Vísir - 04.01.1947, Blaðsíða 2

V I S I R
Laugardaginn 4. janúar 1947
' — - jg, .
V.b. Borgey var ofhlaðin og hlut-
fallslega mikið hlaðin ofan þilja.
SkýrsÍur rannsútiuur-
n í*/Vi ftu rin n u r.
20. nóvember 1946 skip-
aði samgöngumálaráðherra
nefnd manna, til þess áð at-
huga stöðugleika og sjóhæfni
báta af sömu gerð og v/s.
Borgey, sem fórst á mjög
sviplegan hátt út af Horna-
l’irði 5. nóvember 1946.
Nefndin vav skipuð þess-
lim mönnum: Ól. T. Sveins-
son, skipaskoðunarstjóri rík-
isins, Pétur Sigurðsson, Haf-
iiði Iiafliðason, Sigurður Ól-
afsson og Konráð Gíslason.
Fer hér á eftir álit ofan-
greindrar nefndar um sjó-
hæfni báta af þessari tegund:
SMefndaráiit um
Borgey og
systurskip.
„Eins og kunnugt er, hafa
á undanförnum áratug orðið
miklar breytingar á útbúnaði
minni þilskipá hér við land,
sumpart vegna fjölbrevttr-
ar notkunar og sumparl
vegna aðgerðar löggjafans
cða almennra óska um betri
útbúnað og aðbúð. Sést- þetla
glöggt við samanburð á eldri
skipum og nýjum, eða um-
i)yggðum bátiyn.
Þegar undanskilinn. cr
meiri styrkur bols og véla,
þá liafa þó fæstar af, þessum
breytingum orðið undir þilj-
nm, því þar er-vart ha3gt að
gera neinar stórbTevtingar,
ef taka á sama tillit og áður
til véla- og lestarfúms í sömu
bolstærð.
Aðalbreytingarnar liafa
orðið ofanþilja, þar hafa
verið reistir livalbakar, -til
þess að gera framenda skips-
ins hæfari i sjó að leggja,
bátaþilför til þess að geyma
aukinn björgunarútbúnað,
og loks stækkuð þilfars- og
stýrisliús til þess að fá betri
vistarverur fyrir skipverja.
Auk þess hafa vérið.sett á
skipin togvindur og gálgar
auk þungra bátsugla lil þess
að taka upp nótabáta.
Af eðlilegum ástæðum
liefir þessi aukni þungi á þil-
fari a-ýrt stöðugleika skip-
anna samanborið við eldri
slcip, og í sumu-m tilfellum
svo, að álitið hefir verið nauð-
synlegt að hafa meiri lcjöl-
festu en áður tíðkaðist,
hvortveggja hefir svo orðið
til þess að minnka burðar-
inagnið.
Að öllu samanlögðu verður
þvi oft að hlaða og sigla þess-
iim skipum með meiri gætni
og varúð en þurfti með hin
eldri, — bæði livað viðvíkur
farmþunganum einuin svo
C'g fyrirkomulagi hans.
Glöggt dæmi upp á þessa
þróun eru bátar' þeir, sem
alvinnuniálaráðuneytið lét
byggja í Svíþjóð eflir teikn-
ingu Bárðar Tómassonar,
skipaverkfræðings. Ef við
berum þessa báta saman við
eklri skip af sömu bolstærð,
en með lítlum sem engum
þilfarshúsum, þá hafa vist-
arverur skipverja verið
auknar um helming; en burð-
armagnið jafnframt minnkað
um a. m. k. 20 tonn. Enda
þótl bátar þessir mælist 85
rúmlestir brúttó, þá er þó
bolstærð þeirra ekki meiri
en 67 rúmlcslir.*
Upprunalega átt,u þessir bát-
ar þó ekki að vera meira en
75 rúml. brúttó, til þess að
menn með réttindi hins
minna fiskimannaprófs gætu
verið með þá. Er réttindi
þessara manna voru aukin
upp i 85 rúrnl. voru bátarnir
lengdir, og hefir sú stækkun
aukið holstærð þeirra töln-
vert.
Einn þessara báta var v/s.
Borgey, er fórst út af Horna-
firði 5. nóvember 1946, og
kom það slys á stað sögum
um að ekki væri allt með
felldu með bátana, orsakaði
það svo að samgöngumála-
ráðherra hinn 20. nóvember
þ. á. skipaði okkur undirrit-
aða í nefnd til þess að athuga
stöðugleika og sjóhæfni þess-
ara báta, svo og að gera til-
lögur til úrbóta, cf þurfa
þætti.
Til þess að afla sér sem
beztra upplýsinga um stöð-
ugleika og almenna sjóhæfni
bátanna lét nefndin:
í fvrsta lagi athuga stöð-
ugleiká eins bátsins, v.s.
