Vísir - 10.05.1947, Qupperneq 2

2
V I S I R
Laugardaginn 10. maí 1947
/\ $'*M8 ssti’ Överlttnd seyir:
Við höfum ekki barizt fyrir
við höfum barizt fyrir og
Norska stórskáldið Arnulf
0verland hefir nýlega haldið
tvær ræður í Kaupmanna-
höfn, og vöktu þær mikla at-
hygli. Aðra ræðuna hélt hann
í „Studenteríoreningen“.
0verland kom víða við í
ræðum sinum m. a. minntist
hann á þá haéltu, sem yfir
Norðurlöndum vofði og
heimskautalöndunum. Taldi
hann heppilegra, að Norður-
lönd létu þau al' hendi lield-
ur en lenda í átökum stór-
veldanna þeirra vegna.
Gagnrýni 0verlands á
stjórnarfar Rússlands var ó-
vægin.
í ræðunni í Studenterfor-
cningcn sagði liann m. a.:
„Kiginlega ætti ckki að
þurfa að ræða um efni eins
og lýðræði og einræði. Við
höfum kvnnst einræðinu,
barist gegn því, vitum hvað
það er og okkur er ljóst að
við viljiun ekki sjá það fyrir
nokkra muni. En nú er held-
ur ekkert einræði til. Rúss-
land er eins og vitað er Sovct-
lýðveldi og Franco er senni-
lega lýðræðissinni í hjarta
sinu. Lýðræðið er orðið svo
útbreitt, að það fer að vekja
tortryggni. í Rússlandi eru
mörg hlöð lesin en það stend-
ur það sama i þeim öllum.
Rússar kjósa og 99% þjóðar.
innar greiða atkvæði, slík
eindrægni er áður óþekkt.
Fari þjoð í hergöngu sýnir
hún þeim, sem ekki slæst i
hópinn enga miskunn. Sá,
sem kemur ekki með er
dauður, liann hverfur, það
er ekki einu siiini kross á
lciðinu hans. Lýðræðið er
beitt svo miklum svikum að
umræður um málið geta ver-
ið nauðsynlegar.“
Rarizt fyrir frelsi
— ekki þvingun.
Er 0verland hafði gagn-
rýnt einræðisfyrirkömulagið
í Rússlandi og vítt framkomu
Stalins, þegar hann gerði
griðasállmálann við Ilitlcr,
lauk liann ræðunni með
þessum orðum: ;
„Hiller Þýzka'lands og
Staiin Rússlands Iiafa j>jarm-
íjo að frcísi ög mannréttind-
ilin. Þeir likjast hvor öðr.iun
fremur cn socialismanum.
Fölk áfcllís't 'mig fyr'ir "að"
■lifera þá sámáh, éh það vár
ekki eg, sem tók á móti Rihb-
entrop með Horst-Wessel-
söngnum í Moskvu.
Geli socialisininn ekki á-
unnið sér fylgi fól.ksins i
frjálsri sahikoppíii vcgna eig.
ih verðlöika og án þc3S' áð
fylla fangaliúðjj'nar, þá á
hann.engann tilyþýurétl. Við
höfum eklíi harizt fyrir
jíyingunum, við höfum har-
izl fyrir og þr.áum frelsi.“
Framtíð heimsins
ráðin þessa daga.
í ræðu, sem 0verland liélt
í „Folkets Hus“ sagði liann
m. a.:
„í desember síðastliðnum
kom eg mér út úr húsi i
Stokkhólmi. Þetta gerðist i
skilnaðarsamsæti norræna
ritliöfundamótsins í „Stads-
liuset“. Eg hélt ræðu, sem
vakti ýmsa starfsbræður
mína til andmæla. Á eftir
var sagt, að menn vildu ekki
liugsa né tala frekar um
jiella. Öllum þykir svo vænt
um mig nema þegar eg tala.
Finnski fulltrúinn var búinn
að jiakka Stalin, jiá hugsaði
eg sem svo, nú er því lokið,
nú þarf eg ekki líka. I lestrar-
hókinni, sem eg las, þegar eg
var í skóla stóð: „Hversu oft
á að þakka guði?“ Eg hefði
auðvitað geta sagt, að
Stokkhólmur væri París
Norðurlanda eða einhver
falleg orð um sænska kven-
fólkið. En dettur nokkrum í
liug, að eg fari frá konu,
barni og skrifborði til að
halda skálarræðu.
