Vísir - 04.05.1946, Page 4

Laugardaginn 4. maí 1946 •
£
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAtFTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
________Félagsprentsmiðjan h.f._____
Dagur og ár.
Alþingi sat lengi á rökstólum að þessu sinni,
og hyað sem um það má segja, verður
að viðurkenng, að iijartsýni liefir auðkennt
aðgerðir þess og stórliugur ráðið ýmsum sam-
þykktum. En eitt er að vilja og annað að gera.
íslenzka þjóðin öll veit, að hún er enn nokkr-
um öldum á eftir tímanum að því er fram-
farir varðar. Engin þjóð þarf að leggja meira
;ið sér en hún til þess að skapa afkomendum
sínum sómasamleg lífsskilyrði, svo að þeir
geti náð feti framar en núlifandi kynslóð.
ÖUu fé, sem varið er til varanlegra fram-
kvæmda í landinu, er út af fyrir sig vel var-
ið, en hitt verðum við að varast, að fram-
kvæmdirnar verði byrði á hálfsliguðum al-
vinnuvegum. Ber að keppa að því öllu öðru
l'rekar, að efla atvinnugreinir þær, sem við
nú lifum á, en skaþa jafnframt nýjar, sem
geta aukið á tekjur þjóðarinnar út á við e'ða
inn á við, — aukið útflutning eða sparað inn-
flutning á aðkeyptum nauðsynjum. Það er til
dæmis skömm að því, að enn eigum við ekki
sómasamlegar skipaviðgerðarstöðvar, þótt við
hjörgumst beinlínis á sjávarútvegi, og þess
má jafnframt geta, að við höfum tapað ótöld-
um krónum af þeim sökum, að skip hafa nú
á styrjaldarárunum orðið að liggja vikum og
mánuðum saman í höfn, algerlega óarðbær
en útgjaldasöm, sökum þess cins, að þau hafa
ekki komizt á veiðar vegna smábilana, scm
hót varð ekki ráðin á. Viðurkennt skal þó,
að hernám landsins mun hafa átt sinn þátt
í þessu ástandi, en er ófriðnum lauk varð rík-
ið sjálft að senda tvö skip úr landi, til þess
eins að fá á þeim viðgerðir. Hve mikið fé hef-
nr ríkið grcitt í erlendri mynt fyrir það verk,
jsem hefði mátt spara, ef sómasamleg við-
gerðarstöð og dráttarbraut hefði verið til í
landinu. Hefði ekki verið hagkvæmara að
styrkja byggingu slíkrar stöðvar en að greiða
leð til erlendra iðnaðarfyrirtækja? Er ekki
heppilegra að rcka skipaviðgerðarstöðvar mcð
opinberum styrk á ári hverju, til ]jcss að
skapa atvinnu og til þess að spara gjaldeyri,
en að grciða of fjár árlega úr landi vegna
nauðsynlegra skipaviðgerða ?
Þess her einnig að minnast, að núlifandi
kynslóð hefur orðið að þrauka af tvær hcims-
styrjaldir, illa undirbúin í bæði skiptin. Getur
ekki verið hyggilegt að miða framkvæmdir
okkar nokkuð við ófriðarástand, þannig að við
verðum ekki beinlínis á eyðiskeri staddir, ef
út af her? En allar framfarir verða að hyggj-
ast á þeim grundvelli, sem l'ramleiðsla þjóð-
arinnar skapar í nútíð og framtíð, og tryggi-
legasta íögmálið fyrir öllum framkvæmdum
er .að miða við hið versta, með því að hið
góða skaðar ekki. Slíkt er ekki hölsýni, held-
ur raunsæi. Framfarir eru ekki einkamál eins
flokks eða einstakra manna, en sé heimsku-
lega á haldið, geta orð og gerðir orðið ein-
staklingum og þjóðum til dómsáfellis. Hitt
er rétt, að tefla ^hæfilega djarft og óhikað,
enda gelur jafnvel oft verið nauðsyn að láta
guð skipta giftu. Stórhugur má ekki bera heil-
hrigða skynsemi ofurliði og lieldur ekki hags-
munir einstakra stétta eða' hagsmunaheilda,
en sé ekki ráðizt gegn verðþcnslu þeirri, sem
ríkjandi ei* i íandinn, er ög verður grund-
völlur sá ótryggur, sem umbætur allar hyggj-
iist á, en þær þarf að tryggja.
V I S I R
Samsöngur utanfararkórsins
Utanfararkórinn hélt fyrri Sveinbj. Sveinhjörnsson og
samsöng sinir í Gamla Bíó í sænska þjóðlagið „Hæ, tröll- j mal
gær fyrir fullu húsi áheyr-
enda og að viðstöddum for-
seta Islands og öðru stór-
menni þessa lands. Var yfir
hljómleikunum hátíðlegur
blær og hrifning áheyrenda
mikil.
