Vísir - 06.03.1947, Page 2

V 1 S I R
Fimmtudaginn 6. marz 1947
itahhað við sænskan nieiinta-
mann um bókmenntir.
Viðtal við Peter Hailberg,
sendikennara.
1 Síðan samgöngur við Norð-
urlönd hófust á ný, að stríð-
inu loknu, hefir fjöldi nor-
rænna bóka verið á boðstól-
um hér á landi, en val þeirra
hefir verið alltilviljunar-
kennt, og meira hefir því
miður borið á allskonar rusli
en úrvalsbókmenntum.
Til þess að veita þeim, sem
liafa áhuga fyrir norrænum
Ixíkmenntum, nokkrar Ieiö-
beiningar í hókavali liefir
\ isir snúið scr lil sendikcnn-
aranna, Svíans Peter Hall-
berg og Danans Martin Lar-
sen. Hafa þeir báðir tekið til-
mælum blaðsins vel, og fúsir
munú ' þeir vera til þess að
veita frekarr- fræðslu, ef eiu-
hverjir lesendur þessara
^greina kynnu að óska þess.
Tíðindamaður blaðsins
hiili Peler Hallberg á lieimili
hans Hávallagötu 30,og röbb-
uðuni við saman í bókasafni
sendikennarans.
flversu lengi Iiefir þú dval-
ið á íslandi?
Bráðum þrjú'ár. Eg kom
hingað með togara frá Eng-
landi hinn 28. marz 1944.
Var það i fvrsta skipti, sein
þú komst hingað?
Nei, eg kom hingað á nor-
rænt stúdentamót árið 1936,
og af mótinu fór eg upp að
Hvítárbakka í Borgarfirði og'
dvaldi þar einn mánuð.
Gaztu lalað íslenzku þegar
]>ú komst 1944?
. Ekki að gagui, þótt ís-
lenzku blöðin væru svo elsku-
leg að skrifa, að eg gæti það.
Hversu lengi gerirðu ráð
fyrir að halda áfram sendi-
kennarastörfunum ?
Eg fer beim til Svíþjóðar í
sumar og geri ráð fyrir, að
einbver Svíi komi i minn
stað.
Heldurðu að þig langi ekki
Iiingað aftur?
.Tú, áreiðanlega, enda lét
eg þcss getið við stofnunina,
sem sér um að scnda sendi-
kennara til ýnisra landa, að
eg myndi með ánægju fara
til íslands aftur seinna.
Hvaða ljóðskákl telur ])ú
fremst allra sænskra
skálda?
Því er erfitt að svara. Eg er
að semja ritgerð um
sænska skáldið Karlfeklt, og
mér* finnst auðvitað bann
vera meðal hinna beztu, en
])að er nú einu sinni svo, að
þeim mun meira sem maður
kynnist góðskáldi, þeim mun
fijarlfólgnara verður manni
það. Annars fiygg eg', að
Fröding muni vera vinsæl-
aslur sænskra ljóðskálda.
Villu nefna helztu ljóð-
skáldin frá 19. og 20. öld?
Þá ber fyrst að telja
Tegnér, sem var uppi frá
1782—1816. Eitt af verkum
þessa skáldjöfurs Fritjofs-
saga er til á islenzku í þýð-
ingu Mattbiasar. Tiltölulega
ódýr lieildarútgáfa er t-il af
verkum Tegnérs, og liið sama
er að segja um flesta eða alla
sígildu höfundana. Á bundr-
að ára ártíð Tegnérs 1946
var mikið um bann ritað í
sænsk bókinenntatímarit, og
stórt afmælisrit eftir Böök
var gefið út á þvi ári.
Ilvern telur þú næsta stór-
skáldið?
Runeberg', seni var uppi
frá 1801—77.
Telurðu hann Svia en ekki
Finna?
Ilann skrifaði á sænsku og
er alllaf talinn meðal
sænskra skalda, Finnar liafa
meira að segja ekki gert
neina tilraun til þess að laka
hann af okkur. Hinsvcgar
bafa verk bans verið þýdcl á
finnsku, og þannig hefir liann
orðið Finnum ástsæll þjóðar-
dýrlingur.
