Vísir - 22.08.1947, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Föstudaginn 22. ágúst 1947
tMflt
9Sigurvegarinn9
seldur í 1250
þús. eintökum.
„Sigurvegarinn frá Kasti-
liu“, sem nú birtist sem fram-
! aldssaga í Vísi, er ein af
íetsölubókunum í Banda-
i kjunum á þ- ári.
A miðju þessu sumri var
] úig að selja af henni 1250
-þúsund eintök og þylcir það
g'ríðarmikið, því að þarna eru
NYIR PENNAR IV
Sannleikurifin er
sagna beztur.
Sigurður B. Gröndal: Dansáð'betri aðstöðu til að kynnast
í björtu. Saga. 233
\rerð: 23 kr.
bls.
Stöðugt
fjölgar þeim rit-
höfundum á Islandi, sem
taka hernánisárin til með-
ferðar í l)ókum sínum, eink-
um í skáldsögum. Flestum er
þeim mjög ábótavant frá lisl-
rænu sjónarmiði, enda cr svo
iðeins talin þau eintök, sem ^ kómið, að eg hefi fyrirfram
ótrú á þeirri hók, sem eg
veit að fjallar um „ástands“-
r.&lzt liafa vestra. Kvikmynd-
iininni er langt komið og,
cins og getið hefir verið hér
mál. En vitanlega er það ó-
í blaðinu, var Tyrone Power, vcrjandi afstaða. Fyrstá skil-
valinn í hlutverk Pedros, en' yrðið til þess að geta notið
annars verða
fengnir til að
hlutverkin.
Mcxikanar
leika minni
Tónsniliingar
i kvikmynd.
í Bandaríkjunum er byrjsð
■ ð sýna kvikmynd, sem í
’.cika fjórir af beztu íónsnill-
ingum heimsins.
Mynd þessari hefir verið
fekið með gríðarmikilli
rifniiigu hvarvetna, enda
þykja tónar hennar óvenju-
Jega hreinir og tærir. Tón-
■ nillingarnir, sem fram
koma, eru þeir Artur Rubin-
stein, píanóleikari, Jascha
Ileifetz fiðluleikari og hljóm-
sveitarstjórarnir Bruno
\Valter og Leopold Sto-
kowskv.
Fíóð á Tasmaníu.
A eyjunni Tasmaníu hafa
í sumar (vetur þar) komið
vcrstu flóð í 30 ár. Bændur
Iiafa orðið að flýja bæi sína
í hundraða tali og misst þús-
undir kvikfjár.
skáldsögu og metið hana að
verðleikum er að afneita
sjálfum sér og fylgja höf-
undinum eftir.
Sumir halda því fram, að
listræn vanefni ,,ástands“-
bókmenntanna stafi af því,
að þær séu ol" snemma á ferð-
inni, efnið sé of nýtt til
þess að höfundurinn geti
rannsakað það úr hæfilegri
fjarlægð, hann standi ekki
nægilega sjálfstæður gagn7;
vart því. Þetta held eg að
sé röiig skýring. Eg held, að’
gallar nefndra bókmennta
stafi að miklu leyti af því, að
höfundar þeirra háfi aldrei
kynnzt því af eigin reynd,
sem þeir eru að lýsa, -
stundum meira að' segja
hlindað sjálfa sig með fyrir-
fram álcveðnum „tendens“,
svo vei'k þeirra hefij; orðið
lélegt áróðursrit í staðinn
fyrir list. Eitt er að’
minnsta kosti víst, og
er, að hezta „ástands“ skáld-
sagan, sem út hefir komið
til þessa dags: Dansað í
björtu, er eftir mann, sem
vegna stöðu sinnar hafði
samskiptum setuliðsins og
þeirra íslenzku kvenna, sem
umgengust setuliðið, þar sem
hann var þjónn á Ilótel
Borg, enda gerist saga lians
að öðrum þræði á þeim stað.
