Vísir - 14.05.1946, Blaðsíða 2

2
V 1 S I R
Þriðjudaginn 14. maí 1946
m ItÚII'lf VS I H!
Til
móður
minnar.
Þetta er fögur og hugljúf,
Jítil bók. Hafa þeir Ragnar
Jóhannesson og Sigurður
Skúlason safnað í kver þetta
kvæðum, sem íslenzk skald
hafa ort til móður sinnar eða
í minningu hennar, allt i'rá
Bjarna Thorarcnsen til
yngstu skákíakynslóðar
\orra tíma.
m t kveri J>essu eru svo marg-
<ir fagrar og lireinar perlur,
að J>að minnir á perlufesti.
Perlurnar eru þó misjafnlega
dýrmætar, sem von er, því að
kvæði eru tekin í kverið liæði
eftir þekktustu skáld vor og
svo aðra. ■ sem minna hafa
af skáldgáfu l>egið, en cru
prýðiléga hagmæltir. En öll
kvæðin í hók J)éssari eiga
sammerkt um |)að, að liöf-
undamir leggja J)að fram.
sem Jæir eiga hezt, til lieið-
urs og þakklætis J)eim vin-
inum, sem Jæir hafa beztan
att. Þess er ekki Jkirf, að
vekja hér athvgli á öltum
þeim kvæðum, sem mér
þykja bezt í bók Jæssari.
Þau cru mörg gamlir luinn-
ingjar. En ekki get eg stillt
mig um að nefna eitt kvæð-
ið úr liópi þeirra, sem eg
hafði ekki kynnzt að gagni
áður en eg sá J)essa bók. Það
er kvæðið: „A leiði mömniu1'
eftir Guðmund Friðjónsson.
Það er efalaust eitt 'þeirra
„móðurkva'öa" á íslenzku.
er lengst munu lifa, því að
það geymir í sérjieilaga glóð
ástar og snilldar.
Eg sakna í kveri þessu
tveggja Jjóða um efni J)að,
sem bókin er helguð. Er það
])irla Ölínu Andrésdóttur:
,,Gekk cg upp á guttskærum
móður minnar", eða a. m. k.
valdir kaflar úr henni. og
svo kvæði Tömasar skálds
Guðmundssonar: „Er þú
komst þreyttur heim". Bæði
iiefðu J)essi úrvalsljóð sómt
sér vel í safni jæssu og ver-
ið því til prýði.
Að öðru leyti er J>að eitt
um Jæssa litlu bók að segja,
að hún er falleg og luigljúf
bók, efni hcnnar grómlaust
og hreint og vel til liennar
vandað að ytra frágangi. A
liún J)að skilið, að vera vel
geymd og vandlega lesin og
þeim, sem unna góðri móður
eða menningu liennar, því að
þar er margt skært og fag-
urt „liljublað", sem „lielgað
er hennar rninni".
Á. S.
„A bérnskustöðvum"
Guðjóns frá Hjöllum.
Á síðustu árum liefur ris-
ið upp hér á landi sérstök
bóJunenntagrein, cr fjallar
um J)jóðhætti og byggðalýs-
ingar. I'essi alda á vót sína
að relíja aftur til J)jóðhátta
Jónasar frá Hrafnagili og
liéraðsþútta Bjönis O. Björns
sonar, „Vestur-Skaftafells-
sýsla og íbúar liennar."
Þessi alda liefur farið ört
vaxandi til þessa, sem ann-
Höfundurinn tekur sjálfur
fram, að liann geri ekki
kröfu til þess að vera settur
á bekk með rithöfundum,
því að lífsstarf Jians Jiafi
rerið á öðru sviði og að hant
hafi skrifað hókina sér að-
eins til lnigarhægðar og til
J)ess að stytta sér stundir á
meðan lífsj)reldð væri að
smáfjara út.
Það er sjálfsagt að lesar-
irsvegar stafar að sjálfsögðu inn laki þetta til athugunar
af aukinni velmegun, en liins
vegar sennilega af Jþóðcrnis
legri vakningu vegna lier
námsins.
Yfirleitt hafa bækur J)ess
ar orðið vinsælar og
mikilli útbreiðshi, en hitt
verður ekki deilt um, að þeg-
ar hver sýsla ætlar að gefa
út J)jóðháttalýsingu síns
bvggðarlags og svo koma
fjöldi ejnstaklinga sem skrifa
endurminniugar um J)jóð-
liætti ;eskustöð\'a og átt-
liaga sinna, þá lilýtur
að vakna sú spurning,
hvort ekki sé nóg komið
af sliku. Ekki af J)ví að J)etta
geti ekki verið ágætar
bókmenntir, fróðlegar og'
skenuntilegar, lieldur hitt, að
J)arna hljóti ólijákvæmilega
að vera um endurtekningar
að ræða, og að það sé að
bera í ljakkafullan lækinn að
bera meirá af J)jóðliáttaJýs-
ingum á borð fyrir fólk.
