Vísir - 14.06.1946, Qupperneq 4

4
VlSIR
Föstudaginn 14. júní 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
tJtgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Tvær stefnur.
*Sjótt flokkarnir séu fjórir, sem nú ganga til
* kosninga, er baráttan háð fyrst og fremst
milli tyeggja gerólíkra lífsstefna. Annars-
vegar standa þeir flokkarnir, sem halda vilja
vestrænu frelsi og lýðræði i heiðri, en Iiins-
vegar kommúnistar, sem tilbiðja cinræði
ríkisvaldsins, og þjóðfélagsskipan, sem mót-
ast öllu öðru frckar af járnaga, njósnum og
fáiieyrðum refsingum fyrir öll brot gegn ein-
ræðinu. í hinu kommúnistiska jijóðfélagi er
írelsi og jafnrétti ekki lengur til. Lenin lýsti
þessi svo, að fyrir sér vekti að gera ríkis-
báknið svo einfalt og auðvelt í meðförum, að
hver vinnukona gæti haldið um stjórn-
völinn, hefði hún til ]>ess nægjanlega hörku,
■en minna sakaði þótt á skorti mcnntuniná.
Jöfnuður sá, sem Lenin barðist fyrir á sinni
tíð, hefur aldrei komizt á i ráðstjórnarríkjun-
um, að því er bezt er vitað, og þar er nú cngu
minni stéttamunur en í öðrum löndum, og
ósamræmi i launagreiðslum öllu meiri cn i
flestum lýðræðislöndum, svo sem kommúnist-
ar hafa sjálfir viðurkennt.
Sé það rétt, sem af ýmsum er talið .vafa-
laust, að fyrsta skilyrði fyrir ráðstjórnar-
skipan sé skilyrðislaus hlýðni jjegrianna, segir
sig sjálft að um frelsi getur ekki vcrið að
ræða, svo sem tíðkast í vestrænum löndum.
'tiagnrýni má ekki bafa uppi, og einn flokkur
aðeins á rétt á að starfa, og fer með öll völd
:í landinu. Þeir, sem brjóta gegn flokkmun eða
/fiokksaganum, j>urfa engrar uppreistar að
vænta og sumir hverjir ekki að kemba hær-
urnar. Þeir, menn sem berjast.gegn vestrænu
'lýðræði og borgaralegu frelsi, liafa ekki gert
:sér ljóst fyrir hverju jieir berjast í raun og
sannleika, en vaða í algjörri villu, er þeír ætla
rað ráðstjórn henti okkur öðru stjórnarfonni
:frekar. Þær jijóðir, sem alizt hafa upp undir
sdgjöru einræði, í hverri mynd sem cr, láta
•sig að sjálfsögðu ekki miklu skipta, Jiólt
diandhafi jiess valds vcltist úr scssi og annar
’iíomi i staðinn. En hinir, sem þckkja lýð-
■frelsi af cigin raun, sætta sig ekki við*að ein-
ræði verði innleitt í stað jiess og almenningur
sviftur frelsi til orða og athafna.
Þótt baráttan slandi jiannig milli liorgara-
ílokkanna annarsvegar og kommúnista liins-
vegar, skiptir miklu máli hvern borgarafloklv-
inn kjósendur styðja, og ber þeim fyrst o’g
fremst að fylkja sér í raðir Jæss flokksins,
sem ötulast berst gegn lífsstefnu kommúnisla.
Aljjýðuf'lokkuiinn, cp Jjó einkum Framsókn-
iirflokkurinn, bafa verið Jjungt haldnir af
kommúnistisku sýkinni, Jjannig að vart hefur
mátt á milli sjá hveivyrði jjar frægastur að
cndemum. Sjálfstæðisflokkurinn einn .hefur
haldið skildi sínum hreinum í Jjessu efni, og
■engin áhril' liefur Jjótt flokkurinn hafi í liili
tekið ujjjj samvinnu-um innanlandsmál við
vinstri flokkana og þá einkum nýsköpun at-
vinnuveganna. Þótt kommúnistar telji að
.slíkaV ráðstafanir henti jjjóðnýtingu, benta
þær einnig framtaki einstaklingsins og borg-
aralegu frclsi, cn um jjað mun Sjálfstæðis-
flokkurinn standa örugglega á vcrðinum.
Þeir, sem vilja alhliða umbætur og borgara-
legt frelsi efla gengi Sjálfstæðisflokksins.
Þjóðviljinn og bréf Páls postula.
