Vísir - 22.10.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 22. október 1947
V I S*I R
7
S. SHELLABARGER : j
£itf(ih)egariHH \
76 KASTILÍU
1 fyrstu skildi hann ekki, liverju þetta sætti, en siðan
rann það upp fyrir honum ög Garcia, liver orsökin hlyti *
að vera. Svarið var að finna i hinum miklu herbúðum,
sem í'eistar höfðu veríð á landi við enda garðanna. Einar t
voru hjá Xolok, aðrar hjá Takuba og hinar þriðju hjá
Tepeyak. Það var 'sýnilegt, að uiiísátin var raunverulcga
í því fólgin, að borgin var srhám saman jöfnuð við jörðu.
Skurðirnir voru fylllir af grjóti og skörðin horfin úr görð-
unum. Á hvei'jum dégi sóttu Spánvei'jar eftir görðunum
til boi'garinnai’, bi'utu nokkur hús lil grunna og létu síð-
an undan siga mcð kveldinu. Með liverjum degi senx leið
varð auðveldara að beita riddurum og stórskotaliði, jafn-
framt þvi sem Áztekum var þrengt saman á minna svæði.
Enginn bátur þeirra sást famar á vatninu,- en nokkur skip-
anna, sém Korles hafði látið flýtja yfir fjöllin, liéldu
uppi skothríð á Azteka' ér þeir veittu liernum eftiríör,
þggar tiann liélt hciinleiðis eftir görðunum á kveldin.
Zapotelcar Pedros störðu sem þrumiostrnir á skipin,
sem spúðu eldi og dauða á Áztekana.
„Þið munuð sjá margt fleira furðulegt, áður en þið
snúið heim aflurý' sagði Pedro. „Áfram nú, ef við eigum
að komaist til herbúðanna fyrir myrkur.“
Slóðiix lá í hlykkjum niður eftir fjallshliðmni. Gróður-
inn hreytlist eftir þvi senx neðar dró og jafnframt urðu á
leið komumanna æ fleiri hópar Índíána frá hinum ýmsu
béruðunx landsins. Þeir liöfðu valið milli Karðstjórnar
Azteka og lofoi'ða Kortesar. Þcir þekldu lxina fyrrnefndu
svo vel, að þeir kusu lieldur að snúast í lið með lxinuixx
síðarnefndu, enda gerðu þeir sér ekki ljóst, að með því
íxióti smiðuðu þeir lilelckina á sjálfa sig. Þessir slríðs-
menn Iiorfðu undrandi á Zapotekana, því að þeir voi'U
öðru vísi búnir og nxáíaðir, Eix eixgiixxx þorði að stöðva lxóp-
inn, þar sem Spánverjar voru i farai'broddi og Pedro og
lið lians liélt áfranx göngu sinni óliindrað.
Petlro kannaðist við sunxa ættbálkana, er þau gengu uixi
lxerbuðirnar. Þarixa voru Sjolulai', þarixa Tetzkukar og
þarna Tlaskala. En liann þekkli þá ekki alla vegna fjar-
veru sinnar. Endur fyrir löngu hefði liann getað þekkt
hVern ættbálk á því hvernig menn lians voru málaðir.
Myrkrið var að delta á, þegar Pedro, vinir lians og fylgd-
arlið komu loks að röð nýrra spænskra kofa, seixx koniið
liafði verið uppi rétt við garðinn, seixx lá frá borginni í
valninu til Xolok. Varðuxaður kallaði höstum rómi:
„Quien vive? (Hver er þar?)“ og þá vöknaði Pedi-o
um augu. Því að þessi orð táknuðu í rauninni, að þau væru
komin heim.
„Pedro de Varg’as liöfuðsmaðui', sem leitar fundar lxers-
höj'ðingjans nxeð fylgdai'liði sinu.“
„Hæ og lió!“ hrópaði varðmaðurinn til félaga sinna.
„H o m b r e s! (Menn). Þetta eru Vargas rauðhaus, Gai'-
cia boli og liún Katana! Nú lízt mér á það!“ Þetta var
Sjavez gamli og Iiann skeytti ekkert uui allan lieraga, lield-
ur þeytti spjóti sínu frá sér og faðnxaði hvert af öðru.
!
LXIX.
ívorles hafði þegar snælt og hvíldist í liei’bergi uppi á
lotii í Azlekavirkinu í Xolok. Hann liafði etið venjulegan
hermannamat, en til þess að gera sér dagmun og vegna
þe$s að hann liafði særzt nokkurum dögum áðux’, liafði
hann fengið sér glas af spænsku víni, sem flutt liafði vei'ið
txlTaiidsins. Hann var einn að öðru leyti en því, að Osjoa,
sCm komizt hafði af nóttina döpru, var staddur inni lxjá
hóíium.
Alll í einu heyrði kortes liáreysti utan úr lierbúðunum.
Eiíihver tók að lxei'ja tiumbu í ákafa. Svo heyrðust hróp
og köll, nxenn lxlupu til og frá og loks lxeyrðist einnig til
kvennanna, sem fylgdu liei'nuin. Ivortes skynjaði þegar,
að þessi hávaði stafaði livoi'ki íi'á úppsteit né uppreist.