Finnbjörns, með halla-at-
hugun og gera ýmsa aðra út-
reikninga i því sambandi,
sbr. fylgiskjal nr. 2.
I öðru lagi taldi nefndín
nauðsynlegt að fá . sem
gleggslar upplýsingar um
það, af hverjum ástæðum
v.s. Borgey raunverulega
hefði farizt, og rannsalcaði
því slvsið eftir þvi, sem föng
voru á. Fylgir hér með sér-
stölc greinargerð um það
ati'iði.
í þriðja lagi spurði nefnd-
in þá skipsljóra bátanna,
sem hún náði til, eða . bað
bæjaifógetann á Isafirði og
Seyðisfirðþ að spyrja slcip-
stjóra eða aðra, er siglt liöfðu
bátunmn ,uin reynslu þeirra
og álit á þeim. Er greint frá
því í fundarbók nefndarinn-
ar, er fylgir hér með.
Við athugun og samanburð
á þessum gögnum hefir
nefndin koínizl að þeirii
niðurstöðu, að stöðugleika
þeirra og ahnenna sjóhæfni
sé þannig háttað, að þeim
verði að sigla og ferma þau
með meiri gætni en venju-
legt er um slcip af svipaðri
bolstærð, og með minni yfir-
byggingu.
Öllum skipstjórunum ber
saman um að þeir hafi ekki
hingað til fengið ncin aftalca-
óveður á bátunum og þess
vegna geti þeir elcki dæml
um sjóhæfni þeirra undir
slikum kringumstæðum,
Stundum hafi þeir þó fengið
nokkuð mikinn. vind og sjó,
og liefi þá bátarnir verið
sæmilegir með sjó og vind á
hlið, sérstaklega með nolclc-
urn farm i lest og göðu borði
fyrir báru. Ilinsvegar vilja
þeir lilaðast nokkuð íjiikið
fram og þeir séu yfirleitt
kvikir á stýri og i hréyfing-
um og aðgæzluverðir með sjó
og vind á eftir. Með stefnið
upp í séu þeir miklu hetri,
en hal'i tillmeigingu lil þess
að slá mjög fljótt undan,
vegna þess live bakkinn sé
hár og bolurinn viðtakalitill
að framan. Öllum finnst yf-
irbygging bátanna of milcil.
Það taki mikið i hana i vindi
og eins ef báturinn kynni að
taka á sig sjó.
Að áliti nefndarinnar má
búast við, að bátarnir verði
nokkuð stöðugri, er þeir fara
að verða sjósígnir, en til
])ess að auka stöðugleilcann
og gera þá Iiæfari i sjó að
leggja, án þess að rýra nota-
gildi Jieirra frá því sem nú
er og með sem minnstum
lilkostnaði, þá vill nefndin
ráðleggja eftirfarandi:
1. Hvalbakur bátanna sé
lækkaður og létlur eins og
Iiægt er.
2. Brúarvængir aftur að
fremri bátsuglu, svo og liorn-
in á stýrishúsinu hvoru
megin sé tekin af og inn-
gangur í stýrishúsið sé hafð-
ur aftan frá i gegn um leið-
arreikningsklefann.
3. Annar björgunarbátur-
mn sé tekinn í land.
4. Nótabátauglufhar séu
teknar af bátunum þegar
elcki þarf að nota þær. Aðr-
ar ínikið léttari davíður séu
hafðar lyrir hátinn.
5. Bomman á afturmastri
sé tekin i land-ef ekki Jiarf
að nota hana.
(i. Til þess að vega á móti
því, að báturinn léttist unj of
að aftan við breylingar þær,
sem nefndar eru liér á undan,
og ennfremur lil Jiess að auka
botnþungann í afturskipinu
og þar með stöðugleikann; sé
komið fyrir 2—2.5 tonnum
af járni, annaðhvort neðan á
kjöl eða undir vél i skut
skipsins.
7. Hurðin á þilfarshúsi að
aftan ætti að vera úr járni og
tvískipt.
Yerði þessar breytingar
gerðar álítur nefndin, að í
fyrsta lagi muni byrjunar-
stöðugleiki bátanna aukast
um allt að 20%, óg i öðni lagi
geri þetta þá fastari fvrir að
aftan og þvj belri i sjú.
Reykjavik, 29. des. 1946,
Orsakir Borg-
eyjarslyssins.
A) Farmur skipsins hefir
verið minnst 73,21 tonn, og
hefir honum verið komið
þánnig fvrir, að undir þilfari
(i lest og lúkar), liafa verið
36.33 tonn, en á þilfari, (i
áfturliúsi, göngum, miðslcipa
og uncTir livalsbak) 36.88
tonn.