„Ei einhvei vill ekki vinna —"
Það cr ckki oft, sem Þjóðviljinn vitnár í biblíuna, en
Jjó Jjótti honum heppilegt, að vitna í hana síðastliðinn
laugardag, til þess að sýna að Ráðstjórnarþjóðirnai- hafi
„einar allra jjjóða“ tekið orðrétt upp í stjórnarskrá s’ína
setningu úr öðru bréfi Páls postula til Þessaloníkumanna:
„Ef einhver vill ckki vinna, jjá á hann heldur ekki að
fá að eta“. Þetta á vafalaust að sýna Islendingum, bversu
framarlega Rússar standa i því að meðhöndla verkamenn-
ina, samkvæmt fyrirmælum postulans. I r Jjví að Þjóðvilj-
inn fór að rifja ujjjj stjórnarskrá Sovjetríkjanna, hefði
hann gjarnan mátt bæta við síðari helmingnum af 12.
greininni, sem bljóðar svo: „Skijjulag sósíalismans í Ráð-
stjórnarríkjunum fylgir meginreglunni: „Afköst bvers eins
eftir getu, laun bvers eins eftir afköstum“. Þetta er einnig
athyglisverð re’gla, þótt hún sé ekki í áðurnefndu bréfi
postulans. Ilún staðfestir lika það, sem oft hefir verið hal'd-
ið frarn, að mestöll’vinna í Ráðstjórnarríkjunum er nú
ákvæðisvinna, og ef vcrkamennirnir geta ekki al’kastað
ákveðinni minnstu framleiðslu, eru kjör þeirra lítið öf-
undsverð. Ilinsvegar fá jjeir, sem miklu afkasta, hærri
laun og meiri fríðindi en jjeir, sem óduglegri eru.
Váfálaust vakir jjað fyrir kommúnistum, að gera jjessa
reglu gildandi hér á landi, en.hætt er við að mörgum
verkamönnum jjætti verða jjröngt fyrir dyruni, ef réttur
til jafnra verkálauna á við aðra væri al’ þeim tekinn.
Veikföllin eiu bönnuð.
Hér á Islandi og annarstaðar á vesturlöndum telja
verkamenn að verkfallsrétturinn sé Jjeirra helgasti réttur.
Verkföll eru ekki leyfð í Rússlandi. Rithöfundurinn Wm.
L. White hefir ritað bók um Rússland. Það er fróðlegt
að heyra, bvað liann segir um aðferðina, sem notuð er
til að framfylgja reglunni um vinnunna og matinn. Hann
segir svo frá samtali, sem hann átti við háttsettan em-
bættismann: „Eru aldrei verkföll bér?“ „Jú,“ svaraði Rúss-
inn, „1919 var vcrkfall í stálverksmiðju og stóð í 3 daga.
Og 1923 var hafið lítið verkfall í vesturhluta landsins.
Síðan liafa engin vej’kföll verið liér og fram.vegis keniur
slíkt ekki fyrir, vegna þess að verkamennirnir skilja, að
jjeir vinna hver J'yrir annan“. — „Ef verkamanni af ein-
hverjum ástæðum er sagt ujjjj starfi, cr ekki erfitt fyrir
hann að fá atvinnu annarstaðar?“ „Jú,“ svarar Rússinn,
„Jjað yrði mjög, mjög'crfilt”. „Það er visl Jjað sama
og verkamennirnir i Ameríku kalla svartalista atvinnu-
rekendanna?“
Þetta jjarf ekki skýringar við. Það virðist sýna ljós-
lega jjað, sem Þjóðviljinn telur bina beztu fyrirmynd, að
verkamenn í Rússlamli hafa ekki vcrkfallsrétt og að Jjeir
eru að mjög litlu leyti sjálfráðir um, livar Jjeir vinna
eða bvað jjeiv vinna. Ríkið ræður vl’ir verkamönnunum
og vinnu Jjeirra.
Meiia úi st|éinaiskiánnL
Cr Jjví að Þjóðviljinn fór að minngst á stjórnarskrá
Ráðstjórnarrikjanna, sem að mörgu leyti er hin merki-
legasta, er ckki úr vegi, mönnum til fróðleiks og alluig-
unar, að birta fleiri atriði úr henni. Ætki mætti, að Þjóð-
viljinn hefði fundið hvöt hjá sér til að birta 125 gr., cn
bún bljóðar svo: „I samræmi við hagsmuni verkamanna
og til jjess að styrkja jafnaðarskipulagið, er jjcgnum Ráð-
stjórnarríkjanna tryggt með lögum:
a) Málfrelsi.
Ij) Prentfrelsi.
c) Frelsi til samkomu- og fjöldafunda.
d) Frefsi til hópgöngu á gölum og kröfufylkingar.
Þessi almcnnu réttindi eru tryggð með Jjví, að láta
vcrkafólkið og lclög Jjeirra bala til ráðstöfunar: ]jrent-
vélar, pappírsljirgðir, opinberar byggingar, götnr, sam-
gönguleiðir og önnur tæki (il jjess að njóta þessara rétt-
inda.“
Þetta eru almenn mannréttindi, scm jjegnum Ráðstjórn-
arríkjanna eru tryggð í stjórnarskránni, eins og flestum
cjðrum jjjóðum, cn munurinn er aðeins sá, að mikið djúp
er staðfest milli austurs og vesturs um Jjað, hvernig eigi
að skiljá og framkvæma jjessi sjálfsögðu mannrétlindi.