Trumbuslagarinn var að icilta sér og ópin voru gleðióp.
En annai'S var þess ekki að vænta, að menn væru nxeð
slik káliniTbrögð að loknum erfiðum ixai'átludegi.
„Di’engúr, sagði Kórlés við Osjoa, „fárðu íxkðúrOg at-
lmgaðu, hverju þelta Íiáréýsti-síý'tir.- Láttu migH4ia strax.“
En nú bárst liávaðinn óðunx nær. Kortcs Iieyrði reglu-
bundið fótatak og hann svipaðist ósjálfrátt eftir vopnum
áínum. Það voru elcki nema nokkurar vikur síðan liann
hafði’ komizt að áformi nokkurra Navarez-manna uui
— Indónesía.
Framh. af 3. síðu.
síðan hafa fárið fram við
fulltrúá hollenzku stjórnar-
innar.
Vinnandi
verk.
„Það ættu ekki að vera
neinir ósigrandi erfiðleikar
Jxví til hindrunar, að sam-
komulag takist með okkur og
Hollendingunx. Indónesar
hata ekki Hollendinga og er
ekkert illa við þá, en við
krefjumst réttár okkar til
i’relsis og sjálfstæðis,“ sagði
Sjáhrir að lokum.
„Hvernig er þá liægt að
skýra misþyrmingar Indó-
nesíumanna á liollenzkum
föngúm, senx voru í fanga-
búðum, er Japanir gáfust
upp, fjöldanxorð varnar-
kiusrá kvenna og barna, rán
oir éyðileggingu hollenzkra
eighix og það að, indónes-
íslvar leyniskyttui’ eru stöð-
ugt að starfi við markalínur
IIollendinga?“ spyr eg.
Brosið hverfur af andliti
Sjahrirs og hann verður al-
várlegiir á svip. Eftir augna-
lxliks þögn tekur hann til
máls: „Það hal’a átt sér stað
hlóðug og hryllileg atvik,
sem livórki cr liægt að verja
né afsaka, en þetta eru verk
æstra og óbyrgðarlausra
manna, illar afleiðingar af
lögleysum og siðleysi því4
sem hvai'vetna er afleiðing
stríðsins og fylgir í slóð þess.
Eg get fullvissað yður um,“
segir liann sannfærandi, „að
þessir sorglegu athurðir eru
ekki mælikvarði á tilfinning-
ar indónesísku þjóðarinnar í
garð Hollendinga. Strax og
endanleg lausn fæst á hinu
l’járhagslega og stjórnmála-
lega samhandi milli heggja
landanna, munu Ilollending-
ar geta liorfið að starfrækslu
sinni hér, plantekrum og
verksmiðjurii, ón þess að eiga
á hættu að verða fyrir ágangi.
Þrátt fyrir allt senx okkur
hefir farið í milli, þrátt fyrir
misskilning og mistök for-
tíðarinnar eru þó Hollend-
ingar sú þjóð, seiri þekkir og
skilur indónesísku þjóðina
bezt. Við erum ung og ó-
reynd Jxjóð og þurfum ó hjálp
Hollcndinga að halda. Það
þarf að byggja upp stjórnar-
kérfi landsins, koma hagkerfi
þess á fasfan grundvöll,
framíeiðslunni: þarf að konxa
í gang aftur og endurreisa
samgöngukerfið. V erkefnin
cru iióg, bara að Holleriding-
ar vildn skilja, að við bjóð-
um þá veHcomna séiri rað-
gjafa, leiðbeinendur og sam-
starfsmenn, en aldrei l’ramar
senx yfirráðaþjóð.“
Austurlanda-
búinn.
Sjahrir segir þessi seinustu
orð ákveðinn á svip og eitt
augnablik sé eg glitta í Aust-
urlandabúann bak við hinn
lipra og slungna stjórnmála-
niajjiijf AusUirlayi/laþújann,
sem lxefir losað sig við yfir-
ráð Iivita nxannsins og mun
rieyta allra bragða til þess að
halda fengnu frelsi.
Eg stend við lxliðið og horfi
til baka á íxina skrautlegu
byggingu, sem stendur milli
stórra skuggasælla trjáa, með
liinn rauðhvíta fána lýðveld-
isins blaktandi við heiðbláan
himiri. Ósjálfrátt detta mér i
hug ósjáleg hreysi og hrör-
legir braggar þaktir pálma-
blöðum, umgirtir gaddavír,
við Degoelfljótið, þar sem
Sutan Sjahrir eyddi þrem ár-
um ævi sinnar og eg skil,
að enginn vegur liggur til
Degol — til Hollenzku Aust-
ur-Indía, sem eg gisti fyrir
tultugu árum. Sögu nýlendu-
ríkisins er lokið.
Ef til éru möguleikar á
friðsömu og árangursríku
samstarfi milli þessara
tveggja þjóða í framtiðinni,
eru þóð menn eiiis og van
Mook og Sjahrir, senx verða
að hnýtó á ný hina brostnu
strengi.
Lýðveldisstjórnin
brást.