Utanfararkórinn er skip-
aður úrvalssöngkröftum úr
karlakórunum Fósthræðrum
í Reykjavík og Geysi á Ak-
ureyri, og er mestur hlulinn
úr fyrrnefnda kórnum cða
29 söngmenn af 38. Fljótt á
litið mætti ætla, að hetri
sönglegur árangur náist með
slíku úrvali úr tveim kórum,
og er lítill vafi á því, að svo
myndi vera, el' nógu langur
tími er til saniæfinga, I þessu
tilfclli mun þó fresturinn til
samæfinga með norðan-
mönnum hafa verið full-
stuttur, og sagði þetta sum-
staðar til sín í söngnum, og
skal vikið að því siðar. Hins-
vegar cr raddkosturinn í
kórnum góður, raddirnar
frískar og hljómmiklar, og
ræður kórinn yfir nægum
þrótti, svo að söngstjórarnir
þurfa ekki að óttast að hog-
inn hresti, þó að til mikilla
átaka komi í söugnum. En
hassinn er ])ó tæplega nógu
þungur, svo að tenórblærinn
verður algerlega ríkjandi í
stcrkum söng. Ilelði verið á-
vinningur að nokkrum ])ung-
um kórbössum í viðbót. Samt
cr yfir söngnum, hvað hreim-
inn snertir, frískleiki, scm
minnir á hressandi íslenzkt
fjallaloft.
Söngstjórar kóranna, þcir
Jón Halldórsson og Ingi-
mundur Árnason, stýrðu
söngnum, þannig að l'yrst
söng kórinn noklcur lög und-
ir stjórn Ingimundar, en síð-
ast nokkur lög undir stjórn
Jóns. Báðir eru þeir þaul-
reyndir kórsöngstjórar og
hafa báðir marga þá kosti,
scm góða söngstjórn prýða._
Styrkur Ingimundar liggur í
því, hversu lifandi söngur er
undir hans stjórn og hversu
mikið far hann gerir sér að
láta söngmennina syngja út
frá efni og túlka Jdæbrigði
textans, en það vill hrcnna
við hjá honum, að hann
þræði ekki altaf nótnagildin
upp á punkt og prik, en það
gerir aftur á móti Jón Hall-
dórsson. Vandvirkni Jóns og
nálcvæmni 'n söngstjórn er
viðbrugðið og er sá slciln-
ingur hans á söngstjórn vit-
anlega réttur, að láta syngja
lögin nákvæmlega eins og
þau eru skrifuð. Báðir eiga
þeir það sameiginlegt, að
söngur undir ])eirra stjórn
fær ó sig fágaðan menningar-
l)læ, en hcztur yrði árangur-
inn, ef kostir beggja væru
að fullm sameinaðir í einum
og samá söngstjóra.
Undir stjórn Ingimundar
sungust! bezf ,,Lysfí sól“’ éftir
B. G.“ hefir sent mér eftirfarandi lin-
um . Hinsvegar var ekki al-j ur; er vcrkamatSur, en eg nnm víst
veg laust að vart yiði við^ejíj.j verga kallaður nema i meðallagi stéttvis
togstreytll í „Brennið þið, aj j,iuum „éitvöldu“, þvi að eg liefi aldrei fyllt
vitai , eítir Pál ísóllsson, j)ejrra f]0kk. En vegna þess að eg er verka-
milli þeirra mcðleiðar, sem magllr 0g tel 1. maí mikilvægan dag fyrir verka-
norðanmenn og sunnanmenn ^ jyðiim, finnst mér að fyrst og fremst ætti að
hala vanizt livoiir hjá sín- jle]ga hann raunverulegum verkalýðsmálum, i
um söngstjóia. Hvað lögin sjag j)ess ag fara ag nota hann til áróðurs, sem
snertir, sem kórinn söng ]ccnlur ek](j fyrst'og fremst málefnum dagsins
undii stjóln Jóns, ])á haía vjg( eins 0g gert var um daginn.
þau flest sungizt betur undir *
hans stjórn áður af Fóst-
bræðrum einum, og vil eg Hlutleysið. \erkalýðsfélögin fcngu liluta af dag-
þá sérstaklcga nefna íslenzkal skrá útvarpsins til umráða, og var
þjóðlagið ,,Sé eg eítir sauð-. j)a meðal annars notað tækifærið til að ræða
unum . Hér kemur að því, ]lerstöðvamálið. Eg vcit nú ekki hetur en að
• sem cg drap a áðan, að æski- fyrir liggi ný yfirlýsing um, að allur licr verði
lcgt helði vcrið að lengri /t þrott héðan innan skannns, svo að ástæðu-
tími heíði unnizt til samæf- ]aust er að fara að klípa af þeim litla tima, sem
inga, þrátt fyrir góðar radd-
ir.
ætlaður var til ræðulialda vegna dagsins, til
áróðurs i þessu máli, Veit eg ekki, hvort þetta
Rögnvaldur Sigurjónsson ]ieyrir undir lilutleysi útvarp'sins, en líklegu
píanóleikari lék undir kór- mætti nefna það misnotkun.
söngnum í nokkrum lögum
og er mikill fengur að því,
að hafa jafn stórhrotinn
píanóleikara mcð kórnum.