Höfuðkostur þessarar hók-
ar er sanngirnin. Ekki heyri
eg heldur neina falsliljóma í
rödd höfundar, , furðanlega
sjaldan tómahljóð, og er þó
það líf, sem hann er að lýsa.
fyrst og fremst innantómt og
falskt. En Sigurður B. Grön-
dal virðist af fullri einlægni
vilja bera sannleikanum
vitni. enda er bann orðinn
reyndur ritliöfundur, þó
]>etla sé fyrsta skáldsaga
hans af þeirn flokki, sem
stundum er nefndur róman.
Áður hefir hann eingöngu
birt smásögur og ljóð’. —
Saga þessi gerist öll á rúmu
ári, heí’st um það leyti, sem
Bretar hernema Island, og
lýkur, þegar þeir hverfa héð-
an á brott og Bandaríkja-
menn koina í staðinn. Hún
skiptist í þrjá höfuðkafla,
sem nefnast Gyllti sálurinn,
Gullna ævintý'ríð og Eftir
dansinn. — Bygging sög-
unnar er mjög einföld og
laus við alla nýsköpun. —
Tvær reykvískar fjölskyldur
mynda uppistöðuna, þannig
að rúmlega eins árs tíma-
bil úr ævi þeirra er rakið og
sett á svið sögunnar. Nokkrir
brezkir liðsforingjar mynda
það j ívafið og er næsta umhverfi
venjulega danssalurinn, þar
Allar pcrsónulýsingar bók-
arinnar. eru .sennilegar og
nokkrii lífi gæddar, én ein
ber þó langt af; lýsingin á
önnu.- Þessi lausláta,
miðlungi gáfaða „ástands“-
stúlka vinnur að lokum fulla
saniúð lesandans, svo inann-
leg og inér íiggur við að
segja saklaus ér liún í hreisk-
leika sínum, svo grunlaus í
fávísri gleði sinni meðan
gullna ævintýrið varir, og
svo djúp verður örvænting
hennar, Jiegar hún vaknar til
hins kalda veruleika eftir
dansinn, og samt sern.áð-
ur, hún er nógu heilhrigð til
áð láta huggast og sættast
við lífið á ný. Eðli barnsins
einkennir þessa veru, Hún er
vandasamasta og um leið
bezt gcrða. persóua bökar-
innar,— -
Stíll böfundar er glaðleg-
ur, cn heldur losaralegur á
köflum, vantar dýpt og
þunga. —Sumt af fólkinu,
einkum lcvenfólkið er látið
tala herfilegt skrílmál, en
því íniður þori eg ekki að
fullyrða, að höfundurinn af-
skræmi þar veruleikann,
hann þekkir tungutak
Reykjavíkuræskunnar hetur
en eg.
3Moll-tónar.
beztu skáidsagna í
Smáþjóðirnar eiga ekki
síður góða ritböfunda en
ær, sem stærri eru og ís-
lcndingar eiga fullírúa með-
al 100 bezíu skáldsagna
heimsins.
JBandaríkjamaður, sem
heitir William II. F. Lamont
hefir nýlega ritað grein í
ársfjórðungsrit,' sem fjallar
um bókmenntír annarra
hjóða en Bandaríkjanna- og
gefið er út af bókaforlagi há-
: kólans í Oklahoma. Telur
urnar, sem skrifaðar hafa
verið að lians dómi, og eiga
Dandaríkjamenn 11 þeirra,
Elzta bókiu, sem Lanront
vclur, eru „Don Qiuxote“ eft-
■ '■> ." >n i:; t i
ir Cervantes, en hún var gef-
in út 1615 og sú nýjasta heit-
ir „Leiðin til Calvarv“, er
eftir Alexei Tolstoí og gefin
út 1941. Annars eiga Bretar
19 þessarra beztu bóka, Rúss-
ar 1.3, Frakliar 15, Spánn og
Suður-Amerika 9, en eina eða
fleiri eiga Finnar, Hollend-
ingar Danir, Svisslendingar,
Svíar og íslendingar.