Ýmislegt er að gerást i
heiminum, sem kemur okk-
ur við. Framtíð okkar, Norð-
urlanda og alls heimsins, cr
ráðin þessa dagana. Mér
finnst við hafa sitt af hverju
að minnast. Um afstöðu okk-
ar til íslands og Danmerkur
sagði eg eklci annað en jiað,
sem hefði mátt segja í hásæt-
isræðu. Eg sagði að okkur og
Svíum kæmi vel saman en
jiað lægi landamæralína á
milli okkar, sem aldrei mættí
verða víglína. Við skulum
ekki hera þ.jóðlegar dyggðir
saman við jiá galla, sem ná-
búarnir kynnu að liafa lil að
hera. \7ið eigum að geta gagn-
rýnt hverjir aðra, en við
skulum ekki set.ja ósamlyndi
á vöxtu. Þegar okkur verður
ógnað næst gelur enginn ver-
ið lilutlaus. Annað livort
verjumst við sameiginlega
eða verðum jiurrkaðir út. En
i þyí stríði ákveðum við ekki
hvar landamæralinan skuli
dregin. í Lega okkar er. rniilli
Áusturs og Vesturs. Ef til
Vlll verður’ luipphlaup um
jiessay herstöðvar milli
þéirrá, seíii vilja ná í viglnin-
aðarsvæði. Okkur verður
ekki otað liverjum gegn öðr-
um ef við leyfum ekki tor-
tryggninni að skjóta upp
kollinum.
Finnar hræddir.
- ■ Aðsfaðá' okkar tíí Fimia er
öljós iffúðhn Jieir geta ekld
rekið. sjálfstæða utanrikis-
pólitjk. Eg vona að sú stund
renni upp. Við höfum harizt
silt hvorum megin vigstöðv-
anna, en samt sem áður bar-
þvingunum —
þráum frelsi.
izt sömu baráttimni fyrir
frelsi og rétti smáþjóðanna
til að lifa lífi sínu í friði fyrir
stórþjóðunum.
Vilji stórveldin tryggja
landamæri sín, á ekki að gera
jiað ineð jiví að ráðast á aðra.
Eg hcld, að Stalin vilji ekki
stríð. Hitler vildi það ekki
heldur, haim kaus heldur
árás með samþykki Cham-
berlains og enga andstöðu.
Við viljum hafa leyfi til að
standa saman. Við ógnum
engum með þvi. Við erum
eklci svo hættulegir, að nein-
ir séu hræddir við okkur. Við
viljum hvorki láta austur né
vestur gleypa okkur. Ein-
ræði á ekki við okkur.
Allt jietta liefði mátt segja
loðnara, heimspekilegra og
diplomatiskara, en staðreynd-
irnar hefðu orðið* liinar
sömu. Ef við eigum að vinna
saman má einn Jiátttakand-
inn ekki koma fram sem
fulltrúi stórveldis.
Rússar liafa enri lierstöðv-
ar í Finnlandi, en nærvera
slórveldis er smáþjóðinni
nóg. Finnar jiora ekki annað
feri greiða á tilteknum degi,
og* það er láiið heita svo, að
þeir sækisf af fúsum viljaj
eftir sariibandi við'Rússland.
Finnar eru hricddii' erirþora
ekki að láía jiað i ljós. Og fari
Firinar sjálfir að trúa á ástar-
yfirlýsingar sinar til Stalins
eru jieir Norðurlöndum glöt-
uð jijóð.
Að álíta eitt
og gera allt annað.
Því er haldið fram að eg
hafi spillt fyrir norrænni
samvinnu með því að segja
eitlhvað, sem ekki var tíma-
hært. En má eg spyrja: Hve-
nær var tímabært að segja
sannleika, sem var annað en
innaníómur hversdagsleiki.
Mér býður við því að líta á
tilveruna á svo slípaðan hátt.
A sínum tíma liefi eg í
Iiyggju að íala um Eistland
og Pólland og líka í ótíma, j
þegar ekki er hagkvæmt að
tala, þvj mér hýSúr innilega1
við ritskoðun og kúgun i öll-
um gerfum. Eg finn aðeins
til haturs livort sem þetta er
kallaður násísini eða kbmrii-
únisnri.