Runeberg markaði nýja
stefnu í sænskum bókmennt-
um, hann túlkaði mannlegar
tilfinningar með látlausiim
orðum, en fyrirrennarar
hans höfðu ávallt klætt hug-
myndir sínar í hátíðlegan
orðgnóttarbúning.
Mattbías liefir einnig þýtt
kvæði eftir ' Runeberg á ís-
lenzku, og munu flestir kann-
así við Svein Dúfa og Stúlk-
una í kotinu.
Viktor Rydberg
1828—1895.
Piydberg var bæði skáld og
beimspekingui'. Það er tákn-
rænt, að hann þýddi Faust á
sænsku, og er sú þýðing fræg.
A dögum Rydbergs var iðn-
aðurinn í örri þróun. í Bret-
landi átti verksmiðjufólkið
við mjög bág kjör að búa, og
jafnvel smábörn voru lálin
þræla i verksmiðjunum.
Þetla er efni Gróttusöngsins,
seni Magnús Asgeirsson liefir
]>ýtt á íslenzku.
Yfirleitt orli Rydberg niest
uin viðfangsefni líðandi
stundar. Eni líma átli liann
í deilum við sænsku rétttrú-
arkirkjuna og liafði það tals-
vcrð áhrif á skáldskap hans.
Rydberg liafði mikil ábrif
á menntaða Svia og má svo
að orði kveða, að beil kyn-
slóð legði út í lifið með liug-
sjónir lians í veganesti. Eitt
frægasta kvæði Rydbergs er
Kantat, sem liann orti á 400
ára afmæli Uppsalahásköla
árið 1877.
Átthagaskáld.
Á árunum eflir 1890 voru
helztu ljóðskáldin Fröding,
Karlfeldl og Heidenstam.
Þessi skáld uppgötvuðu átt-<
haga sína á nýjan liálí og
brugðu yfir þá Ijósi listarinn-
ar;
Fröding var Vermlend-
ingur og fjalla mörg kvæði
lians einmilt um landslag og
alþýðulif á Vermalandi.
Eitt kvæði Frödings „Það
var kátt bérna á laugardags-
kvöldið á Gili“ munu marg-
ir íslendingar þekkja í þýð-
ingu Magnúsar Ásgeirssonar.
Fröding befir einnig skrifað
kýmnisögur á vermlenzku
sveitamáli, og eru þær mjög
vinsælar.
1 einkalífi sínu var Fröding
óhamingjusamur, en ekkert
skáld er sænsku þjóðinni
lijartfólgnara.
Deyjandi menningu
lýst í Ijóðum.
Og nú komum við að upp-
ábaldinu þínu — Karlfeldt.
Já, liann er m. a.- frægur
fyrir að fá Nóbelsverðlaunin
eftir dauðann. Hann vildi
ekki taka við þeim nieðan
liann lifði, fannst það ekki
viðeigandi af því, að liann
átti sæti í „Svenska aka-
demien“, sem úthlutar Nó-
belsverðlaununum.
Hvaðan var Karlfeldt ?
Ur dölunum, og skáldskap-
ur bans er nátengdur því
byggðarlagi. Karlfeldt rilaði
merkt blað í sænska menn-
ingarsögu með því að lýsa
bændamenningu, sem þá var
1 að hverfa. Hann reisti það í
jljóðum, sem aðrir þjóðrækn-
ir og framsýnir menn reislu
úr blutlægu efni á Skansin-
um í Stokkb'óbni, nefnilega
óbrotgjarnan menningarleg-
an minnisvarða.
Ilafa Dalábúar ekki mynd-
skreylt lieimili sin á mjög
sérstæðan liátt ?
Jú, og iini það orti Karl-
feldt einmitt í bókinni „Dal-
málningar pá rim“. Gömlu
Dalakarlarnir skreyttu lol’t
og veggi Iijá sér lneð mynd-
um, sem margar táknuðu
sögulietjur biblíunnar. Mynd-
ir þessar eru mjög barna-
legar, 1. d. hefir Jesús Kristur
pípuhatt, en pipuhatturinn
var stórhálíðahattur Dalabúa,
og þólti þeim því sjálfsagt að
mála Krist með einn slikan.
