál sem
alla þjóðina varðar og er því vcl farið að
menn, sem þjóðfrægir cru á ýmsum sviðurn
og njóta almenns trausts, ræði málið fyrir
opnum tjöldum.
Flestir landsmenn eru nú orðið á einu máli
um það, að verðlagið og vísitalan séu komin
í algera sjálfheldu, sem ekki geti endað nerna
með hruni hinna þöndu verðmæta, ef ekki
tr gi’ipið til róttækra ráða í tæka tíð. öllum
sem nokkuð þekkja til fjái-mála og reynslu
íinnara þjóða af verðbólgu, er ljóst, að kreppa
hlýtur að koma á eftir þeirri óheilbrigðu og
ofsalegu þenslu verðmæta, sem orðið hefir
hér á landi. Því lengur sem vcrðbólgu-tíma-
bilið stendur, því víðtækari verður lækkunin
þegar hún kemur. Enginn skyldi blekkja sjálf-
an sig á því, að þetta ástand geti staðið til
langframa. Verðbólgan í Ameríku eftir fyrri
beimsstyrjöldina stóð aðallega í fimm ár og
1929 kom fyrsta verðfallið. En það var ekki
fyfr en tveinxur árxxm el'tir það, sem hrunið
kom. Þá lokaði þriðji hver banki í landinu.
Allir höfðu haft fullar héndur fjár eftir ófrið-
inn, alveg cins pg hér. Þjóðin varð ölvuð af
auðfengnum auði. Allt verðlag komst úr skorð-
xim. Árangui’inn varð mesta fjárhags- og at-
vinnxxki-eppa veraldarsögunnar senx hafði á-
hrif í öllum löndum.
Lögnxál fjármála og viðskipta er í megin-
atriðxim jxið sahxa hjá stórveldi og kotungs-
ríki. Munurinn. er aðeins só að kreppa hitís
síðarnefnda hefir engin áhrif út fyxir land-
steinana. Það sýpur eitt seyðið af sinni eigin
eldamennsku. Þótt afleiðingár vérðbólgunnar
bér á landi verði ekki lengur ximflúnar, vegna
Jxess hversu lcngi verðbólgan fær að rísa, þá
er þó með liana eins og alla vágesti, að þeir
-gei’a mcst spjöll þar senx enginn viðbúnaður
er hafður til að mæta þeim. Þess vegna cr það
skynsamra manna háttur, að búast til varn-
íir í tínxa.
Tillögur Björns Ólafssonar cru leið út úr
ógöngunum. A því er enginn vafi. Þar er
undirstaða til að byggja á. Unx ýms atriði
má déila, cnda er það ekki nema eðlilegt í
slíku vandamáli. Við athuguix málsins kem-
ixr vafalaust ýmislegt fraixi, senx betur mætti
fara og er sjálfsagt að hafa það sem bezt
xeynist. Þjóðin á að láta síixa beztu og viti’-
xxstxi menn brjóta þetta mál til mergjar og
_gei’a tillögur um setningu kaupvísitölu, scnx
'tekur tillit til afkomu og reksturs atvinnu-
veganna og gerir alla landsmenn á þann hátt
þátttakendur í afraksti’i framleiðslurinár. Það
er eina ráðið til að koma á jafnvægi í þjóðar-
Lúskapnunx til frambúðar.
J,
mt
ie$en
verziunaró tlóri.
— VINARKVEÐJA —
Maklég Margir taka nii til máls um áféng-
málagjöíd. isneyzluna og birti eg hér tvö bréf
um þetta niikla vándamal. Hið fyrra
er frá „einbúa" og nefnir liann liinar örfáu lin-
ur sinar „makleg málagjöld.“ Hann segir: „Eg
vildi, að sérhvert stjórnskipulag, scm notar á-
fengissölu sér til framdráttar, löghelgar slíka
viðurstyggS eða leyfir innan sinna vébárida,
hryndi umsvifalaust eins gersamlega i rústir og
einstaklingarnir og heimilin, sem fyrir áfengis-
böíinu verða.“
„Vér mót-
mæluni . .
Er sú fregii barst út um
Hafxiarfj örð mánudagsmorg-
uninn þann 8. þ. m., að Árni
Matbiesen verzlunarstjóri
væri látinn, setti nxarga
hljóða.
Menn vissu hann glaðan
og heilan heilsu daginn áður
og áttxx þvi erfitt með að
ti’úa, að honum hefði með
svo skjótum og sviplegxxnx
hætti verið kippt úr tölxx lif-
enda. — En fregriin reyndist
rétt. Dauðinn hafði lieimt af
honum þá skuld, sem hver
maður verðxxr eitt sinn að
gjalda.