Þessu er' til að svara, að
Jþóðhættir livers byggðar-
lags eru ævinlcga að ein-
liverju frábrugðnir J)jóðhátt-
um annarra byggðarlaga,
jafnvel svo að sérstakar
venjur geta gilt fyrir livert
einstakt heimili. Ef einhvern-
tíma yrði svo ráðist í að
gefa út stórt, vísindalegt og
tæmandi rit um jjjóðlíætti ís-
lendinga fyrr og síðar, er
óneitanlega fengur að hverri
bók sem kemur frani á sjón-
arsviðið og fjallar um J)essi
efni. Fyrir utan svo það, að
með hverri bók sem skrifuð
er um livað svo sem liún
fjallar kynnist lesandinn
að einhverju leyti persónu
höfundarins, og það er líka
nokkurs virði.
Nýútkomin bók, sém ó-
hjákvæmiléga á lieima í'
fiokki ofangreindra rita er
„Á bernskustöðvum" eftir
Guðjón Jónsson frá Hjöllum
í Gufudalssveit.
Bókin er að nokkru leyti
lýsing á lifnaðarliáttum eins
og þeir voru á síðari liluta
19. aldar, í innsveitum
Breiðafjarðar, en að öðru
leytinu er liún bernsku- og
æslviiminningar höfundarins,
sem fæddist og ólst upp á
þessum stoðvum.
og geri aðrar kröfur til
nianns, sem starfað hefir
baki brotnu að búverkum
alla sina ævi, lieldur en til
manns sem gerist rithöfund-
náð4ur að ævistarfi og heimtar
árlegan rithöfundarstyrk úr
ríkissjóðí. Og miðað við J)ess-
ar aðstæður tel eg bókina
ekki aðeins góða, lieldur
mjög góða.
Það andar í gegnum alla
bókina svö miklum hlýleik,
svo innilegri ást til æsku-
stöðvanna, sem liöfundurinn
sér nú í næstum rómantísku
ljósi eftir að liann er horf-
inn þaðan, að það hlýtur að
heilla lesandann og vekja
hjá honum áþekkar hugsanir
og tilfinningar, ef á annað
borð er nokkur slíkan liljóm-
grunn að finna hjá lesand-
anum.
Guðjón ann elvki aðeins
æskusföðvunum, heldur öllu
því sem fagurt er og gott.
Hann ann sólinni, vorinu og
gróandanum. Frásögnin er
yfirleitt látlaus, stundum
helzt um of, þannig að mann
langaði til að fá meira ris í
liana. Þó gætir tilþrifa og
stíganda í frásögn ef svo ber
undir, og er t. d. frásagan
um slysið á Þorskafjarðar-
heiði 1882 gott dæmi um
hvað .Guðjóni tekst J)egar
liann hefir dramatísk við-
fangsefni að glíma við.
Og enda þótt eg telji „A
bernskustöðvum" ekki sldpa
neitt öndvegi 1 endurminn-
inga- eða ])j óð 11á11a 1 ýsingum
íslenzkra bókmennta, ér hér
þó um að ræða svo hugþekka
J)ók að fram lijá henniverður
eklci gengið í vali liollra og
góðra l)óka.
Bókin er með fjölda ljós-
mj-nda frá æskústöðvum
höfundarins. Formála að
lienni liefir Ólafur prófessor
Lárusson skrifað, og Isafold-
arþrentsmiðja li. f., sem er
útgefandinn, liefir gert sitt
til, að gera liana sem J>ezta
út garði.
Þ. J.
TLA BL0MA6UÐIN
Bankastræti 14,
er byrjað að selja
allskonar fjölærar
plöntur, trjá- og
rósarunna.
Sénti 4957.
Hálft steinhús
í miðbænum til sölu. Laus íbúð. Tilboð, merkt:
,,MillihSalaust“, sendist Vísi.
Skrifstifu og lagerpláss
óskast nú þegar.
Upplýsingar í síma 5721
2 stúlkur
óskast
Meitt og Kalt
Sími 3350 og' 5864.
ííeíi til sölu 4—5 rúllur
gólfdúk,
bezta gerð.
Uppl. á Urðarstíg -6 A, kl.
8-10 í kvöld.
Gísli Gíslason.
E&UFHÖLLIN
er miðstöð verðbréfavið-
sldptanna. — Sími 1710.
Hárlitun
Heitt og kalt
permanent.
rneð útlendri olíu.
Hárgreiðslustofan Perla.
mim FYLGIR
hringunum frá
SIGURÞðR
Hafnarstræti 4.
ALLSKONAR
AliGLÝSINGA
i’EIKNINGAR
VÓUUUMBLUIR
VÖRUMIÐA
IJÓKAKÁI'UR
BRÉFHAUSA
V.ÖRUMERKI
VERZLUNAR-
MERKI. SIGLl.
AUSTURSTRÆT! 12.
Alm. Fasteignasalan
( Brandur Brynjólfsson
lögfræðingur).
Bunkastræti 7 Stmi 6063.
STOLKA
óskast
Upplýsingar gefur ráðs-
lconan.
Sími 2950.
BEZT AÐ AUGLYSAIVISI