IJann lék nokkur einleiks-
Næg um-
ræðuefni.
Mín skoðun er sú, að þótt íslenzknr
yerkalýður liafi unnið mikið á síð-
ustu árin og fengið margvíslegar
verk .eftir Prokofieff og ’kjarabætur, sé enn næg verkefni fyrir liendi,
Chopin og að lokum Cham-Jsem ræða þarf og kynna fyrir alþjóð. Ilvergi er
enelluna eftir Paganini-List- bctra tækifæri til þcss en i útvarpinu þenna
Busoni. Prokofieff er tón-jdag, þegar víst má telja, að vinnandi fólk leggi
skáld að hans skapi, djarfur við lilustir. En — að þessu sinni — þótti að
minnsta kosti iítil þörf á því, að verja öllum
útvarpstímanum til þess. Mér fannst það leitt
og eg þykist vita, að svo liafi vcrið unv ýmsa
aðra.
og þróttmikill nútímahöf-
undur, laus við dreymni, en
hitt er annað mál, hvort hér'
cr undirbúinn jarðvegur fyr-
ir tónsmíðar lians enn þá,
En cinhver verður ])á að vera
fyrstur til að plægja akurinn.
Meðferðin á Chamanellunni
var stórbrotin og glæsileg,
cða, svo eg grípi til alluinns
orðtælíis, hún var fyllilega
á heimsmælikvarða. -
Forseti bæjarstjórnar, Guð-
mundur Ashjörnsson, ávarp-
aði kórinn nokkrum orðum
og árnaði honum allra heilla
í hinni fyrirhuguðu söngför
• um Norðurlönd, en ferðinni
er lieitið til Danmerkur, Sví-
þjóðar, Finnlands, Noregs og
Færeyja. Gal hann ])ess, að
slík för sem þessi yrði land-
inu til sóma og myndi líklcg
lil að treysta vináttuböndin
með frændþjóðunum. Bað
liann áheyrendiir að hylla
kórinn með ferföldu húrra-
hrópu og var það gert, en
síðan þakkaði fararstjórinn,
Jóhann Sæmundsspn, yfir-
læknir, þcssi vinsamlegu orð.
Söng þá kórinn að lokum
þjóðsönginn.
Eg hygg að ])cssi orð í'or-
seta bæjarst jórnar mundu
Fyrir Eii eg skil það vel, að það þarf að
flokkinn. leggjast last á árar, til þess að vinua
það upp, sem tapazt liefir — hjá
flokkiium, sem nú er liinn eini sanni föðurlands-
vinur. Hann verður að sannfæra fólkið um það,
og lil þess þarf að nota hvcrt tækifæri. Pað er
skiljanlegt, en liitt er annað mál, livort sá áróð-
ur ber tilætlaðan árangur. Ekki cr eg viss um
það, enda 111111111 margir liafa sannfærzt um það
við útvarpsumræðurnar frá Atþingi á dögunum,
að frá kommúnistum sé ekki forustu að vænta
i slíku máli.“
*
j.j y'•
Sumarið Eg held íið það fari varla hjá því, að
kemur. sumarið sé nú að koma. Við höfum
notið dásamlegs veðurs síðustu dag-
ana. I>að má þó finna enn, að stutt er liðið af
suniri, aðeins •rúm vika, því að enn er svalt i
lsfti. En náttúran er farin að vakna af vetrar-
dvalanum. Grasblcttirnir í bænum eru farnir að
grænka og tré í görðum, a.m.k. þau, sem njóta
skjóls, eru að byrja að springa éit.
*
ísland. Það cr orðið nokkuð langt síðan cg'
heyrði söguna, sem eg ælla að setja hér,
en eg minntist hennar vcgna hliðunnar. Þegar
■
sem mest hlíðan var hér í vetur, vihli svo til,
að íslcndingur gekk á cftir tveim enskum flug-
mönnum. Þeir hljóta að hafa verið að tala 11111
allir vilja taka undir og þyk- veSrí« og hindið okkar, þvi að allt í einu segir
ir mér liklegt, að þessi för annar: ”Hvcrs vegna er 1,aS eiginIega Ka?la8
verði til að staðíesta enn
hctur, það góða álit sem ís-
lcuzkur karlakórsöngur nýt-
ur á Norðurlöndum.
3. mai 1946.
B. A.
Þjóðvcrjar, sem urðu fyrir
barðinu á nazistum, njóta
ýmissa forréttinda í her-
námshluta Breta í
• t • •'J ■
landi.
lsland?“
*
Nafn- Var það von, að maðurinn spyrði
breyting. svona! íslands-nafnið á oft ckki við
um tandið okkar, en það hefir nú loð-
að við það í meira cn þúsund ár, og þótt mörg-
11111 þyki það lílt viðeigaiidi, það geri landið
svo kuldalegt í auguni ókunnugra, þá viljum við
þó lialda því.,Eyrir nokkurum árum var um
það rætt, hvort ekki mundi rétt að breyta n'afn-
inu. Það fann ekki hljónigrunn og finnitr vart
aldrei. 1