Við fráfall Ánxa Mathiesen
hefir orðið stórt skarð fyrir
skildi hér í Hafnarfirði og
vefður svo jafnan þegar á-
gætis meriix falla í valinn á
miðri stai’fsæfi. — Það er . . . ,
ekki ætlun nxín að rita hér l)VÍ að rionum væri lalin þarf neyzla, ef vin- þarf að nota á annað
langt mál um líf og starf trúnaðarstörf á hendur,
þó voru þaxx íærri eix
Frá Guðrúnu Kolbeinsdóttur hef-
ir mér borizt eftirfarandi: „Mig
Jangar til að taka mér i munn
orð míns kæra, góða frænda Jóns heitins Sig-
urðssonar forseta, er hann mælti á örlagaríkri
stundu fyrir tæpum 100 árum: Vér mótmælum
, , , „. . o, i allir. Eg vil segja nú í dag, i nafni íslenzku
gegndi þvi starfi til dauða-1
° , v. .v konunnar um landt allt: Við motmælum allar,
dags með mikilli pi’vði og við; , , , , , ,,.
° j-að okkar famenna þjoð, konur og karlar, dreklu
almennar vinsækhr. . , .„ .,... . , . ... ,,,,, , , ,
vin tyrir 4.1 mdljonir krona a ari. Slik lielstefna
Svo sem að líluim ræöux nia ej.j.f j-jjjja j1(;r a jengur.
um jafn vel gerðan nxanxx j +
og Ariii vai’, þá iór ekki lxjá- gj v;n I>að væri sannarlega nógu mikil vín-
þessa góða vinar nxíns. Eg
veit txð það verður gjört í
dag af öðrunx en xxxér og á
öðrum stað. Þessar fáu línur
nxínar eiga fyi’st og fremst
að vera þakkax- og kveðju-
orð.
Skömmu eftir að eg kom
fyrst til Hafnarfjarðar fyrir
unx 30 árunx varð eg
svo lánsamur að kynuast
hinu góða og myndarlega
heimili Matthíasar Mathiesen
skósmiðs, og sú vinátta og
góðvild, sem mér var sýnd
þar óx með Iiverju árinu seixx
leið. Og vinátta og dreng-
skapur Árna i xxxinn garð
kulnaði aldrei og hefir á liðn-
uxxx árum yerið mér meira
virði, en orð fá lýst.
Þíxlinig var Árni, einlægur
og óhyikull i skapgerð, Íxverj-
unx mamii hjálpsanxari og
sál. En lengst og nxest var
þó starf haxxs í félöguixx
sjálfstæðismazxna. Eg ætla
að það sé ekki ofixxælt þó
sagt sé, að fáir hafi unnið
betur og drengilegar að mál-
efnum Sjálfstæðisfloksins
hér í bænunx en hann.
]>ær • iixiriningar, senx við
sanxstarfsmenn liaris fi’á
, . þeinx vettvangi gevmunx um
dréngilegri í raun, vildi leysa!, . . ‘ .ý
f f: .„ ... hann, eiga areiðanlega eítir
vandræði allra, senx til hans
leituðu, - og þeir voru
nxargir. Og mér cr óhætt að
fullyrða að iiann brást aldrei
trausti nokkurs nxanns.
Arni Matlxiesen var mikill
starfsmaður og skylduræk-
inn svo að af bar. Hann hóf
ungur nám í Flensborgar-
skóla, og var góðxir náms-
maður. En liann livarf brátt
fi'á námi til að hefja starf
foreldrum sínunx og heinxili
til styrktar. Sú skylda fannst
Ixonum kalla ákveðnást á
hans ungu krafta og kalli
skyldunnar hlýddi hann jafn-
an á lífsleiðinni. Hann vamx
og lærði samtímis í lyfjabúð
Hafnarfjarðar og lauk þar
prófi í lyfjafræði (exam.
pharm.). Eftir það vann
hann þar í allrixörg ár eða
lil ái’sloka 1929, við dagvax-
andi traust húsbónda síns og
vinsældir allra, sem lionxinx
kyntust í því starfi. Þann 1.
borð, að gera á einu ári vínkaup
en þó vorxi þaxi tærri en fyrjr 3 niilljónir króna. Þessu verður að breyta
margir vildxi, en það stalaði þegar j sjag — nú á ]>essu ári, annars kann
al því, hversu hlédrægui ^vcrr ag fara. — Þetta ár verður að líkindunx
hann vai' í eðli sínu og kaxis örlagarikt i veraldarsögunni og þvi verðum við
elxki að láta á séi’ bera. Hann ag reyna að ráða málum oklcar skynsamlega.