B) Burðarmagn skipa af
sömu gerð og Borgey, er 59
tonn þegar þau liggja á isl.
hleðslumerkjum, fyrir slík
slcip. Illeðsluborð er })á 0.33
m. Skipið hefir þvi eftir
farmskránni haft að minnsta
kosti 13 tonn umfram þessa
hleðslu.
C) Með þessum farmi
líefði skipið átl að liafa um
j 0.22 m hleðsluborð, ef tek-
ið er tíllit til þess að í Horna-
fjarðarósi er hálf-sált vatn.
Samkv. upplýsingum stýri-
manns og annarra hefir
ideðsluborðið þó ekki' verið
meira en 0.13—0.15 m. Yer-
ið getur að þessi nninur stafi
að einliverju leyti af því, að
skipið hafi verið j-ýrara cn
teikningar sýna, en ólíklegt
er þó að það liafi numið
nokkru verulegu. Hitt er lík-
legra," að i skipinu liafi verið
íöluvert meiri þungi en farm-
slcrá sýna, eða um 8—10
tonn. Hafi svo verið, hefir
skipið liaft um 20 tonn, um-
fram levfilega lileðslu.
D) Hin 36.88 tonn senj
skipið liafði á þilfari hafa or-
salcað, að byrjunarörðugleiki
þess liefir verið mjög lítill,
þannig, að skiþið vár mjög
„dautt” á sjónum, og þess
vegna átt ei'fitt með að losa
sig aftur við þann sjó er
jkom ijin á þilfar. Hið litla
hleðsluborð hefir auk þess
hjálpað til að sjór komst
auðVeldlega inn á þilfarið.
E) Samkvæm t upplýsing-
um stýrimanns hafði skipið
tekið tvisvar mikinn sjó inn
á sig áður en Jiað fórst, fyrst
að fraxnan og síðan aftan við
Jivert, en ln-einsað sig aftur.
Gera má þó ráð fyrir að eitt-
livað af þeim sjó liafi „fest“
í gærunum, er hafðar voru
frenjst á skipinu undir livals-
bak, og þar með þyngt það
eittlivað. Yið það liefir stöð-
ugleikinn enn minnkað, en
skipið lagzt meira fram.
F) Sökum hins litla
lileðsluborðs, má gera ráð
fyi'ir, að stöðugleiki skipsins,
i stað þess að aukast við liall-
ann hafi fljótt fai'ið íninnk-
andi (er sjór kom á þilfarið),
þar til skipið hafði ekki afl
til þess að reisa sig við aflur
og valt áfram yfir á liliðina.
G) Það er ekkert sem
hendir til þess að sjór liafi
neins staðar komizt inn í
skipið áður, hvorki um lúlcu
né, hurðir né-á annan hátt.
Þó er óvíst hvort liurðin aft-
an á þilfai'shúsi slcipsins lief-
ir verið lokuð, er Jiað tók sjó-
inn inn á afturþilfarið sein-
ast, sem þá reið því að fullu.
II) Það er ekkert senx
bendir til þess að farmurinn
hafi tjcastazt til i skipinu.
I) Af framalisögðu verður
að álíla, að orsök þess að
v/s Borgev í logni en þungri
öldu telcur sjó inn á þilfarið,
veltur liægt yfir á hliðina og
selckur, sé í fyrsta lagi hin
hlutfallslega ínilda hleðsla,
sejn liún hefir á þilfarið og
hve mikið af henni var fremst
í skipinu, í Iiilcar og undir
hvalsbak. í öðru lagi er líka
ítm ofhleðslu að í’æða, ef
miðað er við ísl. hleðslu-
merki fyrir slcip af Jjessari
stærð, en farmþunginn eimi
hefði þó elclci ált að verða
slcipinu að grandi undir þess-
um kringumstæðum, cf hægt
hefði verið að lcoma honum
betur fyrii'.
Hvað smíði og styrkleika
skipsins snertii', telur nefnd-
in, að samkvæmt mælingum
Jjeim, sem skipaslcoðunar-,
stjóri og Pétur Ottason gei'ðu
á efnisviðum þess, að styrlc-
leiki og-smíði slcipsins hafi
verið samlcvæmt reglum um
smíði tréskipa frá 22. sept-
ember 1936.
Reylcjavík, 19. des. 1946.
Undirskriftir
n ef n d arm anna.
ÁSKORUN
um framvísun reikninga
Sjúkrasamlag Reykjavíkur beinir þeirri ákveðnu
ósk til þeirra manna, félaga og stofnana, bæði hér
í bænum og annarsstaðar á landinu, sem eiga
reiknmga á samlagið frá síðastliðnu ári, að fram-
vísa þeim í sknfstofu þess, Tryggvagötu 28, h'ið
fyrsta og eigi síðar en fyrir 25. þ.m.
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.