Elías spámaður ekur til
binina í kerru með Dalahesti
fyrir. Rómversku bermenn-
jirnir eru í Dalaberbúning-
nm. Þessum sérkénnilegu
málverkum lýsir Karlfeldt í
ljóðum. Mál Iians er víða
sérslælt. Hann notar mörg
orð úr Dalamáli sínu og
göml um bibl í uþýði ngum.
Heidenstam hcfir m. a. ort
eitt kvæði um íslenzkt efni,
sem er vel þekkt um öll Norð-
urlönd, þ. e. Þegar Gunnar
sneri aftiir.
Núlifandi ljóðskáld.
Hverja telurðu fremsta af
núlifandi ljóðskáldum ?
Hjalmar Gullberg og Pár
Lagerkvist.
Lagerkvist liefir orðið fyr-
ir miklum álirifum frá at-
burðum síðustu ára. Ilann
lýsir manninum í baráttu
gegn myrkraöfluin og fyrii»
ínanlegum verðmætum. Þótt
Lagerkvist sé mesti speking-
ur, lýsir liann belzl óbreyttu
fólki í bókum sínum, enda er
þar frekast unnt að finna liið
lireina mannlíf. Þella sjónar-
mið kemur einnig fram i
leikriti hans Jónsmessu-
draumur á fátækraheimilinu,
sem leikið var hér í Reykja-
vik fyrir skömmu.
Lagerkvist yrkir bæði í
bundnu og óbundnu máli.
Hjalmar Gullberg' er aflur
á móti einvörðungu ljóð-
skóld. Hann Iiefir óviðjafn-
anlegt vald á liinu bundna
máli. Þeii; éiga sammerkt í
bölsýninni Lagerkvist og
liann.
Magnús Asgeirsson hefir
þýtt ljóð eftir bæði þessi
skáld og gert það mjög vel.
Þessi tvö góðskáld eru þeg-
ar sígild. Erfiðara er að
spá um yngstu ljóskáldin.
Arthur Lundkvist, f. 1906,
varð þegar á unga aldri for-
ingi allmargra ungra skálda.
Þessi skáld böfðu orðið fyrir
sterkum áhrifum frá nýtízku
sálarfræðingum m. a. Freud.
Lundkvist leitaðist einnig við\
að lýsa nútima vélamenn-
ingu, og liann hyllti uin skeið
óspart tæknina.
Annars er erfitt að skipta
yngstu skáldunum í flokka
eftir stefnum. Sum þeirra
standa nú að timarilinu 40-
tal, sem hóf göngu sína á
stríðsárunum.
Yfirleitt Iiefir bókmennta-
lífið verið í miklu fjöri á
undanförnum árum, og deil-
urnar milli hinna nýju skálda
og andstæðinga þeirra hafa
með köflum verið allsnarpar.
Skáldin sjálf — eins og' t. d.
Karl Vennberg og Erik
Lindegren — hafa komið
frám á ritvöllinn, lil þess
að réttlæta og útskýra kveð-
skap sinn.
• •
AÐV0RUN
AS gefnu tilefni skal hér með vakin-athyglí á
því, að bannað er að bera á tún og garða, sem liggja
að almannafæri nokkurn þann áburð, er megnan
óþef leggur af, svo sem fiskúrgang, svínasaur o.
s. frv.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 5. marz 1947.
ÖRÐSENDING
frá Karlakér Reykjavíkur.
Samsöngvum kórsins verður frestað um óákveðin
tíma. — Styrktarfélagar vinsamlega beðmr að
geyma aðgöngumiða. — Nánar auglýst síðar.
Nýjung
N ý j u n g
Plastic-skermar
á borð- og vegglampa. Einmg pergament loft- og
lampaskermar.
Ödýrir leslampar. Borðlampar.
3 ermaíu()in
Laugavegi 1 5.
BEZT AÐ AUGim í VtSI.