I frétt þeirri, sem Yísi
befir borizt uin þetta frá
United Press, er ekki um jiað
getið, liver sé liinn íslenzki
höfundur eða höfuiidar, sein
þarna sé settir i hcjfjgrs^s,
né iim hvaða islenzk verk sé
að ræða.
sem vínið glóir á skálum og
peningarnír velta, en á dökk-
an bakgrunn verksins slær
rauðum, flöldandi bjarma
styrjaldarbálsins. —- Því
miður liefir höfundinum ekki
ævinlcga tekizt að láía orð og
athafnir sögupersónanna
spegla þróun þeirra mála,
sem lianri fjallar um, og
skevtir harin þá inn í söguna
innskotum frá eigin brjósti,
sem eiiiskonar þuíur eða
fréttaritari. Glöggt dæmi þess
er upphaf 8. kaflans.
Yngvi Jóhannesson: Skýja-
rol’. Kvæði. 149 bls.
Bl'ærinn á ljóðum Yngva
Jóhannessonar er dapur-
mjúkur og tilbreytingarlitill.
og ef Ieyi’ilegt er að nota hið
hljómfræðilega orð tónteg-
und um orðsins list, þá er
vandalaust að sjá og heyra,
að þessi ljóð eru í moll —
öll hvert einasta. — Rödd
söngvarans er baritón, hún
nær hvergi dýpt bassans né
hæð tenórsins, — veik rödd,
en oftast hrein. —
Bókinni er skipt í þrjá
kafla og hefir hinn fyrsti inni
að halda rúmar fjörutíu
frumsamdar sonnettur, ann-
ar tuttugu og sex frumsamin
kvæði undir ýmsum bragar-
háttum, og í þriðja kaflan-
um eru tuttugu og átta þýdd
ljóð eftir sextán erlend
skald. —■
Skýjarof er fyrsta ljóða-
bók Yngva Jóhannéssonar.
Hann er bróðir Jakobs Jóh.
Smára, sem óefað má telja
Islandsmeistara sonnettu-
í’onnsins, og hafa því háðir
bræðurnir tekið sama ást-
fóstrinu við þetta fagra ljóð-
form, sem Jónas innleiddi í
bókmenntir okkar með kvæð-
inu: „Eg bið að heilsa“. —
Um sonnettur Yngva
Jóhannessonar má í stuttu
máli segja, að sumar þeirra
eru vel kveðnar, aðrar mið-
ur, en mikilla endurtekninga
gætir í efnisvali og meðferð-
in er einhæf. Til dæmis eru
níu þeirra hugleiðingar um
árstíðirnar, með heimspeki-
legu ívafi um mannlífið og
eilífðina. — Lífið og hin
dýpri rök tilverunnar er
annars aðalviðfangsefni höf-
undar i .allri"hókinni, og er
oft viiurlega mælt og af
djúpri alvörui'iÉn þótt mjög
gæti heimspekilegra og trú-
arlegra sjónarmiða, er ekki
svo að skilja, að hér sé v.erið
að halda fram einhvérri á-
kveðinni kenningu eða trúar-
brögðum, — sízt í predikun-
artón, því höfundur er sjálf-
ur leitandi sál, og það er
ekkert augnahliksglingur,
sem hann sælust eftir, heldur
er það guðdómurinn sjálfur,
þekkingin, frelsið og fegurð-
in. —-
Karlmannleg og nokkuð
sérstæð bjartsýni kemur
fram í kvæðinu Heimsstyrj-
öld II. Eftir að höfundur hef-
ir líkt menningu Forn-
Grikkja við blys í áfangastað
mannkynsins á myrkum vegi
þcss frá forneskju til nútíma,
segir liann:
„Gleymnir á fortið, gleymum
því samt eigi,
að glæstustu ljós hennar voru
aðeins skíma.
Jafnvel vor niftið sér brenna
stærri bríma,
benda þeir fram unz roða
fer af degi.
Geisar um lieiminn skapa-
kyljan köld,
kÖstum hún hlcður, færir
þungan dóm.
Eu eigi skal syrgja þótt
hjaðni gamalt hjóm,
hrynji í rústir skran frá lið-
inni öld.
Tíminn er morgunn enn,
en ekki kvöld,
England er hugsjón stærri
en Sparta og Róm.
Ekki er það torráðin gáta,
hverra félagsskapur höfundi
Okkur vantar mann til að annast aígreiðslu blaðsins
í Haínaríirði írá 1. n. m.
Talið víð aígreið íuna í Reykjavík (sími 1680), sem
gefur
nánari upplýsingar.
Óiv