Koinniúriistár kyngdu 'sátt-
málanum milli Hitlers og
Stalins. Á ráðstefnunni í Par-
urðu Finnar að biðja
is
Ameríkana að leggja sér ekki
iiðsyrði, því það gæti orðið
þeim til tjóns. Finnar verða
að reka pólitík, sem er yin-
gjarnleg i garð Rússa og jiess
vegna verða jieir að verja
hana. Þeir eru þannig komnir
í samvizkuharáttu. Þvj sé
rétt að hugsa rétt óg se iriað-
ur neyddur til að gera annað.

■iri&iú-i'
er maður illa farinn. Maður
verður að dylja hugsanir sin-
ar og komi einhver og af-
lijúpi þær verður liarin að
óvini. Trúna verja jieir ákaf-
ast, sem hafa nýtekið hana,
en harðast Jieir, sem eru að
missa liana. Sá sem ekki er
sjálfum sér trúr á enga trú-
mennsku til.
Markalínur
geta orðið
víglínur.
U. S. A. hreiðrar um sig á
Grænlandi og á Islandi, Sov-
ét liefði ekkert á móti her-
stöðvum á Svalbarða í st'að-
inn.
Danmörk, Island og Nor-
egur þora ekki að andmæla.
I mesta lagi spyrja þau UNO
mjög kurteislega Ji. e, a. s.
U. S. A. og Rússland. Meðan
Jiessi stórveldi halda saman
er UNO til, daginn, sein Jiau
hætta því, taka þau herstöðv-
arnar án Jiess að spyrja leyfis.
Fari Noregur að víggirða
Svalbarða í samráði við
Rússland erum við liálfvegis
innlimaðir í Eystrasaltskerf-
ið, sem nær frá Helsingja-
hotni að Adríahafi, Á sama
iiátt getur Danmörk lent í
Vesturhlokkinni og þar með
eru Norðurlönd sundruð. Það
getur orðið meiri óhamingja
en fimm ára hernám. Þegar
Danmörk bendir á að stríð-
inu sé lokið og Grænlands-
sáttmálinn sé úr gildi fallinn
er það styrkur fýrir Noreg,
sem yill losna við rússneskar
greipar. Það er ljóst af til-
kynningunni um Svalbarða-
samninginn, að þar liefir eilt-
livað gc.rzt, sem við höfum
ekki goít af að vita. Séum við
Norðmenn komnir svo langt,
að við getum ekki talað, er-
iim við langt leiddir.
Eg ætla mér að nota frelsið
meðan eg nýt jiess til Jiess að
tala. Öttimi hreiðist út. Sagt
er að þögn sé gull. Það er
göniul jirælaspeki í því orð-
tæki.
Heimsskaut
og heiður.
Eigi eg að siðustu að gefa
einhver ráð, eins og krafizt
er af ræðunianni, vil eg
segja: „Það er enginn Jijóð-
legur heiður bundinn við Jia'ö
fyrir Dani og Norðmenn- að
ráða yfir hcinisskautasvæð-
um, þar sem livorki búa Dan-
ir né Norðmenn. Eigi yfirráð
okkar vfir þessum svæðum
að kosta Jiað, að við drög-
unist inn í haráttu stórveld-
anna, Jiá er betra að vera án
þeirra. Rangar hugmyndir
um lieiður Jijóðanna liafa oft
orðið þeim til tjóns. Á Jiess-
um árum er gott fyrir okkur
Norðmenn að læimsækja
Danmörku og Svíþjóð. Okk-
ur er tekið vingjarnlegar en
nokkuru sinni fyrr. Við end-
urgjöldum gestrisnina og
Jietta er verðmætt. Látuni við
okkur þykja vænt um Jietta
og aukuni Jiað, hljótum við
ef til vill eittlivað af því liug-
rekki og innri djörfung, sem
er dýrmætast alls í eigu
maiinsins. Þá höfum við von
um að halda áfram að vera
til.“
— IflifHdat'letfur fnœíut —
Norman Clark lieitir maðurinn á myndiuni, Hann vann
fegurðarverðlaur; í samkeppni, sem frárn fór í Galveston
Beach. Texas. Hann hlaut viðurnefnið „niyndarlegasti mað-
‘Ariifh . Hér sjást tvéir kvénmerin vera að slá á hann rnáli,
tii þess að fá rétt mál fyrir metskrána.