átli sæ.ti í stjórii S paris j óðs Islendingar hafa reynt liöngur, og nú reynir
Haí narí jarðar og reyndist niargt fólk í niigrannalóndunum hungur og margs
þar sern annars staðar hiiin j{0nar böll Hugsum til þess. Okkur hcfir ixiídan-
bezti inaður. Ura skeið lók farjg jjðið ve), við haft næga vinnu og vel borg-
bann mikinn og virkaxx þatt aga — þeir, sem haft hafa lieilsu og vitja til
í starfi Góðtémplarareglunn- ag vinna.
ar hér í þænum, og í félags-. *
skap kaupsýslumanna starí-^ vinnutínii Fólkið á að vinna hæfilcga langan
aði hann jafnan aí líii og a„ kjör. vinnutima fyrir hæfilega lxáu kaupi,
en ekki meira af því að stytta vinnu-
timann og hækka lcaupið um leið, m. a. til að
kaupa vín og hafa meiri tiiiia til að di’ékka.
Það gengur ekki. Fólkið þarf að geta sktímmt
sér, en samt á siðlcgaii og heilbrigðan liátt.
Annáð borgar sig ckki. — Það er varanleg
skeinnitun að rækta í góðri xnold, og þáð er
Og ííka mikil gróðavon ög það mætti áreiðanlega
rækta stóra landspildu fyrir vínpeningana og
sem svarar þeim tíma, sem fer í að drekka.
*
Illbætanlegt Og þótt ekki drekki allir uilgir
ástaixd. nlenn og konur vín, þá verður aldr--
ei liægt að bæta þetta ástand nema
ineð þvi einu nxóli, að flytja ekki vin inn í land-
ið — nema mjög lítið, ef ckki yerður hjá þvi
a'ð verða okkur hvatning og
upþörfun til ötuls og dáðríks
starfs í fi’anxtíðinni.
Arni lcvæntist 1927 eftir-
lifandi konu sinni Svövu (koinizt. Þess vegna vil eg segja: Hættum að
Einarsdóttur kaupmaiiris kaupa vín og Ixættum að drekka vín! Breytum
Þorgilssonar, nxestu mýndárjtil, förum að rækta og klæða landið, svo að við
og ágaetis konu. Eignuðust gctum afhent næstu kynslóð skógivaxið land,
þau þrjú myndarleg börn ’ ólíkt því, sem það var, þegar við tókum við því.
eina dóttúr og tvo sonu. —I *
Árrii var afbragðs lxeimilis-|Ást á . Látum sjást « Þvi* að við kunnum að
faðir, og er þungur harmur Iandinu- fara með peninga og elskum landið
okkar, viíjum fegra það og prýða, þeg-
ar við erum orðin sjálfstæð þjóð og ef við
skyndilcga verið svift ástuðjerum Þess mcgnug að geta það. Við skuhuu
hans og umhyggju. Við, senx | l;aiii;a Suði fyrir, að við liöfuin nóg til lífsins.
1 jær stöndum, erum litils Við skuiuni 1111 vera samtaka og láta sjá mun á
megnug til að létta liörmunx okkar ævi og hinna áSælu forféðra okkar, sem
af herðum ástvina okkar 1var st.i(irnað af crléndu kúgunarvaldi.
kæra vinar, en við viljuixx afx.
kveðinn ;ið konu lians og
börnurix, er þau hafa nxi svo
einlægum huga votta þeim
okkar innilegustu sanxúð og
hluttekningu og biðja þess,
að sá sem ræður lífi og dauða
veiti þeim sinn styrk í þeirra
þxmgu sorg. Minning ástvin-
janúar 1930 gerðist hann arms’ sem nu er ^mnm,
verzlunarstjóri við verzlun!mun vissuleííu reynast þeim
Fátækt og Márgir þeirra voru svo fátækir, að
örbirgð. þeir urðti nærri þvi að leggja sérmold
til munns, þeir bcittu skepinmunx i
(skógana eða rifu þá í eldinn, svo að nú er fyrir
.löngu berangur, þar sem áður voru þéttir skóg-
: ar. — Það er illt að liafa of mikið að gera, en eldti
jer bctra að liafa of lilið að gcra.— Hugsum
því til ljóss og lífs og lcggjum vinnu og pen-
inga í að rækta landið okkar, en ekki i vín. Af
Einars Þoi’gilssonar og
Frh. ,á 6. SÍðu. jþvi. hljótum yið varanlega ánægju-“
t