Íífiiattspyrnare
Framh. af 3. síðu.
ingar alveg. Komu J)á greini-
-------------------1-----------
lega fram hinir teknisku vfir-
burðir liðsins og voru (ill
mörk Jjeirra sett með hrein-
um og fallegum skotum.
Sparið Fyrir tæpri viku birtu blöðin ávarp
matvælin. frá ríkisstjórninni, þar sem lu'm
beindi þeim tilmælum til þjóðarinn-
ar, að luin færi sparlega með matvæli. Það
þarfnast varla skýringa, hver ástæðan er fyr'ir
þessu. Matvselaástandið í lieiminum er svo
hörmulegt, að aldrei mun annað eins liafa
þekkzt, annað eins nmn aldrei hafa gengið yfir
heiminn og lieilsa og lif jafnmargra manna í
jafnmörgum löndum hefir að líkindum aldrei
verið i cins mikilli hættu og einmitt nú.
*
Borðið Það er ekki verið að fara þess á
afgangana. leit við íslendinga, að þeir fari að
svelta sig af þessu tilefni. Það eina,
sem óskað cr af þeim, er að þeir Sói ckki matn-
um á sama hátt og margur luigsunarleysing-
inn sóar nú fjármunum sinuiíi. í stað þess að
henda lcifum eða afgöngum af mat, svo sem
oft vill brenna við, eiga luísmæðurnar að tiag-
nýta afgangana, láta bændur sina og börn
borða þá. Kf það er gert, cr strax að þvi tals-
verður sparnaður.
!li
Afköst Þeim, sem þarfnast matvælafram-
íslendinga. leiðslu íslendinga, er vafalaust sið-
ur en svo gagn að því, að íslenzka
þjóðin fari að draga svo af sér i mat, að það
hafi áhrif á afköst hennar á sviði matvæla-
framleiðslunnar. Að þvi yrði cngurn greiði og sá
sparnaður, sem af því hlytist, kynni ef til vill
að leiða til þess, að við framlciddum minna, cn
sparnaðinum svaraði. Matvælaframleiðsla okk-
ar cr stórkostlcg, þegar miðað “er við fólks-
fjölda og eins og nú standa sakir, má tiún ekki
minnka.
*
Ekki Það er þvi sannarlega ekki mikið, sem
mikio. farið er fram á, þegar þjóðin er beðin
um að nota matvæli sin með hinni mestu
. hágsýni. Það verður vonandi heldur ekki þörf
I á því, að menn geri það lengi, þótt það sé auð-
Vitað æskilegt á öllum tímum. Oft er þörf en
nú er nauðsyn. Við höfum látið i ljós, að við
viljum taka þátt i alþjóðasamvinnu og þótt
|)arna>;é raunverulega ekki um slíkt að ræða, ætfi
það þó að geta^sýnt, að við erum ekki nð tala
út í loftið.
*
Bygginga- Mér varð litið inn á byggingaráð-
ráðstefnan. stefnuna á dögumim. Þar er marg-
vislegan fróðieik að finna og mörgu
hægt að kynnast, scm menn munu liafa gaman
af, ekki sizt þar sem nú cr svo mikil bygginga-
öhl hér í ReVkjavík, að dæmi slíks þekkjast
ekki. Og mcnn sjá þarna ekki aðeins tölur á
veggspjöldum og sýningaVmuni, heldur er gcst-
um einnig boðið að sjá fróðlegar kvikmyndir.
Það eru ékki allar sýningar, sem liafa upp á
slikt að bjóða.
*
lÞykir langt^ Kg hefi hcyrt.á ýmsum, að þeim
þykir tangur gangur upp að Sjó-
mannaskóla iil að sjá sýninguna. Þcir hafa
þá misst af vagninum, sem „gengur“ þangað
upp eftir frá Miðbænum nteð reglulegu m'illi-
%
bili. Kg skal kánnast við það, að drjúgur spotti
er upp að skólanum og þó ekki nema þægileg-
tir gangur fyrir ])á, sein hafa nægan tíma til
umráða. Kn eg held, að það borgi sig að ganga
þessa Ieið, því að menn geta ekki aðeins skoð-
að sýniuguna, lieldur slegið tvær flugur með
einu höggi dg virt skólabygginguna fyrir sér
um leið.
*
Eina liótin. Nú er luin komin út, sú b.........
Skrieða, sem allir hala, 'en alla
langar samt til að rýna í, til að fræðast uin
byrðí siha og annarra. Kg hlýddi á tal tveggja
manna í gær. Þoir ræddu um skattskrána og ann-
ar sagði: „Það er eina bótin, að maður fékk
þessa gleðifregn um sigurinn á dönsku ,sund-
mönnunum um leið og rtlaður fór að fletta í
b.... skneðunni!“