Enn sem komið er virðast
tilraunir þeirra til samkonxu-
lags hafa verið unnar fyrir
gýg. Að vísu voru samning-
ar ínifli beggja aðila undir-
riíaðir i marz s.l., en næstu
máririðir leiddu í ljós, að lýð-
veldisótjórnin hafði hvorki
vilja né getu til að halda sani-
komulagið. Stöðugt urðu ný-
ir árekstrar, sem leiddu af
sér vonlaust reiptog með á-
sökunum á báða bóga, orð-
sendingar og árangurslausar
samningatilraúnir. Og þegar
Sutan Sjahrir sagði af sér
embætti forsætisráðherra
seint í júní vegna þess, að
hans eigin stjórn nxeð Soek-
arno forseta í broddi fylk-
ingar brást samkomulags-
stefnu hans, var bersýnilegt
að hernaðaraðgerðir af hendi
Hollendinga voru óbjákvæmi-
legar.
Með fullu samþykki land-
stjórans, van Mooks, gaf
stjórnin í Ilaag hérjúiri sín-
unx á Jövu og Súmötru fyr-
irskipun unx að lxernema svo
mikið af umráðasvæði lýð-
veldisstjórnarinnar, sem
nauðsynlegt væri til að konxa
á ró og reglu og til að skapa
grundvöll fyrir stjórn, senx
væri riógu sterk til að leiða
þróun málanna eftir þeim
lfnum, seiri markáðar voru
með þeinx samningUnx, scm
áður getur.
Með þessu er hið lxollenzk-
indónesíska vandamál kom-
ið á nýjan vettvang. Það er
orðið eitt af vandamálum
Samcinuðu þjóðanna.
Málið snýst ekki lengur
unx hamingju og velgéngni
indónesísku þjóðarinnar, eða
unx réttláta lausn nýlendu-
vandamáls. Indónesía er orð-
in peð í miskunnarlausum
stórpólitískum átökum milli
ósættónlegra stórvelda, sem
eru að búa sig undir átökin
uni., Iipimsyf jrrájðþi. ^ l j
— gosf irni - íi 'oxt .rafi.'hó
;Ó8J)
(qq , rxftcxirixx? i Int 3.4 : amia r .íctc-1 J i >vb%sr^ðiv
'«a; ,{&Kx) ■ - 'jc ;rii í:i I LV'-f i ir-i'. .hi
—Smæíki—
Johnson: „Hvað er dýrasti
skartgripur, seni þú hefir keypt
unx dagana?“
Thonipson: „Giftingarhring-
urinn. Eg borga enn 50 dollara
á viku til þess aö halda fráskil-
inni konu niinni uppi.“
Æstur viðskiptavinur: „Mig
vantar eitthvað til þess að róa
taugarnar.“
Lögfræðirigurinn: „En eg er
enginn læknir, eg er lögfræð-
ingur.“
„Veit eg vel. Mig vantar
hjónaskilháð."
„Til hvers koniuð þér eigin-
lega á háskólann? Ekki eruð
þér að læra,“ sagði prófessor-
inn.
„Já, eg veit það eiginlega
ekki sjálfur," sagði Villi.
„Maninia segir, að þáð ■ sé til
þess að buá nxig undir að verða
forseti. Bill fræiidi sfegir að
það sé til þess að venja nxig af
að blóta. Systir nxín segir að
það sé til þess að eignast vin,
seni húri geti g'ifsí og pabbi
segir að þáð sé til þess aö setja
fjölskylduria á hausirin.
„Eg yil fá rixjög varkáran
bifreiðastjóraj' sagði nxaður-
inn, seni var að ráða sér einka-
bifreiðastjóra. „Máriri, seni ekkí
téflir í riéinar hættur.“
„Þá er ég einnxitt maður fyr-
ir yður,“ .sagði bifreiðastjórinn,
seni sótti 11111 stpðuna, „Viljið
þér gjöra svo vél og,,greiða rixér
kaupið mitt fyrirfranx."
Prófessorinn: „Nefnið mér
tvö fornöfn“.
Stúdentinn: „Hver, eg?“
ht 495
Lárétt: 1 Húsdýr, 4
^nériima, 6 maimsnafn, 7
auður, 8 tveir einS, 9 ósanx-
stæðir, 10 áræði, 11 kvikar,
12 verkfæri, 13 selja, 15 þeg-
ar, 16 bit.
Lóðrétt: 1 Á grænni grein,
2 hár, 3 frumefni, 4 þingmað-
ur, 5 vog, 7 sérgréui, 9 yfir-
höfnin, 10 sjór, 12 spott, 14
sólguðinn.
Lausn á krossgátu nr. 494:
Lárétt: 1 Kæmi, 1 er, 6 ári,
7 ske, 8 Ma, 9 S.J., 10 spá, 11
Geir, 12 GíU., 13 tekur, 15 rá,
16 kál.
Lóðrétt: 1 Kámrigur, 2 æra,
3 Mi„ 4 ek, 5 reiður, 7 sjá, 9
sprek, 10 siiL 12igul, 111 ká.
./ v'.ra 1. .\ -m.
(1»(i lá' s Tii tris 13)
•»